Rejestr przeszczepieñ komórek krwiotwórczych szpiku i krwi obwodowej oraz krwi pêpowinowej W roku 2013 na podstawie raportów nap³ywaj¹cych z 18 oœrodków transplantacyjnych (CIC), posiadaj¹cych pozwolenie Ministra Zdrowia na pobieranie, przechowywanie i przeszczepianie komórek krwiotwórczych od dawców rodzinnych i niespokrewnionych, wykonano 847 autotransplantacji komórek krwiotwórczych, co szczegó³owo przedstawia Tabela 1. Tylko w 11 (1%) przypadkach by³ to przeszczep szpiku (), a w pozosta³ych 836 (99%) przypadkach przeszczepiono komórki krwiotwórcze krwi obwodowej (). Tabela 1. Przeszczepienia autologiczne komórek krwiotwórczych w 2013 roku. CIC Oœrodki Transplantacyjne ¹czna liczba autotransplantacji 171 Klinika Hematologii UM w odzi 1 37 38 428 Klinika Transplantacji Szpiku i Onkohematologii w Gliwicach 3 194 197 507 Uniwersytecki Szpital Dzieciêcy w Krakowie 0 8 8 538 Dolnoœl¹skie Centrum Transplantacji Komórkowych we Wroc³awiu 0 14 14 553 Klinika Hematologii UJ w Krakowie 0 58 58 641 Klinika Onkologii, Hematologii i Transplantologii Pediatrycznej 0 44 w Poznaniu 677 Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku SUM w Katowicach 0 126 126 678 Klinika Hematologii i Onkologii Dzieciêcej UM w Lublinie 0 1 1 693 Klinika Transplantacji Komórek Krwiotwórczych IHiT w Warszawie 0 24 24 695 Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku w Lublinie 0 63 63 699 Klinika Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku we Wroc³awiu 0 79 79 730 Klinika Hematologii i Chorób Rozrostowych Uk³adu Krwiotwórczego UM w Poznaniu 0 764 Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii UM w Bydgoszczy 0 11 11 799 Klinika Hematologii i Transplantologii UM w Gdañsku 0 38 38 800 Klinika Nowotworów Uk³adu Ch³onnego CO w Warszawie 0 56 56 816 Oœrodek Przeszczepiania Szpiku Kliniki Onkologii WIM w Warszawie 1 36 37 817 Klinika Transplantacji Szpiku, Onkologii i Hematologii Dzieciêcej we Wroc³awiu 0 12 12 954Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnêtrznych WUM SPCSK 6 31 37 w Warszawie Razem 11 836 847 55
W 2013 r. wykonano w Polsce 493 transplantacje alogenicznych komórek krwiotwórczych od dawców rodzinnych i niespokrewnionych. W 74 (15%) przypadkach przeszczepiono komórki hematopoetyczne szpiku, w 416 (84%) przypadkach komórki krwiotwórcze krwi obwodowej. W trzech (1%) przypadkach wykorzystano do przeszczepienia krew pêpowinow¹ (Ryc. 1). Ryc. 1 Alotransplantacje komórek krwiotwórczych od dawców rodzinnych i niespokrewnionych z uwzglêdnieniem rejestru pochodzenia dawcy i rodzaju materia³u przeszczepowego w 2013 roku. W 18 oœrodkach transplantacyjnych (CIC) wykonano 175 transplantacji (w tym 14 retransplantacji) od dawców rodzinnych. Natomiast w 14 oœrodkach transplantacyjnych (CIC), maj¹cych pozwolenie Ministra Zdrowia na