Wybrane dane statystyczne dotycz ce samobójstw.

- Folia 1 - Wybrane dane statystyczne dotycz ce samobójstw. Samobójstwa usi owane i dokonane w populacji ogólnej w latach 1999 2003. 7000 6000 5000 5182 5621 5712 5928 5467 4000 3000 dokonane usi owane 2000 1000 890 674 741 828 833 0 1999 2000 2001 2002 2003 Samobójstwa usi owane i dokonane w wojsku w latach 1999 2003. 60 50 52 dokonane usi owane 40 36 34 40 30 20 19 20 13 12 10 7 4 0 1999 2000 2001 2002 2003

- Folia 2 - Najcz stsze sposoby, przyczyny i miejsca pope niania zamachów samobójczych. Populacja ogólna Wojsko sposoby powieszenie, rzucenie si z wysoko ci, za ycie rodków nasennych postrzelenie, powieszenie przyczyny choroba psychiczna, Kadra zawodowa: nieporozumienia rodzinne, przewlek a choroba, warunki ekonomiczne, zawód mi osny, nag a utrata róde utrzymania, mier bliskiej osoby. mieszkanie, pomieszczenia gospodarcze, pod wp ywem alkoholu. okoliczno ci, miejsce - nieporozumienia rodzinne, - trudno ci w s u bie - zaburzenia zdrowia psychicznego o nierze zsw : - zawód mi osny, - nieporozumienia rodzinne - l k przed kar, - trudna sytuacja materialna, - trudno ci adaptacyjne. w czasie pe nienia warty (s u by), na samowolnym oddaleniu, na przepustce i urlopie, w czasie wolnym, na terenie jednostki wojskowej

Poj cia podstawowe dotycz ce problematyki samobójstw. - Folia 3 - Samobójstwo to proces stanowi cy ci g reakcji (fizycznych i psychicznych) sk adaj cych si na tzw. zachowanie samobójcze, które istnieje od momentu, gdy w wiadomo ci cz owieka pozbawienie siebie ycia pojawia si jako cel dzia ania. Na samobójstwo sk adaj si : my li, tendencje, decyzja samobójcza, ko cowy akt samobójczy. Fazy procesu samobójstwa: 1. faza wyobra eniowa, w której dominuj : my li o mierci, wyobra anie sobie w asnej mierci, wyobra anie sobie sytuacji bezpo rednio lub po rednio z samobójstwem zwi zanych. Osoba akceptuje wewn trznie mier samobójcz jako sposób na rozwi zanie swoich problemów. 2. faza pragnieniowa, w której: rozwa ania o samobójstwie staj si realne, podejmowane s ju próby samobójcze. Zespó przedsamobójczy (presuicydalny) to szczególny stan emocjonalny polegaj cy na: skierowaniu my li i d e do spraw zwi zanych ze mierci i samobójstwem, przekonaniu o funkcjonowaniu w sytuacji bez wyj cia i braku mo liwo ci uzyskania pomocy. Elementy sk adowe zespo u przedsamobójczego: zaw enie funkcjonowania i dominacja negatywnych dozna emocjonalnych, intensywne rozwa ania o samobójstwie, fantazje samobójcze, hamowanie wybuchów agresji (na zewn trz) i ukierunkowanie agresji na w asn osob.

