KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 16.3.2016 r. COM(2016) 166 final KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY DALSZE ETAPY OPERACYJNE WE WSPÓŁPRACY MIĘDZY UE A TURCJĄ W DZIEDZINIE MIGRACJI PL PL
1. WPROWADZENIE W dniu 7 marca 2016 r. szefowie państw lub rządów Unii Europejskiej oraz premier Turcji odbyli rozmowy poświęcone stosunkom UE-Turcja oraz postępom we wdrażaniu wspólnego planu działań 1. Uzgodniono, że konieczne są odważne decyzje, aby zamknąć szlaki przemytu ludzi, rozmontować model biznesowy stosowany przez przemytników, chronić nasze zewnętrzne granice oraz położyć kres kryzysowi migracyjnemu w Europie. Podkreślono, że konieczne jest przerwanie związku między uzyskaniem miejsca na statku a gwarancją pozostania w Europie. Operacja NATO na Morzu Egejskim, której jednym z zadań będzie wykrywanie potencjalnej działalności przemytniczej i powiadamianie władz tureckich w czasie rzeczywistym, jest ważnym elementem tych działań. Współpraca między NATO i Fronteksem będzie istotnym narzędziem powstrzymywania napływu nielegalnych migrantów. W kontekście ograniczenia nielegalnego napływu migrantów z Turcji do UE przywódcy z zadowoleniem przyjęli dodatkowe propozycje Turcji i zgodzili się na współpracę z Turcją w oparciu o sześć zasad. Przewodniczący Rady Europejskiej miał za zadanie przekazać te propozycje oraz dopracować szczegóły z Turcją przed marcowym posiedzeniem Rady Europejskiej. W niniejszym komunikacie przedstawiono sposób realizacji uzgodnionych sześciu zasad przy równoczesnym pełnym wykorzystaniu potencjału współpracy między UE a Turcją i poszanowaniu prawa europejskiego i międzynarodowego. Obok uzgodnionych wspólnie europejskich rozwiązań i kompleksowego wdrożenia europejskiego programu w zakresie migracji, współpraca między UE a Turcją jest kluczowym warunkiem skuteczności reakcji na wyzwania związane z uchodźcami i migrantami. Wspólne rozwiązania kwestii uchodźców stanowią część naszego ogólnego zobowiązania do współpracy z Turcją jako krajem kandydującym i partnerem strategicznym. 2. SZEŚĆ ZASAD DALSZEGO ROZWOJU WSPÓŁPRACY MIĘDZY UE A TURCJĄ W ROZWIĄZYWANIU KRYZYSOWI MIGRACYJNEMU 2.1 Powrót wszystkich nowych nielegalnych migrantów przypływających z Turcji na wyspy greckie Powrót wszystkich nowych nielegalnych migrantów i ubiegających się o azyl z Grecji do Turcji jest istotnym elementem rozbrojenia strategii, w ramach której uchodźcy i migranci płacą przemytnikom, ryzykując własne życie. Warunki takiego powrotu, zarówno osób wymagających ochrony międzynarodowej, jak i tych, które jej nie wymagają, muszą być oczywiście zgodne z przepisami o ochronie uchodźców określonymi w prawie międzynarodowym i prawie UE. Ponadto, uwzględniając obecny zakres zjawiska przepływu ludzi między Turcją a Grecją, warunki takie należy traktować jako tymczasowe i nadzwyczajne, niezbędne do położenia kresu cierpieniu ludzi i przywrócenia porządku publicznego; muszą one mieć wsparcie w formie odpowiednich ram operacyjnych. 1 Oświadczenie szefów państw lub rządów (Bruksela, 7 marca 2016 r.). 2
