ZMIANY W CIAGU OSTATNICH 15 LAT. PREZENTACJA WPROWADZAJĄCA. Marek Wilczyński Ekspert Boloński Uniwersytet Pedagogiczny im Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie SEMINARIUM BOLOŃSKIE ZMIANY W KSZTAŁCENIU WYŻSZYM CO KAŻDY NAUCZYCIEL SZKOŁY PONADGIMNAZJALNEJ WIEDZIEĆ POWINIEN? Katowice 2. grudnia 2013 r.
PLAN PREZENTACJI 1) Zmiany w systemie edukacji akademickiej w czasie od XIX do XXI w. 2) Rewolucja edukacyjna końca XX w. 3) Deklaracja Sorbońska, Deklaracja Bolońska, Proces Boloński, EOSW (EHEA) 4) Zmiana filozofii kształcenia. Od nauczania do uczenia się i SCL (kształceniu skierowanym na studenta) 5) Trójstopniowa struktura studiów wyższych 6) Powszechne wprowadzenie systemu ECTS, suplement do dyplomu 7) Elastyczne programy studiów oparte na efektach kształcenia - Polska Rama Kwalifikacji i Europejska Rama Kwalifikacji 8) System zapewniania jakości kształcenia 9) Konkretyzacja celów kształcenia employability 10) Promocja mobilności studentów i kadry 11) Proces uczenia się przez całe życie, kumulacja osiągnięć, uznawanie kompetencji zdobytych w formalnym i nieformalnym systemie kształcenia 2
STUDIA DO XIX W. ELITARNE I KOSZTOWNE 3
STUDIA W XIX W. WIĘCEJ MIEJSC, ZWIĘKSZONA MOBILNOŚĆ 4
STUDIA W POCZĄTKU XX W. SZYBSZE DROGI KSZTAŁCENIA, WIĘCEJ PASAŻERÓW, ALE OGRANICZONA POJEMNOŚĆ POJAZDU 5
STUDIA W PRL WIĘKSZA OFERTA KSZTAŁCENIA. 6
ALE LIMITOWANA, NIEDUŻA ILOŚĆ MIEJSC. 7
STUDIA PO 1989 R. BOGATA OFERTA, WIELKI PRZYROST LICZBY MIEJSC KSZTAŁCENIA, WIELE KIERUNKÓW ŚCIŚLE OKREŚLONYCH 8
STUDIA OBECNIE WIELE MOŻLIWOŚCI WYBORU I ŁĄCZENIA RÓŻNORODNYCH KIERUNKÓW W NIEUSTANNYM RUCHU I WARUNKACH ZMIANY 9
AKTUALNY PALĄCY PROBLEM EUROPEJSKIEJ EDUKACJI AKADEMICKIEJ 10
NOWA REWOLUCJA 11
TEMPO PRZEMIAN Pentaspastos Żuraw Hateriusza 12
TEMPO ZMIAN 1973-1979 2012 13
NIE NADĄŻAMY 14
LICZBY MÓWIĄ SAME ZA SIEBIE. 15
CO Z TEGO WYNIKA? 1 2 1991 r. 1 2 1 2 3 2011 r. 16
DEKLARACJA SORBOŃSKA DEKLARACJA BOLOŃSKA Deklaracja Sorbońska 1998 r. Francja, Niemcy, Włochy, Wielka Brytania Deklaracja Bolońska 1999 r. podpisana przez 29 państw założycieli, w tym przez Polskę Obecnie 47 krajów członkowskich (ostatnim przyjętym krajem - Kazachstan Regularnie co dwa lata odbywają się konferencje ministrów odpowiedzialnych za szkolnictwo wyższego. W okresie pomiędzy konferencjami prace koordynuje Bologna Follow Up Group BFUG Na konferencji 2010 Budapeszt Wiedeń ogłoszono powstanie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego (EOSW) European Higher Education Area (EHEA) 17
EOSW (EHEA) - członkowie ALBANIA, ANDORRA, ARMENIA, AUSTRIA, AZERBEJDŻAN, FLAMANDZKA WSPÓLNOTA BELGII, FRANCUSKA WSPÓLNOTA BELGII, BOŚNIA I HERCEGOWINA, BUŁGARIA, CHORWACJA, CYPR, REPUBLIKA CZESKA, DANIA, ESTONIA, FINLANDIA, FRANCJA, GRUZJA, GRECJA,, WĘGRY, ISLANDIA, IRLANDIA, KAZACHSTAN, ŁOTWA, LIECHTENSTEIN, LITWA, LUKSEMBURG, MALTA, MOŁDOWA, CZARNOGÓRA, HISZPANIA, HOLANDIA, REPUBLIKA FEDERALNA NIEMIEC, NORWEGIA, POLSKA, PORTUGALIA, RUMUNIA, FEDERACJA ROSYJSKA, SERBIA, SŁOWACJA, SŁOWENIA, STOLICA APOSTOLSKA (WATYKAN), SZWECJA, SZWAJCARIA, MACEDONIA, TURCJA, UKRAINA, WŁOCHY, ZJEDNOCZONE KRÓLESTWO. 18
