Natura 2000 - podstawowe informacje Janina Kawałczewska RCEE w Płocku Organizator: Seminarium realizowane jest w ramach projektu pn. Natura 2000 naszą szansą realizowanego przez Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku dofinansowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie
I. Dlaczego chronić należy różnorodność biologiczną? 1. Pojęcia różnorodności biologicznej definiują uczestnicy seminarium. 2. Prezentacja właściwych definicji: Wg. Konwencji o różnorodności biologicznej z 1992r. Z RIO to zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi w ekosystemach lądowych, morskich i słodkowodnych oraz w zespołach ekologicznych, których są częścią; dotyczy to różnorodności w obrębie gatunku, pomiędzy gatunkami oraz różnorodnością ekosystemów, wg Krajowej strategii ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej to zmienność wewnątrzgatunkowa (bogactwo puli genowej) wszystkich żyjących populacji, międzygatunkowa (skład gatunków) oraz ponadgatunkowa (różnorodność ekosystemów i krajobrazów).
3. Co Konwencja zmieniła w podejściu do ochrony zasobów przyrody? pojęcie cenności tj. cenne są wszystkie gatunki i zgrupowania gatunków występujących na Ziemi (nie tylko rzadkie, czy zagrożone wyginięciem. Rzadkie mają status szczególnej cenności). rozszerzyła pojęcie różnorodności biologicznej, odnosząc je do bogactwa gatunkowego i poziomów organizacji przyrody (ochrona różnorodności ma być realizowana kompleksowo), weryfikuje pojęcie naturalności: które przestaje być używane jako to, co nie zmienione przez człowieka (wg Światowej Unii Ochrony Przyrody systemy naturalne podlegają procesom przyrodniczym, na które wpływa człowiek i inne organizmy). Systemy półnaturalne i antropogeniczne są traktowane na równi z systemami naturalnymi), ustala zobowiązania do ochrony złożoności przyrody tj. struktur ekologicznych, procesów gwarantujących ich funkcjonowanie, ekosystemów dojrzałych, różnorodności kulturowej, tradycyjnych sposobów gospodarowania.
4. Ochrona różnorodności biologicznej to: definicje uczestników: definicje prelegenta: systemowe działania podejmowane na rzecz trwałego zachowania wszystkich elementów różnorodności biologicznej w miejscach ich naturalnego występowania (in situ) oraz zagrożonych gatunków, podgatunków, ich odmian poza miejscami ich naturalnego występowania lub powstania (ex situ),
ochrona to szerokie spektrum działalności polegające na: tworzeniu warunków do realizacji ochrony różnorodności biologicznej poprzez działania sprzyjające zachowaniu dobrego stanu środowiska przyrodniczego, a podejmowana przez podmioty mające bezpośredni lub pośredni wpływ na różnorodność biologiczną, tworzeniu skutecznej osłony prawnej, ekonomicznej i organizacyjnej towarzyszącej działaniom na rzecz ochrony różnorodności biologicznej, prowadzeniu edukacji ekologicznej w zakresie upowszechniania tematyki zagospodarowania różnorodności biologicznej, metod jej ochrony i kształtowania odpowiedniego stosunku do przyrody, odnoszone do całego kraju, nie tylko do obszarów prawnie chronionych.
chronione powinno być całe bogactwo przyrodnicze Ziemi: ochronne administracji i nauki, preferując różne ograniczanie rozprzestrzeniania się gatunków szczególną uwagę zwracamy na działania aktywne formy ochrony (np. restytucja gatunków, renaturalizacja siedlisk ale obcych), ważne działania to: monitoring przyrody, egzekwowanie przepisów prawa, racjonalne użytkowanie zasobów różnorodności biologicznej),
5. Bogactwo przyrodnicze Polski zróżnicowanie regionalne różnorodności biologicznej (północno wschodnia, centralna, południowa Polska), długa lista obiektów przyrodniczych: wg raportu przygotowanego przez NFOŚ w 2002r. łączna liczba gatunków zarejestrowanych na obszarze Polski 60 000, np. 3 630 gatunków grzybów, 1 519 porostów, 12 850 gat. glonów, 1 152 gat. pierwotniaków, 35 361 gat. zwierząt tkankowców, 485 zespołów roślinnych, część gatunków występujących w Polsce jest silnie zagrożona lub wyginęła w innych krajach Europy. Polska to ostoja i potencjalne źródło restytucji gatunków.
