198886 KONCEPCJA ZAGOSPODAROWANIA PLACU MIEJSKIEGO ORAZ TERENU WZDŁUŻ KOLEJKI WĄSKOTOROWEJ W CZARNEJ BIAŁOSTOCKIEJ
IDEA Powstający aktualnie nowy budynek Urzędu Miasta w Czarnej Białostockiej determinuje do wyznaczenia w tym miejscu nowego centrum na mapie miasta. Niezagospodarowany obecnie teren leżący u zbiegu ulic Torowej i Słowackiego w niedalekiej przyszłości ma stać się prawdziwą wizytówką miasta. Nadrzędną ideą zespołu projektowego było wykreowanie multifunkcjonalnej przestrzeni publicznej łączącej reprezentacyjny plac przed Urzędem Miasta ze znajdującymi się w pobliżu terenami rekreacyjnymi wzdłuż zabytkowej trasy kolejki wąskotorowej tak, by tworzyły one spójną całość. Nowy Plac Miejski wraz z ciągiem pieszo-rowerowym wzdłuż torów kolejki to nietuzinkowe rozwiązanie inspirowane współczesnymi trendami w kształtowaniu miejskich przestrzeni, gdzie głównym odbiorcą jest mieszkaniec i jego potrzeby. Ciekawe rozwiązania funkcjonalne i przestrzenne zapewniają użytkownikom wygodę, przyjemność i bezpieczeństwo. Prostota form i zastosowanie materiałów najwyższej jakości gwarantują harmonijną całość i ponadczasowość projektu. OPIS KONCEPCJI Centralnym punktem opracowywanego obszaru jest plac znajdujący się przed Urzędem Miasta. To wokół niego skupia się większość funkcji projektowanej przestrzeni publicznej. Duża różnorodność architektoniczna budynków otaczających plac (budynek Urzędu Miasta, kościół, obiekty handlowe, budynki mieszkalne) wyznaczyła kierunek tworzenia koncepcji. Prostota i umiar w formie i materiałach to główne cechy nowopowstałej przestrzeni, które gwarantują kompozycyjną i funkcjonalną całość tej części miasta. 1
Wzór nawierzchni na placu naśladuje i podkreśla dwa najważniejsze elementy tej przestrzeni siedzibę władz miejskich i tory kolejki wąskotorowej. To na nich skupiona jest kompozycyjna całość. Bazę nawierzchni stanowią betonowe kostki o wymiarach 60x20cm i 20x30cm z serii URBANIKA POLBRUK w kolorze szarym, pasy podkreślające budynek i tory to elementy w kolorze barw jesieni. Linie w nawierzchni nie tylko tworzą wzór, kierują także wzrok użytkowników na najciekawsze miejsca tej przestrzeni. Przebiegający przez środek placu pas nawierzchni przepleciony trawnikiem dzieli betonową płaszczyznę na dwie części północną, z nadrzędną funkcją reprezentacyjną przed Urzędem i południową, której głównym celem jest komunikacja. Wprowadzenie kombinacji płyt betonowych i trawnika równocześnie wprowadza podział funkcjonalny jak i nadaje lekkości temu mocno zurbanizowanemu obszarowi. Na osi budynku Urzędu Miejskiego zaproponowano fontannę w formie wychodzących z nawierzchni wodotrysków. O wyborze takiego rodzaju formy wodnej zdecydowała potrzeba łatwej modyfikacji i dostosowania palcu do konkretnych sytuacji. Działająca na co dzień fontanna urozmaica plac, podkreśla osiowość między budynkiem Urzędu a znajdującym się po drugiej stronie ulicy kościołem. Dzięki swej dużej dostępności, wprost z placu, zachęca szczególnie najmłodszych użytkowników do zabawy i interakcji pomiędzy słupami wody, jest ochłodą dla starszych w gorące dni. Gdy tylko zaistnieje potrzeba zwiększenia użytkowej powierzchni placu, szczególnie w czasie organizacji okolicznościowych imprez masowych, wystarczy czasowo wyłączyć zasilanie dysz i fontanna znika. Na torach przebiegających przez plac usytuowano mobilne siedziska, które można przesuwać w zależności od potrzeb. To zmodyfikowane ławki wykorzystywane w projekcie, które dzięki umocowaniu ich na kołach stały się ruchomymi platformami do odpoczynku i wytchnienia. Obecnie, gdy zawieszone jest działanie kolejki wąskotorowej, jest to jedna z możliwości wykorzystania istniejącego biegu torów. W przypadku ponownego uruchomienia kursów leśnej wąskotorówki ruchome platformy można ustawić na bocznicy znajdującej się w obrębie placu. Plac urozmaicono nasadzeniami drzew rzędowo wzdłuż ulicy Słowackiego i swobodnie w okolicach projektowanej wieży zegarowej. Parking dla petentów Urzędu oddziela grab pospolity w odmianie Fastigiata, po przeciwnej stronie placu 2
