Środowiskowa ocena projektów inwestycyjnych w energetyce wiatrowej

Środowiskowa ocena projektów inwestycyjnych w energetyce wiatrowej Maciej Stryjecki Grupa Doradcza SMDI Warszawa, 21 maja 2012 r.

Zakres prezentacji 1. Audyt środowiskowy na co należy zwrócić uwagę przy ocenie projektu farmy wiatrowej A. Przebieg procedury OOŚ B. Prawidłowość dokumentacji środowiskowej Wniosek i Karta Informacyjna Przedsięwzięcia Raport o oddziaływaniu na środowisko Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach C. Prawidłowość analiz przyrodniczych 2. Najczęstsze problemy związane z procedurą OOŚ farmy wiatrowej A. Kwalifikacja przedsięwzięcia do oceny oddziaływania B. Opis przedsięwzięcia C. Wariantowanie przedsięwzięcia D. Ocena wpływu skumulowanego E. Ocena oddziaływania na obszary Natura 2000

Audyt procedury OOŚ Wykonując audyt procedury OOŚ należy sprawdzić te jej elementy, w których błędy mogą doprowadzić do unieważnienia decyzji środowiskowej przez sądy administracyjne: Właściwość organów prowadzących, opiniujących, uzgadniających Prawidłowość dokumentów wniosków, postanowień, decyzji Prawidłowość postępowania z udziałem społeczeństwa terminy, formy zawiadomień, informacje o wniesionych uwagach i odniesienie się do nich

Audyt dokumentacji środowiskowej Podczas analizy prawidłowości Raportu OOŚ należy zweryfikować: Czy zawartość raportu jest zgodna z art. 66 Uooś Czy zawartość raportu jest zgodna z postanowieniem o obowiązku OOŚ i zakresie raportu Czy ocena oddziaływania wykonana została prawidłowo pod względem merytorycznym i właściwe uzasadniona Czy wykonano streszczenie niespecjalistyczne

Audyt analiz środowiskowych Przy ocenie prawidłowości analiz środowiskowych należy zweryfikować: Jaki był zakres wykonanych analiz i czy był adekwatny do potencjalnych oddziaływań FW Jaka była metodyka badań i wnioskowania Czy wyniki analiz zostały przedstawione w sposób czytelny i adekwatny do oceny Czy wnioski wynikają z wyników i czy są uzasadnione naukowo

Procedura OOŚ organ prowadzący postępowanie, zakres raportu o oddziaływaniu, strony postępowania Organem prowadzącym OOŚ jest wójt gminy (burmistrz, prezydent), na terenie której będzie realizowana lądowa FW. Jeżeli farma leży na terenie 2 lub więcej gmin - w gminie, na terenie której znajduje się największa część przedsięwzięcia. Organem prowadzącym jest RDOŚ dla morskich farm wiatrowych oraz lądowych, jeżeli elementy infrastruktury farmy przecinają tereny zamknięte, np.: tory kolejowe. Określenie zakresu raportu - dla FW z grupy II zakres raportu określa obligatoryjnie organ, który wydał postanowienie o obowiązku przeprowadzenia procedury OOŚ. Dla FW z I grupy (od 100 MW i MFW) można wystąpić o określenie zakresu raportu składając stosowny wniosek wraz z KIP, razem z wnioskiem o wydanie decyzji środowiskowej (DSU) - zalecane dla MFW. Strony postępowania osoby fizyczne i prawne mające interes prawny w zasięgu potencjalnych oddziaływań FW. W związku ze stosunkowo dużym zasięgiem oddziaływania (nawet do kilku kilometrów), na ogół mamy do czynienia z liczbą stron postępowania przekraczającą 20. Przy liczbie stron powyżej 20 informowanie społeczeństwa odbywa się poprzez obwieszczenia.

Procedura OOŚ konsultacje społeczne Wystąpienie o uzgodnienie DSU przez RDOŚ i opinię organu Inspekcji Sanitarnej oraz procedura udziału społeczeństwa w postępowaniu (konsultacje społeczne) mogą przebiegać jednocześnie. Stwarza to jednak zagrożenie w przypadku, gdy w trakcie uzgodnień DSU z RDOŚ dochodzi do znaczących zmian w projekcie lub dokumentacji środowiskowej. Społeczeństwo ma prawo zapoznania się z ostateczną wersją raportu o oddziaływaniu. W przypadkach istotnych uzupełnień lub zmian tego dokumentu, powinny zostać przeprowadzone ponowne konsultacje społeczne, po uzyskaniu uzgodnienia środowiskowych uwarunkowań i przed wydaniem DSU.

