Granice tolerancji natężenia hałasu i wibracji Europejskie przepisy BHP zmodyfikowane o przepisy prawa polskiego Zwiększenie bezpieczeństwa i poprawa ochrony zdrowia w miejscu pracy ZAUFAJ NIEBIESKIM
Przepisy BHP odnośnie ochrony przed hałasem i wibracjami Produkując narzędzia najwyższej jakości służące do obróbki powierzchni i do cięcia firma PFERD kieruje się podstawowymi wymaganiami odnośnie bezpieczeństwa, zdrowia pracownika oraz ekologią. Jako wiodący producent, naszym celem jest ciągłe udoskonalanie narzędzi oraz procesu produkcyjnego tak, aby były ergonomiczne i ekologiczne. Informowanie o wiedzy i możliwościach odnośnie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa użytkownika narzędzi PFERD traktujemy jako poważne zadanie. Liczne ustawy i rozporządzenia regulują przepisy BHP w Polsce. Na bezpieczeństwo pracy składają się wszystkie działania, które mają za cel ochronę życia i zdrowia człowieka w pracy, utrzymanie jego sił witalnych i tworzenie pracy humanitarnej. Dotyczy to również zapobiegania wypadkom przy pracy, chorób zawodowych i zagrożeń zdrowia związanych z wykonywaną pracą. Opiekę prawną nad przestrzeganiem zasad BHP w miejscu pracy sprawuje państwo. Jednocześnie państwo jest zależne legislacyjnie od Unii Europejskiej (UE). Unia Europejska scala zasady BHP państw członkowskich i tworzy ogólne przepisy odnośnie przestrzegania zasad i działań mających n celu ochronę zdrowia w miejscu pracy. Przepisy UE odnośnie BHP są wiążące dla wszystkich państw członkowskich i muszą być przez nie przestrzegane. Przepisy odnośnie BHP w miejscu pracy w Unii Europejskiej W UE zostały określone min. wymagania odnośnie bezpieczeństwa osób pracujących w hałasie (2002/44/EG) i przy wibracjach (2003/10/EG). w Polsce obowiązuje rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. z dnia 19 sierpnia 2005 r.). 2
Uciążliwy hałas może szkodzić zdrowiu Hałas to niepożądany dźwięk (np. hałas wywoływany przez maszyny, trzask, huk, głośna muzyka, przeszkadzający odgłos rozmowy), który może prowadzić do utraty słuchu lub uszczerbku na zdrowiu. Niedosłuch spowodowany hałasem to jedna z głównych chorób, znajdujących się na czele statystyk dotyczących chorób zawodowych. Duży hałas w miejscu pracy może upośledzać słuch u osób tam pracujących. Np. w Niemczech narażonych na hałas w miejscu pracy, który jest szkodliwy dla narządu słuchu, jest 5 milionów pracowników. W Polsce tylko w 2007 r. inspektorzy PIP skontrolowali 697 firm, w których występował hałas. Narażonych na niego podczas pracy było ponad 50 tys. osób (42 proc. ogółu zatrudnionych), w tym 34 proc. w warunkach ekspozycji o wielkości powyżej najwyższego dopuszczalnego natężenia (NDN). Małżowina Nerw Kanał słuchowy Młoteczek Slimak Błona bębenkowa Kowadełko i strzemiączko Funkcje ucha Nasz słuch opiera się na fascynującym mechanizmie: Każdy dźwięk tworzony jest przez wibracje. Następnie są one przenoszone w postaci fal w powietrzu i wychwytywane przez nasze ucho, a następnie przetwarzane. w ten sposób słyszymy. Ucho zewnętrzne wychwytuje fale dźwiękowe, wzmacnia je i kieruje na błonę bębenkową. Następnie przekształca je w drgania mechaniczne pobudzając kosteczki słuchowe (młoteczek, kowadełko i strzemiączko), które wzmacniają drgania błony bębenkowej i doprowadzają je do wypełnionego płynem ucha wewnętrznego. Na płynie tym tworzą się fale podobne do tych, które tworzą się na wodzie po wrzuceniu do niej kamienia. Ucho wewnętrzne wyściełane jest drobnymi rzęskami. Na końcu łańcucha rzęski przekształcają drgania mechaniczne w impulsy elektryczne. Za pomocą nerwu słuchowego są przesyłane do mózgu i tam powstaje właściwy obraz akustyczny. 3
