ZADANIA SSM ZIELONEJ SZKOŁY W SENDENIU DLA SĄSIEDNICH OBSZARÓW NATURA 2000

ZADANIA SSM ZIELONEJ SZKOŁY W SENDENIU DLA SĄSIEDNICH OBSZARÓW NATURA 2000 Sendeń Mały, luty/marzec 2014r. Organizator: Seminarium realizowane jest w ramach projektu pn. Natura 2000 naszą szansą realizowanego przez Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku dofinansowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie 1

Modelowe Wiejskie Centrum Ekoturystyki Przyjazne Środowisku Szkolne Schronisko Młodzieżowe - Zielona Szkoła w Sendeniu 2

Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku jako inicjator utworzenia i funkcjonowania Zielonej Szkoły w Sendeniu wspólnie z Urzędem Gminy Łąck RCEE w Płocku jest jednym z pomysłodawców utworzenia ZIELONEJ SZKOŁY W SENDENIU - MODELOWEGO CENTRUM EKOTURYSTYKI PRZYJAZNEGO ŚRODOWISKU" realizując program finansowany ze środków UNDP Polska - Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (ONZ), Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej 09-400 Płock, ul. Stary Rynek 20 E-mail: rceeplock@eko.org.pl www. rceeplock.eko.org.pl 3

W ramach programu: 1. Przeprowadzono adaptację budynku SSM - Zielonej Szkoły w Sendeniu służącą prowadzeniu całorocznej edukacji ekologicznej stacjonarnej i terenowej: Wyposażenie budynku, zmiana ogrzewania tradycyjnego na ogrzewanie na biomasę, budowa biologicznej oczyszczalni hydroponicznej. 2. Wykonany został projekt zadrzewień i nasadzeń dla wybranych terenów w Gminie. Także przygotowano podłoża oraz sadzenie roślin wzdłuż dróg i innych wybranych terenów zostało zorganizowane przez wolontariuszy reprezentujących urzędników lokalnych instytucji oraz uczniów szkół podstawowych i ponad podstawowych z terenu gminy. 3. Zagospodarowano teren zieleni wokół Szkoły w Sendeniu oraz wokół zbudowanej tam oczyszczalni. 4. Zainstalowano kolektory słoneczne na budynku szkolnym. 5. Zakupiono sprzęt m.in. rowery oraz pomoce dydaktyczne do prowadzenia aktywnej edukacji stacjonarnej i terenowej. Zajęcia na terenie oczyszczalni hydroponicznej 4

Hydroponiczna oczyszczalnia ścieków

Kolektory słoneczne 6

Kotłownia na biomasę

Węzeł C.O. i C.W.U.

Rowery szkolne

Modelowe Wiejskie Centrum Ekoturystyki Przyjazne Środowisku Szkolne Schronisko Młodzieżowe Zielona Szkoła w Sendeniu znajduje się w niewielkiej miejscowości Sendeń Mały, w turystycznej Gminie Łąck. Wieś Sendeń położona jest w okolicy jezior i lasów w otulinie Gostynińsko- Włocławskiego Parku Krajobrazowego i obszaru Natura 2000 Uroczyska Łąckie. Spotkanie z łosiem, jeleniem, dzikiem czy sarną nie należy tu do rzadkości. 10

Modelowe Wiejskie Centrum Ekoturystyki Przyjazne Środowisku Zielona Szkoła w Sendeniu o zasięgu ponadregionalnym rozpoczęło swoją działalność w kwietniu 2004r. Proponujemy całoroczne zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieży z zakresu ekologii, ochrony środowiska naturalnego, poznania historii regionu, tradycji wiejskiej, kultury i dziedzictwa kulturowego. 11

SSM Zielona Szkoła w Sendeniu realizuje program Edukacja ekologiczna dzieci i młodzieży na bazie Modelowego Wiejskiego Centrum Ekoturystyki Przyjaznego Środowisku Zielonej Szkoły w Sendeniu. Na zorganizowane grupy czeka 41 miejsc noclegowych, wiata turystyczna z kominkiem i miejscem na ognisko, 4 posiłki dziennie, 45 rowerów z pełnym wyposażeniem oraz bardzo bogaty program edukacyjny. 12

Propozycja zajęć w SSM Zielonej Szkole w Sendeniu skierowana jest do dzieci z przedszkoli, szkół podstawowych, młodzieży z gimnazjum, liceum, technikum czy nawet szkół wyższych. Grupy przyjeżdżają z całej Polski a nawet i z zagranicy. Poniżej przedstawiono wykres kołowy, obrazujący typy szkół, które najczęściej uczestniczą w zajęciach naszej szkoły. Typy szkól Przedszkola Szkoły Podstaw ow e Gim nazja Licea,Technikum Szkoły Wyższe Szkoły Specjalne Inne

