dr Adam Górski Instytut Historii Uniwersytet Jagielloński Kraków, 18.04.2016 r. Tłumaczenie dokumentów rękopiśmiennych odnalezionych w tzw. kapsule czasu na terenie Nowej Soli. dr Adam Górski Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego s. 1 W roku 1874, w czternastym roku pełnych chwały rządów jego majestatu naszego króla Wilhelma, pierwszego niemieckiego cesarza, w siedemdziesiątym ósmym roku jego życia, a także w sześćdziesiątym trzecim roku życia jej majestatu cesarzowej-królowej Augusty, z domu księżnej von Sachsen-Weimar, a także w czterdziestym trzecim roku życia jego cesarsko-królewskiej wysokości Friedricha Wilhelma, Następcy tronu Prus i niemieckiej Rzeszy, w którym to roku Książę Otto von Bismarck objął urząd kanclerza Rzeszy, został ten kamień upamiętniający (kamień węgielny) dnia 27 lipca pod nowy dom złożony w imię Boga w Trójcy jedynego z jego wsparciem i błogosławieństwem. Członkami tutejszej konferencji starszyzny byli (w owym czasie): Zamężni przysięgli: Wold(emar) Voullaire, Kaznodzieja i Pomocnik Gminy (Braci Morawskich), a także opiekun chóru zamężnych Ernst Wilh(elm) Geissler, Przedstawiciel Gminy Gustav Krüger, Dyrektor pensji dla dziewcząt niezamężny brat: Wilhelm Schultze, opiekun braci owdowiała siostra: Elisabeth Wied, z domu Padel, opiekunka wdów niezamężna siostra: Amalie Stengard, opiekunka chóru sióstr panien niezamężna siostra: Marie Windfuhr, przedstawicielka domu sióstr Prezesem Konferencji Starszych Unitów w Berthelsdorf był brat Gust(aw) Theodor Tietzen. Korespondentem na tym samym dla tutejszej Gminy w departamencie opieki i pedagogiki: brat Theophilus Reichel, w departamencie przedstawicielstwa brat Gustav Reichel. W skład władz państwowych wchodzili: Książę Bismarck, pruski premier, minister finansów i prezes ministrów w Wiedniu. s. 2 Graf Eulenburg, Minister Spraw Wewnętrznych
Dr. Leonhardt, Minister Sprawiedliwości Dr. Falk, Minister Kultury Von Kamecke, Minister Wojny Dr. Achenbach, Minister Handlu i przedstawiciel Ministerstwa Rolnictwa ------------ Baron von Nordenflycht, Ober-Präsident der Provinz Schlesien von Zedlitz-Neukirch, Chef-Präsident der Regier(un)g zu Liegnitz. von Niebelschutz, Radca okręgu ziemskiego kożuchowskiego. Władze miejskie stanowili: Burmistrz Hoffmann Członek Kamery Hänisch Przedstawiciel Zarządu Miasta prawnik Assmann Pastorami miasta byli: Superintendent Fichtner i Vicar Heyn obaj w kościele ewangelickim Proboszcz Pluschke i kapelan Sperlich obaj w katolickim kościele Miasto według ostatnich liczb liczyło dnia 31 grudnia 1871 roku 5 624 dusze. ---------- W przedsiębiorstwie handlowym Meyerotto und Co(rporation) w zarządzie byli: Szef handlu brat Gustav Adolf Schmitt, żonaty z siostrą Luise Friedericke, z domu Lilliendahl agentami handlowymi byli: brat Joh(ann) Traugott Schmole żonaty z siostrą Clarą z domu Mito i brat Carl Woldemar Schmitt członkami byli: pan Theodor Sieg Brat Alfred Grunert Brat Otto Zembsch Pan Henry Kruse s. 3 Chłopców uczyli: Johannes Ehrhardt Otto Scholz Paul Gutsch W piwnicy winnej pracowali: Gottlieb Arnold ze Starego Żabna
Gottlieb Scheibner z Nowej Soli Ernst Schöpke z Ciepielowa Anton Herbrich z Przyborowa ------------ Kierownikiem budowy tego domu był murarz i cieśla Carl Heinrich Müller z Nowej Soli. Tynkarzem: Fellenberg aus Alt-Tschaw (Starego Żabna) Stolarzem: Härtel aus Liebschütz (Lubieszowa) 12 murarzy, 5 pomocników ciesielskich i 7 robotników do tego dnia pracowało na budowie. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Nowy dom jest przeznaczony jako budynek użytkowy. Na górnych piętrach powstaną mieszkania, a w piwnica pod stalowym sklepieniem będzie służyć za miejsce na składowanie wina. W sprawie wina, to ostatnimi laty interes ten tak się rozrósł, że dotychczasowe piwnice znajdujące się w innych lokalach użytkowych przestały wystarczać. Na miejscu tego domu stał dawniej inny, jednopiętrowy budynek mieszkalny, z którego przestrzeni korzystali piekarze. Po bokach i z tyłu pracowali mydlarze i mosiężnicy. W roku 1840 wyprowadził się stąd ostatni właściciel i rozpoczęto prace mające na celu przebudowanie go w siedzibę diakonii wspólnoty. Piekarze zdecydowali jednak uczynić z tego budynku mieszkania czynszowe (pod wynajem). W roku 1854 na drodze kupna budynek przeszedł w ręce prywatne i ponownie służył jako piekarnia, aż do roku 1872, gdy mistrz piekarski Wiecke, także na drodze sprzedaży odstąpił budynek firmie Meyerotto et Corporations. s. 4 Rozbiórka starego domu rozpoczęła się w kwietniu, a nowe mury zaczęły powstawać w maju. Jednocześnie rozpoczęto likwidację kamiennych rynien miejskich biegnących pomiędzy starym domem i domem handlowym i utworzono nowy kanał odpływowy wzdłuż północnej granicy nowego budynku. Jednocześnie także rozbudowano wybudowany na początku wieku budynek przylegający do starego budynku handlowego, podniesiono jego kondygnacje do pierwszego piętra, tak by móc go połączyć wspólnym z nowopowstającym budynkiem i przykryć wspólnym dachem. Bożemu błogosławieństwu i ochronie oddajemy tę budowę. Jego łaska pozwoli na ukończenie tego dzieła, i spłynie na tych którzy w nim zamieszkają, jak na tych, którzy do tego dzieła się przyczynili. Bóg tak chciał!
s. 5 Podpisy obecnych: Mare Waldemar Voullaire, Kaznodzieja i Pomocnik Wspólnoty Anna Antonia Soullaire Ernst Wilhelm Geissler, Przedstawiciel Wspólnoty Alwine Geissler z domu Werner ------------------------- Gustaw Adolf Schmitt Luise Friedericke Schmitt z domu Lilliendahl Johannes Traugott Schmole Clara Ottilie Schmole geb. Mito Carl Woldemar Schmitt Theodor Lieg Hermann Alfred Grunert Otto Zembsch Henry Willem Friedrik Kruse Johannes Georg Ehrhardt Otto Theodor Scholz Paul Theodor Gutsch ----------------------------- Zobacz odwrocie!
Gustav Alfred Schmitt, Inspektor pensjonatu chłopięcego w Nisky. Conrad Arthur Schmitt, Nauczyciel Miejskiej szkole dla chłopców w Niesky Franz Richard Schmitt Wychowanek Instytutu Morawskiego w Brangins, Szwajcaria --------------------------------- Carl Heinrich Müller Murarz i cieśla