INFORMATOR DLA UCZESTNIKÓW ZAJĘĆ KOŁA WALK WSCHODU W ZESPOLE SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH I PRACY POZASZKOLNEJ W ŚWIĘTOCHŁOWICACH CZĘŚĆ PIERWSZA - PODSTAWY NINIEJSZY INFORMATOR JEST PRZEZNACZONY DLA UCZESTNIKÓW ZAJĘĆ KOŁA WALK WSCHODU SYSTEMATYCZNIE UCZĘSZCZAJĄCYCH NA ZAJĘCIA OD CO NAJMNIEJ PÓŁ ROKU I WYKAZUJĄCYCH SIĘ WŁAŚCIWYM ZACHOWANIEM, AKTYWNOŚCIĄ NA ZAJĘCIACH, KULTURĄ OSOBISTĄ I KOLEŻEŃSTWEM W STOSUNKU DO INNYCH UCZNIÓW. INFORMATOR JEST BEZPŁATNY I NIE JEST PRZEZNACZONY DO CELÓW KOMERCYJNYCH, A JEDYNIE DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO OPP AUTOR : mgr Jacek Gawełczyk
Walki wschodu ( wschodnie sporty walki, dalekowschodnie sztuki walki ), to pojęcie bardzo szerokie. W ramach tego pojęcia, możemy wyróżnić cały szereg różnego rodzaju stylów samoobrony, sposobów walki, dyscyplin sportowych takich jak: judo, aikido, karate, kendo, jiu-jiutsu, taekwon-do, kapeira, boks tajski (boks syjamski), kick-boxing, sambo i inne. Nie sposób omówić, czy poznać wszystkich. Samych tylko stylów karate na świecie jest około 100, z czego większość powstała w poprzednim stuleciu tj. w XX wieku, jako odłamy wcześniejszych kilkunastu tzw. historycznych czy też starożytnych stylów walki. Ogólnie style karate można podzielić w następujący sposób: I. Chińskie - Kempo, Kung-Fu, Tai-chi, Wu-shu, II. Japońskie - Goju-ryu, Shotokan, Kyokushinkai, Wado-ryu, Shito-ryu III. Koreańskie Taekwon-do, Chabi, Taikyoku, Hapkido, IV. Inne - Boks Tajski ( syjamski ), Kick-boxing, Kapeira, Shorin, Karate na świecie i w Polsce uprawia się w czterech głównych formach: Karate jako sport - jako dyscyplina sportowa, z zawodami, wynikami itp. Karate jako sztuka poprzez nawiązanie do filozofii zen, kultury dalekiego wschodu, obyczajów, zasad etycznych i kanonów postępowania. Karate jako samoobrona podobnie jak judo, boks czy zapasy. Karate jako rekreacja - czyli forma fizycznej i psychicznej aktywności, forma rozwijania zainteresowań i pożytecznego spędzania czasu wolnego. Ideałem jest kombinacja czterech powyższych form, w celu wszechstronnego rozwoju uczestnika zajęć, zawodnika, ucznia. Treningi są kierowane również do osób pragnących poprawić swój stan zdrowia, a przy okazji nauczyć się czegoś pożytecznego, czy też rozwinąć swoje zainteresowania. Trenując karate jako formę sztuki kieruje się określonymi zasadami: ZASADY KARATE:,, Najwyższym celem w karate nie jest zwycięstwo, ani przegrana, a jedynie dążenie do doskonalenia swojego charakteru.,, Karate ni senti naschi -,, Karate nigdy nie atakuje pierwsze,, Mizu no ko-koro, tsuki no ko-koro -,, Duch jak woda i blask księżyca ( ta ostatnia zasada-sentencja, odnosi się do konieczności zachowania w walce niezmąconego niczym, ( zwłaszcza innymi myślami ) umysłu, ( umysł ma być spokojny jak tafla wody, a w spokojnych i pewnych siebie oczach walczącego wojownika, powinien się odbijać obraz księżyca. ) Słowo KARATE składa się z dwóch części: kara -,, pusta i te -,, dłoń,, ręka - - Jest to więc sztuka walki pustą dłonią, albo ręką nie wyposażoną w żadną broń.