Ostatnio poczyniono postępy w zakresie readmisji do Turcji migrantów o nieuregulowanym statusie i ubiegających się o azyl, którzy nie wymagają ochrony międzynarodowej, w ramach dwustronnej umowy o readmisji pomiędzy Grecją a Turcją 2. Nowe ustalenia dotyczące powrotów powinny opierać się na dotychczasowych osiągnięciach; wszystkie strony muszą współpracować nad umożliwieniem szybkich i skutecznych powrotów. Gwarancje prawne dla odsyłanych do Turcji osób wymagających ochrony międzynarodowej Powrót do Turcji migrantów o nieuregulowanym statusie i ubiegających się o azyl, nowo przybyłych do Grecji, musi odbywać się z poszanowaniem prawa europejskiego i międzynarodowego. Zasadniczym wymogiem wynikającym z Europejskiej konwencji praw człowieka i Karty praw podstawowych jest indywidualne rozpatrzenie poszczególnych przypadków. W tym względzie dyrektywa o procedurach azylowych określa szczególne warunki prawne i proceduralne, których należy przestrzegać. Należy zatem wykluczyć stosowanie generalnej polityki powrotów, ponieważ byłoby to sprzeczne z wymogami prawnymi. W dyrektywie uznaje się, że w pewnych okolicznościach można zastosować tryb przyspieszony, w którym nie ma potrzeby badania treści wniosku. W takich przypadkach wnioski o azyl można uznać za niedopuszczalne, zwłaszcza gdy można się spodziewać, że inne państwo podjęłoby się badania lub zapewniło odpowiednią ochronę. Sytuacje takie mają miejsce przykładowo, jeżeli osoba została już uznana za uchodźcę lub w inny sposób korzystała z wystarczającej ochrony w kraju pierwszego azylu lub jeżeli dana osoba przybyła do UE z bezpiecznego kraju trzeciego, które to państwo trzecie mimo że osoba nie uzyskała w nim ochrony może gwarantować skuteczny dostęp do ochrony 3. Zgodnie z przepisami dyrektywy o procedurach azylowych konieczne jest przestrzeganie szeregu warunków. Po należytej rejestracji i identyfikacji zgodnie z przepisami UE, osoba, która złożyła wniosek o udzielenie azylu w Grecji, powinna mieć prawo przesłuchania, jeżeli właściwy organ uzna, że dana osoba zaliczana się do jednej z kategorii niedopuszczalności wniosku. Pozwala to na analizę umożliwiającą ustalenie wystąpienia szczególnych okoliczności. Istnieje również możliwość odwołania się od decyzji o niedopuszczalności 4. W przypadku kraju pierwszego azylu, oprócz uznania za uchodźcę, może to mieć zastosowanie również wtedy, gdy dana osoba posiada wystarczającą ochronę. W przypadku bezpiecznego kraju trzeciego dyrektywa definiuje warunki, zarówno w odniesieniu do warunków w danym państwie trzecim, jak i w odniesieniu do danej osoby. Przed powrotem osoby wymagającej ochrony międzynarodowej państwa członkowskie muszą być przekonane, że dane państwo trzecie przestrzega norm w zakresie praw podstawowych, niedyskryminacji i poszanowania prawa międzynarodowego. Zastosowanie tych zmian w przepisach wydaje się wymagać zmian w przepisach krajowych zarówno w Grecji, jak i w Turcji. W przypadku Grecji dotyczy to statusu Turcji jako bezpiecznego kraju trzeciego oraz będzie wiązać się z szeregiem zasad proceduralnych w takich dziedzinach jak procedury odwoławcze. W przypadku Turcji dotyczy to takich 2 3 4 Od dnia 1 czerwca 2016 r. zostanie ona zastąpiona przez umowę o readmisji między UE a Turcją, w następstwie wejścia w życie postanowień dotyczących readmisji obywateli państw trzecich zawartych w tej umowie, pod warunkiem że decyzja o ich wcześniejszym wejściu w życie zostanie przed tą datą przyjęta przez wspólny komitet ds. readmisji i zatwierdzona przez turecki parlament. Przepisy dotyczące kraju pierwszego azylu zostały określone w art. 35 dyrektywy o procedurach azylowych, a przepisy dotyczące bezpiecznego kraju trzeciego w art. 38 tej dyrektywy. Zob. art. 46 dyrektywy o procedurach azylowych. Odwołanie pozwoli wnioskodawcy pozostać na terytorium w sytuacji, w której decyzja oparta jest na istnieniu bezpiecznego kraju trzeciego, natomiast w przypadku odwołania od decyzji opartej na zasadzie kraju pierwszego azylu sąd ma możliwość orzeczenia, czy wnioskodawca może pozostać na danym terytorium. 3
