BIBLIOTEKI NAUKOWE W GE^RALNYM ^ i ^ WI^TACHJ1939-I9i45

Transkrypt

1 Polskie Towarzystwo Bibliologiczne BIBLIOTEKI NAUKOWE W GE^RALNYM ^ i ^ WI^TACHJ1939-I9i45 Wybór dokumentów źródłowych WISSENSCHAFTLICHE BIBLIOTHEKEN IN DEN JAHBEN _ J Ausgewahlte QuePendokumente ' r Wybór i opracowanie Andrzej Mężyński przy współpracy Hanny Łaskarzewskiej Warszawa 2003

2 SPIS TREŚCI Wstęp Einleitung Wykaz skrótów XI XXI XXXIII Część I: DOKUMENTY URZĘDOWE Rok Stanisław Piotr Koczorowski, kierownik Działu Rękopisów Nowszych Biblioteki Narodowej, do Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie 2. Raport Stanisława Piotra Koczorowskiego o stanie skrzyń z rękopisami z Biblioteki Raperswilskiej w Forcie Legionów w końcu listopada 1939 r 3. Potwierdzenie przejęcia części zbiorów Gabinetu Rycin i Działu Rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie przez komisję Muhlmanna Rok Alfred Franz Six, szef Departamentu II Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy, do NN z załączonym sprawozdaniem z podróży służbowej Petera Paulsena, Oddziału dowódcy Operacyjnego do Zabezpieczenia Wartości Naukowych i Sztuk Pięknych, pt. Zabezpieczenie historycznych pomników kultury w Polsce" 9 5. Hugo Andres Kruss, przewodniczący Rady Rzeszy do Spraw Bibliotek do ministra nauki, wychowania i oświaty ludowej Rzeszy Josef Becker, pierwszy dyrektor Pruskiej Biblioteki Państwowej w Berlinie, do Urzędu Generalnego Gubernatora dla Okupowanych Terytoriów Polskich w Krakowie Minister nauki, wychowania i oświaty ludowej Rzeszy do Urzędu Generalnego Gubernatora dla Okupowanych Terytoriów Polskich, na ręce Kajetana Muhlmanna Wolfram Sievers, kierownik das Ahnenerbe", do SS-Oberfuhrera, prof. Rudolfa Mentzla, szefa Urzędu Nauki w Ministerstwie do Spraw Nauki, Wychowania i Oświaty Ludowej Rzeszy Werner Tzschaschel z Komisji Likwidacji Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego przy Urzędzie szefa dystryktu warszawskiego do Kajetana Muhlmanna Adolf Watzke, kierownik Wydziału Nauki, Wychowania i Oświaty Ludowej w Urzędzie Generalnego Gubernatora dla Okupowanych Terytoriów Polskich, do urzędów szefów dystryktów w Krakowie, Warszawie, Radomiu, Lublinie Gustav Abb do Józefa Grycza Sprawozdanie Gustava Abba z podróży do Warszawy w celu inspekcji bibliotek warszawskich i organizacji Biblioteki Państwowej Okólnik Józefa Grycza z r Okólnik nr 30/[19]40 wydany przez Józefa Grycza w sprawie tymczasowej organizacji pracy w Oddziale II Biblioteki Państwowej w Warszawie 39