Karta Informacyjna Przedsięwzięcia Ma znaczenie w ocenie projektu na etapie prowadzenia procedury środowiskowej. Powinna przedstawiać wariant przedsięwzięcia najbardziej opłacalny z punktu widzenia efektywności realizacji inwestycji oraz warianty dla niego alternatywne (technologiczne, lokalizacyjne, ilościowe). Nie musi wskazywać konkretnych lokalizacji EW w kolejnych wariantach, wystarczy zakres terenów, na których planowana jest ich lokalizacja z maksymalną liczbą turbin, którą na tych terenach planuje się rozmieścić istotne dla MFW. Przedstawienie jak najszerszej palety wariantów ułatwia organowi określenie czy istnieje konieczność wykonania procedury OOŚ i wskazanie odpowiedniego zakresu raportu. Niedookreślanie zbyt szczegółowo wariantu wnioskowanego zabezpiecza wnioskodawcę przed trudnościami w zmianie projektu w wyniku wykonanych na późniejszym etapie analiz środowiskowych i społecznych. Wariant wskazany w raporcie jako preferowany nie może być w swojej skali większy (w rozumieniu możliwości większego zasięgu oddziaływań wielkość obszaru, wysokość EW, zasięg rotora, moc FW) od określonego w KIP i wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.

Raport o oddziaływaniu Stanowi podstawę dla określenia stopnia wszystkich oddziaływań, które może powodować FW na poszczególne elementy środowiska i lokalne społeczności. Powinien być podsumowaniem wszystkich wykonanych analiz, mających na celu określenie oddziaływań oraz ich stopnia na wszystkich etapach: planowania, realizacji, eksploatacji i likwidacji przedsięwzięcia, dla wszystkich wariantów, rozpatrywanych w kolejnych etapach przygotowania projektu. Opisuje przede wszystkim wariant wybrany przez inwestora do realizacji. Jedynie w niektórych częściach raportu wskazywane są i analizowane warianty alternatywne przedsięwzięcia, głównie w celu uzasadnienia wyboru wariantu preferowanego. Powinien prezentować metodyki, wg których wykonywano poszczególne analizy oraz kryteria, wg których były wyciągane wnioski. Powinien jasno sformułować wnioski wynikające z dokonanej oceny oraz zalecenia w zakresie działań minimalizujących poszczególne oddziaływania.

Najczęściej popełniane błędy w dokumentacji i decyzjach środowiskowych 1. Błędna kwalifikacja przedsięwzięcia 2. Niewłaściwa charakterystyka przedsięwzięcia 3. Brak lub niewłaściwe wariantowanie 4. Brak lub niewłaściwa ocena wpływu skumulowanego 5. Brak lub niewłaściwa ocena oddziaływania na Naturę 2000 6. Niewłaściwie przygotowany KIP i raport powodują na ogół odmowę wydania DSU lub wydanie wadliwej DSU

Kwalifikacja przedsięwzięcia Ocenie oddziaływania na środowisko podlegają: 1. Obligatoryjnie wszystkie farmy wiatrowe o łącznej mocy powyżej 100MWorazMFW tzw. I grupa przedsięwzięć 2. Fakultatywnie wszystkie pozostałe elektrownie wiatrowe zlokalizowane na obszarach chronionych, a także poza tymi obszarami, jeżeli ich wysokość przekracza 30 m tzw. II grupa przedsięwzięć 3. Elektrownie wiatrowe o wysokości poniżej 30 m, zlokalizowane poza obszarami chronionymi, jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo znaczących oddziaływań na obszary Natura 2000 tzw. III grupa przedsięwzięć

Elementy FW podlegające OOŚ Ocenie oddziaływania podlega łącznie całość przedsięwzięcia, a więc: 1. Elektrownie wiatrowe, 2. Infrastruktura towarzysząca stała i tymczasowa (drogi, place manewrowe, składy, stacje badawcze), 3. Infrastruktura przyłączeniowa wewnętrzna zlokalizowana na terenie farmy, składająca się z kabli łączących EW z GPZ farmy. GPZ farmy stanowi element farmy wiatrowej, jeżeli jest zlokalizowany na terenie farmy. Jeżeli jest zlokalizowany poza terenem farmy stanowi element infrastruktury przyłączeniowej zewnętrznej. Ponadto, OOŚ farmy wiatrowej może obejmować także infrastrukturę przyłączeniową zewnętrzną łączącą farmę wiatrową z KSE. Zlokalizowana ona jest poza terenem farmy. Składa się z kabla morskiego i stacji elektroenergetycznych pośrednich w przypadku części morskiej infrastruktury MFW, oraz kabla podziemnego, linii napowietrznej łączącej GPZ farmy ze stacją transformatorową KSE, (miejsce przyłączenia FW) w przypadku lądowej FW oraz części lądowej infrastruktury MFW.

