prof. dr hab. Irena E. Koowska mgr Wojciech Łąkowski, mgr Maciej Poyra, dr Paweł Srzelecki, mgr Sylwia Timoszuk, Wykład: piąek, godz.11:40-13:20, aula III Zajęcia w laboraorium kompuerowym: grupa 100 sala B-12 (biblioeka) grupa 101 sala C-4d (budynek C) grupa 102 sala kompuerowa w DS Sabinki grupa 103 - sala C-3e (budynek C) Maeriały do zajęć pod adresem: hps://www.esgh.pl/lakowski/demografia
Lieraura podsawowa: J.Z.Holzer, Demografia, PWE, Warszawa 2003. Koowska I.E., J.Jóźwiak, 2012, Koowska I.E., J.Jóźwiak, 2012, Nowa demografia Europy a rodzina, Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych, Zeszy 28/2012, 9-33. J. Kurkiewicz (red.), 2010, Procesy demograficzne i meody ich analizy. Uniwersye Ekonomiczny w Krakowie, Kraków.
Lieraura uzupełniająca: European Commission, 2006, The Demographic Fuure of Europe from Challenge o Opporuniy, Communicaion from he Commission, Brussels, COM(2006) 571final. F. Goldscheider, E. Bernhard, T. Lappegård (2015). The Gender Revoluion: A Framework for Undersanding Changing Family and Demographic Behavior, Populaion and Developmen Review 41 (2):207-239. Frejka T., Soboka T., 2008, Overview Chaper 1: Feriliy in Europe. Diverse, Delayed and below Replacemen, in: Frejka T., Hoem J., Soboka T., Toulemon L., Childbearing Trends and Policies in Europe, Demographic Research, Vol. 19: 15-46. I.E.Koowska, 2014, Masering he demographic change in Europe wspólne sanowisko ośmiu europejskich akademii nauk, Nauka 4: 21-27. I.E.Koowska, J.Jóźwiak, A.Maysiak, A.Baranowska, 2008, Poland: Feriliy decline a response o profound socieal change and ransformaions in he labour marke?, w: T.Frejka, T.Soboka, J.M.Hoem, L.Toulemon (eds.), Childbearing Trends and Policies in Europe, Demographic Research, Vol. 19; Aricle 22: 795-854
Lieraura uzupełniająca: M.Okólski, A.Fihel, 2012, Demografia. Współczesne zjawiska i eorie, Wydawnicwo Naukowe Scholar, Warszawa. M.Okólski, 2004, Demografia. Podsawowe pojęcia, procesy i eorie w encyklopedycznym zarysie, Wydawnicwo Naukowe Scholar, Warszawa. Maysiak A. (red.), 2014, Nowe wzorce formowania i rozwoju rodziny w Polsce. Przyczyny oraz wpływ na zadowolenie z życia, Wydawnicwo Naukowe Scholar, Warszawa. Masering he demographic change in Europe, 8 European Academies Saemen, July 2014. Soboka T., Toulemon L., 2008, Overview Chaper 4: Changing Family and Parnership Behaviour: Common Trends and Persisen Diversiy across Europe, in: Frejka T., Hoem J., Soboka T., Toulemon L., Childbearing Trends and Policies in Europe. An Overview, Demographic Research, Vol. 19: 85-138. Rapory Rządowej Komisji Ludnościowej: Syuacja demograficzna Polski, GUS
Elemeny oceny końcowej: Zaliczenie przedmiou: Warunkiem przysąpienia do egzaminu jes obecność na ćwiczeniach (laboraorium kompuerowe) Egzamin Składa się z pyań owarych, zadania z ćwiczeń i esu Zakres egzaminu obejmuje reść wykładów, ćwiczeń i odpowiednie rozdziały z lieraury obowiązkowej Możliwość podniesienia oceny z egzaminu za akywność na zajęciach laboraoryjnych (dodanie do 2 pk. do liczby punków uzyskanej na egzaminie)
WYKŁAD 1 (24.02.2017) 1. Proces reprodukcji ludności i jego składowe 2. Źródła danych 3. Podsawowe współczynniki demograficzne 4. Siaka Lexisa
Demografia demos = lud, grapheia = opis nauka o prawidłowościach rozwoju ludności w konkrenych warunkach gospodarczych i społecznych badanego regionu opis procesu zmian sanu i srukury ludności, uwarunkowania ych zmian i ich konsekwencje Pomiar, analizy empiryczne, koncepcje eoreyczne
Podsawowy przedmio demografii populacja cała ludność zamieszkująca określoną jednoskę eryorialną jednoski badania poszczególne osoby, rodzina, gospodarswo domowe cechy demograficzne i społeczno-ekonomiczne srukury demograficzne - srukura ludności: według płci, wieku, sanu cywilnego, cech społecznozawodowych, wykszałcenia i miejsca zamieszkania - srukura rodzin według liczby dzieci, srukura gospodarsw domowych według wielkości - srukura zgonów według przyczyn, srukura urodzeń według wykszałcenia maki, srukura imigranów według kraju pochodzenia