Dla karateki jego własne dłonie, ręce, łokcie, nadgarstki, kolana i inne części ciała skuteczną bronią, która pozwala wyjść z opresji, czy też zagrożenia. są Wielki mistrz karate Gichin Funakoshi - twórca nowoczesnego, dwudziestowiecznego karate zawsze powtarzał zasadę główną polegającą na tym, aby nie wykorzystywać umiejętności wyniesionych z treningów do popisywania się przed innymi, czy do stosowania przemocy i agresji wobec innych ludzi. Ujmował tą zasadę w następujące słowa:,, Ćwiczcie, abyście byli słabi, abyście nie musieli udowadniać nikomu, jak jesteście mocni - Mistrzowi chodziło o to, aby człowiek ćwiczący karate był tak pewny swoich możliwości obrony, że nie musiałby tego wszystkim i wszędzie udowadniać - aby mógł sobie pozwolić na komfort bycia,, słabym. Przestrzegając określonych zasad uczestnicy zajęć starają się być dla siebie uprzejmi, pomocni i koleżeńscy. W dawnych czasach w Japonii obowiązywał Kodeks Samuraja tzw.,, Bushi do ( droga samuraja ). Obecnie również w trakcie treningów sportów walki kierujemy się odpowiednimi zasadami postępowania ( zasadami etyki ). Są one ujęte w tzw. DOJO KUN ( przysięgę DOJO ) - ( dojo to miejsce ćwiczeń, czyli na ogół sala gimnastyczna, czy specjalnie stylizowane pomieszczenia do ćwiczeń zwłaszcza w Japonii ). Przyrzeczenie DOJO brzmi : DOJO KUN ( PRZESIĘGA DOJO ) 1. Będziemy ćwiczyć nasze serca i ciała dla osiągnięcia pewnego, niewzruszonego ducha. 2. Będziemy dążyć do prawdziwego opanowania sztuki karate, aby kiedyś nasze ciało i zmysły stały się doskonałe. 3. Z głębokim zapałem będziemy starać się kultywować ducha samowyrzeczenia. 4. Będziemy przestrzegać zasad grzeczności, poszanowania starszych oraz powstrzymywać się od gwałtowności. 5. Będziemy wierni naszym ideałom i nigdy nie zapomnimy o cnocie pokory. 6. Będziemy spoglądać w górę ku prawdziwej mądrości i sile, porzucając inne pragnienia. 7. Przez całe nasze życie, poprzez dyscyplinę karate, dążyć będziemy do poznania prawdziwego znaczenia drogi, którą obraliśmy. 8. Nie będziemy stosować i rozpowszechniać sztuki karate poza dojo. ( Złamanie przyrzeczenia powoduje skreślenie z listy zawodników )
LICZEBNIKI STOSOWANE W CZASIE ĆWICZEŃ : 1. ICHI ( wymawiamy: ić ) 2. NI ( ni ) 3. SAN ( san ) 4. SHI ( szi ) 5. GO ( goł ) 6. ROKU ( rok ) ( bywa stosowana też wymowa- rioku ) 7. SHICHI ( szic ) 8. HACHI ( ats ) 9. KU ( kju ) 10. JU ( dziu ) W trakcie ćwiczeń powiela się liczenie do dziesięciu, powtarzając tyle razy ile jest to potrzebne ( nie ma sensu uczyć się pozostałych, trudnych do zapamiętania liczebników japońskich ) PODSTAWOWE TECHNIKI KARATE DZIELĄ SIĘ NA : TE WAZA ( techniki ręczne ) ( uderzenia, bloki, pchnięcia, zbicia itp. ) ASHI WAZA (techniki nożne)( uderzenia, ominięcia, bloki nożne, kontry, itp.) TECHIKI NOŻNE I RĘCZNE WYKONUJE SIĘ W KARATE NA TRZY STREFY : A. Strefa CHUDAN obejmująca tułów człowieka ( od pasa do szyi ) B. Strefa JODAN obejmująca głowę i szyję ( strefa b. niebezpieczna, uderzenia na nią nie są stosowane w zajęciach z młodzieżą szkolną ) C. Strefa GEDAN strefa poniżej pasa człowieka ( także niebezpieczna ) PODSTAWOWE CZĘŚCI TRENINGU I NAUKI KARATE : ĆWICZENIA OGÓLNOROZWOJOWE : różne formy rozgrzewki: rozgrzewka w formie ćwiczeń biegowo-sprawnościowych, marszobiegu, ćwiczeń w marszu, zmiennego chodzenia w określonych pozycjach,