dziedzin jak odnowienie statusu ochrony czasowej dla Syryjczyków, którzy opuścili Turcję, dostęp do skutecznych procedur azylowych dla wszystkich osób wymagających ochrony międzynarodowej (zgodnie ze zobowiązaniem ze strony Turcji we wspólnym planie działań UE-Turcja) oraz zapewnienie obywatelom innym niż syryjscy, zwłaszcza tym odesłanym, ochrony równoważnej z konwencją genewską. Po ustaleniu niedopuszczalności wniosku o udzielenie azylu lub uznaniu wniosku za bezpodstawny, dana osoba może zostać odesłana na podstawie obowiązującej umowy o readmisji. Zasada non-refoulement powinna być respektowana przez Turcję we wszystkich przypadkach zgodnie ze zobowiązaniami międzynarodowymi. Jeżeli zasady te będą respektowane przez Grecję i Turcję, program będzie zgodny z prawem europejskim i międzynarodowym. Kwestie praktyczne Zgodnie z wymogami prawa międzynarodowego i europejskiego (zwłaszcza w odniesieniu do indywidualnej oceny wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej) możliwe jest wdrożenie przyspieszonych procedur operacyjnych pomiędzy Grecją a Turcją, lepiej dostosowanych do dużej skali powrotu migrantów. Wspólna deklaracja Grecji i Turcji w sprawie readmisji, wydana 8 marca, była krokiem w kierunku osiągnięcia tego celu. Uzgodniono przykładowo zasadę korzystania z oddelegowanego urzędnika ds. readmisji w celu przyspieszenia procedur readmisji nielegalnych migrantów. Konieczne będzie zwiększenie liczby takich urzędników łącznikowych; Grecja i Turcja nie osiągnęły jeszcze porozumienia co do zwiększenia tej liczby. UE będzie wspierać Grecję we wdrażaniu procedury powrotów, udostępniając niezbędną infrastrukturę. W szczególności konieczne będzie dostosowanie punktów szybkiej rejestracji migrantów na wyspach greckich, które służą obecnie do rejestracji i kontroli przed szybkim transferem na kontynent, a mają stać się miejscem organizacji powrotów do Turcji. Przykładowo rozwoju wymaga infrastruktura w tych punktach konieczne jest przeniesienie tam urzędów zajmujących się readmisją i azylem oraz umożliwienie odpowiedniej opieki nad najbardziej narażonymi grupami. Innym ważnym elementem byłoby znaczne zwiększenie zdolności przyjmowania ludzi na wyspach. Mogłoby to obejmować osobne struktury dla migrantów o nieuregulowanym statusie i tych przechodzących dłuższą procedurę ubiegania się o azyl; wymagana byłaby również odpowiednia zdolność detencyjna względem osób, których dotyczy ryzyko ucieczki. Dotychczas stosunkowo niewiele z osób przybywających do Grecji złożyło wniosek o udzielenie azylu. W związku z perspektywą szybkiego powrotu osób, które nie wymagają ochrony międzynarodowej, liczba wniosków o udzielenie azylu prawdopodobnie wzrośnie. Pierwszym wymaganiem mogłoby być zatem wprowadzenie przyspieszonych procedur azylowych dla wszystkich etapów procedury, od początkowego przesłuchania do ewentualnego odwołania. Niezbędne jest zwiększenie zdolności greckiej służby azylowej, aby umożliwić szybką readmisję do Turcji oraz szybkie przyjmowanie wniosków o udzielenie azylu. Komisje odwoławcze powinny również móc wypowiedzieć się na temat licznych odwołań w krótkim czasie. W tym względzie Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu (EASO) powinien również zostać wezwany do udzielenia wsparcia władzom greckim w szybkim i skutecznym rozpatrywaniu wniosków i realizacji powrotów, w razie potrzeby poprzez dodatkowe, ukierunkowane wezwanie o pomoc ze strony państw członkowskich. 4