SSM - Zielona Szkoła realizuje następujące statutowe zadania: 1. Rozwija różnorodne zainteresowania uczestników. 2. Pogłębia i rozszerza wiedzę uczestników. 3. Stwarza warunki do rozwoju intelektualnego uczestników szczególnie utalentowanych w różnych dziedzinach nauki, sztuki, techniki, ochrony przyrody, itp. 4. Upowszechnia wśród uczestników krajoznawstwo i różne formy turystyki poprzez aktywne formy wypoczynku. 5. Umożliwia podnoszenie sprawności fizycznej, rozwijanie i kształtowanie nawyków czynnego wypoczynku oraz uprawianie wybranej dyscypliny sportowej, a także organizuje zajęcia sprzyjające rozwojowi fizycznemu uczestników 14

6. Inspiruje amatorski ruch artystyczny i naukowy poprzez organizowanie dla uczestników przeglądów, wystaw, zawodów, spotkań z mieszkańcami wsi, właścicielami gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych. 7. Wypracowuje najbardziej pożądane formy pracy pozaszkolnej ze szczególnym uwzględnieniem upowszechniania wśród uczestników wiedzy o przyrodzie, kształtowania pozytywnych postaw w stosunku do przyrody. 8. Prowadzi edukację z zakresu ekologii i form ochrony przyrody, poznawania istniejących ekosystemów, współistnienia przyrody i ludzi. 9. Prowadzi poradnictwo i informację krajoznawczo turystyczną. 10. Zapewnia uczestnikom oraz ich opiekunom tanie miejsca noclegowe. 11. Zapewnia opiekę i wychowanie uczestnikom przebywającym w placówce. 15

Program Zielonej Szkoły łączy zajęcia edukacyjne z aktywnym wypoczynkiem i wycieczkami turystycznokrajoznawczymi. Bogaty program edukacyjny i obserwacje przyrody 16

Cele programowe realizujemy poprzez następujące treści: 1. Zajęcia w Nadleśnictwie Łąck: prowadzone są zajęcia w obecności leśnika lub samodzielnie przez nauczyciela na ścieżce dydaktycznej położonej na terenie Leśnego Kompleksu Promocyjnego Gostynińsko Włocławskiego; zwiedzanie zabytkowej wyłuszczarni szyszek oraz izby przyrodniczoleśnej; organizowane są w sali edukacyjnej pogadanki o tematyce przyrodniczej; zwiedzanie szkółki Leśnej w Woli Łąckiej; korzystanie z pola edukacyjno rekreacyjnego.

2. Przejażdżki tradycyjnym wozem lub bryczką: poznawanie walorów krajoznawczych okolicy; kształcenie wrażliwości na piękno krajobrazu.

3. Lekcje przyrody i biologii w terenie: pokaz lotów ptaków łowczych na otwartej przestrzeni, podczas którego uczestnicy warsztatów zapoznają się bardzo dokładnie z technikami polowania drapieżników (zajęcia obejmują swym zakresem aktywne metody ochrony przyrody); prezentacja żywych gadów warsztaty Węże nie są zimne i śliskie ; rozpoznawanie zwierząt po śladach, odchodach, styl życia, zachowanie się wybranych gatunków zwierząt; określanie gatunku napotkanych ptaków, czy roślin w terenie i ich charakterystyka

20

4. Warsztaty przyrodnicze - wycieczki piesze i rowerowe przez tereny leśne, walory krajoznawcze, przyrodnicze Gostynińsko Włocławskiego Parku Krajobrazowego, obszar Natura 2000 Uroczyska Łąckie rezerwaty przyrody, pomniki przyrody znajdujące się w okolicy SSM Zielonej Szkoły,

Pomnik przyrody Rezerwat Jastrząbek Jezioro Sendeńskie 22

5. Zapoznanie z urządzeniami ekologicznymi znajdującymi się na terenie placówki: kolektory słoneczne, kotłownia na biomasę, oczyszczalnia hydroponiczna z monitoringiem. Do czego wykorzystywane są kolektory słoneczne? Co to jest biomasa, typy biomasy? Na czym polega działanie oczyszczalni ekologicznej?

