Twórcze dziecko plastyka z muzyką Program edukacyjny z zakresu wychowania przedszkolnego autor programu BOŻENA BARA
Twórcze dziecko plastyka z muzyką Program edukacyjno-wychowawczy z zakresu wychowania przedszkolnego,,ach muzyka to cudo cieszy, poi, wzruszy. Nie da nas owładnąć nudą Ona rajem duszy. To uczucia maluje, To w nas zapał budzi. S. Moniuszko,,Mazur ze Strasznego Dworu. Program,,Twórcze dziecko plastyka z muzyką stanowi poszerzenie programu autorskiego Pascala Kaas,,Dziecko i muzyka, o twórczość plastyczną. Program został opracowany w oparciu o cykl zajęć mających na celu uwrażliwienie dziecka na muzykę klasyczną. Muzyka klasyczna zdaniem autora niesie z sobą niezwykły potencjał,który warto wykorzystać w twórczości plastycznej dziecka. Obcowanie z muzyką i plastyką jednocześnie daje dziecku możliwość spotkania ze sztuką bardzo wcześnie bo już w wieku przedszkolnym, w tym okresie jest ciekawe świata i szybko się uczy. Uwzględniając ten optymalny dla dziecka okres warto stworzyć mu odpowiednie warunki harmonijnego rozwoju. Cele i zadania Cele: - kształtowanie harmonijnego rozwoju dziecka ze szczególnym uwzględnieniem jego zdolności plastycznych, - budzenie wyobraźni plastycznej poprzez stwarzanie wielu okazji do słuchania muzyki klasycznej, - rozwijanie wrażliwości na muzykę, ze szczególnym uwzględnieniem rozwijania umiejętności uzewnętrzniania przeżyć związanych z percepcją muzyki poprzez twórczą ekspresję. Zadania przedszkola: Poszerzenie zadań Przedszkola o zadanie zapewnienia dziecku warunków jego aktywności twórczej, kształtowania zainteresowań, zdolności plastycznych, poprzez zorganizowanie atelier plastyczno-muzycznego. Program,,Twórcze dziecko plastyka z muzyką zakłada rozwijanie uzdolnień plastycznych poprzez stworzenie warunków do: 1. Rozwijania spontanicznej i zorganizowanej działalności plastycznej dzieci. 2. Wdrażania dzieci do aktywnego słuchania muzyki klasycznej, 3. Rozwijania uzdolnień plastycznych poprzez użycie środków wyrazu artystycznego, technik plastycznych, eksperymentowanie z różnym materiałem, 4. Nabywania umiejętności wyrażania tempa, dynamiki, rytmiki, nastroju, meliki, harmonii, charakteru, artykulacji i formy muzyki poprzez środki wyrazu artystycznego w szczególności, narzędzi użytych do wyrażenia przeżyć związanych ze słuchaną muzyką, 5. Stwarzania licznych okazji do tworzenia i uzewnętrzniania wyobrażeń związanych z percepcją muzyki poprzez tworzenie obrazów ilustracji fantastyczno-realistycznych i abstrakcyjnych, 2
6. Rozwijania zainteresowań plastyką poprzez stwarzanie okazji do obcowania ze sztuką w Muzeum, Galerii sztuki. Autor programu uznaje metodę projektu tematycznego za najodpowiedniejszą formę realizacji treści programowych. Sugeruje swobodę planowania realizacji takich projektów w czasie np. cyklicznie, okresowo, sporadycznie, okazjonalnie. Działalność plastyczna dzieci ma miejsce w obrębie atelier plastyczno-muzycznego. Kategorie rozwijanej kreatywności Rozwijanie spontanicznej i zorganizowanej działalności plastycznej. Wdrażanie do aktywnego słuchania muzyki klasycznej. Rozwijanie uzdolnień plastycznych poprzez użycie środków wyrazu artystycznego, eksperymentowanie różnym materiałem. Kategorie programowe Zorganizowanie atelier plastycznego (pracowni wyposażonej w materiały i narzędzia plastyczne, materiał przyrodniczy, materiały różne: folię, papier różnej wielkości, bibułę, tworzywa sztuczne i inne.) Rozwijanie umiejętności malarskich i zainteresowań