Wymagana dodatkowa ochrona słuchu w miejscu pracy Zdrowotne skutki dużego natężenia hałasu Duże natężenie hałasu, głośna muzyka lub hałaśliwe odgłosy ruchu ulicznego powodują poruszanie się malutkich rzęsek rozmieszczonych wewnątrz spirali. Ich drgania generują powstanie impulsów, które są wyłapywane przez zakończenia nerwu słuchowego biegnącego do mózgu. Wybuch lub wieloletni hałas w miejscu pracy mogą doprowadzić do ich zdarcia, przez co stają się mniej czułe i nie rozpoznają właściwie wszystkich dźwięków. Duża ilość uszkodzonych rzęsek prowadzi do osłabienia słuchu. Skutkiem tego jest utrata słuchu, co jest nie do naprawienia, ponieważ rzęski nie odrastają. Słuch jest jednym z głównych zmysłów naszego mózgu, duże natężenie dźwięku działa rozpraszająco. Brak koncentracji i zmęczenie, obniżona wydajność pracy poprzez wzrost wymagań organizmu, brak możliwości skupienia uwagi i problem z komunikacją słowną to skutki hałasu. Niedosłuchu nie da się wyleczyć; również aparaty słuchowe poprawiają słyszenie tylko częściowo. Dlatego tak istotna jest ochrona słuchu. Przepisy wykonawcze i zakresy tolerancji Dokonując pomiaru poziomu hałasu stosuje się filtr symulujący właściwości słuchu. Nazywa się go filtrem A. Dźwięk podaje się zazwyczaj w decybelach = db (A). W lutym 2003 Parlament Europejski i Rada Europy opublikowali dyrektywę unijną 2003/10/EG. Reguluje ona, w jakim zakresie pracownicy mogą zostać narażeni na hałas. Podobnie, jak starej dyrektywie również tu podkreśla się obowiązek technicznej redukcji hałasu. W polskich przepisach w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne podano wartości progów działania w przypadku hałasu: 1. Dla poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do tygodnia pracy wartość progu działania wynosi 80 db, 2. Dla szczytowego poziomu dźwięku C jako wartość progu działania przyjmuje się wartość NDN wynoszącą 135 db. W razie osiągnięcia lub przekroczenia dopuszczalnych wartości, należy podjąć działania, które zostały opisane na str. 5 w tabeli: Działania prewencyjne w skrócie. 4
Działania prewencyjne zmniejszające hałas W wyniku wystąpienia zagrożenia uszkodzenia słuchu pracodawca: 1. Udostępnia środki ochrony indywidualnej słuchu, jeżeli wielkości charakteryzujące hałas w środowisku pracy przekraczają wartości progów działania. 2. Udostępnia środki ochrony indywidualnej słuchu oraz nadzoruje prawidłowość ich stosowania, jeżeli wielkości charakteryzujące hałas w środowisku pracy osiągają lub przekraczają wartości NDN. Środki ochrony indywidualnej słuchu są dobierane w sposób eliminujący ryzyko uszkodzenia słuchu lub zmniejszający je do najniższego możliwego do osiągnięcia w danych warunkach poziomu. Poziomy dla wielkości charakteryzujących hałas (db) Ciśnienie akustyczne to zmienne w czasie odchylenie od średniej wartości ciśnienia statystycznego panującego w ośrodku, występujące podczas rozchodzenia się w nim fali akustycznej. Ciśnienie akustyczne opisuje natężenie dźwięku i wyraża się w Paskalach. Ludzkie ucho jest wrażliwe na bodźce dźwiękowe w bardzo szerokim zakresie. Ponieważ słuch ludzki reaguje na bodźce w sposób logarytmiczny, ciśnienie akustyczne wyraża się często w skali logarytmicznej, w decybelach (db). Ludzki słuch ma logarytmiczną wrażliwość na dźwięki. w związku z tym poziom hałasu zwiększony o 10 db jest odbierany z dwukrotnie większą mocą. Podwojenia zagrożenia słyszenia występuje już przy progu podwyższonym o 3 db. Działania prewencyjne zmniejszające ekspozycję na hałas Górna/dolna wartość działania (L E, 8h ) > 80 db (A) > 85 db (A) Obowiązkowe informowanie i szkolenie pracowników Udostępnić pracownikom sprzęt ochrony słuchu Profilaktyczne badania audiometryczne, jeżeli istnieje zagrożenie zdrowia pracownika Obowiązek wykonania badań lekarskich słuchu Obowiązek stosowania środków ochrony słuchu Działania zmniejszające ekspozycję na hałas Oznaczenie znakami bezpieczeństwa miejsc o podwyższonym hałasie Odgrodzenie lub ograniczenie dostępu w miarę możliwości technicznych Prowadzenie dokumentacji oceny ryzyka zawodowego (> 80 db(a)) () (> 85 db(a)) gdzie > 80 db(a) możliwe Źródło: rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. z dnia 19 sierpnia 2005 r.) () Przykłady poziomów ekspozycji na hałas µpa db(a) 12 9 3 6 100 000 000 140 130 10 000 000 120 110 1 000 000 100 90 100 000 80 70 10 000 60 50 1 000 40 30 100 20 10 20 0 PFERD, jako jeden z wiodących producentów, pracuje nieustannie nad rozwojem narzędzi redukujących emisję hałasu i preferuje w swoim procesie produkcyjnym także maszyny o możliwie najmniejszej emisji hałasu oraz odpowiednie procedury pracy. 5