- Folia 4 - Poj cia podstawowe dotycz ce problematyki samobójstw c.d. Objawy zespo u przedsamobójczego, które mo na zaobserwowa : osoba jest przekonana, e sytuacja w której si znajduje jest bez wyj cia, nie mo na jej zmieni i przezwyci y pojawiaj cych si trudno ci, w zachowaniu dominuje l k, bezradno, widzenie wiata przez tzw. czarne okulary negatywne emocje ukierunkowuj nastrój, my li, skojarzenia, dzia ania w kierunku autoagresji, osoba jest przekonana o swojej mniejszej warto ci, cz sto przyjmuje postaw rezygnacyjn, w funkcjonowaniu dominuje sfera emocjonalna, racjonalne my lenie spychane jest na dalszy plan, wyst puje zaw enie stosunków mi dzyludzkich, osoba czuje si osamotniona, odizolowana, opuszczona i niezrozumiana, wybuchy agresji s hamowane, dominuje tendencja do kierowania agresji przeciwko samemu sobie, osoba ucieka od realnych trudno ci w wiat fantazji i rozwa a o mierci i samobójstwie jako sposobach rozwi zania trudnej sytuacji, wypowiadane s my li o samobójstwie i swojej mierci, np.: chc umrze, ju d u ej nie mog, wola bym nie y, mam ochot si zabi, wola bym nigdy si nie urodzi, nie mam ju si y, ju nied ugo nie b dziesz musia si o mnie martwi, nied ugo nie b d sprawia wi cej k opotów, wszystko jest bez sensu, osoba porz dkuje swoje sprawy, np.: pisze testament czy szuka pojednania z dawnymi nieprzyjació mi, UWAGA! nag y powrót do dobrego funkcjonowania, zauwa alna poprawa nastroju mo e by sygna em ostrzegawczym o podj ciu decyzji o samobójstwie i zwi zanej z tym ulgi.

- Folia 5 - G ówne czynniki ryzyka zamachu samobójczego. 1. czynniki spo eczno-demograficzne: wiek, p e, sytuacja rodzinna, sytuacja zawodowa, sytuacja spo eczna, 2. usi owanie samobójstwa w ostatnim okresie, 3. stan somatyczny: przewlek e bóle, przewlek e choroby, ci kie operacje, zaawansowane stadium choroby o z ym rokowaniu, 4. stan psychiczny: depresja, uzale nienia, choroby psychiczne, stany napi cia i rozdra nienia zw aszcza u osób z zaburzeniami osobowo ci. Wybrane czynniki swoiste dla s u by wojskowej. Zmienne spo eczne: zmiana rytmu i warunków ycia, zerwanie lub ograniczenie wi zi rodzinnych i kole e skich, ryzyko rozpadu zwi zku z sympati, zmiana pozycji spo ecznej, zmiana zwyczajów i obyczajów nowe sposoby zachowania, przeci enia s u b i prac ; ryzyko kontaktu z patologicznymi zachowaniami; w tym tzw. fal Zmienne psychologiczne: przymus szkolenia i dzia ania z broni, ograniczenie wolno ci osobistej, ograniczone mo liwo ci odpoczynku, regeneracji si itp., konieczno podporz dkowania si rygorom, dzia anie na rozkaz, zagro enie utraty zdrowia lub ycia w dzia aniach wojskowych, ograniczone wsparcie osób bliskich, odpowiedzialno za wykonanie zadania, brak motywacji do s u by, hierarchizacja, czasami przedmiotowe traktowanie o nierza; Inne zjawiska: stopie skomplikowania zada i obowi zków wynikaj cych ze specyfiki rodzaju wojsk, sk onno do oceny aktów samobójczych, samookalecze jako metod na uchylanie si od s u by wojskowej lub unikni cia odpowiedzialno ci za przewinienia.

