MIESZKAM NA TERENIE CHRONIONYM PRAWA I OBOWIĄZKI

Transkrypt

1 MIESZKAM NA TERENIE CHRONIONYM PRAWA I OBOWIĄZKI

2 PRAWNE I SPOŁECZNO- GOSPODARCZE UWARUNKOWANIA OCHRONY PRZYRODY NA OBSZARACH NATURA 2000 Zdzisław Cichocki, Małgorzata Hajto, Agnieszka Kuśmierz

3 FORMY PRAWNEJ OCHRONY PRZYRODY W POLSCE

4 System ochrony przyrody w Polsce Ustawa o ochronie przyrody UOP, art. 6 (podstawowy akt prawny) System krajowy System europejski Park Narodowy (pkt 1) Rezerwat przyrody (pkt 2) Park krajobrazowy (pkt 3) Obszary Natura 2000 (pkt 5): OSO PLB (ostoja ptasia) SOO PLH (ostoja siedliskowa) Obszar chronionego krajobrazu (pkt 4) Użytek ekologiczny (pkt 8) Zespół przyrodniczo-krajobrazowy (pkt 9) Stanowiska dokumentacyjne (pkt 7) Pomniki przyrody (pkt 6) Gatunki (roślin, grzybów, zwierząt pkt 10) Brak siedlisk przyrodniczych jako odrębnej formy ochrony przyrody!

5 Sposoby ochrony przyrody różnice System krajowy zakazy oraz działania w zakresie ochrony czynnej System europejski (sieć obszarów NATURA 2000) działania w zakresie ochrony czynnej oraz ochrona bierna polegająca na niedopuszczaniu do pogorszenia stanu siedlisk przyrodniczych i/lub gatunków oraz ich siedlisk, stanowiących przedmiot ochrony danego obszaru Natura 2000, a także istotnego zakłócenia integralności systemu obszarów Natura 2000

6 Formy ochrony przyrody Krajowy System Obszarów Chronionych obszary chronione (województwo warmińsko-mazurskie)

7 Obszar Natura 2000 Kaszuny PLH ochronie podlega nie cała przestrzeń, ale konkretne obiekty przedmioty ochrony

8 Formy ochrony przyrody Sieć obszarów Natura 2000 (Europejska Sieć Ekologiczna) obszary ochrony ochronie podlega nie cała przestrzeń, ale konkretne obiekty przedmioty ochrony

9 Skutki nakładania się systemów ochrony przyrody krajowego i europejskiego Na terenie, gdzie nakładają się różne obszarowe formy ochrony przyrody, obowiązują (łącznie) rygory określone dla wszystkich tych form (np. parku krajobrazowego i obszaru Natura 2000)

10 OBSZARY NATURA 2000

11 Podstawy prawne tworzenia sieci obszarów Natura 2000

12 Tworzenie obszarów Natura 2000

13 Procedura tworzenia (ustanawiania) obszarów Natura 2000 wg UOP opracowanie projektu listy obszarów Natura 2000 przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska (art. 27 ust. 1) poddanie projektu listy zaopiniowaniu przez właściwe miejscowo rady gmin, tzn. gmin, na terenie których projektuje się obszar Natura 2000 (art. 27 ust. 2) pozyskanie zgody [na ten projekt] Rady Ministrów (art. 27 ust. 3); zgoda ta dotyczy także szacunku współfinansowania przez Wspólnotę ochrony wyznaczonych obszarów ze względu na typy siedlisk oraz gatunków roślin i zwierząt o znaczeniu priorytetowym (pkt 2 z ust. 3) w terminie do 6 lat po dacie zatwierdzenia przez KE specjalnego obszaru ochrony siedlisk Minister Środowiska wyznacza taki obszar jako mający znaczenie dla Wspólnoty (art. 27a ust. 4)

14 Działania na obszarze Natura 2000 niezwiązane z jego ochroną, ale mogące mieć wpływ na przedmiot i cel ochrony Art. 30 UOP ust. 3 plany zagospodarowania przestrzennego uzgodnienie przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska Art. 33 UOP zakazy dotyczące działań mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele i przedmiot ochrony oraz integralność obszarów NATURA 2000; w tym ust. 3 wymóg przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla polityk, strategii, planów, programów (prognoza oddziaływania na środowisko) oraz przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na ochronę obszarów NATURA 2000 (raport o oddziaływaniu na środowisko) Art. 34 przypadki, w których można odstąpić od zakazu realizacji określonych przedsięwzięć/działań na mocy zezwolenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska lub dyrektora urzędu morskiego Art. 35 kompensacja przyrodnicza Art. 36 ust. 1 rodzaje działalności na obszarach Natura 2000, które nie podlegają ograniczaniu, o ile nie oddziałują znacząco na cele, przedmiot ochrony oraz integralność danego obszaru naturowego

