EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PRACA SOCJALNA poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta studia pierwszego stopnia ogólnoakademicki licencjat 1. Umiejscowienie kierunku w obszarze (obszarach) kształcenia z uzasadnieniem Praca socjalna jest nauką o zasadach i metodach oraz technikach wspierania i udzielania profesjonalnej pomocy człowiekowi, rodzinie, grupom i zbiorowościom społecznym w trudnych sytuacjach życiowych. Praca socjalna jako kierunek studiów jest interdyscyplinarnie zakotwiczona w takich dyscyplinach naukowych jak: pedagogika, socjologia, polityka społeczna, psychologia, zdrowie publiczne, prawo, zatem w dyscyplinach, które stanowią obszar nauk społecznych. Na liście kierunków tworzących nauki społeczne, praca socjalna wymieniana jest jako jeden z 22 kierunków w tym szerokim obszarze studiów. Praca socjalna jako kierunek kształcenia korzysta z teorii socjologicznych, teorii wychowania, teorii zmian społecznych, teorii nierówności społecznych oraz z teorii pedagogicznych, głównie pedagogiki społecznej. Istotną część podstaw teoretycznych pracy socjalnej stanowią teorie psychologiczne z zakresów: psychologii rozwoju człowieka, psychologii społecznej, psychopatologii i terapii. Podstawę rozumienia społecznej natury człowieka i jego związków ze środowiskiem czerpie praca socjalna z socjologii ogólnej, makrosocjologii, mikrosocjologii, socjologii rodziny, socjologii problemów społecznych oraz teorii dewiacji i patologii społecznej. Praca socjalna jako kierunek kształcenia obejmuje również wiedzę z zakresu teorii, metod i technik pomagania jednostkom i grupom w różnych sytuacjach życiowych wymagających pomocy instytucjonalnej oraz wiedzę z zakresu metod i technik badań socjologicznych pozwalającą na diagnozowanie sytuacji jednostki, grup społecznych oraz diagnozę problemów społecznych w środowisku. Istotnym filarem wiedzy, na którym opiera się kształcenie na kierunku praca socjalna jest polityka społeczna i polityka socjalna, ich zasady funkcjonowania i współtworzenia obszarów pracy socjalnej. Praca socjalna wykorzystuje wiedzę psychologiczną, socjologiczną i pedagogiczną o możliwościach dokonywania zmian w życiu jednostki, grupy, zbiorowości. Wiedza ta pozwala na konstruowanie i realizowanie w praktyce zawodowej programów interwencji społecznych, projektów socjalnych, programów profilaktyki społecznej oraz strategii rozwiązywania problemów społecznych. Praca socjalna w swoich podstawach teoretycznych korzysta również z szeroko rozumianej myśli filozoficznej. Od początku istnienia pracy socjalnej i towarzyszącemu jej procesowi kształtowania się zasad pomagania drugiemu człowiekowi, obecna była refleksja, która nawiązywała do myśli czołowych przedstawicieli filozofii społecznej począwszy od Platona i Arystotelesa. Zawsze filozofia wyjaśniała sens działania prospołecznego oraz zasadę powinności dostrzegania potrzeb drugiego człowieka. Wprawdzie zdecydowana większość przedmiotów w programie pracy socjalnej opiera się na założeniach i wiedzy kierunków uważanych za wiodące w obszarze nauk społecznych, to jednak nie można pominąć obecności podstawowych wartości humanistycznych. Przedmioty ujęte w programie pracy socjalnej a mieszczące się w obszarze nauk społecznych stanowią 98,7%, przedmioty z obszaru nauk humanistycznych stanowią zaledwie 1,3% całości programu. 1