Wibracje mogą być szkodliwe dla naszego zdrowia Wibracje, to inaczej drgania mechaniczne, które przez długotrwałe oddziaływanie na kończyny górne (drgania ręka-ramię) lub na całe ciało działają szkodliwie na organizm ludzki. Wibracje mogą doprowadzić do napadowego zaburzenia krążenia krwi, uszkodzenia kości i nadgarstków, zaburzeń neurologicznych lub chorób tkanki mięśniowej, bólów pleców i uszkodzeń kręgosłupa. Wpływ wibracji na organizm człowieka Celem badań nad drganiami jest określenie wartości granicznych, których zachowanie gwarantuje zdrowie i bezpieczeństwo. Obniżenie wydajności pracy i aktywności życiowej człowieka spowodowane wystąpieniem drgań oddzielnie lub w interakcji z hałasem, to przedmiot badań, które są prowadzone w wysoce zmodernizowanych laboratoriach. Stopień zagrożenia zdrowia spowodowany narażeniem na drgania zależy od miejsca zaistnienia drgań w ludzkim organizmie (np. nogi, miednica, ręce), wielkości drgań oraz cykliczności pojawiających się wibracji. Podział wibracji n Wibracje całego ciałą Oddziaływanie wibracyjne przenoszone przez nogi (na stojąco) lub miednicę (na siedząco), np. pojazdy, urządzenia pracujące w ziemi, wózki widłowe, traktory itp. n Drgania ręka-ramię Oddziaływanie wibracyjne przenoszone przez ręce, np. trzymane w rękach i ręcznie obsługiwane urządzenia drgające, narzędzia, maszyny lub przedmioty obróbcze oraz obsługiwane elementy maszyn ruchomych czy stacjonarnych. Skutki zdrowotne dużego narażenia na oddziaływanie wibracji Skutki oddziaływania wibracji zależą od częstotliwości i siły. Wibracje o niskiej częstotliwości powodują choroby mięśni i chorobowe zmiany w układzie kostnym (uszkodzenia stawów). Wibracje o wysokich częstotliwościach prowadzą do uszkodzenia centralnego układu nerwowego i systemu naczyń obwodowych (przerwanie dopływu krwi do palców i drętwienie rąk, prowadzące do utraty sprawności chwytania). Nieduże oddziaływania wibracyjne mogą prowadzić do spadku produktywności i dolegliwości. 6
Zalecenie wzmocnienia ochrony antywibracyjnej w miejscu pracy Przepisy i zakresy W lipcu 2002 została opublikowana dyrektywa Parlamentu Europejskiego 2002/44/EG, w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (wibracji). Dyrektywa ta określa dopuszczalny poziom wibracji, jakim może być poddawany pracownik w swoim miejscu pracy. Dyrektywa nakłada tym samym na pracodawcę obowiązek chronienia zatrudnionych przed szkodliwym oddziaływaniem wibracji i ustala ich bezpieczny poziom. Za zagrożone uznano miejsca pracy, w których nieustannie występują wibracje w postaci drgań ręka-ramię lub drgań całego ciała. W pierwszej kolejności należy określić czas trwania i poziom drgań. w ciągu ośmiogodzinnego czasu pracy należy określić tzw. dzienną wartość progu działania. Najbardziej zagrożeni wibracjami są operatorzy maszyn i narzędzi. Wszędzie tam muszą być przestrzegane dyrektywy unijne. Od pracodawcy wymaga się znajomości wartości emitowanych przez urządzenia wibracji, a w razie potrzeby wprowadzenia działań mających na celu ich redukcję. Dopuszczalne i maksymalne wartości graniczne Wartości progowe i progi działania dla wibracji Dopuszczalna wartość progu działania Graniczna wartość progu działania Drgania ręka-ramię (HAV) Dzienna wartość progowa ważonych częstotliwościowo przyspieszeń drgań A(8) A(8) = 2,5 m/s² A(8) = 5,0 m/s² Drgania całego ciała (GKV) Dzienna wartość progowa ważonych częstotliwościowo przyspieszeń drgań A(8) A(8) = 0,5 m/s² A(8) = 0,8 m/s² Kierunek