pobieranie i przeszczepianie komórek krwiotwórczych od dawców rodzinnych i niespokrewnionych, wykonano 318 transplantacji (w tym 25 retransplantacji) od dawców niespokrewnionych (Tabela 2). Tabela 2. alogeniczne komórek krwiotwórczych w 2013 roku. Oœrodki Transplantacyjne (CIC) Alotransplantacje od dawców niespokrewnionych Alotransplantacje od dawców rodzinnych transplantacje retransplantacje transplantacje retransplantacje ¹czna liczba alotransplantacji 56 CIC 171 - - 6 0 6 CIC 428 21 1 16 1 39 CIC 507 9 45 1 19 CIC 538 19 0 7 1 27 CIC 553 9 0 17 430 CIC 641 13 2 8 0 23 CIC 677 65 9 18 2 94 CIC 678 11 1 5 0 17 CIC 693 21 1 10 0 32 CIC 695 - - 40 4 CIC 699 16 0 7 0 23 CIC 730 33 0 16 1 50 CIC 76412 2 3 0 17 CIC 799 25 1 13 0 39 CIC 800 - - 0 0 - CIC 816 - - 2 1 3 CIC 817 20 2 13 3 38 CIC 95419 2 11 0 32 Razem 293 25 161 14 318 175 493
Najwiêcej w 2013 r. transplantacji od dawców niespokrewnionych przeprowadzono w Klinice Hematologii i Transplantacji Szpiku w Katowicach (CIC 677), natomiast od dawców rodzinnych tak e w Klinice w Katowicach (CIC 677), niewiele mniej przeszczepieñ wykona³a Klinika Hematologii UJ w Krakowie (CIC 553), Klinika Transplantacji Szpiku w Gliwicach (CIC 428) oraz Klinika Hematologii UM w Poznaniu (CIC 730). Preferowanym Ÿród³em komórek krwiotwórczych do przeszczepienia alogenicznego od dawców rodzinnych by³a krew obwodowa (), któr¹ wykorzystano 141 razy (80%), w 31 (18%) przypadkach komórki pochodzi³y ze szpiku (), trzy razy (2%) Ÿród³em komórek by³a krew pêpowinowa (CBU). Tabela 3 przedstawia zestawienie rodzajów materia³u przeszczepowego pochodz¹cego od dawców rodzinnych z podzia³em na poszczególne oœrodki transplantacyjne (CIC). Tabela 3. Rodzaj materia³u transplantacyjnego od dawców rodzinnych w 2013 roku. Oœrodki Transplantacyjne (CIC) CBU CIC 171 1 5 0 CIC 428 0 17 0 CIC 507 41 1 CIC 538 0 8 0 CIC 553 1 20 0 CIC 641 8 0 0 CIC 677 0 20 0 CIC 678 41 0 CIC 693 1 9 0 CIC 695 0 40 CIC 699 0 7 0 CIC 730 5 12 0 CIC 7641 2 0 CIC 799 1 12 0 CIC 800 - - - CIC 816 0 3 0 CIC 817 5 9 2 CIC 9540 11 0 Razem 31 141 3 175 W Tabeli 4 przedstawiono liczbê transplantacji od dawców niespokrewnionych wed³ug rodzaju materia³u przeszczepowego i z podzia³em na oœrodki transplantacyjne (CIC). Podobnie jak w przeszczepach rodzinnych preferowanym Ÿród³em komórek krwiotwórczych do przeszczepienia by³a krew obwodowa, któr¹ wykorzystano 275 razy (86%), szpik przeszczepiono w 43 przypadkach (13%). Tabela 4. Przeszczepienia od dawców niespokrewnionych w 2013 roku z uwzglêdnieniem rodzaju materia³u transplantacyjnego. Oœrodki Transplantacyjne (CIC) CBU CIC 171 - - - CIC 428 1 21 0 CIC 507 9 40 CIC 538 1 18 0 CIC 553 0 9 0 CIC 641 10 5 0 CIC 677 2 72 0 CIC 678 6 6 0 CIC 693 0 22 0 57