6. Warsztaty ekologiczne papierowa wiklina Od patyczka do koszyczka

7. Zwiady terenowe: poznawanie szlaków turystycznych w terenie, wycieczki piesze lub rowerowe w kierunku Jeziora Sendeńskiego, J. Mamlice, J. Sumino, J. Drzesno, J. Soczewka, J. Łąckiego Dużego i Małego lub J. Białego, figurek przydrożnych.

8. Warsztaty ekologiczne Od ziarenka do bochenka połączone z wypiekiem chlebków : zapoznanie uczniów z procesem powstawania chleba, uczestnictwo w wypieku chleba, degustacja mleka.

9. Warsztaty ekologiczno przyrodnicze pasieka pszczela: praktyczne zapoznanie ze specyfiką pracy w pasiece i zasadami jej funkcjonowania, obserwacja pracy rodziny pszczelej i ogólna informacja o jej biologii, omówienie i pokaz podstawowych produktów pszczelich, degustacja miodu, pokaz urządzeń i sprzętu pszczelarskiego.

Warsztaty ekologiczne na wesoło 28

Warsztaty: Obszary Natura 2000 Europejska Sień Ekologiczna Natura 2000 to nowe podejście do ochrony przyrody we wszystkich krajach Unii Europejskiej obowiązujące w Polsce od 1 maja 2004r. Jest to system ochrony zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin, a także zwierząt czy charakterystycznych siedlisk przyrodniczych całej Europy.

Wyznacza się te obszary wg: - dyrektyw Unii Europejskiej: 92/43/EWG z 21 maja 1992r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (tzw. Dyrektywy Siedliskowej), 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikich ptaków (tzw. Dyrektywy Ptasiej), - prawa krajowego (w Polsce ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody), - w oparciu o naukowe kryteria inwentaryzacji przyrodniczej i weryfikacje w terenie. 30

z Dyrektywy Ptasiej: DOLINA ŚRODKOWEJ WISŁY PLB 140004, z Dyrektywy Siedliskowej: UROCZYSKA ŁĄCKIE PLH 140021, SIKÓRZ PLH 140012, DOLINA SKRWY LEWEJ PLH 140051, KAMPINOSKA DOLINA WISŁY PLB 140029, mapa obszarów Natura 2000 regionu płockiego z zaznaczonymi szlakami turystycznymi, ścieżkami przyrodniczodydaktycznymi i gospodarstwami agroturystycznymi. 31

W ramach projektu powstało 6 sztuk tablic informacyjnych przedstawiających obszary Natura 2000 na Mazowszu Płockim. Na tablicach znajduje się nazwa, położenie, mapa obszaru sieci Natury 2000, informacja o projekcie, występujące na danym obszarze gatunki lub/i siedliska 32

I tablica - DOLINA ŚRODKOWEJ WISŁY PLB 140004

Dolina Środkowej Wisły PLB 140004 Ptasia ostoja obejmująca długi (252km) odcinek Wisły od Dęblina do Płocka, zachowującej naturalny charakter rzeki roztokowej, z licznymi wyspami (od piaszczystych łach i wysp porośniętych roślinnością zieloną, po dobrze uformowane kępy porośnięte drzewami). Polecamy: - obserwacje ptaków. 34

II tablica - UROCZYSKA ŁĄCKIE PLH 140021

Uroczyska Łąckie PLH 140021 Siedliskowa ostoja Natura 2000 położona we wschodniej części Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego i jego otulinie. W granicach obszaru funkcjonują rezerwaty przyrody Jastrząbek, Łąck, Dąbrowa Łącka, Korzeń. Polecamy: - przyrodnicze obserwacje jezior: Sendeń i Łąckie Małe. 36

III tablica - SIKÓRZ PLH 140012

Sikórz PLH 140012 Siedliskowa ostoja Natura 2000 i jednocześnie rezerwat przyrody o nazwie Sikórz położona w gminie Brudzeń Duży, w centralnej części Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego. Polecamy: - aspekt wiosenny zbiorowisk grądowych i łęgowych, - spływ kajakiem rzeką Skrwą Prawą. 38

Dolina Skrwy Lewej PLH 140051 Obszar siedliskowy położony w Kotlinie Płockiej, w granicach Gostynińsko- Włocławskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny. Obejmuje dolinę śródleśnej rzeki Skrwy Lewej oraz niewielki, pozadolinowy fragment terenu, ponadto, częściowo sztuczny zbiornik wodny Soczewkę. Polecamy: - spływ kajakowy Skrwą Lewą (tylko dla osób praktykujących survival), - wędkowanie na Jeziorze Soczewka. 39