15 Planowanie ochrony Plany ochrony parków narodowych, rezerwatów i parków krajobrazowych (kompleksowe i wieloaspektowe) Plany zadań ochronnych obszarów NATURA 2000 (wstępne, doraźne, ratunkowe, dotyczące wyłącznie przedmiotów ochrony) Plany ochrony obszarów NATURA 2000 (pełne i kompleksowe, regulujące także działania gospodarcze na planowanym obszarze).

16 Plan zadań ochronnych obszaru Natura 2000 Weryfikacja przedmiotów ochrony (weryfikacja SDF) Identyfikacja zagrożeń istniejących i potencjalnych Określenie zadań ochronnych (ochrony czynnej) eliminujących lub ograniczających zidentyfikowane zagrożenia Ustalenia do planów zagospodarowania przestrzennego

17 Plan ochrony obszaru Natura 2000 z reguły sporządza się w przypadku, gdy PZO jest niewystarczający dla zapewnienia właściwego stanu przedmiotów ochrony danego obszaru NATURA 2000

18 Plan zadań ochronnych obszaru Natura 2000 Art. 28 UOP sporządzanie planu zadań ochronnych: kto? nadzorujący obszar (na 10 lat; po 6 latach od wyznaczenia i zatwierdzenia; przez Komisję Europejską w przypadku obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty (ust. 1) prawo do udziału osobom i podmiotom prowadzących działalność w obrębie siedlisk chronionych w pracach nad projektem planu (ust. 3) udział społeczeństwa (ust. 4) ustanowienie planu zadań ochronnych na mocy zarządzenia wydanego przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska; zarządzenie to jest aktem prawa miejscowego (ust. 5)

19 Plan zadań ochronnych obszaru Natura 2000 Art. 28, ust. 10 zakres merytoryczny planu zadań ochronnych: identyfikacja zagrożeń, cele działań ochronnych, określenie tych działań z identyfikacją podmiotów wykonujących i rozmieszczenie działań, w tym ochrony czynnej, monitoringu oraz uzupełnienia wiedzy (pkt. 2-4) wskazania do zmian w istniejących dokumentach planowania przestrzennego gminy (studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego i miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego) oraz regionalnych (pkt. 5) ( wymuszanie konieczności przystąpienia do zmian tych dokumentów?) wskazanie potrzeby (lub nie) oraz terminu sporządzenia planu ochrony (pkt. 6), o którym mowa w art. 29 UOP i którego ustanowienie powoduje utracenie mocy planu zadań ochronnych (ust. 12) przypadki, w których planu zadań ochronnych nie sporządza się (ust. 11); Art. 29 plan ochrony obszaru NATURA 2000

20 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 (Dz.U. 2010, nr 34 poz. 186) akt wykonawczy wydany na podstawie art. 28 ust. 13 UOP

21 Rozporządzenie 1 Rozporządzenie określa: tryb sporządzania projektu planu, zakres koniecznych prac oraz tryb dokonywania zmian z planie zadań ochronnych 2 Tryb sporządzania projektu planu obejmuje m.in.: ustalenie terenu oraz przedmiotów ochrony (pkt 1) identyfikację zainteresowanych planem osób i podmiotów (pkt 4) sformułowanie zadań ochronnych (pkt 5)

22 Rozporządzenie 3 Zakres prac: opisanie granic (forma wektorowa), weryfikacja i uzupełnienie informacji, w tym m.in. o uwarunkowaniach społeczno-gospodarczych istniejących i wynikających z przyjętych (w gminach) kierunków rozwoju i planów zagospodarowania przestrzennego, ocena stanu ochrony przedmiotów ochrony (pkt 3) ocena istniejących i potencjalnych zagrożeń oraz prawdopodobnych kierunków zmian uwarunkowań przyrodniczych oraz społeczno-gospodarczych (pkt 4) ustalenie celów działań ochronnych (utrzymanie właściwego stanu, osiągnięcie właściwego stanu, uzupełnienie wiedzy) (pkt 5) ustalenie działań ochronnych (zakres prac, miejsce realizacji, terminy i częstotliwość prac, podmioty odpowiedzialne, koszt i techniczne uwarunkowania, zapewnienie monitoringu osiągania celów) (pkt 6) ustalenie wskazań do zmian planów zagospodarowania przestrzennego gminnych i regionalnych., o ile ich realizacja naruszałaby zakazy, o których mowa w art. 33 UOP, ust. 1 ocena potrzeby sporządzenia planu ochrony dla części lub całości obszaru Natura 2000 (pkt 8) forma dokumentacji planu (pkt 9)