Konieczne są również rozwiązania w zakresie transportu na dużą skalę z wysp do Turcji. Wszystkie te działania wiążą się z kosztami i pierwsze szacunki obliczone na podstawie 2 000 nielegalnych przyjazdów dziennie zakładają wsparcie z budżetu UE na poziomie ok. 20 mln EUR miesięcznie. 2.2 W ramach przesiedleń za każdego obywatela Syrii ponownie przyjętego przez Turcję z wysp greckich Turcja przekaże UE innego obywatela Syrii w ramach istniejących zobowiązań System uzależniający liczbę Syryjczyków przesiedlonych z Turcji do państw członkowskich od liczby Syryjczyków przekazanych Turcji w ramach readmisji z wysp greckich ma na celu szybkie zakończenie nielegalnych przepływów migrantów podróżujących w niebezpiecznych warunkach przez Morze Egejskie i zastąpienie ich uporządkowanym i zgodnym z prawem procesem przesiedlenia. Program przesiedleń w stosunku 1:1 ma na celu zapewnienie tej zmiany; jego sprawne funkcjonowanie będzie wymagać solidnych ram logistycznych i wystarczającej liczby zobowiązań w zakresie przesiedleń. Program 1:1 będzie funkcjonował, jeżeli państwa członkowskie podejmą odpowiednią liczbę zobowiązań w zakresie przesiedleń. W związku z tym w oświadczeniu szefów państw lub rządów z dnia 7 marca 2016 r. określono, że program 1:1 powinien funkcjonować w ramach istniejących zobowiązań. Obowiązuje już europejski program przesiedleń, który jest pierwszym naturalnym źródłem obecnych zobowiązań w zakresie przesiedleń związanych z powrotem wszystkich nowych nielegalnych migrantów oraz ubiegających się o azyl z wysp greckich do Turcji. Dostępnych jest obecnie około 18 000 5 miejsc, choć część zostanie zajęta przez przesiedlenia z Jordanii i Libanu. Gdyby w ramach programu 1:1 pojawiła się konieczność dalszych przesiedleń, należy podjąć niezbędne kroki w celu przeniesienia części zobowiązań z obecnych decyzji o relokacji, zwłaszcza wszystkich lub części obecnie nieprzydzielonych 54 000 miejsc, do programu 1:1 6. Byłoby to zgodne z obecną polityką Komisji uznającą, iż przesiedlenia i przyjęcia ze względów humanitarnych są równoważne relokacji, ponieważ są to konkretne formy wyrażania solidarności z innymi państwami członkowskimi lub państwami trzecimi doświadczającymi masowego napływu migrantów. 7 Oczekuje się, że program 1:1 szybko zmniejszy liczbę nielegalnych rejsów na Morzu Egejskim. Jego skuteczność będzie zależeć od pełnej realizacji działań określonych w niniejszym komunikacie. UE i Turcja powinny uzgodnić cotygodniowy mechanizm 5 6 7 Sprawozdanie w sprawie relokacji i przesiedlenia, COM(2016) XXX z dnia 16 marca 2016 r. Rozwiązanie to wymagałoby zmiany decyzji Rady o przydzieleniu 54 000 pozostałych miejsc ze 160 000 miejsc ogółem. Konieczne jest również uwzględnienie kwestii budżetowych, ponieważ środki przeznaczone na miejsce relokacji (6 500 EUR) różnią się od środków przeznaczonych na miejsce przesiedlenia (10 000 EUR). Przesiedlenia z Turcji do państw członkowskich na podstawie dwustronnych programów przesiedleń powinny zostać ujęte w łącznej liczbie przesiedleń do UE w ramach programu 1:1. 5
wspólnego monitorowania postępów w ramach programu. W ramach monitorowania powinny być wskazane wszelkie niezbędne zmiany w systemie. Przyjmowanie ludzi w ramach programu dobrowolnego przyjmowania ze względów humanitarnych 8 we współpracy z Turcją rozpocznie się po ustaniu nielegalnych rejsów między Turcją a UE lub przynajmniej po ich znacznym ograniczeniu. Pozwoli to na szybkie i skuteczne przyjęcie z Turcji osób wymagających ochrony, przesiedlonych z powodu konfliktu w Syrii. Komisja oczekuje, że po zakończeniu nielegalnych przepływów migracyjnych z Turcji do UE wzrośnie liczba państw członkowskich gotowych do uczestnictwa w programie. Jeżeli działania te powiodłyby się, program dobrowolnego przyjmowania ze względów humanitarnych mógłby objąć również Jordanię i