PROCES BOLOŃSKI W ŚWIETLE MITÓW Narzucony został przez Unię Europejską aby zniszczyć krajowe struktury kształcenia, często dużo lepsze Ma ułatwić wprowadzenie studiów odpłatnych Zamyka drogę do dalszego wykształcenia części studentów, którzy zakończą studia licencjackie. Obniża poziom kształcenia Można bez problemu studiować co się chce Możliwe są przeskoki z najbardziej odległych dyscyplin naukowych do innych. Bez wysiłku można studiować w uczelniach całej Europy 19
CELE PROCESU BOLOŃSKIEGO Budowa Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego Powszechnie zrozumiały, godny zaufania i zróżnicowany system szkolnictwa wyższego w Europie Podniesienie atrakcyjności i zwiększenie konkurencyjności systemu szkolnictwa wyższego w Europie Zatrzymanie odpływu talentów z Europy Dążenie do większego dostosowania systemu kształcenia do potrzeb rynku pracy Budowa społeczeństwa obywatelskiego opartego na wiedzy 20
CO CZEKA MATURZYSTĘ PRZYSZŁEGO STUDENTA? Różnorodność wyboru. Studia I, II i III stopnia, prócz tego podyplomowe Zaliczanie semestru przez zebranie odpowiedniej puli punktów ETCS Wybór przedmiotów w elastycznym programie studiów Zamykanie poszczególnych etapów studiów dyplomem i suplementem do dyplomu Uczestnictwo w systemie zapewniania jakości w uczelni Możliwości stwarzane przez różne rodzaje mobilności Studia w nowych warunkach tworzonych przez wprowadzenie w życie europejskich (EQF) i krajowych (KRK) ram kwalifikacji Stałe uzupełnianie kwalifikacji, także po studiach 21
NOWA FILOZOFIA KSZTAŁCENIA Uczenie się zamiast nauczania Student Centered Learning Uczelnia jako integrator kształcenia przez całe życie Troska o kariery studentów 22
Jednolite 5 letnie studia magisterskie STUDIA WIELOSTOPNIOWE Studia III stopnia Studia podyplomowe Praca 3 Studia II stopnia Praca 2 Studia I stopnia Praca 1 Kursy, kolegia, szkoły policealne Matura 23
PUNKTY ECTS CO TO JEST? Punkty ECTS otrzymuje student, który zalicza moduł / przedmiot wykazując, że uzyskał zakładane dla niego efekty kształcenia. Podstawą obliczenia ilości ECTS jest czas pracy konieczny dla osiągnięcia zaliczenia. Kontaktowe Wykład, ćwiczenia itp.. Przygotowanie: - Projektu - -Referatu + Biblioteka + = - Prezentacji - Do egzaminu WL Ilość godzin pracy własnej dzielimy przez liczbę z przedziału 25 30, Wynik to liczba punktów ECTS dla modułu Ilość uzyskanych punktów ECTS nie zależy od oceny, jaką uzyskało się zaliczając moduł. 24
Jednolite studia magisterskie 300 360 ECTS ECTS I KOLEJNE ETAPY STUDIÓW. Studia III stopnia 45-60 ECTS Studia II stopnia 60 120 ECTS Studia II stopnia 60 120 ECTS Studia II stopnia 60 120 ECTS Studia II stopnia 60 120 ECTS Studia 1 stopnia 180-240 ECTS Studia 1 stopnia 180-240 ECTS Studia 1 stopnia 180-240 ECTS Studia 1 stopnia 180-240 ECTS 25
