Globalne problemy ekologiczne Prof. Ryszard Laskowski Prof. January Weiner 1. Zasady pracy na kursie 2. Problem I: przeludnienie
Zasady zaliczenia przedmiotu 50% - przygotowanie i udział w dyskusji finalnej 40% - udział w dyskusji ad hoc 10% - obecność Oceny: 81 100%: 5,0 71 80%: 4,5 61 70%: 4,0 51 60%: 3,5 40 50%: 3,0 <40%: 2,0 Dopuszczalne 2 nieobecności
Zasady pracy STUDIUJEMY! (książki, gazety, czasopisma, artykuły naukowe biblioteka, Internet) Na zajęcia przychodzimy przygotowani! (zapoznanie się z tematem PRZED zajęciami, przynosimy materiały; mile widziane komputery) Należy aktywować konto pocztowe na UJ, aby mieć dostęp do baz danych i czasopism (http://mail-admin.uj.edu.pl/aktywacja).
Poszukiwanie informacji Internetowe bazy informacji naukowej: Biblioteka wirtualna: http://vls.icm.edu.pl SCOPUS ISI Web of Knowledge Elsevier Springer Biblioteka Jagiellońska: http://www.bj.uj.edu.pl Wyszukiwarki internetowe i bazy danych: Google Scholar: scholar.google.pl U.S. Census Bureau: www.census.gov Biblioteka: gazety, periodyki, książki
Thomas Robert Malthus (13.02.1776 23.12.1834) Wielkość populacji rośnie w postępie geometrycznym Wielkość zasobów rośnie w postępie arytmetycznym W pewnym momencie musi dojść do przekroczenia możliwości wyżywienia ludzkości ubóstwo, głód, wojny itd.
Dynamika populacji człowieka 6 Populacja (miliardy) 5 4 3 2 1 Thomas R. Malthus 0-8000 -6000-4000 -2000 0 2000 Rok
Tempo przyrostu populacji: ile lat na kolejny miliard Przyrost o kolejny miliard Lat na kolejny miliard
150 milionów 300 milionów 600 milionów 900 milionów 1,6 miliarda 5 miliardów 2,4 miliarda 8 miliardów John H. Tanton, "End of the Migration Epoch,"The Social Contract, Vol IV, No 3 i Vol. V, No. 1, 1995.
Liczba ludności w poszczególnych krajach 1 mld + 100 mln + 50 mln + 25 mln + 10 mln + 1 mln + < 1 mln CIA World Factbook 2006
Płodność
Śmiertelność (liczba/1000 osób rocznie) CIA World Factbook 2006
Roczny przyrost populacji w poszczególnych krajach (%) CIA World Factbook 2006
Stadia w demografii człowieka Stadium Śmiertelność na 1000 osób rocznie Urodzinowość na 1000 osób rocznie Urodzinowość Śmiertelność Liczebność populacji Czas
Zmiany demograficzne w Szwecji w latach 1735-2000 Urodzinowość / śmiertelność na 1000 osób stadium 1 stadium 2 stadium 3 stadium 4 Urodzinowość Śmiertelność Rok
Scenariusze dynamiki populacji do roku 2050 Liczebność populacji (miliardy) 14 12 10 8 6 4 2 Średni wzrost Wysoki wzrost Niski wzrost Stała płodność 0 1940 1960 1980 2000 2020 2040 2060 Rok
Dynamika populacji na świecie oraz w krajach o różnym poziomie rozwoju Liczebność populacji (miliardy) 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Świat Kraje rozwinięte Kraje najsłabiej rozwinięte 1940 1960 1980 2000 2020 2040 2060 Rok
Znaczenie struktury wiekowej populacji
Mediana wieku w poszczególnych krajach - - - - - Brak danych
Wielkość populacji świata i na poszczególnych kontynentach Wielkość populacji (mln)
Przyrost populacji na świecie i w Polsce 3 2.5 2 1.5 1 0.5 0-0.5-1 -1.5 1950-1955 1955-1960 1960-1965 1965-1970 1970-1975 1975-1980 1980-1985 1985-1990 1990-1995 1995-2000 2000-2005 2005-2010 2010-2015 2015-2020 2020-2025 2025-2030 2030-2035 2035-2040 2040-2045 2045-2050 Świat Kraje rozwinięte Kraje najsłabiej rozwinięte Polska Lata Roczny przyrost populacji (%)