Liban. Ramy logistyczne leżące u podstaw programu dobrowolnego przyjmowania ze względów humanitarnych we współpracy z Turcją, zaproponowanego przez Komisję w grudniu 2015 r., można wykorzystywać bardziej ogólnie do celów programu przesiedleń w stosunku 1:1. Program dobrowolnego przyjmowania ze względów humanitarnych opiera się na uznawanej na całym świecie wiedzy fachowej Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR) w zakresie usprawniania różnych wariantów przyjmowania osób (wysiedlonych do państw trzecich) wymagających ochrony międzynarodowej, w państwach wyrażających gotowość ich przyjęcia. Należy również wykorzystać doświadczenie i wiedzę fachową EASO i Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji (IOM). Z tych samych powodów co w przypadku programu dobrowolnego przyjmowania ze względów humanitarnych program 1:1 należy stosować w odniesieniu do Syryjczyków zarejestrowanych przez władze tureckie przed dniem 29 listopada 2015 r. Standardowe procedury operacyjne uzgodnione w ramach programu dobrowolnego przyjmowania ze względów humanitarnych można stosować dla bardziej ogólnych celów programu 1:1. Dotyczą one w szczególności wyboru kandydatów i zapewniają poszanowanie wszystkich mających zastosowanie zasad międzynarodowego prawa humanitarnego. Do celów programu 1:1 procedury te należy uzupełnić mechanizmem mającym na celu zniechęcenie do przepływania Morza Egejskiego. Pierwszeństwo w przesiedleniu należy zapewnić Syryjczykom, którzy pozostali w Turcji, ponieważ są oni uprawnieni do ochrony czasowej. Konieczna jest procedura umożliwiające powiązanie liczby readmisji z greckich wysp do Turcji z liczbą osób opuszczających Turcję w celu przesiedlenia do UE. Można rozważyć podejście cotygodniowe, w ramach którego UE sprawdza łączną liczbę Syryjczyków faktycznie ponownie przyjętych przez Turcję w ciągu ostatnich 7 dni i bezzwłocznie wszczyna procedurę dotyczącą przesiedlenia takiej samej liczby osób do UE. Jeżeli program 1:1 okaże się skuteczny, mogą powstać nowe szlaki imigracji do UE. Turcja musi się zobowiązać do podjęcia wszelkich niezbędnych działań, aby zapobiec pojawieniu się nowych morskich i lądowych szlaków nielegalnej imigracji z Turcji do UE. Jeżeli jednak pojawi się taki nowy szlak, zobowiązania i zasady dotyczące powrotów i przesiedleń powinny mieć zastosowanie między danym państwem członkowskim a Turcją. 8 Zalecenie Komisji z dnia 15.12.2015 dotyczące programu dobrowolnego przyjmowania, ze względów humanitarnych, uchodźców przebywających w Turcji, C(2015) 9490. 6
2.3 Przyspieszenie realizacji planu działania dotyczącego liberalizacji reżimu wizowego w celu zniesienia obowiązku wizowego dla obywateli Turcji do końca czerwca 2016 r. Warunki zniesienia obowiązku wizowego określono w planie działań z 2013 r. wyszczególniającym 72 wymagania, jakie Turcja musi spełnić w takich dziedzinach jak bezpieczeństwo dokumentów, zarządzanie migracją, porządek publiczny i bezpieczeństwo, prawa podstawowe oraz readmisja nielegalnych migrantów. Komisja śledzi postępy Turcji w tych dziedzinach, a najnowsze sprawozdanie wykazało wzmożenie wysiłków i nowy poziom zaangażowania 9. Spełniono już 35 spośród 72 wymogów. Przyspieszenie realizacji planu działania, mającego na celu zniesienie obowiązku wizowego do końca czerwca, będzie wymagało jeszcze większych wysiłków ze strony władz Turcji w przyjmowaniu i wdrażaniu środków prawnych i administracyjnych niezbędnych do wypełnienia wszystkich wymogów planu działania dotyczącego liberalizacji reżimu wizowego. Turcja będzie musiała przyjąć w odpowiednim czasie omawiany obecnie pakiet 9 wniosków