Reprodukcja ludności - odwarzanie (w czasie) liczby i srukury ludności pod wpływem przyrosu nauralnego i wędrówkowego. Ruch nauralny - urodzenia, zgony, worzenie i rozwiązywanie rodzin (małżeńswa, rozwody, separacje, kohabiacja) Ruch wędrówkowy (migracyjny) - migracje wewnęrzne - migracje zewnęrzne (imigracja i emigracja, repariacja) Procesy demograficzne - rodność i płodność, zawieranie związków małżeńskich/ worzenie związków, worzenie i rozpad rodzin oraz gospodarsw domowych, umieralność, migracje Składowe dynamiki ludności: płodność, umieralność, migracje san ludności w momencie = san ludności w momencie -1 + urodzenia w okresie (-1, ) - zgony w okresie (-1, ) + imigracje w okresie (-1, ) - emigracje w okresie (-1, ) Zmienne zasobów np. liczba ludności, kobie, nowożeńców, rodzin, gospodarsw domowych, pomiar w usalonym momencie czasu Zmienne srumieni zdarzenia demograficzne zachodzące w ych zbiorowościach (np. urodzenia, zgony), pomiar w usalonym przedziale czasu
Nie każdy wzros liczby urodzeń jes wyżem! Podsawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski do 2014 roku, GUS, maeriał na konferencję prasową w dn.27.01.2015
1950 1953 1956 1959 1962 1965 1968 1971 1974 1977 1980 1983 1986 1989 1992 1995 1998 2001 2004 2007 2010 2013 Czy program Rodzina 500+ doprowadzi do wzrosu liczby urodzeń w Polsce? Zmiany liczby urodzeń i płodności w Polsce, 1950-2013 900 Liczba urodzeń (w ys.) Współczynnik dzieności (TFR) 800 700 600 500 400 300 200 100 0 ogółem miaso wieś Źródło: Roczniki Demograficzne, GUS
Źródła informacji o ludności powszechne spisy ludności rejesracja bieżąca regularne badania opare na próbach reprezenaywnych specjalne badania ankieowe
Pomiar zmiennych demograficznych, zmienne zasobów, zmienne srumieni Wielkości absolune Wielkości względne ujawniają wzajemne relacje zasobów i srumieni: 1. Zasób do zasobu 2. Srumień do srumienia 3. Srumień do zasobu
Współczynniki demograficzne ogólne i cząskowe Współczynniki ogólne (surowe) (ang. crude rae) iloraz liczby zdarzeń demograficznych, kóre nasąpiły w badanej populacji w jednym roku kalendarzowym do liczebności populacji w połowie roku (przybliżenie przecięnej liczebności populacji w ciągu całego roku) Przykład: (ogólny) współczynnik urodzeń (crude birh rae) (ogólny) współczynnik zgonów (crude deah rae) Wzg Wur Zg L C U L C ogólny współczynnik płodności (general feriliy rae) Wpl K U 15 49, C
Cząskowe współczynniki płodności, Polska 1990 i 2011 (urodzenia żywe na kobieę w danej grupie wieku) Cząskowe współczynniki Współczynniki płodności według wieku (age-specific feriliy raes) Wpl ( x) U K ( x) ( x) C 0,20 0,18 0,16 0,14 0,12 0,10 0,08 0,06 0,04 0,02 0,00 2,039 1,297 1516171819202122232425262728293031323334353637383940414243444546474849 Polska 1990 Polska 2011 TFR 49 x 15 U K ( x) ( x) C Ogólny (eoreyczny) współczynnik dzieności (oal feriliy rae) Kóry współczynnik ma większą warość poznawczą: ogólny współczynnik płodności, współczynnik dzieności czy ogólny współczynnik urodzeń?
Meody analizy demograficznej: analiza poprzeczna (przekrojowa) - doyczy zdarzeń, kóre wysąpiły w danej populacji w pewnym przedziale czasu analiza wzdłużna (kohorowa) - doyczy zdarzeń, kóre wysąpiły w jednej generacji (kohorcie) w ciągu całego czasu isnienia ej generacji (możliwość analizy naężenia i kalendarza, czyli rozkładu zdarzeń w czasie) Populacja - cała ludność zamieszkująca określoną jednoskę eryorialną Kohora jes o zbiorowość osób, kóre doświadczyły określonego zdarzenia w ym samym czasie. Kohora hipoeyczna wiele kohor składających się na populację osób żyjących w danym roku, kóry jes okresem obserwacji.
Linia życia Źródło: Caselli, G., J. Vallin, G. Wunsch, 2006, Demography. Analysis and Synhesis. Elsevier
Oś wieku wiek Linia obserwacji 5-4 - Siaka demograficzna c c Siaka Lexisa 3-2 - Linia wieku 1-0 - Oś czasu 01.01. 01.01. 01.01 01.01 01.01 01.01 2009 2010 2014 2012 2013 2014 Daa kalendarzowa
Siaka Lexisa Typ obserwacji Okres Wiek Kohora kohora-wiek Kohora Wiek (C-A) (C-A) (I rodz.) (I rodzaj ) Okres-kohora Kohora Okres (P-C) (C-P) (II rodz.) (II rodzaj) Okres-wiek Wiek-Okres (P-A) (A-P) (III rodz.) (III rodzaj) (-1,) oraz (,+1) x (-x-1, -x) (, +1) x oraz x+1 (-x-1, -x) (, +1) x (-x) oraz (-x+1) Zbiorowość żyjących I rodzaju - osoby dożywające wieku x ukończonych la w roku kalendarzowym (, +1), są o osoby z kohor (-x, -x+1) Zbiorowość żyjących II rodzaju - osoby będące w wieku x ukończonych la w usalonym momencie