2. Efekty kształcenia Objaśnienie oznaczeń: K (przed podkreślnikiem) kierunkowe efekty kształcenia W kategoria wiedzy w efektach kształcenia U kategoria umiejętności w efektach kształcenia K (po podkreślniku) kategoria kompetencji społecznych 01, 02, 03 i kolejne numer efektu kształcenia SYMBOL Efekty kształcenia dla kierunku studiów praca socjalna Po ukończeniu studiów pierwszego stopnia na kierunku studiów praca socjalna absolwent: Odniesienie do efektów kształcenia w obszarze kształcenia w zakresie nauk społecznych K_W01 K_W02 K_W03 K_W04 K_W05 K_W06 K_W07 K_W08 K_W09 K_W10 WIEDZA zna podstawowe pojęcia, koncepcje teoretyczne, podstawy metodologiczne oraz najważniejsze wyniki badań z następujących dziedzin: socjologia, pedagogika społeczna, psychologia społeczna, psychologia rozwoju człowieka, psychopatologia, pedagogika specjalna, filozofia, ekonomia i statystyka definiuje, objaśnia, charakteryzuje i diagnozuje: główne problemy społeczne, zjawiska patologiczne i dewiacyjne oraz mechanizmy wykluczenia społecznego zna i prawidłowo interpretuje wskaźniki cywilizacyjnych przyczyn współczesnych problemów społecznych oraz zjawisk patologicznych i dewiacyjnych zna reguły zmian społecznych; identyfikuje przyczyny i skutki zmian społecznych w powiązaniu ze zmianami w pracy socjalnej rozpoznaje, rozumie i wyjaśnia: strukturalne determinanty indywidualnych zachowań oraz złożoność problemów jednostek i grup społecznych wraz z ich wzajemnymi uwarunkowaniami posiada wiedzę o strukturze i funkcjonowaniu małych grup społecznych, społeczności lokalnych i zbiorowości makrospołecznych oraz zna mechanizmy leżące u podłoża procesów społecznych zachodzących w skali mikro-, mezo- i makrospołecznej posiada wiedzę dotyczącą źródeł literaturowych w zakresie ważnych problemów społecznych w celu jej ustawicznego pogłębiania zna podłoże teoretyczne pracy socjalnej i ma wiedzę o pracy socjalnej jako nauce i działalności praktycznej, odróżnia pracę socjalną od pomocy społecznej ma podstawową wiedzę w zakresie elementarnych pojęć prawa ogólnego oraz rodzinnego i zna zasady funkcjonowania instytucji prawnych i sądowniczych ma wiedzę w zakresie podstawowych pojęć z zakresu pracy socjalnej i pomocy społecznej S1A_W03; S1A_W04; S1A_W05; S1A_W06; ; H1A_W01; H1A_W03 S1A_W03; S1A_W04; S1A_W08 S1A_W03; S1A_W06; S1A_W08 S1A_W08 S1A_W04; S1A_W05; ; S1A_W09 S1A_W04; S1A_W08; S1A_W09 S1A_W06 S1A_W02; S1A_W05; S1A_W06 S1A_W02; S1A_W05; S1A_W06 S1A_W10 S1A_W02; S1A_W07 K_W11 posiada wiedzę o metodach, technikach i modelach pracy socjalnej S1A_W08 K_W12 definiuje i objaśnia jakimi cechami charakteryzują się badania diagnostyczne w pracy socjalnej. Zna zasady dobrej diagnozy. S1A_W05 2
K_W13 K_W14 K_W15 zna pojęcia, koncepcje teoretyczne i praktyczne możliwości zastosowania wiedzy z ogólnej metodologii nauk, metod i technik badań socjologicznych oraz statystyki wskazuje prawidłowo na etapy postępowania w różnych modelach budowy strategii rozwiązywania problemów społecznych oraz w różnych typach projektów socjalnych definiuje i objaśnia główne cechy profilaktyki społecznej; zna zasady tworzenia programów profilaktycznych oraz proponuje nowe rozwiązania problemów społecznych S1A_W05 S1A_W05; S1A_W06 S1A_W02; S1A_W05; S1A_W06; S1A_W07 K_W16 zna i charakteryzuje zadania pracownika socjalnego S1A_W02; S1A_W05 K_W17 K_W18 K_W19 K_W20 K_W21 K_W22 K_W23 K_W24 K_W25 K_W26 rozróżnia i charakteryzuje instytucje wsparcia społecznego, posiada wiedzę o ich funkcjonowaniu w zakresie prawno-organizacyjnym rozróżnia typy placówek pomocy społecznej i potrafi je profesjonalnie scharakteryzować wskazuje odpowiednie formy świadczeń realizowanych przez placówkę w odniesieniu do potrzeb klientów zna i charakteryzuje podstawowe pojęcia z zakresu etyki pracy socjalnej; posiada wiedzę o etyce pracy socjalnej, jej uniwersalnych cechach oraz kodyfikacji etyki zawodowej w świecie i w Polsce rozumie i wyjaśnia determinanty zachowań jednostki w kontekście przeżywanych przez nią sytuacji problemowych i związanych z nimi dylematów etycznych wymienia i charakteryzuje wartości w pracy socjalnej; interpretuje prawidłowo ideały zawarte w poglądach filantropów, społeczników i twórców idei pomocy braterskiej ma wiedzę o podmiotach polityki społecznej biorących udział w zaspakajaniu potrzeb i w