z (Pion) A(8) = 1,15 m/s² Kierunek -/Y (poziom) Źródło: rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. z dnia 19 sierpnia 2005 r.) Działania prewencyjne W razie przekroczenia progu 2,5 m/s² dla wibracji ręka-ramię, pracodawca ma obowiązek podjęcia i udokumentowania działań, likwidujących lub co na najmniej ograniczających powodowane przez te czynniki zagrożenia zawodowe. Dzięki pomiarom natężenia wibracji, służby BHP mają możliwość ocenienia ich szkodliwości. w następstwie tego mogą podejmować odpowiednie środki zapobiegawcze. Po osiągnięcia pułapu 5,0 m/s² dla wibracji ręka-ramię niedopuszczalna jest dalsza praca urządzeniem emitującym drgania. Dotyczy to również wibracji całego ciała (patrz tabela). 7
ZAUFAJ NIEBIESKIM 1 Zdrowie i bezpieczeństwo w miejscu pracy Ochrona przed szkodliwością wibracji W przypadku przekroczenia progów: n W przypadku gdy wielkości charakteryzujące drgania mechaniczne przekraczają wartości progów działania oraz występuje konieczność ochrony przed zimnem i wilgocią, pracodawca zapewnia pracownikom narażonym na działanie drgań ogólnych odzież ochronną, a pracownikom narażonym na działanie drgań miejscowych rękawice ochronne (Dz. U. 2005 nr 157 poz. 1318 8.). Zaleca się stosowanie specjalnych rękawic antywibracyjnych. n Pracodawca zapewnia pracownikom narażonym na działanie hałasu lub drgań mechanicznych informacje i szkolenie w zakresie odnoszącym się do wyników oceny ryzyka zawodowego, o której mowa w 4, w szczególności dotyczące: 1. Poziomu ryzyka zawodowego, rodzaju stwarzanych zagrożeń oraz ich potencjalnych skutków. 2. Środków niezbędnych do wyeliminowania lub ograniczenia ryzyka zawodowego oraz okoliczności, w jakich takie środki należy stosować. PFERDERGONOMICS proponuje rozwiązanie dla: n mniejszych wibracji, n mniejszego hałasu n mniejszej emisji pyłów n optymalnej ergonomii narzędzia podczas pracy Będąc wiodącym producentem narzędzi ręcznych, PFERD jest świadom ciążacej na nim odpowiedzialności. Wieloletnie doświadczenie doradców technicznych oraz bezpośrednie kontakty z operatorami narzędzi w ich miejscu pracy zaowocowały rozwojem i produkcją narzędzi zorientowanych na minimalizację powstawania wibracji w narzędziach PFERD. W przypadku dalszych pytań PFERD chętne Wam doradzi. Skontaktujcie się z nami. ERGOSCAN Czy macie Państwo pytania odnośnie ergonomii na stanowisku pracy? Doświadczeni przedstawiciele handlowi z PFERD chętnie Wam doradzą. W przypadku zainteresowania, doradcy techniczno-handlowi PFERD przeprowadzą na miejscu pomiary hałasu i wibracji, zgodnie z lokalnymi i międzynarodowymi normami. 3. Wyników badań i pomiarów hałasu lub drgań mechanicznych, oceny ich natężeń i rodzaju oddziaływań na organizm oraz ewentualnego wpływu na zdrowie. 4. Przyczyn powstawania chorób powodowanych oddziaływaniem hałasu lub drgań mechanicznych na organizm, ich objawów i sposobów wykrywania oraz możliwych środków profilaktyki medycznej. 5. Bezpiecznych sposobów wykonywania pracy, ograniczających do minimum narażenie na hałas lub drgania mechaniczne. 6. Prawidłowego stosowania środków ochrony indywidualnej przed hałasem lub drganiami mechanicznymi (Dz. U. 2005 nr 157 poz. 1318 10.). Ważnym uzupełnieniem działań technicznych i organizacyjnych mających na celu zminimalizowanie ryzyka związanego z występowaniem drgań w środowisku pracy jest profilaktyka medyczna. Zgodnie z art. 229 Kodeksu pracy pracownicy podlegają wstępnym, kontrolnym i okresowym badaniom lekarskim (Dz. U. 1996, nr 69, poz. 332). Mniej wibracji Redukcja hałasu Mniej pyłu Optymalna ergonomia podczas pracy PFERDERGONOMICS Człowiek jest najważniejszy Więcej informacji o narzędziach PFERD znajdziecie w prospekcie PFERDERGONOMICS Człowiek jest najważniejszy. 819 638 05/2013 Wszelkie zmiany techniczne zastrzeżone Wydrukowano w Niemczech. 4 0 0 7 2 2 0 8 4 1 1 2 9 8 www.pferd.com info@pferd.com Jakość PFERD zgodna z certyfikatem EN ISO 9001.