zaproponowano użycie dębu szkarłatnego. Zastosowanie dużych nasadzeń ma na celu z jednej strony zamknięcie przestrzeni placu od ulicy Słowackiego, z drugiej uzyskanie efektu zacienienia i przytulności w strefie wypoczynku zlokalizowanej przy bocznicy. Zieleń występuje tu także w formie żywopłotów przy budynku Urzędu zaproponowano zimozielony, prezentujący się doskonale przez cały rok, cis pospolity. Kompozycje bylin i traw ozdobnych w prostokątnych donicach wzdłuż ulicy Torowej nie tylko urozmaicają ten fragment opracowywanego obszaru, dobrze organizują również komunikację na placu oddzielając ją od pobliskiego ruchu ulicznego. Koncentracja elementów małej architektury i zieleni na brzegach placu także ułatwiają możliwość jego modyfikacji i wykorzystania do organizacji okolicznościowych imprez i festynów. Istotnym elementem całego założenia jest wpisana do rejestru zabytków kolejka wąskotorowa, wzdłuż której zaproponowano wyznaczenie rekreacyjnej ścieżki pieszo-rowerowej. Szeroką na 3 metry trasę podzielono na pół, część przeznaczoną dla ruchu pieszego wykonano z mineralnej nawierzchni typu HanseGrand, ścieżkę rowerową z utwardzonej nawierzchni mineralnej. W miejscach, gdzie tory przecinają zaprojektowany ciąg komunikacyjny, utworzono stacje tematyczne, na których można zasięgnąć informacji o okolicznej przyrodzie stacja o nazwie NATURA, leśnej wąskotorówce LEŚNA KOLEJ WĄSKOTOROWA oraz skorzystać ze sprzętu rekreacyjno-sportowego - REKREACJA. Główny przystanek, CZARNA BIAŁOSTOCKA, z opisami atrakcji turystycznych miasta i gminy, zlokalizowano na placu. Opisy atrakcji i walorów turystycznych umieszczono na szklanych tablicach informacyjnych. Każda stacja zaakcentowana jest drewnianą konstrukcją bramą oraz nasadzeniami roślinnymi o charakterze naturalistycznym. Im bliżej przystanku tym roślinność bujniejsza, w miarę oddalania się od miejsc odpoczynku tym mniejsza różnorodność gatunkowa i częstotliwość nasadzeń. Oprócz nasadzeń z traw ozdobnych i kwitnących bylin proponuje się wykorzystanie naturalnie występujących roślin zielnych, które nie będą wymagały szczególnej pielęgnacji w ciągu roku. Ponadto, po obu stronach powstałego ciągu komunikacyjnego, zaleca się wprowadzenie wyższych krzewów, które stworzą efekt naturalnego oddzielenia od nieatrakcyjnego sąsiedztwa. Tu wykorzystać można gatunki szybko rosnące jak lilak pospolity, pęcherzchnica kalino listna, śnieguliczka pospolita, ligustr pospolity. Zarówno plac jak i teren wzdłuż kolejki wąskotorowej wyposażone zostały w nowe, jednakowe obiekty małej architektury. Różne formy ławek, tablice informacyjne, oświetlenie i kosze na odpady zaprojektowano ze szczególnym uwzględnieniem formy i doboru materiałów, z których zostały wykonane. Proste kształty oraz użycie drewna i stali COR-TEN zapewniają trwałość i spójność opracowywanego obszaru z elewacją budynku Urzędu Miasta. Drewniane siedziska wykorzystywane we wszystkich ławkach złożone są z desek o zróżnicowanej długości, dzięki temu osiągnięto efekt podobny do zastosowanego na elewacji siedziby Urzędu. Zespół projektowy na etapie tworzenia koncepcji w ogromnej większości dostosował projekt do obowiązujących na obszarze opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzeni. Zachowano granice placu miejskiego, wyznaczono 3
parkingi dla pracowników oraz petentów Urzędu Miasta, pozostawiono teren pod projektowaną wieżę zegarową. Jedyną zmianą, jaka została wprowadzona, to propozycja innej lokalizacji i kubatury obiektu towarzyszącego wykorzystywanego do obsługi kolejki wąskotorowej z funkcją informacyjno-promocyjną miasta. Wystarczające wydaje się być usytuowanie parterowego obiektu, niejako na przedłużeniu budynku Urzędu, oddzielonych wieżą zegarową, o wymiarach 3x12 metrów. Zastosowane materiały i forma obiektu powinny być dostosowane do otoczenia. Priorytetem dla projektantów było stworzenie takiej koncepcji, by cały obszar objęty opracowaniem był dostępny dla wszystkich grup użytkowników bez względu na wiek i ograniczenia sprawności. Wszystkie ciągi komunikacyjne zostały utwardzone dzięki czemu teren jest przyjazny dla osób niepełnosprawnych i osób z wózkami dziecięcymi. Przestrzeń została zaprojektowana kompleksowo, o wielu uzupełniających się funkcjach, adresowana jest do mieszkańców z różnych grup wiekowych, o różnych zainteresowaniach i potrzebach. Plac, który jest centralnym elementem całego założenia to reprezentacyjna przestrzeń przed Urzędem Miasta, wykorzystywana na co dzień do spotkań, wypoczynku, sprzyjająca interakcji między użytkownikami, ułatwiająca komunikację w tej części miasta, dostarczająca informacji o okolicznych walorach i atrakcjach, może być również miejscem organizacji imprez i festynów. Przebiegająca przez plac miejski trasa kolejki wąskotorowej daje możliwość zwiększenia wachlarza atrakcji. Tereny rekreacyjne wzdłuż wąskotorówki to miejsce idealne do wypoczynku, spacerowania, uprawiania sportu (siłownia zewnętrzna oraz zaproponowany w sąsiedztwie plac zabaw) dla młodszych i starszych mieszkańców w naturalnym, zielonym otoczeniu. 4