legislacyjnych na podstawie porozumienia zawartego z UE. Obowiązujące wartości odniesienia nie zostaną zmienione. Przy założeniu, że Turcja wprowadzi niezbędne środki w celu spełnienia pozostałych wymogów, Komisja przedłoży wniosek legislacyjny w sprawie zniesienia obowiązku wizowego dla obywateli Turcji pod koniec kwietnia 2016 r. 2.4 Przyspieszenie wypłaty środków w ramach Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji obejmuje zarówno najpilniejsze potrzeby humanitarne, jak i potrzeby rozwojowe w dłuższej perspektywie. Od strony humanitarnej w dniu 4 marca podpisano ze Światowym Programem Żywnościowym umowę na kwotę 40 mln EUR dotyczącą finansowania pomocy żywnościowej za pomocą systemu kart elektronicznych, który umożliwi pomoc 735 000 syryjskich uchodźców. Trwają negocjacje z partnerami w sprawie piętnastu innych projektów na łączną kwotę 50 mln EUR. Razem z tymi projektami do połowy kwietnia 2016 r. zostaną zawarte umowy na łączną kwotę 90 mln EUR. Środki te umożliwią szybkie poszerzenie pomocy humanitarnej w Turcji, obejmując żywność, artykuły inne niż żywność, opiekę zdrowotną, wodę i usługi sanitarne oraz ochronę. Podjęto również decyzję o przeznaczeniu 55 mln EUR z instrumentu na rzecz regionalnego funduszu powierniczego Unii Europejskiej w odpowiedzi na kryzys w Syrii w celu pilnego wsparcia projektów zorientowanych na rozwój, w szczególności w dziedzinie edukacji, zgodnie z wnioskami z pierwszego posiedzenia komitetu sterującego instrumentu z dnia 17 lutego. Przełożyło się to na podpisanie w dniu 4 marca regionalnej umowy z UNICEF-em na kwotę 38 mln EUR, która umożliwi kolejnym 110 000 syryjskich dzieci w Turcji uczęszczanie do szkoły w bieżącym roku szkolnym. Jednocześnie realizowane są obecnie projekty na łączną kwotę niemal 140 mln EUR za pośrednictwem regionalnego funduszu powierniczego Unii Europejskiej w odpowiedzi na kryzys w Syrii. Wybrano już i wskazano odpowiednie działania na kwotę 76 mln EUR, a ich realizacja może być podpisana do końca kwietnia 2016 r., po zatwierdzeniu na kolejnym posiedzeniu zarządu funduszu powierniczego w dniu 22 marca. Obecnie opracowywane są dalsze działania na kwotę 64 mln EUR, a dotyczące ich umowy mogą zostać zawarte do lipca 9 Drugie sprawozdanie z postępów Turcji w spełnianiu wymogów planu działania dotyczącego liberalizacji reżimu wizowego (COM(2016) 140 z dnia 4 marca 2016 r.). 7
2016 r. Dalsze transfery z instrumentu do funduszu powierniczego będą dokonywane w świetle potrzeb dotyczących finansowania serii projektów. Ponadto w ramach funduszu powierniczego Komisja opracowuje również projekty dla uchodźców w obszarach takich jak edukacja, zasoby ludzkie i infrastruktura ochrony środowiska, wykorzystując w tym celu 164,5 mln EUR przeniesionych z Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA) pod koniec 2015 r. Kolejnym krokiem w kierunku realizacji dalszych projektów będzie finalizacja kompleksowej analizy potrzeb przeprowadzanej obecnie przez Komisję w ścisłej współpracy z Turcją. Rząd turecki ostatecznie przedstawił swój wkład w dniu 4 marca. Na tej podstawie ocena potrzeb powinna zostać ukończona do połowy kwietnia. Równocześnie toczą się obecnie konsultacje techniczne z władzami tureckimi w Ankarze, aby umożliwić wczesne określenie i programowanie przez Komisję pilnych i gotowych projektów we wszystkich dziedzinach objętych instrumentem. Postęp nie będzie możliwy bez aktywnego zaangażowania władz tureckich. Obecnie prowadzone są również rozmowy z międzynarodowymi instytucjami finansowymi i innymi agencjami jako potencjalnymi partnerami wdrażającymi. Komisja będzie