procesie rozwiązywania kwestii społecznych rozumie i wyjaśnia potrzebę aktywnej roli polityki społecznej w zakresie wprowadzania reform społecznych łagodzących dysproporcje w warunkach życia i pracy ludności zna podmioty państwowe i niepaństwowe polityki społecznej, ma wiedzę o podobieństwie i różnicach podmiotów sektora publicznego i pozarządowego oraz rozpoznaje i nazywa instrumenty polityki społecznej wymienia podstawowe ryzyka socjalne i ubezpieczeniowe oraz rozróżnia i opisuje i objaśnia poprawnym nazewnictwem świadczenia socjalne i uprawnienia ich odbiorców S1A_W04; S1A_W05 S1A_W05; S1A_W06 S1A_W03; S1A_W05; S1A_W02; S1A_W06 S1A_W02; S1A_W04; S1A_W05; S1A_W07 S1A_W08; S1A_W09; S1A_W07 S1A_W07; S1A_W11 S1A_W05; S1A_W06; S1A_W02; S1A_W06 K_W27 K_W28 K_W29 K_W30 zna podstawowe pojęcia socjologii stosowane w opisie i wyjaśnianiu zjawisk oraz procesów związanych ze zdrowiem, chorobą i niepełnosprawnością posiada wiedzę o związkach między stanem zdrowia i sprawności oraz warunkami życia i położeniem społecznym jednostek i zbiorowości; definiuje i opisuje warunki zdrowotne oraz społeczny kontekst zachowań zdrowotnych posiada podstawowe informacje na temat zasobów i funkcjonowania infrastruktury systemu zdrowia oraz systemu wsparcia społecznego zna podstawowe pojęcia i teorie gerontologii stosowane w opisie zjawisk i procesów związanych ze starzeniem się i starością S1A_W03; S1A_W08 S1A_W05; S1A_W06 S1A_W03; S1A_W08 3
K_W31 K_U01 K_U02 K_U03 K_U04 K_U05 posiada wiedzę na temat deficytów oraz potencjału ludzi starszych; potrafi wskazać warunki funkcjonalnej i aktywnej starości UMIEJĘTNOŚCI potrafi samodzielnie korzystać z wiedzy naukowej przydatnej w wykonywaniu pracy socjalnej stosuje metody pracy socjalnej, w odniesieniu do dokonanej diagnozy środowiska życia klienta (osoby, rodziny, grupy) objaśnia i charakteryzuje główne zjawiska patologiczne i dewiacyjne współczesnych społeczeństw, wskazując role czynników mikro- i makrospołecznych w ich generowaniu prawidłowo wskazuje etapy postępowania w budowaniu strategii rozwiązywania problemów społecznych (według różnych modeli) oraz w różnych typach projektów socjalnych potrafi skutecznie komunikować werbalnie i niewerbalnie oraz intencjonalnie moderować przebieg tego procesu w sytuacjach zawodowych i pozazawodowych S1A_U01; S1A_U02; S1A_U04; S1A_U06 S1A_U01; S1A_U06 S1A_U02; S1A_U03 S1A_U02 S1A_U05; S1A_U08 K_U06 prawidłowo rozpoznaje, nazywa i charakteryzuje obszary pracy socjalnej S1A_U08 K_U07 K_U08 K_U09 K_U10 K_U11 K_U12 zna taktyki konstruktywnego reagowania w sytuacjach konfliktowych i potrafi z nich korzystać właściwie interpretuje i stosuje w praktyce przepisy prawne zasad udzielania i organizacji pomocy społecznej i socjalnej dotyczące potrafi umiejętnie przewidywać zagrożenia w rozwoju i zachowaniu jednostek oraz zaplanować działania profilaktyczno-kompensacyjnych lub pomocowe potrafi prawidłowo skonstruować projekt socjalny w j. polskim i j. obcym oraz prezentować jego treść na forum publicznym a także zrealizować założenia projektu w praktyce w sytuacjach problemowych działa pewnie i skutecznie, korzystając z wiedzy o zagrożeniach społecznych i cywilizacyjnych posługuje się programami komputerowymi typu office i aplikacjami internetowymi S1A_U05; S1A_U08 S1A_U05; S1A_U06 S1A_U04; S1A_U08 S1A_U05; S1A_U06; S1A_U07; S1A_U08; S1A_U09; S1A_U10; S1A_U011 S1A_U06; S1A_U07; S1A_U08 S1A_U02; S1A_U08; S1A_U11 K_U13 wyróżnia i prawidłowo określa objawy zaburzeń zdrowia psychicznego S1A_U08 K_U14 K_U15 K_U16 K_U17 K_U18 właściwie posługuje się terminologią fachową (zawodową) w przygotowaniu prac pisemnych oraz w wystąpieniach ustnych a także w praktyce zawodowej posiada umiejętność koordynowania działań instytucjonalnych w pracy socjalnej rozróżnia metody pozyskiwania danych empirycznych oraz postrzega zasady procesu badawczego w naukach społecznych potrafi samodzielnie rozwiązywać problemy i udzielać pomocy, kierując się zasadami etyki zawodowe ocenia możliwości przeciwdziałania procesom marginalizacji i podejmuje działania w tym zakresie S1A_U05; S1A_U07; S1A_U09 S1A_U06; S1A_U07; S1A_U08 S1A_U02 S1A_U04; S1A_U07 S1A_U04; S1A_U07 4