3 VI Spis treści 15. Protokół przejęcia 11 skrzyń z rękopisami należącymi do d. Biblioteki Narodowej w Warszawie sporządzony przez Józefa Grycza i innych pracowników Franz Keith, kierownik kancelarii generalnego gubernatora, do reichsleitera Alfreda Rosenberga, pełnomocnika Fiihrera do spraw nadzoru nad całokształtem szkolenia duchowego i światopoglądowego oraz wychowania NSDAP Hugo Andres Kruss do Głównego Zarządu Bibliotek Generalnego Gubernatorstwa Generalny gubernator Hans Frank do reichsleitera Alfreda Rosenberga Sprawozdanie Gustava Abba z podróży służbowej odbytej wraz z Wilhelmem Wittem dla obejrzenia bibliotek w dystrykcie warszawskim w dn , złożone Alfredowi Watzkemu, kierownikowi Wydziału Nauka i Nauczanie, Wychowanie i Oświata w rządzie GG 47 Rok Protokół rozmowy służbowej z między Wilhelmem Wittem, Józefem Gryczem, Adamem Lewakiem, Tadeuszem Makowieckim i Julianem von Pulikowskim Józef Grycz do Głównego Zarządu Bibliotek, na ręce Wilhelma Wittego Zarządzenie nr 1 Wilhelma Wittego, dotyczące organizacji i zadań trzech oddziałów Biblioteki Państwowej w Warszawie Okólnik Gustava Abba do polskich pracowników Biblioteki Państwowej w Krakowie Wykład Gustava Abba podczas uroczystego otwarcia Biblioteki Państwowej w Krakowie. Przemówienie wygłoszone z tej okazji przez generalnego gubernatora Hansa Franka Kurt Ohly do Wilhelma Wittego Wilhelm Witte do kuratora wyższych szkół warszawskich, Wernera Tzschaschela Oświadczenie na specjalnym formularzu służbowej lojalności Adama Lewaka wobec niemieckiego Zarządu Biblioteki Państwowej w Warszawie Adolf Watzke do Josefa Buhlera, sekretarza stanu w rządzie GG Józef Grycz do Kurta Ohly'ego Gustav Abb do Wasyla Kutschabsky'ego, kierownika Biblioteki Państwowej w Lublinie Gustav Abb z polecenia Adolfa Watzkego do gubernatora dystryktu warszawskiego Główny Zarząd Bibliotek przy Wydziale Nauki, Wychowania i Oświaty Ludowej do gubernatora dystryktu galicyjskiego we Lwowie Andrzej Krasiński do Gustava Abba Józef Grycz do Głównego Zarządu Bibliotek w rządzie GG, za pośrednictwem Wilhelma Wittego 87 Rok Adolf Watzke do gubernatora dystryktu galicyjskiego Jaks, kierownik Urzędu do Spraw Zagospodarowania Odpadków Użytkowych w Krakowie, do Ottona Ahlersa z Oddziału Nauki i Nauczania w Wydziale Głównym Nauki i Nauczania przy rządzie GG Alfred Watzke do gubernatorów dystryktów krakowskiego, warszawskiego, radomskiego, lubelskiego i galicyjskiego Rudolf Kummer do radcy ministerialnego Kohlbacha II Gustav Abb do Wilhelma Wittego Heinz Drewes, generalny intendent i generalny dyrektor muzyczny, kierownik Oddziału w Ministerstwie Oświecenia Publicznego i Propagandy Rzeszy, do Hansa Franka 101

4 Spis treści VII 41. Zaświadczenie wydane przez Wilhelma Wittego dla Wiktorii Pękalskiej Kurenda Gustava Abba Informacja Wasyla Kutschabsky'ego o Bibliotece Państwowej w Lublinie, przesłana władzom dystryktu lubelskiego Kohlbach II do Rudolfa Kummera Hermann Fuchs z Oddziału Ochrony Bibliotek przy Sztabie Komendanta Wojennego we Francji do Gustava Abba Informacja Gustava Abba o francuskim Muzeum Chopina Adolf Watzke do Franza Keitha, szefa kancelarii Generalnego Gubernatora Adolf Watzke do gubernatora dystryktu warszawskiego, na ręce Paula Gruschinskego Wilhelm Coblitz, dyrektor Instytutu Pracy Niemieckiej na Wschodzie, do Adolfa Watzkego Wilhelm Witte do Heinza Friedricha Auerswalda, komisarza do spraw żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej w Warszawie Wilhem Witte do Gustava Abba Ernst Bópple, sekretarz stanu do specjalnych poruczeń w rządzie GG, do gubernatora dystryktu warszawskiego Gustav Abb do Wilhelma Wittego Ulrich Johanssen do Niemieckiego Urzędu Mieszkaniowego w Krakowie Informacja Wilhelma Wittego o sytuacji w bibliotekach dystryktu warszawskiego od września 1939 r., przesłana do Głównego Zarządu Bibliotek GG Notatka Gustava Abba dot. rozmowy przeprowadzonej z generalnym gubernatorem Hansem Frankiem Plan organizacyjny Głównego Zarządu Bibliotek w GG Notatka do akt spisana przez Wilhelma Wittego z dwóch rozmów telefonicznych przeprowadzonych z Gustavem Abbem Hans Hoffmann do Urzędu Ochrony Sztuki Dawnej w Krakowie Umowa sprzedaży-kupna zbiorów chopinowskich zawarta między Edouardem Ganchem a Hansem Frankiem Ulrich Johanssen do Głównego Zarządu Bibliotek Ernst Jaenicke z Głównego Wydziału Propagandy rządu GG do Głównego Zarządu Bibliotek Notatka Gustava Abba i przez niego przygotowany projekt pisma Adolfa Watzkego do sekretarza stanu do spraw bezpieczeństwa Friedricha Wilhelma Kriigera, wyższego dowódcy SS i Policji w GG Herman Fuchs do Gustava Abba Ludwig Eichholz, kierownik Wydziału Głównego Nauki i Nauczania w rządzie GG, do Wydziału Finansów tegoż rządu 141 Rok Wniosek Juliana Pulikowskiego o zapomogę wraz z opinią Wilhelma Wittego Ulrich Johanssen do Głównego Zarządu Bibliotek w GG Józef Grycz i Julian Pulikowski do Wilhelma Wittego Notatka służbowa Bogdana Horodyskiego Rudolf Kummer do Ludwiga Eichholza Wilhelm Witte do Generalnej Dyrekcji Majoratu Hrabiów Zamoyskich Sprawozdanie Rudolfa Kummera z podróży inspekcyjnej po bibliotekach GG w dn Wilhelm Witte do dyrektora fabryki papieru w Mirkowie k. Warszawy Józef Grycz do Wilhelma Wittego 162