czerpać z doświadczeń swoich stałych partnerów z ONZ, międzynarodowych instytucji finansowych, organizacji międzynarodowych, państw członkowskich i organizacji pozarządowych, w przypadku działań związanych z ich szczególną wiedzą ekspercką. Powinno to umożliwić zorganizowanie drugiego posiedzenia komitetu sterującego instrumentu w kwietniu. Po stronie zasobów Komisja otrzymała odpowiednie zaświadczenia dotyczące wkładu finansowego od Niemiec i Finlandii. Zachęca się wszystkie państwa członkowskie do szybkiego udostępnienia swoich wkładów krajowych, aby wspierając wysiłki Turcji umożliwić szybkie, stopniowe wdrażanie instrumentu w celu zaspokojenia potrzeb ogółu uchodźców w Turcji. 2.5 Jak najszybsze przygotowanie na decyzje w sprawie otwarcia nowych rozdziałów w negocjacjach akcesyjnych, opierając się na konkluzjach Rady Europejskiej z października 2015 r. Stan zaawansowania negocjacji akcesyjnych z Unią Europejską przedstawiono w pakiecie rozszerzenie z listopada 2015 r. Od tego czasu otwarto rozdział 17 (unia gospodarcza i walutowa) podczas konferencji międzyrządowej w dniu 14 grudnia 2015 r. W tym kontekście omawiane będą ważne reformy. Rozdział ten obejmuje na przykład zasady wymagające niezależności banków centralnych, zakaz bezpośredniego finansowania sektora publicznego przez banki centralne oraz zakaz uprzywilejowanego dostępu sektora publicznego do instytucji finansowych. Ponadto trwają obecnie przygotowania do otwarcia pięciu innych rozdziałów: rozdziału 15 (energia), rozdziału 23 (wymiar sprawiedliwości i prawa podstawowe), rozdziału 24 (sprawiedliwość, wolność i bezpieczeństwo), rozdziału 26 (edukacja i kultura) oraz rozdziału 31 (polityka zagraniczna, bezpieczeństwa i obrony). Jest to zgodne z konkluzjami Rady Europejskiej z października 2015 r., w których wezwano do ożywienia procesu akcesyjnego z myślą o poczynieniu postępów w rokowaniach zgodnie z ramami negocjacyjnymi i odpowiednimi konkluzjami Rady. 8
Komisja zamierza sfinalizować wszystkie powiązane dokumenty przygotowawcze wiosną, z myślą o przedstawieniu ich Radzie, bez uszczerbku dla stanowisk państw członkowskich i ram negocjacyjnych. Zaawansowane są prace w dziedzinie energii (rozdział 15), a w dniach 1-3 marca odbyły się w Ankarze owocne konsultacje techniczne. W kwietniu Komisja przedstawi zaktualizowane sprawozdanie z przeglądu. Spójnie z podejściem do innych krajów kandydujących przewiduje się, że będzie ono zawierać zalecenie dotyczące określenia kryteriów otwarcia. W zasadniczych dziedzinach wymiaru sprawiedliwości i praw podstawowych oraz sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa (rozdziały 23 i 24) organizowane są obecnie konsultacje techniczne po otrzymaniu pisemnych wniosków Turcji. Rozdziały te obejmują szereg kluczowych kwestii, w tym prawa podstawowe, takie jak wolność słowa, sądownictwo, politykę antykorupcyjną, migrację i azyl, politykę wizową, zarządzanie granicami, współpracę policyjną oraz walkę z przestępczością zorganizowaną i terroryzmem. UE oczekuje od Turcji poszanowania najwyższych standardów w zakresie demokracji, praworządności, poszanowania podstawowych wolności, w tym wolności słowa. Pod względem kryteriów otwarcia w tych kluczowych obszarach zasadniczo wymaga się od krajów kandydujących przygotowania kompleksowych planów działania ze ścisłymi harmonogramami dostosowania prawa i zapewnienia koniecznego budżetu. Komisja może przedstawić zaktualizowane sprawozdania z przeglądu tych rozdziałów w maju. Turcja finalizuje swoje zaktualizowane stanowisko negocjacyjne w sprawie edukacji i kultury (rozdział 26). Komisja będzie mogła zaktualizować projekt wspólnego stanowiska i złożyć go Radzie w kwietniu. Rozdział dotyczący polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony (rozdział 31) został już szczegółowo przeanalizowany i Europejska Służba Działań Zewnętrznych kończy zaktualizowane sprawozdanie z przeglądu, które będzie gotowe w kwietniu. 