OOŚ dla FW i przyłącza wariant I Projekt składa się z FW i IPZ. Dla farmy zostały wydane warunki przyłączenia do sieci, znane jest więc miejsce przyłączenia farmy do KSE oraz zakres inwestycji składających się na budowę przyłącza. W takiej sytuacji powinno zostać przeprowadzone jedno postępowanie OOŚ dla FW i IPZ, zakończone wydaniem jednej DSU dla obydwu inwestycji.

OOŚ dla FW i przyłącza wariant II Projekt składa się z FW i IPZ, ale dla farmy wiatrowej nie zostały wydane warunki przyłączenia. Przedmiotem OOŚ może być tylko farma wiatrowa, gdyż nie ma wystarczających danych dla wydania DSU dla przyłącza zewnętrznego. W Raporcie OOŚ niezbędne jest opisanie możliwych przewidywanych wariantów przebiegu infrastruktury przyłączeniowej i wskazanie potencjalnych miejsc przyłączenia oraz dokonanie oceny wpływu kumulatywnego obydwu inwestycji z uwzględnieniem poszczególnych wariantów.

OOŚ dla FW i przyłącza wariant III Projekt składa się z kilku FW, przyłączonych do wspólnej IPZ. Znane są warunki przyłączenia i zakres inwestycji związany z budową infrastruktury przyłączeniowej. Jeżeli IPZ jest realizowana przez jeden z podmiotów realizujących jedną z FW, powinien on przeprowadzić wspólną procedurę OOŚ dla farmy i przyłącza. W Raporcie OOŚ powinien opisać i oceniać także wpływ skumulowany wszystkich pozostałych FW, które zostaną przyłączone do tej samej IPZ. Podmioty przygotowujące pozostałe FW prowadzą procedurę OOŚ tylko dla swoich farm, bez IPZ, ale w Raportach OOŚ opisują i oceniają wpływ kumulatywny wszystkich FW i IPZ.

OOŚ dla FW i przyłącza wariant IV Projekt składa się z kilku FW, przyłączonych do wspólnej IPZ. Nieznane są warunki przyłączenia lub IPZ jest realizowana przez odrębny podmiot, nie wykonujący żadnej z przyłączonych do niej FW. Dla każdego projektu FW prowadzona jest odrębna procedura OOŚ. W ramach każdej procedury niezbędne jest dokonanie oceny wpływu skumulowanego danej FW i IPZ, jak i pozostałych farm przyłączonych do niej.

OOŚ dla MFW i przyłącza

Prawidłowy opis przedsięwzięcia Opisu planowanego przedsięwzięcia dokonuje się w KIP i w raporcie. Opisy te powinny być zbieżne, ale w KIP dopuszczalne jest przedstawienie parametrów przedsięwzięcia w sposób bardziej ogólny, np. wskazując maksymalne wartości(liczba elektrowni, moc, wysokość). W KIP dane liczbowe służą stwierdzeniu czy wymagana jest OOŚ. W raporcie dane liczbowe służą ocenie faktycznego wpływu przedsięwzięcia na środowisko. Podane parametry muszą uwzględniać margines ewentualnych możliwych zmian, nie wykraczających poza zakres uwarunkowań określonych w DSU. Należy przedstawić: maksymalną wartość mocy akustycznej, minimalną i maksymalną wysokość wieży i średnicy rotora. Niewłaściwe jest żądanie od inwestora podania w Raporcie OOŚ nazwy handlowej turbiny, jak również wpisywanie jej do DSU.

Prawidłowo przedstawiona lokalizacja przedsięwzięcia Prawo nie wymaga wskazywania lokalizacji inwestycji poprzez podanie numerów ewidencyjnych działek. Działki ewidencyjne nie powinny być wpisywane do DSU. Lokalizacja przedsięwzięcia może zostać określona na mapie o odpowiedniej skali (1:10000 1:50000). Uzupełnieniem mapy powinien być opis położenia poszczególnych elementów przedsięwzięcia, np. poprzez podanie współrzędnych geograficznych.

Prawidłowe wariantowanie przedsięwzięcia W Raporcie OOŚ należy wskazać co najmniej 3 rozpatrywane przez inwestora warianty FW: wariant wybrany przez inwestora do realizacji, racjonalny wariant alternatywny, wariant najlepszy dla środowiska (może on być jednocześnie tożsamy z jednym z wymienionych powyżej). Za racjonalny wariant alternatywny przedsięwzięcia należy uznać taki, który jest możliwy do wykonania z ekonomicznego, technicznego/ technologicznego oraz prawnego punktu widzenia i wypełnia założony przez wnioskodawcę cel, a więc w wypadku FW - produkcję energii elektrycznej z wykorzystaniem odnawialnego źródła, jakim jest siła wiatru.