- Folia 6-1. Obserwacja. Metody rozpoznawania sk onno ci do autoagresji w ród o nierzy. Pojawienie si lub nasilenie zachowa, reakcji zauwa alnie innych od dotychczas spotykanych, oznacza potrzeb bli szego zainteresowania si o nierzem, i wyja nienia przyczyn tego stanu rzeczy. Sygna y ostrzegawcze dotycz g ównie zmian w: ilo ci spo ywanego jedzenia, ilo ci czasu snu, odpoczynku, dba o ci o wygl d zewn trzny, intensywno ci kontaktów kole e skich, aktywno ci i usposobieniu. Obserwacj nale y obj szczególnie tych o nierzy, którzy: podejmowali w przesz o ci próby zachowa autoagresywnych, bliska im osoba ci ko choruje, zmar a, zw aszcza mierci samobójcz, maj k opoty w domu (finansowe, socjalne, k ótnie rodziców, rozwód rodziców), rozstali si z dziewczyn, do wiadczali przemocy fizycznej lub psychicznej, stroni od kolegów, przez d ugi czas nie mieli informacji od najbli szych, stopniowo pogarszaj si ich wyniki w szkoleniu i poziom dyscypliny. 2. Wywiad i rozmowa. prowadzenie rozmów przy ka dej nadarzaj cej si okazji, rozmowy wcze niej przygotowane, których celem jest zebranie interesuj cych nas informacji. 3. Zbieranie i wymiana informacji o o nierzu poprzez: kontakty z rodzin o nierza, zapoznawanie z wpisami zawartymi w dokumentacji np.: wtórniki kart ewidencyjnych, opinie s u bowe, korzystanie z pomocy psychologa, oficera spo eczno wychowawczego, lekarza w jednostce.

- Folia 7 - Przeciwdzia anie zachowaniom samobójczym o nierzy. 1. Przezwyci anie sytuacji kryzysowych mo liwe jest, w wi kszo ci przypadków, uchwycenie momentu pojawienia si trudno ci i problemów, np.: poprzez ledzenie przebiegu adaptacji, nale y stworzy mo liwo kontrolowanego upustu agresji i odreagowania emocji dzi ki np. zaj ciom sportowym, o nierza zagro onego autoagresj nie wolno pozostawi samego, nie mo na dopuszcza do naruszania godno ci osobistej o nierza, poni a go lub instrumentalnie traktowa. 2. Wspomaganie procesu adaptacji racjonalne obci anie nowymi obowi zkami i zadaniami, dostosowywanie wymaga do mo liwo ci podw adnych, dba o o mo liwo ci odpoczynku i regeneracji si, zapewnienie kontaktu z bliskimi. 3. Doskonalenie stosunków interpersonalnych, stanowcze i sprawiedliwe reagowanie na sygna y i przypadki naruszania zasad wspólnego ycia w pododdziale, skuteczne i szybkie przeciwdzia anie próbom amania tych zasad, nagradzanie za dobre efekty pracy czy ponadprzeci tne wywi zywanie si z obowi zków, sprawiedliwy system przepustek i urlopów 4. Organizacja pracy i wypoczynku, w a ciwa i jednocze nie atrakcyjna organizacja przebiegu zaj szkoleniowych, przeciwdzia anie monotonii, unikanie bezczynno ci, w a ciwy wypoczynek, odpowiednia ilo snu, tworzenie mo liwo ci efektywnego zaspokajanie podstawowych potrzeb biologicznych. 5. W a ciw organizacj systemu pe nienia s u b sprawiedliwy, dostosowany do indywidualnych obci e system wyznaczania do pe nienia s u b, zapewnienie czasu na odpoczynek i zapoznanie si z obowi zkami przed s u b, konieczna kontrola i nadzorowanie pe nienia s u b, dba o o odpowiednie zabezpieczenie warunków socjalno bytowych w miejscach pe nienia s u b, rozpoznawanie stanu psychicznego i fizycznego o nierzy wyznaczonych do pe nienia s u by wartowniczej.