6. Współczesne zagrożenia różnorodności biologicznej różnorodność biologiczna ulega zmianom. Do zagrożeń dla polskiej przyrody należą: (przykłady podają uczestnicy i trener) zmiany cech siedlisk (spowodowane eutrofizacją, odwadnianiem, zakwaszaniem i skażeniem gleby), przekształcanie struktury krajobrazu, likwidacji siedlisk na skutek zmian sposobów użytkowania ziemi), fragmentacja siedlisk, negatywna presja człowieka na gatunki niepożądane, nadmierna eksploatacja populacji gatunków użytkowych, zmiana systemu upraw i hodowli, inwazje gatunków obcych.
podstawy zagrożeń: (przykłady podają uczestnicy i trener) wzrastająca konsumpcja dóbr przez społeczeństwo, niska wrażliwość przyrodnicza społeczeństwa, małe środki finansowe na ochronę przyrody, nieuwzględnianie zasady ochrony przyrody w gospodarce przestrzennej, strategiach rozwoju, programach ochrony przyrody, zmiana struktury własności ziemi prowadząca do likwidacji zadrzewień, lasów, melioracji), zmiana tradycyjnego systemu upraw i hodowli, intensyfikacja produkcji rolnej, zaległości w infrastrukturze ochrony środowiska, zmiany społeczno gospodarcze (tzw. wolność gospodarcza, nowe inwestycje liniowe, przestrzenne, niski stan świadomości ekologicznej radnych).
7. Przykłady negatywnych oddziaływań różnych stref gospodarki praca w grupach lasy i gospodarka leśna, gospodarka rolna, rybactwo, łowiectwo, gospodarka wodna, zagospodarowanie przestrzenne, działalności gospodarcze, turystyka i rekreacja.
8. Jak chronić różnorodność biologiczną? ograniczenie negatywnej presji poprzez stasowanie zasad rozwoju zrównoważonego, stworzenie mechanizmów prawnych, organizacyjnych i ekonomicznych warunkujących zachowanie i racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych, podejmowanie działań na szczeblach: centralnym, wojewódzkim, powiatowym, gminnym: system prawny: polityki, strategie, programy, system indywidualny: administracja rządowa, działania naukowców, pozarządowe organizacje ekologiczne, system finansowy: budżety: państwa, samorządów, fundusze ekologiczne, systemy informacyjne i edukacyjne.
II. System prawny ochrony różnorodności biologicznej i obszarów Natura 2000 1. Prawo międzynarodowe: Konwencje np.: Berneńska z 1979r. O ochronie dzikiej fauny i flory i ich siedlisk, Ramsarska (o obszarach wodno błotnych, 1971r.) o różnorodności biologicznej (1992r.), o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem z 1973r. (CITES).
2. Prawo Unii Europejskiej: Dyrektywy Rady: 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, zastąpiona Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa zwanej dyrektywą ptasią (DP). Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992r w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory zmieniona Dyrektywą Rady 97/62/EWG z dnia 27 października 1997r zwanej dyrektywą siedliskową (DS.). Porozumienie o ochronie nietoperzy w Europie (1991r.). Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000r ustanawiająca normy wspólnego działania w zakresie polityki wodnej, tzw. Ramowa Dyrektywa Wodna.
3. Prawo polskie: Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 (PEP), ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r Prawo ochrony środowiska, ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r o ochranie przyrody (OOP), ustawa z dnia 3 października 2008r o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisku (OOS), rozporządzenia wykonawcze do ustaw, zarządzania, uchwały samorządów terytorialnych, Krajowe strategie ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z Programem działań (2003-2006, 2007-2013).
III. Geneza powstawania, podstawy prawne i zasady tworzenia Natura 2000 1. Uwarunkowania europejskie: Traktat z Maastricht WE zobowiązała się do wspierania działań dot. regionalnych lub światowych problemów środowiska naturalnego, Traktat Amsterdamski zasada zrównoważonego rozwoju to jeden z celów Wspólnoty Europejskiej, Stanowisko Rady Europy i Komisji Europejskiej dot. włączenia ochrony środowiska do polityki WE, Sieć Natura 2000 jest jednym z podstawowych, ukierunkowanych na ochronę środowiska, przedsięwzięć w dziedzinie zagospodarowania przestrzennego, realizowanych na obszarze Unii Europejskiej, Podstawę prawną stanowią: Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Siedliskowa.