SUPLEMENT DO DYPLOMU W suplemencie do dyplomu wymienione są wszystkie osiągnięcia absolwenta w dziedzinie uczenia się innych form aktywności podczas studiów. Suplement do dyplomu ułatwia mobilność pionową stanowiąc podstawę do uznawania kwalifikacji absolwenta w dalszym toku kształcenia Suplement do dyplomu jest dla przyszłego pracodawcy pierwszym źródłem wiadomości o kompetencjach absolwenta. 26
EFEKTY KSZTAŁCENIA Student po ukończeniu studiów (modułu) posiada zewaluowane i potwierdzone kompetencje w zakresie: WIEDZY UMIEJĘTNOŚCI KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH 27
Absolwent po ukończeniu studiów ABC : WIE ROZUMIE KWALIFIKACJA X POTRAFI ZROBIĆ KIM I JAKI JEST 28
EFEKTY KSZTAŁCENIA NIHIL NOVI!!! List Leonarda da Vinci do księcia Mediolanu, Lodovica Sforzy Znam sposób budowania mostów bardzo lekkich i mocnych i łatwo przenośnych W wypadku oblężenia wiem jak odprowadzić wodę z fos i budować różne [...] drabiny i inne przyrządy do szturmu [ ] Umiem sporządzać w potrzebie działa, moździerze, pociski ogniowe o kształcie praktycznym i pięknym i różne od będących w użyciu Tam, gdzie nie można posługiwać się działem, mogę zastąpić je przez katapulty i inne narzędzia do wyrzucania pocisków, o skutku zadziwiającym i dotychczas nieznane; wreszcie w jakimkolwiek bądź wypadku umiem znaleźć niezliczone środki do ataku i do obrony / / W czasie pokoju mogę dorównać, jak wierzę, komukolwiek bądź w architekturze, wznoszeniu pomników prywatnych czy publicznych i przeprowadzaniu wody z miejsca na miejsce. Umiem wykonywać rzeźby w marmurze, brązie, terakocie; w malarstwie umiem zrobić to, co zrobiłby inny, ktokolwiek by on był. Poza tym podjąłbym się wykonać konia z brązu na wieczną pamiątkę waszego Ojca i dostojnego domu Sforzów. A jeśliby którakolwiek z powyżej wymienionych rzeczy wydawała się Wam niemożliwą lub niewykonalną, jestem gotów uczynić próbę w waszym parku lub wszelkim innym miejscu, wedle upodobania Waszej Ekscelencji, której polecam się z całą pokorą 29
ELASTYCZNE PROGRAMY STUDIÓW Krajowe Ramy Kwalifikacji Efekty kształcenia dla obszarów Efekty kształcenia dla modułu Efekty kształcenia dla kierunku Efekty kształcenia dla grupy kierunków 30
Zakładane efekty kształcenia BUDOWA NOWEGO PROGRAMU STUDIÓW W WARUNKACH OKREŚLONYCH PRZEZ USTAWĘ METODA TOP - DOWN Misja uczelni Krajowe Ramy Kwalifikacji Efekty kształcenia dla obszarów Potrzeby rynku pracy Potrzeby społeczne Dobre praktyki Zasoby ludzkie i sprzętowe Inne czynniki Program kształcenia: Efekty kształcenia dla kierunku Opis metod ich realizacji Opis metod ich ewaluacji 31