2.6 Współpraca w celu poprawy warunków humanitarnych w Syrii Turcja wchodzi w skład międzynarodowej koalicji przeciwko Daisz i jest członkiem Międzynarodowej Grupy Wsparcia Syrii. W związku z tym odgrywa kluczową rolę we wspólnych wysiłkach na rzecz rozwiązania kryzysu syryjskiego. W tym kontekście UE i Turcja powinny również zacieśnić współpracę w udzielaniu pomocy humanitarnej ludności syryjskiej. Na szczególną uwagę zasługuje sytuacja uchodźców, którzy utknęli na granicy z Turcją, zwłaszcza w korytarzu pomiędzy Aleppo i granicą turecko-syryjską. Jak już stwierdziła Rada Europejska, UE jest gotowa do współpracy z Turcją na rzecz poprawy warunków humanitarnych w Syrii, co pozwoliłoby uchodźcom żyć na bezpieczniejszych obszarach. Podstawowe znaczenie dla odniesienia sukcesu ma szybkie i pełne wdrożenie przez wszystkie strony zobowiązań podjętych przez Międzynarodową Grupę Wsparcia Syrii w dniach 11 12 lutego w Monachium. Komisja udziela i będzie udzielać istotnej pomocy w Syrii. Od początku kryzysu kwota środków na pomoc humanitarną Komisji na rzecz Syrii sięga 468 mln EUR. Dla 2015 r. kwota ta wynosi 160 mln EUR. 9
Istnieje już 50 projektów na łączną kwotę ponad 200 mln EUR. Obejmują one pomoc humanitarną, rozwojową i stabilizacyjną. Znaczna część programów pomocy humanitarnej jest prowadzona z Turcji w 2015 r. ich wartość wyniosła 43,2 mln EUR, czyli około 27 % łącznego budżetu przeznaczonego na Syrię. Projekty te opierają się w znacznym stopniu na lokalnej współpracy z władzami tureckimi. Działania transgraniczne z Turcji, Jordanii, Libanu i Iraku będą nadal stanowić znaczną część działań w zakresie udzielania pomocy humanitarnej w 2016 r. W marcu 2016 r. zawarte zostaną umowy na kwotę 15 mln EUR, a na początek maja planuje się zawarcie umów dotyczących około 70 mln EUR dalszych środków finansowych w związku z niedawnym apelem do partnerów humanitarnych. 3. Podsumowanie Rozwiązania dotyczące powrotu wszystkich nowych nielegalnych migrantów i osób ubiegających się o azyl przeprawiających się przez Morze Egejskie z Turcji do Grecji połączone z programem przesiedleń w stosunku 1:1 będą środkiem tymczasowym i nadzwyczajnym i należy je wprowadzić jak najszybciej. Celem jest zastąpienie obecnego masowego napływu nielegalnych imigrantów przez proces kontrolowany i legalny. Chodzi również o przerwanie schematu, w którym uchodźcy i migranci płacą przemytnikom i ryzykują własne życie. W niniejszym komunikacie określa się ramy, które zapewnią przeprowadzanie tego procesu zgodnie z prawem międzynarodowym i europejskim, co wyklucza stosowanie generalnej polityki powrotowej. Wskazuje on również kroki prawne i logistyczne, jakie należy podjąć w trybie pilnym w celu rozpoczęcia tego procesu. Ten nowy etap we współpracy między UE a Turcją w rozwiązywaniu kryzysu migracyjnego będzie wymagać wspólnego wysiłku ze strony Grecji i Turcji, przy wsparciu Komisji, agencji UE i organizacji partnerskich. Będzie on również wymagał wsparcia państw członkowskich, zarówno pod względem zapewnienia personelu, jak i gotowości podjęcia zobowiązań w zakresie przesiedleń. Mimo że nadal konieczne jest podjęcie pewnych istotnych kroków, istnieją już środki zarówno natury prawnej, jak i praktycznej, umożliwiające pilne wprowadzenie nowych rozwiązań. 10