dyrektywy odnoszą się do ochrony przyrody (ptaków, innych zwierząt, roślin, siedlisk ważnych w skali europejskiej), cel działań to: zapewnienie różnorodności biologicznej poprzez ochronę siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory na europejskim terytorium państw członkowskich (art. 2 Dyrektywy Siedliskowej), konieczność kompleksowych działań popartych odpowiednimi regulacjami prawnymi krajów członkowskich, sieć Natura 2000 ma charakter zintegrowanych przedsięwzięć prowadzonych w skali kontynentu, zobligowanie krajów członkowskich do skutecznej ochrony zagrożonych gatunków i siedlisk na obszarach wchodzących w skład sieci Natura 2000, Dyrektywa Siedliskowa w wyjątkowych sytuacjach, dopuszcza działania pogarszające stan środowiska przyrodniczego na chronionych obszarach), spełniania jednocześnie trzech warunków: przedsięwzięcie jest uzasadnione, nadrzędnymi interesem publicznym, nie istnieją alternatywne sposoby realizacji tego samego celu, zapewniona jest rekompensata powstałych w środowisku przyrodniczym strat.
2. Geneza sieci Natura 2000: sieć Natura 2000 ma chronić wskazane w/w dyrektywami gatunki zwierząt i roślin oraz ich naturalne siedliska (a nie tak, jak w innych formach ochrony przyrody wszystkie jej komponenty), o sieci Natura 2000 (obszarach ptasich i siedliskowych) zdecydowano w latach 90. XX wieku, nadzór nad tworzeniem sieci sprawuje odpowiedni organ Komisji Europejskiej, a bezpośredni obowiązek jej tworzenia spoczywa na krajach członkowskich.
3. Zasady tworzenia sieci Natura 2000: sieć krajowa powołana w oparciu o kryteria wyznaczania obszarów wynikających z w/w dyrektyw (DP, DS) i wg przepisów ochrony przyrody kraju członkowskiego, kryteria dla SOO, to np.: reprezentatywność wobec regionów biogeograficznych Europy, stan zachowania obszaru i stan zagrożenia, rzadkość występowania gatunków, kryteria dla OSO, to np.: kryteria ornitologiczne Dyrektywy, stan zagrożenia gatunku na danym obszarze, w skali globalnej, koncentracja gatunków ptaków występujących na danym obszarze (duża koncentracja ptaków wodno błotnych), znaczenie danego obszaru dla ptaków migrujących, lęgowych, kryte opracowane na zlecenie KE przez ekspertów Bird Life International.
Dyrektywa ptasia wyposażona w 5 załączników: pierwszy lista 180 gat. ptaków wymierających lub zagrożonych (np. głównie w skutek niekorzystnych zmian siedliskowych), Tryb zatwierdzania OSO (ostoi ptasiej) - PLB: rządy państw członkowskich wyznaczają OSO zgodnie z prawem krajowym (w Polsce z rozporządzeniem Ministra Środowiska), przesyłają informacje o OSO zgodnie z formułą Standardowego Formularza Danych (SFD formuła narzucona Decyzją KE 97/266/WE), Komisja Europejska zatwierdza te propozycję (jeśli są wyznaczone zgodnie z kryteriami), stają się elementami ogólnopolskiej sieci Natura 2000, przygotowuje się plan zadań ochronnych lub plan ochrony OSO (najpóźniej 6 lat od wyznaczenia ostoi).
tryb zatwierdzania SOO: dyrektywa siedliskowa wymaga od krajów członkowskich ochrony naturalnych typów siedlisk oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt jako podstawowego sposobu zachowania zdolnych do życia populacji w ich naturalnym środowisku, siedliska mają być reprezentatywne dla 6 regionów biogeograficznych w Europie: borealnego, kontynentalnego, atlantyckiego, alpejskiego, makaronezyjskiego i śródziemnomorskiego, dyrektywa siedliskowa to narzędzie realizacji postanowień Konwencji Berneńskiej, zawiera kilka załączników: Pierwszy 198 typów siedlisk, z czego 61 nadano rangę priorytetowych ze względu na ich rzadkość i zagrożenia.
Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SOO) PLH wyznaczane zgodnie z wymogami Dyrektywy Siedliskowej (kryteria z zał. III Dyrektywy Siedliskowej wyznaczają obszary, w których występują siedliska przyrodnicze wymienione w zał. I DS. lub w których znajdują się siedliska gatunków roślin i zwierząt z zał. II Dyrektywy Siedliskowej). Ochrony wymaga około 200 najcenniejszych i zagrożonych w Europie siedlisk przyrodniczych i ponad 1000 zagrożonych gatunków (siedliska i gatunki priorytetowe szczególna odpowiedzialność Wspólnoty), kryteria, to: stopień reprezentatywności siedliska w danym obszarze, stan zachowania struktury i funkcji siedliska, znaczenie obszaru dla zachowania siedliska w skali kraju, wielkość i zagęszczenie populacji gatunku w danym obszarze i jego znaczenie dla krajowej populacji gatunku, stopień jego izolacji, ogólna ocena wartości obszaru dla ochrony danego gatunku,
9 regionów biogeograficznych w Europie, teren Polski wchodzi w skład dwóch regionów: alpejskiego i kontynentalnego i jest częścią morskiego obszaru Bałtyku, procedura wyznaczania SOO: Polska wyznacza przy pomocy ekspertów i opinii władz lokalnych listę proponowanych SOO i przesyła Komisji Europejskiej listę i bazę danych proponowanych obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (POZW), Komisja Europejska ocenia propozycję, zatwierdza ją w drodze decyzji Komisji Europejskiej, uzyskują one status obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty, przykłady: decyzje Komisji Europejskiej z 18 listopada 2011r. w sprawie przyjęcia na mocy Dyrektywy Rady 92/43/EWG piątego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty obszarów składających się na: kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowany C/2011/8278) i na alpejski region biogeograficzny (C/2011/8202), Polska zatwierdza je w trybie rozporządzenia Ministra Środowiska. Stają się SOO (6 lat od dnia zatwierdzenia SOO przez KE), opracowuje się plany zadań ochronnych/plany ochrony dla SOO.
Problemy: jeśli KE uzna, że liczba obszarów w kraju jest zbyt mała w stosunku do jego odpowiedzialności za ochronę europejską dziedzictwa przyrodniczego, wzywa Państwo do uzupełnień. Jeśli kraj nie reaguje, Komisja Europejska sprawę kieruje do Trybunału Sprawiedliwości.
obszary OSO i SOO wyznaczane są na podstawie innych przesłanek naukowych (mogą się częściowo lub całkowicie pokrywać). Jeśli obszar pokrywa się w całości oznaczony jest PLC. Ostoja Augustowska PLH 20 0005 i Puszcza Augustowska PLB 20 0002. Obszar Bieszczady PLC 18 0001 (dla siedlisk przyrodniczych z regionu alpejskiego, gatunków roślin i zwierząt z zał. II Dyrektywy Siedliskowej oraz dla ptaków z zał. I Dyrektywy Ptasie) Baza informacji na temat obszarów Natura 2000, to: mapy określające przebieg granic obszaru, Standardowy Formularz Danych (SDF), podają one: nazwę, kod obszaru, jego powierzchnię, współrzędne geograficzne, przedmiot ochrony (siedliska i gatunki) wraz z oceną ich znaczenia, opis ogólny i charakterystykę przyrodniczą, stwierdzone i potencjalne zagrożenia, status ochrony i powiązania z innymi obszarami, rodzaje działalności człowieka, innych czynników wpływających na obszar,
IV. Natura 2000 w polskim systemie ochrony przyrody 1. Transpozycja dyrektyw do prawa krajowego: W Polsce dyrektywy ptasia i siedliskowa zostały transponowane do następujących aktów prawnych: ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (OOP), przepisy wykonawcze: rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000,
Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 17 lutego 2010r w sprawie sporządzenia projektu planu zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000, rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010r. w sprawie sporządzenia projektu panu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000, rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000, ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (POŚ), ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (OOS),
2. Obszary Natura 2000 a inne formy ochrony przyrody w Polsce stan obszarów Natura 2000 w Europie (2006r.): w obrębie 25 członków UE wyznaczono 4540 OSO na powierzchni 444 368 ha (9,6% Europy) oraz 20 789 SOO uznanych jako OSZW na powierzchni 559 082 ha, 2004r w Polsce na mocy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004r w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków wyznaczono 72 obszary ptasie (7,8% powierzchni Polski) i przedstawiono KE 184 obszary siedliskowe (3,6% powierzchni Polski), na 1 maja 2012r 19,8% powierzchni kraju i 68% gmin objętych jest obszarami Natura 2000, w tym: 145 obszarów OSO o powierzchni 4,8 mln ha, 15,9% powierzchni, 825 obszarów SOO (OZW) o powierzchni 3,8 mln ha 11% powierzchni kraju, w województwie mazowieckim 16 obszarów OSO o powierzchni 661 229,91 ha, w tym w woj. mazowieckim 426 889,08ha w tym i 60 obszarów SOO o ogólnej powierzchni 245 669,81 ha w tym w woj. mazowieckim 193 094,30 ha.