5 VIII Spis treści 75. Wilhelm Witte do Gustava Abba Gustav Abb do Wilhelma Wittego, informacje o chopinianach przygotowane przez Juliana Pulikowskiego Georg Schunemann, kierownik Oddziału Muzycznego Pruskiej Biblioteki Państwowej w Berlinie, do Gustava Abba Gustav Abb do Rudolfa Kummera Gustav Abb do Wilhelma Wittego Alexander Himpel do Głównego Zarządu Bibliotek w GG Notatka służbowa Stanisława Bodniaka Spis 390 obiektów Wystawy Chopina w Bibliotece Państwowej, poprzedzony tekstem przemówienia Gustava Abba, wygłoszonego na otwarciu Wystawy Sprawozdanie Wilhelma Wittego z pracy Biblioteki Państwowej w Warszawie w październiku i listopadzie 1943 r 190 Rok Gustav Abb do Wilhelma Wittego Notatka Bohdana Korzeniewskiego o przewiezionych księgozbiorach do Oddziału I Biblioteki Państwowej Sprawozdanie Alexandra Himpla dla Głównego Zarządu Bibliotek z zabezpieczenia zbiorów specjalnych Biblioteki Państwowej we Lwowie Wasyl Kutschabsky do Głównego Zarządu Bibliotek w GG Instrukcja i zalecenia Stanisława Podwińskiego, organizatora ratowania mienia kulturalnego z terenu Warszawy Sprawozdanie Gustava Abba dla Rudolfa Kummera dotyczące akcji ratowania bibliotek państwowych w GG List Gustava Abba do kuratora Uniwersytetu w Berlinie Karla Buchsela Parodia wykazu nabytków Biblioteki Państwowej w Krakowie Uwagi Józefa Grycza dotyczące zabezpieczenia zbiorów Oddziału III Biblioteki Państwowej w Warszawie 211 Rok Fragment sprawozdania dyrekcji Biblioteki Jagiellońskiej z 1945 r 213 Rok Kazimierz Witkiewicz do Józefa Grycza 215 Przypisy do części I 217 Część II: PAMIĘTNIKI, WSPOMNIENIA, KORESPONDENCJA 1. Notatka Stefana Wierczyńskiego List Józefa Grycza do Adama Łysakowskiego Relacja Józefa Grycza z pracy w Bibliotece Państwowej w okresie List Józefa Grycza do Adama Łysakowskiego 262

6 Spis treści IX 5. List Gustava Abba do GeorgaLeyha Relacja Józefa Grycza dotycząca losów Biblioteki Narodowej podczas powstania warszawskiego Dziennik Wacława Borowego z listopada-grudnia 1944 r Wspomnienia Henryka Barycza z maja 1941 r Edwarda Kuntzego opis okupacyjnych dziejów Biblioteki Jagiellońskiej Wspomnienia Jerzego Zatheya Jerzy Zathey o okupacyjnych losach rękopisów Biblioteki Narodowej List Alexandra Himpla do Józefa Grycza Wspomnienia Wilhelma Wittego Relacja Ulricha Johanssena Wspomnienia Alexandra Himpla Wspomnienia Adama Lewaka Wspomnienia Alodii Kaweckiej-Gryczowej Wspomnienia Tadeusza Makowieckiego Wspomnienia Stanisławy Sawickiej Wspomnienia Edwarda Assburego Wspomnienia Ksawerego Świerkowskiego Wspomnienia bibliotekarek lubelskich z lat Wspomnienia Bohdana Korzeniewskiego 447 Przypisy do części II 453 Biogramy 469 Kalendarium 481 Indeks nazw osobowych 489 Indeks instytucji i organizacji 505 Spis instytucji i organizacji 523 Spis ilustracji 539