23 Natura 2000 w leśnictwie Ekosystemy leśne: - są wykorzystywane na potrzeby rynku drewna, - zapobiegają erozji gleby i jej pustynnieniu (retencjonują wodę) - odgrywają ważną rolę w procesie akumulacji dwutlenku węgla - odgrywają kluczową rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej (65% zasobów biologicznych Polski jest skoncentrowana w lasach) - stanowią siedliska dla znaczącej liczby gatunków roślin i zwierząt, są naturalną ostoją dla dużych drapieżników (wilk, niedźwiedź, orzeł)

24 Natura 2000 w leśnictwie Sieć Natura 2000 obejmuje lasy naturalne i gospodarcze w stanie zbliżonym do naturalnego Nie ma obowiązku wyłączania obszarów objętych siecią Natura 2000 z planów gospodarczych, ale został nałożony obowiązek zapobiegania wszelkiemu pogarszaniu stanu Prowadzenie gospodarki leśnej w sposób zrównoważony powinna odpowiadać wymogom środowiska (potrzebom siedlisk i gatunków) plany urządzenia lasu uwzględniające np. pozostawienie obumarłych drzew, objęcie ochroną konkretnych drzew ze względu na gniazdowanie rzadkich gatunków ptaków, wydłużanie okresu odnowienia czy wdrożenie rębni Wybór działań zależy od rodzaju i stanu miejscowych ekosystemów leśnych i musi odbywać się przy współudziale wszelkich grup interesu i organu zarządzającego obszarem Natura 2000

25 Natura 2000 w rolnictwie Sieć Natura 2000 obejmuje najcenniejsze walory przyrodnicze gruntów rolnych Nie ma obowiązku wyłączania obszarów objętych siecią Natura 2000 z planów gospodarczych, ale został nałożony obowiązek zapobiegania wszelkiemu pogarszaniu stanu Może zaistnieć konieczność ograniczenia rodzaju gospodarowania w celu dostosowania do wymogów ochrony obszaru Natura 2000, rekompensowana w ramach programów rolnośrodowiskowych Programy rolnośrodowiskowe: - przyczyniają się do zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich poprzez promowanie produkcji rolnej zgodnej z wymogami ochrony środowiska - zmniejszają koszty funkcjonowania gospodarstw rolnych i wpływają na zwiększenie ich rentowności poprzez stosowanie technik przyjaznych środowisku - przystąpienie jest dobrowolne

26 OCHRONA PRZYRODY W PLANOWANIU PRZESTRZENNYM

27 Hierarchiczny system planowania przestrzennego Szczebel krajowy i regionalny: Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju (KPZK) Plan zagospodarowania przestrzennego województwa (PZPW) plan regionalny Wskazują systemy obszarów chronionych oraz korytarzy ekologicznych rangi międzynarodowej (europejskiej), krajowej i regionalnej.

28 Szczebel lokalny (gminny): Hierarchiczny system planowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin (SUKZP) określa strukturę przyrodniczą, w tym ruszt/osnowę ekologiczną gminy oraz system lokalnych korytarzy ekologicznych (z uwzględnieniem obszarów i obiektów chronionych i innych cennych przyrodniczo zidentyfikowanych np. w inwentaryzacji przyrodniczej gminy) wyznacza tereny z zakazem zabudowy wyznacza tereny przeznaczone do zalesienia lub z zakazem zalesień określa obszary do objęcia miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego (w tym np. dla prawnego zabezpieczenia terenów cennych przyrodniczo i zachowania ciągłości struktur przyrodniczych) Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego (MPZP) określają funkcje i sposoby zagospodarowania poszczególnych (wszystkich!) terenów, uwzględniając wymogi ochrony przyrody Plany ochrony lub zadań ochronnych są aktami nadrzędnymi nad planami zagospodarowania przestrzennego.

29 Szkolenia przeprowadzono w ramach projektu pozyskanego przez Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie z CKPŚ; POIS /09, zgodnie z umowami: z NFOŚiGW; 632/2012/Wn-50/EE-EE-PS/D Dla rozwoju infrastruktury i środowiska