IV tablica - DOLINA SKRWY LEWEJ PLH 140051

V tablica - KAMPINOSKA DOLINA WISŁY PLB 140029

Kampinoska Dolina Wisły PLB 140029 Ostoja siedliskowa obejmująca swoim zasięgiem odcinek doliny Wisły pomiędzy Warszawą, a Płockiem. Charakterystycznym elementem tutejszego krajobrazu są lasy łęgowe. Polecamy: - wycieczki rowerowe wzdłuż wałów przeciwpowodziowych, - odkrywanie Amazonii. 42

VI tablica Mapa obszarów Natura 2000 regionu płockiego z zaznaczonymi szlakami turystycznymi, ścieżkami przyrodniczo-dydaktycznymi i gospodarstwami agroturystycznymi.

"Nie wystarczy tylko wiedzieć Trzeba stosować Nie wystarczy tylko chcieć Trzeba jeszcze działać" J. W. Goethe Przykłady niektórych zajęć realizowanych w SSM - Zielonej Szkole przez RCEE w Płocku 44

Zielone lekcje Oferowane zajęcia spotkają się z ogromnym zainteresowaniem i pozytywnym odbiorem ze strony adresatów: przedszkolaków, dzieci i młodzieży szkolnej i pozaszkolnej oraz ich nauczycieli. W SSM - Zielonej Szkole w Sendeniu prowadzone są zajęcia edukacyjne, konkursy, plenery, wystawy, zawody, spotkania z przyrodnikami. Uczymy poprzez zabawę, dyskutujemy o zagrożeniach lasów, nie brakuje u nas zabaw i gier terenowych oraz przepięknych tras rowerowych. 45

46

Warsztaty plenerowe Miejscem warsztatów jest corocznie Modelowe Wiejskie Centrum Ekoturystyki Przyjazne Środowisku w Sendeniu, które znajduje się w otoczeniu lasów i jezior w Gostynińsko Włocławskim Parku Krajobrazowym. W SSM - Zielonej Szkole nie tylko się odpoczywa, ale również kształtuje właściwe postawy wobec przyrody, uczy porządku wokół siebie wzbogacając tym świadomość ekologiczną. Doskonale również uczymy się współpracy w grupie poprzez zajęcia integrujące uczestników z dużych i małych miejscowości. 47

Warsztaty plenerowe są doskonałą okazją do połączenia wypoczynku dzieci i młodzieży z jednoczesnym poznaniem środowiska naturalnego oraz aktywnym działaniem na rzecz ochrony jego zasobów historycznych. Ponadto stanowią sposób na efektywne spędzanie wolnego od zajęć czasu i są znakomitym uzupełnieniem zajęć lekcyjnych, pozwalającym na rozwijanie zainteresowań. 48

Program pleneru jest bardzo zróżnicowany. Począwszy od warsztatów fotograficznych połączonych z rajdem rowerowym lub spacerem po Parku Krajobrazowym, poprzez sztukę malarską, plastyczną, umiejętność prawidłowego preparowania powszednie spotykanych owadów oraz olimpiadę sportowoekologiczną. 49

Ekoturystyka Cele zajęć: Aktywna edukacja ekoturystyka łączenie turystyki z edukacją Jak powinien zachowywać się turysta rowerowy? Poznanie zasad przygotowania sprzętu turystycznego. Praktyczne aktywności Poznajemy świat roślin i świat zwierząt. Poznanie terenów GWPK, Obszar Natura 2000 Uroczyska Łąckie, Leśnych Kompleksów Promocyjnych pod kątem walorów przyrodniczych i kulturowych szlaki rowerowe. Przebieg: Wprowadzenie do zajęć: Zasady przygotowania sprzętu rowerowego, zasady zachowania się w terenie. Zasady posługiwania się atlasami i kluczami do oznaczania roślin i zwierząt. Wycieczka rowerowa po najbliższej okolicy. 50

51

Wyłuszczarnia nasion Podczas zajęć terenowych dzieci i młodzież ma możliwość zobaczenia jak funkcjonowała wyłuszczarnia nasion w Łącku. Jest to miejsce, gdzie wyłuszczało się nasiona z szyszek drzew iglastych: sosny pospolitej, sosny czarnej, świerka pospolitego. Nasiona te dawały początek nowemu pokoleniu lasu. Były wysiewane w szkółce leśnej, gdzie wyrastały z nich młode drzewka. Zajęcia terenowe 52