Porównanie populacji w krajach rozwiniętych i rozwijających się Płodność Czas podwojenia Śmiertelność niemowląt Przewidywana długośćżycia Dochód narodowy na głowę Odsetek kobiet stosujących antykoncepcję USA 2,0 120 lat 6,9 na 1000 77 lat 34 280 $ 72% Etiopia 5,9 29 lat 107 na 1000 42 lata 1800 $ 6%
Zagęszczenie populacji (osób/km 2 )
...a może nie jest źle? Produkcja żywności per capita w latach 1961 2005 (2005 = 100%)
Czy wzrost produkcji żywności nie dzieje się zbyt wielkim kosztem? Niszczenie lasów Wyczerpywanie zasobów słodkiej wody Degradacja gleb Przełowienie łowisk Pustynnienie Wyczerpywanie zasobów paliw kopalnych Globalna zmiana klimatu...?
Ilość zużywanych zasobów zależy nie tylko od liczebności populacji Kraje wysoko rozwinięte populacja: 19,3% ludzkości zużycie zasobów energia: 68% woda: 42% drewno: 76% mięso: 61% aluminium: 86% odpady i zanieczyszczenia: 75%
Dzienna konsumpcja per capita (kilokalorie; 1986-1988) < 2000 > 3500 Earth Forum, Houston Museum of Natural Science; dane World Resources Institute
Konsumpcja energii per capita (miliony kilodżuli; 2004) Miliony kilodżuli < 10 10-50 50-150 150 300 > 300
Emisja węgla per capita (1999 r.) Ton węgla per capita brak danych
Przeludnienie może mieć różne oblicza Przeludnienie demograficzne środowisko ulega degradacji z powodu zbyt dużej liczby ludzi (nawet jeśli zużycie zasobów na osobę jest niewielkie) Przeludnienie konsumpcyjne może do niego dochodzić nawet przy niewielkiej liczbie ludności, jeśli zużycie zasobów per capita jest bardzo duże Skutki obydwu są takie same
6 781 588 857 (24.09.2008) ludzi i w każdej sekundzie więcej The Optimum Population Trust is a registered United Kingdom charity, think tank and campaign group concerned with the impact of population growth on the natural environment. With respect to population growth, it researches climate change, energy requirements, biodiversity and other environmental factors. OPT campaigns for stabilisation and gradual population decrease globally and in the United Kingdom. It advocates full access to family planning, better education and rights for women and that couples "stop at two". For the UK, it advocates greater effort to reduce the high rate of teenage pregnancies and that immigration is brought into balance with emigration. The OPT believes that an optimal or sustainable population taking into account environmental and resource factors using the ecological footprint approach lies in the following ranges: for the world 2.7 to 5.1bn; for the UK 17 to 21m Professor Paul R. Ehrlich, Stanford University Jane Goodall PhD DBE, Founder, Jane Goodall Institute and UN Messenger of Peace http://www.optimumpopulation.org/
http://www.optimumpopulation.org/ 24.09.2008: 6 781 588 857 07.10.2009: 6 869 336 085
Pytania Jaka jest obecna pojemność biosfery? Czy pojemność biosfery można zwiększyć? Czy problem przeludnienia jest realny? Jak zapewnić dalszą poprawę jakości życia? Jak można rozwiązać problem przeludnienia (o ile taki problem istnieje)? Co stanowi największą przeszkodę w ustabilizowaniu populacji? Jak pogodzić jakośćżycia z ograniczeniem tempa wzrostu populacji?