CO Z ISTNIEJĄCYMI, SPRAWDZONYMI PROGRAMAMI STUDIÓW? METODA BOTTOM UP Nie musi się z nich rezygnować. Konieczna jest jednak weyfikacja. Krajowe Ramy Kwalifikacji Efekty kształcenia dla obszarów Istniejący program studiów Wyłonione dla programu studiów efekty kształcenia Weryfikacja 32 Program studiów po weryfikacji
POLSKA RAMA KWALIFIKACJI Koniecznie zobacz film zajmie 3 minuty http://www.youtube.com/watch?v=wjzzbzhikpo 33
SZABLON POLSKIEJ RAMY KWALIFIKACJI Poziom 8 Poziom 7 Poziom 6 Poziom 5 Poziom 4 Poziom 3 Poziom 2 34 Poziom 1
IRLANDZKA RAMA KWALIFIKACJI 35
Irlandia 10 9 8 7 6 5 4 3 Translacja kwalifikacji ERK 8 7 6 5 4 3 2 Polska 8 7 6 5 4 3 2 2 1 C 1 1 36 Model Tomasz Saryusz - Wolski
JAKOŚĆ, JAKOŚĆ I JESZCZE RAZ JAKOŚĆ! Ważnym elementem zachodzących zmian jest nieustanny monitoring i zapewnienie jakości Dobra uczelnia powinna posiadać sprawny wewnętrzny system zapewniania jakości. Oficjalnym polskim organem sprawdzającym jakość, uznawanym przez instytucje europejskie jest Polska Komisja Akredytacyjna 37
Jak sprawdzić, czy uczelnia zapewnia wysoką jakość? 1. Sprawdzić, czy wybrany kierunek posiada akredytację PKA lub środowiskowych komisji akredytacyjnych np. UKA. 2. Jeżeli to możliwe zapoznać się z raportem w/w komisji. 3. Zapoznać się z opiniami studentów i absolwentów na forach internetowych np. www.ocen.pl 4. Sprawdzić czy uczelnia posiada przejrzysty i przyjazny użytkownikowi informatyczny system informacji i obsługi studiów. 5. Zapoznać się z rankingami np. Perspektyw, Newsweek a itp. 6. Sprawdzić możliwości mobilności (Erasmus) na wybranym wydziale. 38
Zewnętrzne systemy zapewnienia jakości Kultura jakości Wewnętrzne systemy zapewnienia jakości 39
EMPLOYABILITY ZDOLNOŚĆ ZDOBYCIA I UTRZYMANIA PRACY NA ZMIENNYM RYNKU Co powinny zapewniać nowoczesne, elastyczne programy studiów? Zatrudnialność absolwentów czy Zatrudnienie pracownikom uczelni Zatrudnialność absolwentów Zatrudnienie pracowników uczelni 40
HOMO SAPIENS HOMO MOBILIS Mobilność: pionowa pozioma Internacjonalizacja procesu kształcenia 41
42
LICZĄ SIĘ KOMPETENCJE. CZYLI O KONIECZNOŚCI LLL Zmienność wymogów rynku pracy zmusza do ciągłego pozyskiwania i doskonalenia kompetencji. Konieczne jest uczenie się przez całe życie (LLL) Kompetencje ogólne (generyczne) stanowią punkty wyjścia do rozwijania różnorodnych umiejętności na wielu polach aktywności zawodowej Kompetencje specyficznie dla danej dziedziny wymagają stałego doskonalenia i aktualizacji 43
DUŻO WCZEŚNIEJ!!! Będę, dla dobra moich pacjentów, dożywotnio się dokształcał i dążył do bycia na bieżąco z nowymi osiągnięciami w mej dziedzinie. Przysięga Imhotepa. XXVII w. p.n.e. 44
45
KOMUNIKAT PRASKI 2001 R. Kształcenie ustawiczne stanowi zasadniczy element tzw. Europejskiej przestrzeni szkolnictwa wyższego. W Europie przyszłości, zbudowanej na społeczeństwie i gospodarce opartej na wiedzy, strategie kształcenia ustawicznego będą musiały sprostać wyzwaniu konkurencyjności i wykorzystaniu najnowszych technologii w celu zwiększenia spójności społecznej, równości szans i jakości życia. 46