Izba Edukacji Przyrodniczo-Leśnej Nadleśnictwa Łąck Podczas zajęć w Nadleśnictwie Łąck ogromne wrażenie na uczestnikach wywarła kolekcja niektórych gatunków owadów, ptaków i zwierząt żyjących w naszych lasach. Duże zainteresowanie wzbudził również zielnik leśnych drzew i krzewów. 53

Warsztaty dla młodzieży na temat rozwoju zrównoważonego oraz samodzielnego opracowania projektu na rzecz społeczności lokalnej Cel ogólny: aktywizowanie społeczności lokalnej na rzecz zrównoważonego rozwoju poprzez tworzenie młodzieżowych projektów na rzecz edukacji, ochrony środowiska. Problematyka: - Jakie mogą być pomysły na działania, które zmieniają nasze najbliższe otoczenie? - Co trzeba zrobić, aby nasz pomysł miał szansę na realizację? - Wspólne wypełnianie przykładowego wniosku o dotację. Spodziewane efekty: - kształtowanie pozytywnego stosunku do problemu ochrony najbliższego otoczenia i całego środowiska, - zwiększanie zaangażowania młodzieży w ochronę środowiska; umiejętność tworzenia projektów na rzecz własnego społeczeństwa. 54

55

Zajęcia plastyczno malarskie Warsztaty malarskie prowadzone są w terenie oraz w pracowni. Na zajęciach artystycznych młodzież ma możliwość poznania nowych technik plastycznych jak: - linoryt, podczas których uczy się przedstawiać rzeczywistość za pomocą grafiki, - z naturą za pan brat w technikach mieszanych rysunek, malarstwo, collage, batik. - natura, abstrakcja, wyobraźnia w różnych technikach plastycznych czyli malowanie farbami olejnymi na płótnie. - świat przyrody w sztuce nowe metody sztuki ceramicznej z wykorzystaniem elementów przyrodniczych oraz wykonywanie biżuterii z masy papierowej łatwy sposób uzyskania ciekawego elementu np. korale, bransoletki, - malowanie na drewnie czyli wykorzystanie jako podkładu pod obraz innego materiału niż papier oraz pokazanie iż kawałek drewna można wykorzystać w bardzo praktyczny sposób, - Różne sposoby wykorzystania elementów przyrodniczych w pracach plastycznych. Grupa integruje się również w czasie olimpiady sportowo ekologicznej, tworząc zgrane grupy współzawodników, ucząc się dążenia do wspólnego celu zgodnie z zasadami fair play. 56

57

58

Prace plastyczne wykonane przez młodzież 59

Wspieranie aktywności młodzieży na terenach wiejskich Celem warsztatów jest pomoc w przygotowaniu i koordynowaniu dobrych projektów aktywizujących społeczność lokalną oraz budowanie sieci współpracy grup z terenu województwa mazowieckiego. Warsztaty są w pewnym sensie pomocą w znalezieniu własnej drogi podczas współpracy z innymi ludźmi w trakcie realizacji projektów. Pomagają także rozpoznać własne mocne strony i indywidualne potrzeby podczas pracy. Ponadto zachęcanie do działania i rozwijania zainteresowań, nauka komunikowania i radzenia sobie w trudnych sytuacjach, wzmacnianie więzi międzyludzkich i chęci działania na rzecz społeczności lokalnych. 60

Zielone lekcje nad wodą Zajęcia terenowe nad wodą - Poznajemy warunki życia w wodzie Cele zajęć terenowych: - poznanie właściwości wody jako środowiska życia organizmów, - znajomość nazw kilku gatunków roślin i zwierząt wodnych, - znajomość przystosowań wybranych roślin i zwierząt do życia w wodzie, - poznanie prostych łańcuchów pokarmowych występujących w środowisku wodnym, - znajomość sposobów ochrony wody. Umiejętności: - rozpoznawanie organizmów wodnych, - charakteryzowanie wody jako środowiska życia. porównanie warunków życia na lądzie z warunkami życia w wodzie, - przeprowadzenie prostych obserwacji i pomiarów. wnioskowania i uogólniania na podstawie analizy wykonywanych zadań, - uzasadnienie znaczenia czystości wody dla prawidłowego funkcjonowania życia w wodzie. Badanie chemiczne wody 61

Dziękuję za uwagę. Modelowe Wiejskie Centrum Ekoturystyki Przyjazne Środowisku Szkolne Schronisko Młodzieżowe - Zielona Szkoła w Sendeniu Sendeń Mały 2/2, 09-520 Łąck Telefon/fax: (024) 261-40-49 e-mail:zielonaszkola@op.pl adres strony internetowej: www.gminalack.pl