na obszarach Natura 2000 nie obowiązuje z góry ustalona lista zakazów i ograniczeń. Podstawowy zapis prawa krajowego art. 33 ust 1 ustawy OOP Zabrania się podejmowania działań mogących osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności: pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000, lub wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000 lub pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązanie z innymi obszarami,
ochrona zasobów przyrodniczych odbywa się też poprzez ich właściwe użytkowanie, dostosowane do specyfiki danego obszaru (art. 36 ust 1 ustawy OOP) na obszarach Natura 2000 nie podlega ograniczeniu działalność związana z utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu oraz działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, a także amatorski połów ryb, jeżeli nie oddziałuje znacząco negatywnie na cele ochrony obszaru. zgodnie z zasadą przezorności, rozważenia ewentualnych skutków dla obszarów Natura 2000 wymagają wszelkie plany i projekty, które nie wynikają z zadań ochronnych ustalonych dla obszaru Natura 2000 (art. 33 ust 3 ustawy OOP), Obszary Natura 2000 mogą wchodzić w skład parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych. Działalność wówczas jest dozwolona wyłącznie w zakresie, w jakim nie narusza zakazów obowiązujących na tych obszarach.
3. Różnorodność biologiczna Polski 32% powierzchni objęta następującymi formami ochrony przyrody (na 2010 rok): 23 parki narodowe, 1441 rezerwatów przyrody, 120 parków krajobrazowych, 418 obszarów chronionego krajobrazu, 6798 użytków ekologicznych, 164 stanowiska dokumentacyjne, 214 zespołów przyrodnio krajobrazowych, 35833 pomniki przyrody, Obszary Natura 2000 (825 obszarów siedliskowych, 145 obszarów ptasich).
Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną oraz dziko występujących zwierząt. Obszary chronione o znaczeniu międzynarodowym (rezerwaty biosfery) obszary unikatowe w skali świata reprezentatywne dla poszczególnych regionów Ziemi ze względu na niepowtarzalne walory. W Polsce zrejestrowano 60 tys. gatunków, wyginęło 16 gatunków kręgowców i 124 gatunki roślin. Przyroda pospolita.
Różnorodność biologiczna Regionu Ćwiczenia proszę o omówienie po 1 przykładzie różnorodności biologicznej Regionu, z którego pochodzicie praca w grupach 4 osobowych. W jaki sposób tę tematykę omówić na zajęciach: w szkole podstawowej, w gimnazjum, w liceum, z mieszkańcami. Prezentacja prac poszczególnych grup.
4. Zarządzanie ochroną przyrody, w tym obszarami Natura 2000
Kompetencje związane z tworzeniem i zarządzaniem obszarami Natura 2000 Minister Środowiska określa rozporządzeniami do ustawy OOP funkcjonowania sieci Natura 2000 (art. 26 ustawy) przekazuje KE listę OSO i SOO (OZW) po uzyskaniu zgody Rady Ministrów (art. 27 ust 3 pkt 1 i pkt 3) przekazuje KE szacunek dot. współfinansowania przez Wspólnotę ochrony obszarów wyznaczonych ze względu na typy siedlisk przyrodniczych oraz gatunki roślin i zwierząt o znaczeniu priorytetowym ( art. 27 ust 3 pkt 2) ustanawia plany ochrony dla obszarów Natura 2000 ( art. 29 ust 3) inne zadania wynikające z ustawy Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska opracowuje projekt listy obszarów Natura 2000 i prowadzi konsultacje z radami gmin w sprawie zasięgnięcia opinii dla projektowanych obszarów (przed przekazaniem listy do Ministerstwa Środowiska) art. 27 ust 1 i 2 nadzoruje funkcjonowanie obszarów Natura 2000, prowadząc ewidencję danych niezbędnych do podejmowania działań w zakresie ich ochrony (art. 32 ust 1 i 2) wydaje wytyczne, kontroluje realizacje i przygotowuje raporty w zakresie oceny realizacji ochrony obszarów (art. 32 ust 2) inne zadania wynikające z ustaw.
Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska (RDOŚ) (art. 27a, 28, 29, 31, 32): sprawuje nadzór na obszarami Natura 2000,na obszarze swego działania, opracowuje projekt planu zadań ochronnych i planu ochrony obszaru Natura 2000, bierze udział w procedurze ocen oddziaływania na środowisko i obszary Natura 2000, w tym określenia Śródków minimalizujących, kompensację przyrodniczą, Sporządza i przekazuje do GDOŚ ocenę realizacji ochrony obszarów, zawierające informację dotyczące podejmowanych działań ochronnych oraz wpływu ich na stan ochrony siedlisk przyrodniczych, gatunków roślin i zwierząt dla których ochrony zostały wyznaczone obszary oraz wyniki monitorowania i nadzoru tych działań (ocena co 6 lat dla OZW i SOO, co 3 lata dla OSO), odpowiada za utrzymanie siedlisk przyrodniczych, gatunków roślin i zwierząt, monitorowania ich stanu, ewentualną kompensację przyrodniczą utworzonych siedlisk) oraz funkcjonowanie rezerwatów przyrody, inne zadania wybijające z ustaw.
Główny Inspektor Ochrony Środowiska (GIOŚ): realizacja monitoring typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania wspólnoty, a szczególnie o znaczeniu priorytetowym dla Wspólnoty, ocenia skuteczność stosowanych metod ochrony przyrody. Rola nadleśniczego, dyrektora parku narodowego: na terenie zarządzanym przez PGL Lasy Państwowe, na którym jest obszar Natura 2000, zadania ochrony przyrody sprawuje nadleśniczy, a na terenie parku narodowego dyrektor parku, dyrektor urzędu morskiego sprawuje nadzór nad obszarami Natura 2000 na obszarach morskich.
Rola samorządów we wspomaganiu ochrony obszarów Natura 2000: polityka przestrzenna (plan zagospodarowania przestrzennego województwa, gminy), studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, tworzenie, funkcjonowanie parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu, zespoły przyrodniczo krajobrazowe, użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne, pomniki przyrody, dokumenty strategiczne dla rozwoju województwa, powiatu, gminy (strategie rozwoju, programy ochrony środowiska, plan urządzania lasu), decyzje administracyjne, których ustalenie mogą mieć wpływ na obszary Natura 2000: ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, decyzje środowiskowe, procedury ocen oddziaływania na środowisko, zezwolenia na usunięcie drzew i krzewów, pozwolenia na budowę, zgłoszenia budowy lub robót budowlanych, pozwolenia wodno-prawne na szczególne korzystanie z wód, budowę urządzeń wodnych, zmiana lasu na użytek rolny, zmiana gruntu leśnego na cele nierolnicze i nieleśne, wydawanie decyzji dot. przywrócenia stanu wody na gruncie do stanu poprzedniego,
inne: prawa właścicielskie w stosunku do wód publicznych istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa, służących polepszeniu zdolności produkcyjnej gleby i ułatwienia jej uprawy, nadzorowanie, planowanie, wykorzystanie, utrzymanie urządzeń melioracji wodnych podstawowych i szczegółowych, prowadzenie ewidencji kąpielisk, realizacja zadań KPOŚK, nadzór nad działalnością spółek wodnych, dofinansowania pronaturowych działań sektora rybackiego wspierających zrównoważony rozwój regionu (środki Europejskiego Funduszu Rybackiego w ramach Programu Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007 2013 ) o oś priorytetowa 2 Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury), o oś priorytetowa 4 zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa.
gospodarka rolna wsparcie pro środowiskowego gospodarowania w rolnictwie: płatności bezpośrednie (respektowanie dyrektyw ptasiej i siedliskowej), przejściowe subwencje, rekompensujące nakłady rolników ponoszone w celu spełnienia przepisów unijnych m.in. środowiskowych, kompensacje dla rolników, pomagające dostosowanie metod gospodarowania na obszarach Natura 2000 do zakresu przekraczającego zasady dobrej praktyki rolniczej, realizacja programów rolno środowiskowych, Rekompensata za dostosowanie działalności gospodarczej, rolnej, leśnej, rybackiej na obszarach Natura 2000 do wymogów ochrony tych obszarów, gospodarka leśna: współdziałanie w procesie tworzenia planów ochrony lub planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000, komunikacja i informacja dla społeczeństwa o obszarach Natura 2000, współpraca w realizacji ustalonych zadań ochronnych dla obszarów, aktywizowanie działań mieszkańców sprzyjających zachowaniu różnorodności biologicznej, rozwojowi zrównoważonemu gmin.
Problemy z wdrożeniem sieci Natura 2000 - konflikty pomiędzy ochroną przyrody a planowanymi inwestycjami (kolejka liniowa na Kasprowy Wierch, obwodnica Augustowa przez Rospudę).