K_U19 K_U20 K_U21 posiada umiejętność rozumienia odmienności natury człowieka, szanuje jego możliwości i ograniczenia, jest tolerancyjny i otwarty na współpracę oraz porozumienie ma umiejętność opracowania prac pisemnych oraz prezentowania ich treści w wystąpieniach ustnych na forum grupy oraz instytucji publicznych ma umiejętność w zakresie posługiwania się j. obcym na wymaganym poziomie KOMPETENCJE SPOŁECZNE S1A_U07; S1A_U08 S1A_U09; S1A_U10 S1A_U11 K_K01 K_K02 K_K03 K_K04 K_K05 K_K06 K_K07 K_K08 K_K09 K_K10 K_K11 K_K12 K_K13 K_K14 ma świadomość konieczności angażowania się państwa i innych podmiotów polityki społecznej w działalność integracyjną i pomocową ma zdolność i wrażliwość społeczną i obywatelską do podejmowania aktywności w grupach i instytucjach realizujących cele społeczne oraz cele edukacyjna posiada przygotowanie do profesjonalnego i etycznego działania w grupach i instytucjach realizujących cele i zadania w obszarze polityki społecznej oraz pracy socjalnej określa priorytety w realizacji polityki społecznej i zdrowotnej oraz pracuje w zespołach realizujących politykę społeczną i socjalną ma świadomość prawidłowego korzystania z wiedzy z zakresu przyczyn, przebiegu i skutków problemów społecznych w budowaniu projektów socjalnych i strategii rozwiązywania problemów społecznych prawidłowo identyfikuje procesy społeczne generujące problemy zdrowotne wymagające interwencji systemu wsparcia społecznego i uzupełnia nabytą wiedzę w tym zakresie w odpowiedzialny sposób kształtuje sytuację wsparcia i pomocy, myśli i działa przedsiębiorczo jest zorientowany na kreatywne i konstruktywne aktywizowanie działań jednostkowych, zespołowych, społecznych, obywatelskich i instytucjonalnych na rzecz polepszenia jakości życia jednostek, grup i ich społeczności rozumie zasady funkcjonowania społecznego jednostek, rodzin, grup, społeczności i konieczność organizowania profesjonalnych i efektywnych działań pomocowych ma świadomość złożoności kwestii społecznych oraz znaczenia wolności od ryzyk socjalnych i odpowiednio określa priorytety w polityce stosuje niestygmatyzującą terminologię w opisie przyczyn i skutków zjawisk społecznych oraz wykorzystuje ją w projektowaniu zmian określa socjozdrowotne determinanty problemów społecznych i patologii społecznej i ma świadomość konieczności wiedzy na ten temat jest otwarty na współpracę z organizacjami wszystkich sektorów oraz działa w sposób przedsiębiorczy ma zdolność do etycznego postępowania w sferze profesjonalnej pracy socjalnej oraz świadomość odpowiedzialności za wykonywane zadania S1A_K03; S1A_K04 S1A_K02; S1A_K04; S1A_K05 S1A_K02; S1A_K05; S1A_K02; S1A_K03; S1A_K04; S1A_K05 S1A_K04; S1A_K05 S1A_K03; S1A_K05; S1A_K02; S1A_K04; S1A_05; S1A_K04; S1A_K05; ; S1A_K07 S1A_K02; S1A_K05; ; S1A_K07 S1A_K05 S1A_K02; S1A_K04; S1A_K05; S1A_K07 S1A_K07 5
K_K15 K_K16 K_K17 K_K18 jest otwarty na podnoszenie swoich kompetencji, wzbogacania doświadczeń oraz jest świadomy konieczności samokształcenia, samorozwoju i uzupełniania posiadanej wiedzy ma zdolność do publicznego prezentowania obiektywnych informacji oraz faktów związanych z pracą socjalną i polityką społeczną ma zdolność do prezentowania opracowanego projektu socjalnego oraz argumentowania jego zasadności kompetentnie i skutecznie wykorzystuje różne strategie komunikacji, negocjacji, autoprezentacji, sposoby konstruktywnego reagowania w sytuacjach konfliktowych S1A_K01; S1A_K04; S1A_K05 S1A_K02; S1A_K03; S1A_K04; S1A_K05 S1A_K02; S1A_K03; S1A_K04; 6