Tabela 4 (cd). Oœrodki Transplantacyjne (CIC) CBU CIC 695 - - - CIC 699 0 16 0 CIC 730 429 0 CIC 7642 12 0 CIC 799 5 21 0 CIC 800 - - - CIC 816 - - - CIC 817 2 20 0 CIC 9541 20 0 Razem 43 275 0 318 Spoœród wszystkich 318 przeszczepieñ od dawców niespokrewnionych, materia³ przeszczepowy do 146 transplantacji (46%) pochodzi³ od dawców z rejestrów, natomiast w przypadku 172 transplantacji (54%) wykorzystano materia³ pochodz¹cy od dawców krajowych. Warto podkreœliæ, i w zesz³ym roku ponad 50% dawców pochodzi³o z rejestrów. Tabela 5 przedstawia udzia³ dawców krajowych i, w ogólnej liczbie dawców z podzia³em na oœrodki transplantacyjne (CIC). Wraz ze wzrostem liczby potencjalnych dawców szpiku w zasobach krajowych, zauwa alnie wzrós³ udzia³ przeszczepieñ od dawców w ca³kowitej liczbie przeszczepieñ od dawców niespokrewnionych. Tabela 5. Przeszczepienia alogenicznych komórek krwiotwórczych od dawców niespokrewnionych wg pochodzenia dawcy w 2013 roku. Ogó³em Pochodzenie dawców Oœrodki Transplantacyjne (CIC) (dawcy polscy z rejestrów z rejestru i zagraniczni) polskiego CIC 171 - - - CIC 428 22 9 13 CIC 507 13 7 6 CIC 538 19 11 8 CIC 553 9 2 7 CIC 641 15 6 9 CIC 677 7439 35 CIC 678 12 1 11 CIC 693 22 9 13 CIC 695 - - - CIC 699 16 412 CIC 730 33 16 17 CIC 764145 9 CIC 799 26 1412 CIC 800 - - - CIC 816 - - - CIC 817 22 13 9 CIC 95421 10 11 Razem 318 146 172 318 58
W 2013 r. wskaÿnik udzia³u krajowych dawców do przeszczepienia dla biorców wynosi³ 54%, a w latach poprzednich odpowiednio: 2012 45%, 2011 32%, 2010 24%, 2009 24%, 2008 21% (Rycina 2). Ryc. 2 Wzrost udzia³u materia³u pozyskiwanego od dawców w ca³kowitej liczbie przeszczepieñ od dawców niespokrewnionych w latach 2008 2013. Rycina 3 przedstawia iloœæ wykonanych przeszczepów alogenicznych od dawców spokrewnionych i niespokrewnionych przez ostatnie osiem lat. Jeszcze w 2006 roku wykonywano wyraÿnie wiêcej przeszczepieñ od dawców rodzinnych ni od dawców niespokrewnionych, natomiast od 2009 roku liczba przeszczepów od dawców niespokrewnionych zaczê³a przewy szaæ liczbê przeszczepów rodzinnych i ta ró nica z roku na rok wyraÿnie roœnie. Ryc. 3 Przeszczepiania alogeniczne komórek krwiotwórczych w latach 2006 2013. 59
W Tabeli 6 przedstawiono rozpoznania stanowi¹ce wskazania do przeszczepienia autologicznego i alogenicznego z podzia³em na przeszczepienia od dawców rodzinnych i niespokrewnionych. Najczêstszym wskazaniem do przeszczepienia autologicznego w 2013 r. by³y szpiczak plazmocytowy (57%), ch³oniaki nieziarnicze (21%) oraz ch³oniak Hodgkina (15%). W przypadku przeszczepieñ alogenicznych od dawców rodzinnych najczêstszym wskazaniem do przeszczepienia by³y ostra bia³aczka szpikowa (34%) oraz ostra bia³aczka limfoblastyczna (25%). G³ównym wskazaniem do przeszczepienia alogenicznego od dawców niespokrewnionych by³y ostra bia³aczka szpikowa (39%), ostra bia³aczka limfoblastyczna (21%). Tabela 6. Rozpoznania stanowi¹ce wskazanie do przeszczepienia auto- i alogenicznego w 2013 roku. Wskazania do autoi aloprzeszczepienia komórek krwiotwórczych Autotransplantacje (ogó³em) (1 trans.) Alotransplantacje od dawców rodzinnych (ogó³em) (1 trans.) Alotransplantacje od dawców niespokrewnionych Transplantacjtacje Transplan- (ogó³em) (1 trans.) Ostra bia³aczka szpikowa AML 4460 54125 116 Ostra bia³aczka limfoblastyczna ALL 3 3 43 41 66 63 Przewlek³a bia³aczka szpikowa CML 0 0 6 5 19 16 Zespo³y mieloproliferacyjne MPS 0 0 11 9 7 7 Zespo³y mielodysplastyczne MDS 1 1 9 8 23 22 Przewlek³a bia³aczka limfoblastyczna CLL 0 0 6 5 6 5 Ch³oniak Hodgkina 125 105 6 5 8 7 Ch³oniaki nieziarnicze 180 165 7 6 9 8 Szpiczak plazmocytowy 487 344 2 2 5 3 Anemia aplastyczna AA 0 0 8 8 17 16 Nowotwory lite 3434 3 3 1 1 Choroby autoimmunologiczne 2 2 0 0 0 0 Niedobory odpornoœci 0 0 6 6 11 10 Choroby metaboliczne 0 0 0 0 0 0 Hemoglobinopatie 0 0 0 0 2 2 Inne 11 11 8 8 19 18 Razem 847 669 175 160 318 294 Tabela 7 zawiera zestawienie dotycz¹ce wszystkich pobrañ oraz przeszczepieñ komórek krwiotwórczych zrealizowanych w 2013 roku. Od 826 dawców pobrano komórki krwiotwórcze szpiku i krwi obwodowej, w tym od 175 dawców spokrewnionych i 651 dawców niespokrewnionych. Tylko w 172 przypadkach dawcy krajowi oddali materia³ dla krajowego, a w 479 dawców odda³o materia³ przeszczepowy dla biorców. 60
Tabela 7. Pobierania i przeszczepiania komórek krwiotwórczych w Polsce w 2013 roku. Pobrania dla biorców rodzinnych = 175 = 31 = 141 CBU = 3 = 31 = 141 CBU = 3 ¹czna liczba pobrañ od dawców = 826 = 12 = 2 ¹czna liczba pobrañ od dawców niespokrewnionych = 651 (29 pobrañ DLI) z PL3 = 15 (1 pobranie DLI) dla zagranicznego = 10 = 3 = 3 z PL5 = 113 (3 pobrania DLI) 1 dla krajowego 2 dla zagranicznego = 96 = 10 = 86 = 17 = 2 = 15 = 11 Przeszczepienia od dawców rodzinnych = 175 z PL6 = 523 (25 pobrañ DLI) 4 dla krajowego 21 dla zagranicznego = 64 = 53 = 459 = 78 = 381 = 479 ¹cznie = 651 = 172 Wszystkie przeszczepienia od dawców niespokrewnionych = 318 = 80 = 103 = 23 = 399 = 149 Przeszczepienia od dawców = 172 = 23 = 43 = 20 = 149 = 275 = 126 = 548 CBU CBU CBU Przeszczepienia od dawców = 146 Jak co roku przypominamy, e w ramach realizacji zapisów Ustawy z dnia 1 lipca 2005 roku o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narz¹dów oœrodki przeszczepiaj¹ce szpik, komórki krwiotwórcze i krew pêpowinow¹ maj¹ obowi¹zek wpisywania przewidzianych przez ustawê danych osobowych i medycznych do krajowego rejestru przeszczepieñ w systemie informatycznym ustawowych rejestrów transplantacyjnych (www.rejestry.net). Serdeczne podziêkowania dla oœrodków transplantacyjnych, bo dziêki ich uprzejmoœci i dobrej wspó³pracy powy sze dane zosta³y zgromadzone. Anna êczycka, Poltransplant 61