KOGO DOTYCZY LLL? 47
Nic nie może się zmarnować- czyli: Recognition of Prior Learning Walidacja efektów uczenia się uzyskanych w wyniku edukacji pozaformalnej i nieformalnego uczenia się 48
ODPOWIEDŹ ODPOWIEDŹ JAK TO ROBIĄ INNI ESTONIA (1) wnioskodawca informacja doradca PYTANIE Uczelniany specjalista Wyznaczenie drogi kształcenia / doskonalenia System informacji i organizacji studiów PYTANIE oceniający Za: prof. Maria Mendel, Dlaczego szkoła wyższa powinna właczać uczenie się przez całe życie do swej misji i strategii? 49
JAK ROBIĄ TO INNI ESTONIA (2) WALIDACJA - podstawą opinia oceniającego indywidualnego eksperta, lub komitetu oceniającego WNIOSEK - zawierać musi samoocenę na podstawie analizy osiągnięć własnych wnioskodawcy oraz dokumentację (certyfikaty, portfolia samokształcenia, opinie pracodawców, raporty, zaświadczenia itp. W postępowaniu walidacyjnym można stosować również: Wywiad, Raport z odbytego stażu Obserwację kandydata w miejscu pracy lub w warunkach jego symulacji WSKAŹNIKI ilościowe Uniwersytet w Tartu w roku 2010: Pełna walidacja 1371 wniosków Częściowa 103 wniosków Odmowa w przypadku 13. Za: prof. Maria Mendel, Dlaczego szkoła wyższa powinna właczać uczenie się przez całe życie do swej misji i strategii? 50
JAK ROBIĄ TO INNI FRANCJA (1) PODSTAWA PRAWNA: Ustawa o szkolnictwie wyższym z nowelizacjami 1984, 202 i 2007. Obowiązuje zasada równoważności edukacji formalnej i pozaformalnej Każdy kto ma co najmniej trzyletnie doświadczenie pracy w zawodzie lub poza nim może ubiegać się o uzyskanie dyplomu. PROCEDURA AKREDYTACYJNA: 1. Informacja i poradnictwo dla kandydatów 2. Doradztwo indywidualne 3. Procedura rekrutacyjna składanie wniosku (opłaty) 4. Uzupełnienie portfolio 5. Utworzenie Rady Akredytacyjnej (przedstawiciele uczelni i specjaliści ze świata pracy), wywiad z kandydatem 6. Dyskusja, rozpatrzenie wniosku pełna lub cząstkowe uznanie efektów osiągniętych przez kandydata. Za: prof. Maria Mendel, Dlaczego szkoła wyższa powinna właczać uczenie się przez całe życie do swej misji i strategii? 51
JAK TO ROBIĄ INNI FRANCJA (2) SOSOWANE ROZWIĄZANIA Akceptowanie osiągnięć z ostatnich klas Lycee na poczet dyplomu Bachelor Jury, dossier, cv, interviev ca/ 800 Sieć krajowych konsultantów Dotacje dla uczelni na doskonalenie usług akredytacyjnych DANE LICZBOWE ROK 2009 4476 wniosków w pełni zwalidowanych 18586 wnioskó częściowo zwalidowanych skierowanie na określone kursy, moduły, studia w uczelniach i poza nimi. Za: prof. Maria Mendel, Dlaczego szkoła wyższa powinna właczać uczenie się przez całe życie do swej misji i strategii? 52
WALIDACJA JAK MY TO MOŻEMY ROBIĆ JEDNA Z MOŻLIWOŚCI Poziom kwalifikacji X Kształcenie nieformalne + Dodatkowe kształcenie Kształcenie formalne Poziom kwalifikacji X + Studia podyplomowe 53
Dziękuję za uwagę! wilczynski.m@wp.pl www.ekspercibolonscy.org.pl 54