- Folia 8 - Zalecenia do przeprowadzenia interwencji wobec osoby zagro onej samobójstwem. I. Nawi zanie kontaktu, s uchanie i zrozumienie. Aby nawi za kontakt: s uchaj, okazuj zrozumienie i zainteresowanie. Nie oceniaj. B d spokojny i cierpliwy, yczliwy, bliski i wczuwaj cy si w sytuacj osoby. II. Ocena rzeczywisto ci: dokonaj oceny sytuacji, na ile powa ne s zamiary samobójcze, dowiedz si, jak wysokie jest ryzyko podj cia próby samobójczej, zadbaj o bezpiecze stwo tej osoby - nie wolno pozostawia go samego. III. Ocena nat enia emocji: oce jak silne s w tej chwili emocje danej osoby, zw aszcza l k, rozpacz, agresja, rozmawiaj o tych emocjach, aby umo liwi ich ekspresj, nie pocieszaj w stylu: we si w gar, nie my l o tym, inni maj gorzej, wszystko b dzie dobrze, zazwyczaj takie s owa wywo uj przeciwn reakcj. IV. Traktowanie rozmówcy powa nie: nie lekcewa ani nie umniejszaj znaczenia tego co mówi. Ka da skarga i ka de odczucie wyra one przez zagro on osob jest dla niej wa ne, V. Zadawanie w a ciwych pyta. Nie nale y ba si zadawania pyta wprost osobie maj cej my li samobójcze.. Badania wykaza y, e bezpo rednie pytania o samobójstwo, zadane w odpowiednim czasie, rzadko powoduj szkod. VI. Odnalezienie osobistego systemu wsparcia: oce, czy rozmówca ma w sobie si y, które mog by dla niego oparciem w pokonywaniu kryzysu, co mu dot d pomaga o, pomó mu odkry alternatywne rozwi zania kryzysu, warto aby dowiedzia si, kto jest wa n osob w jego yciu (maj c najwi kszy wp yw na jego ycie), o wiadczaj c jednocze nie, e znajomo tych osób jest jednym z elementów pomocy, (poprzez pytania typu: Kogo chcia by mie teraz przy sobie? Czy chcesz, abym ci z kim skontaktowa?) VII. Podj cie dzia ania: staraj si sk oni (ale nie wymuszaj) rozmówc do podj cia decyzji, by zrobi co konstruktywnego w celu zmiany swojej sytuacji, je li jest to potrzebne, przejmij inicjatyw i b d stanowczym, miej na uwadze, e kryzys niekoniecznie mo na uzna za miniony tylko dlatego, e osoba zagro ona twierdzi, e tak si sta o. VIII. Organizacja wsparcia i pomocy profesjonalnej. staraj si zapewni system wsparcia dla zagro onej osoby, w tym celu, w dzia anie w czy powinno si jak najwi cej pozytywnie nastawionych yczliwych osób, skontaktuj osob w kryzysie z lekarzem lub psychologiem, je li podejrzewasz, e istnieje realne zagro enie ycia (stanowczo wypowiadany zamiar pozbawienia si ycia) wezwij pomoc lekarsk.

- Folia 9 - Wskazania i przeciwwskazania w kontakcie z osob zagro on samobójstwem. Wskazania: prowokowa i zach ca do wygadania si, tworzy atmosfer pe nej akceptacji (osoby zagro onej samobójstwem), otwarcie podejmowa temat, zadawa pytania, oceni zagro enie my li, plany, fantazje, kontrolowa sytuacj, wydobywa mocne strony i zasoby wewn trzne osoby, odwo ywa si do wcze niej prze ytych trudnych sytuacji, z którymi osoba sobie poradzi a skutecznie, zorganizowa system wsparcia, pokazywa tymczasowo sytuacji, otwiera perspektywy, mo liwo ci, kierowa do specjalisty konkretnej osoby (uprzedzonej o sytuacji), wezwa pomoc lekarsk. Przeciwwskazania: zbyt szybkie oceniane tzw. etykietowanie, powo ywanie si na w asny system warto ci, lekcewa enie problemów osoby zagro onej samobójstwem, zbyt szybkie ko czenie kontaktu ze wzgl du na brak czasu, ograniczanie czasu spotkania, rozmowy, zadawanie pyta w formie przes uchania, wymuszanie zobowi za, podejmowania decyzji, dokonywania wyborów, u ywanie sloganów w stylu wszystko b dzie dobrze, to nie jest a taki problem, we si w gar itp., dawanie dobrych rad, wzbudzanie poczucia winy, ujawnianie w asnych negatywnych stanów emocjonalnych np.: zniecierpliwienia, zniech cenia, z o ci itp., zostawianie osoby bez opieki, pomocy, obiecywanie nierealnych dzia a na rzecz osoby zagro onej samobójstwem.