Wariant 1 - pierwotny

Wariant II alternatywny

Wariant III wariant najlepszy dla środowiska

Prawidłowo wykonany opis wariantowania Analizy oddziaływania na poszczególne elementy środowiska należy wykonać i opisać dla wszystkich rozważanych wariantów. Względy środowiskowe nie są jedynymi, które decydują o wyborze wariantu do realizacji. Ważne są także względy finansowe, społeczne, techniczne, prawne itp. Wariant wybrany do realizacji musi być jednakże zgodny z przepisami środowiskowymi i nie może ich naruszać, zwłaszcza w odniesieniu do obszarów Natura 2000. Wybór preferowanego wariantu może być dokonany w raporcie, a nie w KIP, ale nie może wychodzić poza zakres wniosku o wydanie DSU i KIP.

Prawidłowo wykonana ocena wpływu kumulatywnego Najistotniejsze kumulacje dla FW to oddziaływania na: środowisko akustyczne, krajobraz, ptaki i nietoperze (LFW), a dla MFW dodatkowo ssaki morskie i ryby. Przy ocenie należy wziąć pod uwagę istniejące źródła kumulacji(nie tylko farmy wiatrowe!) oraz planowane, dla których została rozpoczęta procedura OOŚ. Strefy kumulacji zależą od rodzaju oddziaływań i uwarunkowań lokalnych. Oddziaływanie krajobrazowe może się kumulować na przestrzeni do 20 km, hałasowe do 1 km, na ptaki i nietoperze - do kilkudziesięciu kilometrów. Oceny wpływu skumulowanego dokonujemy dodając do siebie oddziaływania poszczególnych przedsięwzięć, z uwzględnieniem czynników zmniejszających kumulację, takich jak np.: odległość czy tło.

Prawidłowo wykonana ocena oddziaływania na obszary Natura 2000 Zgodnie z art. 33 Uop zabrania się podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności: pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000 lub pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami.

Czy można zrealizować FW na obszarze Natura 2000 TAK Jeżeli udowodnimy, w sposób wiarygodny i weryfikowalny naukowo, że FW nie będzie powodować znaczących oddziaływań na integralność, spójność oraz przedmiot ochrony obszaru Natura 2000. NIE Jeżeli będzie uzasadnione podejrzenie, że takie oddziaływanie może zaistnieć. Dla FW nie można zastosować wyjątków od tej zasady, gdyż zawsze będzie istniała alternatywa dla takiego projektu, choćby w postaci innego źródła energii lub innej lokalizacji.

Ocena czy oddziaływanie jest ZNACZĄCE Dla gatunku Korzystny Stan Ochrony(KSO) ma miejsce, jeśli: dane o dynamice i liczebności populacji rozpatrywanego gatunku wskazują, że utrzymuje się on w skali długoterminowej, jako zdolny do samodzielnego przetrwania składnik swoich siedlisk, naturalny zasięg gatunku nie zmniejsza się, ani też prawdopodobnie nie ulegnie zmniejszeniu w dającej się przewidzieć przyszłości, istnieje i prawdopodobnie będzie istnieć w przyszłości wystarczająco duża powierzchnia siedlisk dla zachowania jego populacji w długim okresie czasu. O znaczącym oddziaływaniu można więc mówić w odniesieniu do przedsięwzięć, które mogą spowodować trwały spadek liczebności populacji na danym obszarze Natura 2000, trwałe zmniejszenie zasięgu występowania gatunku na danym obszarze i/lub trwałe zmniejszenie wielkości siedlisk gatunku w stopniu uniemożliwiającym utrzymanie właściwej liczebności populacji na danym obszarze.

Elementy prawidłowej oceny oddziaływania na Naturę 2000 Screening odpowiada na pytanie, czy istnieje podejrzenie wystąpienia oddziaływań znaczących Właściwa ocena oddziaływania na Naturę 2000 w przypadku, gdy istnieje podejrzenie wystąpienia oddziaływań znaczących. Określa stopień oddziaływań na przedmiot ochrony, integralność i spójność konkretnych obszarów. Działania minimalizujące są integralnym elementem oceny skali oddziaływań Wyniki i wnioski muszą jednoznacznie wskazywać na brak znaczących oddziaływań

Dziękuję za uwagę! Więcej informacji o zasadach prowadzenia procedur OOŚ dla farm wiatrowych oraz oddziaływaniach FW na środowisko znajdziecie Państwo na stronie www.oddzialywaniawiatrakow.pl, na której opublikowane są m.in. wytyczne GDOŚ oraz przewodnik FNEZ w tym zakresie, opracowane przez ekspertów GD SMDI. Serwis prowadzony jest przez Fundację na rzecz Energetyki Zrównoważonej. www.smdi.pl