plastycznych inspirowanych muzyką. Poznanie środków wyrazu artystycznego i stosowanie ich w pracach plastycznych: kredka ołówkowa i świecowa, pastele suche i olejne, ołówek, węgiel drzewny, kreda, farby plakatowe, farby wodne-akwarele, tempery, farby klejowe, kolorowy papier, papier różnej wielkości, materiały różne, bibuła, materiał przyrodniczy, glina, masa solna, masa papierowa, i inne. Poznanie podstawowych środków wyrazu artystycznego takich jak: barwa, kształt, plama, kreska, linia, Nabywanie umiejętności rozpoznawania i nazywania barw. barwy podstawowe: żółty, czerwony, niebieski, biały, czarny, barwy pochodne: 3 Wyrazy realizacji kategorii programowych podejmowanych przez dziecko. Dziecko wykonuje pracę według swojego pomysłu wykorzystując do tego celu zgromadzone materiały, maluje obraz pod wpływem słuchanej muzyki klasycznej, lub wykonuje dowolną prace plastyczną według swojego pomysłu. Dzieci słuchają przykładów muzyki klasycznej, opowiadają o muzyce, o swoich odczuciach i wyobrażeniach. Interpretują podpowiedziane tematem wyobrażone treści utworów, swoje odczucia i emocje oddają w twórczości plastycznej. Dziecko tworzy prace plastyczne płaskie lub przestrzenne wynikające z jego zainteresowań i pomysłów. Wykorzystuje do tego celu środki wyrazu artystycznego oraz zgromadzone materiały. Chętnie maluje na dużej powierzchni zbiorowo, lub indywidualnie. Tworzy własne kompozycje z materiału przyrodniczego, kompozycje kwiatowe, stroiki świąteczne, oraz okolicznościowe.
Nabywanie umiejętności wyrażania tempa, dynamiki, rytmiki, nastroju, meliki, harmonii, charakteru, artykulacji i formy muzyki poprzez środki wyrazu artystycznego. W szczególności narzędzi użytych do wyrażenia uczuć związanych ze słuchaną muzyką. Stwarzanie licznych okazji do tworzenia i uzewnętrzniania wyobrażeń związanych z percepcją muzyki poprzez tworzenie obrazów, ilustracji fantastycznorealistycznych i abstrakcyjnych. zielony, pomarańczowy, brązowy, różowy,fioletowy, granatowy. Eksperymentowanie materiałem i narzędziami: samodzielne próby wykonania pracy plastycznej płaskiej i przestrzennej z dowolnego materiału. operowanie różnego rodzaju środkami wyrazu artystycznego. malowanie na dużych powierzchniach. tworzenie kompozycji z materiału przyrodniczego. Samodzielne próby interpretowania nastroju, tempa, dynamiki słuchanej muzyki. Wykorzystywanie poznanych środków wyrazu artystycznego i stosowanie ich w pracach plastycznych. Eksperymentowanie materiałami i narzędziami pracy: pędzel, patyki, pióra, palce rąk, nożyczki, Operowanie różnymi rodzajami linii i plam w zależności od narzędzia i wykorzystanych środków wyrazu artystycznego. Poznanie podstawowych technik plastycznych: rysunek, malowanie farbami, wydzieranka, wycinanka, kolaż, frotaż, modelowanie z plasteliny. 4 Dziecko wypowiada się na temat wysłuchanej muzyki określa jej charakter, nastrój, dynamikę. Omawiane cechy utworu muzycznego ukazuje w twórczości plastycznej operując odpowiednią barwą i środkami wyrazu artystycznego np. radość-kolor czerwony, żółty, smutek-kolor czarny, szary. Dobiera narzędzie chcąc oddać charakter słuchanej muzyki. Dziecko zna, rozpoznaje i nazywa barwy podstawowe i pochodne. Wyróżnia barwy ciepłe i zimne. Bawi się mieszaniem kolorów na palecie barw, eksperymentuje kolorem. Zdobyte doświadczenia prezentuje w twórczej ekspresji. Dzieci słuchają przykładów muzyki klasycznej, interpretują podpowiedziane tematem, wyobrażone treści utworów (opowiadają je, wyrażają ruchem swoje wyobrażenia, odczucia, emocje). Poszukują środków wyrazu, służących prezentacji własnych wyobrażeń treści utworów. Malują ich wyobrażenia. Dziecko rozpoznaje, nazywa i stosuje techniki plastyczne w zależności od stosowanych środków wyrazu artystycznego i swoich pomysłów: rysunek - kredki ołówkowe, pastele woskowe, ołówek, węgiel, malowanie - farby plakatowe, akwarele, tempery, tusz, farby klejowe, wydzieranka - wydzieranie drobnych kawałków papieru kolorowego, przyklejanie ich na kartonie, wycinanka - wycinanie z kolorowego papieru i innych materiałów, kolaż - technika mieszana z wykorzystaniem różnorodnego materiału, frotaż - odbijanie przedmiotów
Rozwijanie zainteresowań plastyką poprzez stwarzanie licznych okazji do obcowania ze sztuką w muzeum oraz w galerii sztuki na wystawach prac malarskich. Wzbudzanie zainteresowań sztuką poprzez edukację plastyczną. Stworzenie warunków do poznania sztuki sławnych artystów poprzez: poznanie pracowni plastycznej, spotkanie z artystą malarzem. wycieczkę do muzeum, poznanie ekspozycji malarstwa. Stworzenie okazji do poznania miejsc prezentujących prace artystów plastyków poprzez poznanie: galerii, wystawy, wernisażu. Rozwijanie potrzeby eksponowania własnych prac plastycznych dla innych. Organizowanie na terenie placówki wernisaży i galerii prac plastycznych dzieci. Zachęcenie do udziału w konkursach plastycznych. o wyraźnej fakturze na powierzchni papieru, modelowanie z plasteliny - lepienie z plasteliny prac przestrzennych lub płaskich. Dziecko poznaje dzieła sztuki malarskiej, oraz wielkie nazwiska poprzez cykl wycieczek edukacyjnych. Ogląda rzeźby w Muzeum, w pracowni malarskiej, w galerii sztuki. Interpretuje przedstawione w dziełach treści, mówi o swoich odczuciach i wrażeniach. Opisuje pracownię artysty-malarza, poznaje różne sposoby i środki wyrażania uczuć, emocji, i zainteresowań. Podpatruje prace sławnych artystów tworząc własne reprodukcje. Dziecko odczuwa dumę i radość z własnej twórczości i możliwości jej eksponowania na wernisażu prac przygotowanym dla rodziców i kolegów z przedszkola. 5
Autorskie przykłady utworów wykorzystywanych do realizacji programu : Tempo w muzyce:,,czardasz, F.Liszt,,,Poranek na wsi, B.Bartok. Dynamika w muzyce:,,bolero, M. Rawel,,,W grocie króla gór, z I suity Peer Gynt E. Grieg. Rytmika w muzyce: Allegro cz.i z koncertu na skrzypce i orkiestrę Wiosna z cyklu,,cztery pory roku, A.Vivaldi,,,Rondo alla turca W.A.Mozart. Melika w muzyce:,,aria na strunie G, J. S. Bach, Largo cz.ii z koncertu na skrzypce i orkiestrę Zima z cyklu,,cztery pory roku A.Vivaldi. Harmonia w muzyce:,,fuga, J.S.Bach,,,Toccata i fuga d-moll, J.S.Bach. Nastrój w muzyce:,, Poranek na wsi, B.Bartok, Taniec Anitry z I suity,,peer Gynt, E. Grieg Artykulacja w muzyce:,,pizzicato Nimfa Diany, z baletu Sylwia, L.Delibesse,,,Jezioro łabędzie, P Czajkowski. Forma w muzyce:,, Dziadek do orzechów, P Czajkowski. Obrazy i ilustracje w muzyce:,,taniec kurczątek w skorupkach z cyklu Obrazki z wystawy M. Musorgski,,,Chatka na kurzej stopce z cyklu Obrazki z wystawy M. Musorgski. 6
Bibliografia Gajewski H. Plastyka i wychowanie, 1988 nr 9. KaAs P. Dziecko i muzyka, Rzeszów 2001 r. Lewicka J. Sto technik plastycznych, Warszawa 1973 r. Malko D. Metodyka wychowania muzycznego w przedszkolu, Warszawa 1988 r. Podolska B. Z muzyka w przedszkolu, WSiP, Warszawa 1979 r. Przybylska K. Wychowanie muzyczne w przedszkolu, WSiP Warszawa 1980. 7