w formie gier zespołowych piłki nożnej, koszykówki, rzucania piłką do partnera itp. ĆWICZENIA ROZCIĄGAJĄCE : PODSTAWY TEORETYCZNE : różne formy ćwiczeń rozciągających: z partnerem, indywidualnie, pod drabinkami, bez drabinek, w przysiadzie, w rozkroku w pozycji siedzącej, leżącej, stojącej, klęczącej itp. zasady ćwiczeń, teoria karate, zasady zachowania, historia, style i rodzaje sportów walki, zasady bezpieczeństwa; NAUKA TECHNIK : ( KIHON ) nauka technik podstawowych, bloków, technik nożnych i ręcznych, postaw i pozycji nóg, rozłożenia ciężaru ciała, nauka nazw poszczególnych uderzeń i pchnięć oraz bloków. KOMBINACJE I UKŁADY : zestawy i układy poszczególnych technik karate wykonywane indywidualnie, bądź z partnerem, w celu lepszego opanowania sekwencji ruchów i metod samoobrony. Wymagany kontakt z partnerem z wyważoną i bezpieczną siłą uderzenia ( tzw. semi kontakt ) KATA : Ćwiczenia tzw. formalne, czyli układy poszczególnych technik ujęte w nieprzerwany ciąg ruchów, postaw i kombinacji, dla doskonalenia nabytych umiejętności. Współcześnie forma ćwiczeń stosowana głównie na zawodach sportowych dla wyłonienia najlepiej wykonujących poszczególne kata. KIHON KUMITE : walka szkoleniowa, czyli nauka sposobów walki, poruszania się w pozycji walki, nauka wykorzystania nabytych umiejętności do samoobrony. W ramach kihonkumite wyróżnia się tzw. walkę z cieniem lub technikę lustrzanego odbicia. W kihon - kumite ważne jest aby ćwiczący nauczyli się poprawnie wykorzystywać poszczególne techniki w walce. KUMITE : walka rzeczywista z bezpieczna siła uderzenia tzw,, sparing z partnerem, zarówno na środku sali, jak i w parach na całej powierzchni sali. Kumite jest ograniczane czasowo do kilku minut, po czym następuje zmiana przeciwnika. ( w trakcie zajęć z młodzieżą nie stosuje się uderzeń na strefę głowy ) ĆWICZENIA WYTRZYMAŁOŚCIOWE: są to zestawy ćwiczeń wzmacniające ogólną wytrzymałość ćwiczących, sprawność i wytrenowanie poszczególnych partii mięśni, oraz zwiększających uodpornienie uczestników zajęć na niedogodności wynikające ze specyfiki sportów walki.
ĆWICZENIA SIŁOWE: ĆWICZENIA W TERENIE: wzmacniają siłę mięśni i wydolność organizmu ćwiczących, wykonuje się je z wykorzystaniem wszystkich dostępnych urządzeń do ćwiczeń siłowych, hantli, sztang, wyciągów itp. z wykorzystaniem okolicznych terenów zielonych, lasów, parków, biegi sprawnościowe, terenowe, crossy przełajowe, biegi i marszobiegi, zwiększające ogólną sprawność i wydolność organizmu ćwiczących, a jednocześnie uatrakcyjniające treningi. ĆWICZENIA NA MATERACACH: ĆWICZENIA DODATKOWE; pady i przewroty na materacach, przeskoki przez partnera, przez przeszkodę, ( np. skrzynię gimnastyczną ), tzw,, skoki tygrysie - skoki przez partnera lub materac ustawiony w poprzek, trzymany przez dwóch zawodników, ćwiczenia siłowe na materacach zapasy z partnerem w pozycji klęczącej i inne ćwiczenia sprawnościowe na materacach. w zależności od potrzeb i propozycji młodzieży, np. mecz piłki nożnej na boisku szkolnym, dłuższy marszobieg po okolicznych lasach, mecz w siatko-nogę, inne propozycje. PODSTAWOWE POSTAWY I POZYCJE NÓG W KARATE: Fudo dachi ( pozycja wyczekiwania, koncentracji, zdyscyplinowania ) Zen-kutsu-dachi ( pozycja z wypadem nogi do przodu, jedna noga ugięta pod kątem 90 stopni, druga wyprostowana - pozycja stabilności i równowagi, a jednocześnie pozycja mocy i siły ) Kiba dachi ( pozycja jeźdźca, szeroko rozstawione i ugięte w kolanach nogi, położone równolegle do siebie, pozycja często stosowana w sumo, starej japońskiej walce zapaśniczej ) Kamae te ( pozycja walki ), nogi lekko rozstawione, jedna z nóg wysunięta do przodu, ręce w pozycji podwójnej gardy bokserskiej, cały korpus ustawiony nieco bokiem do przeciwnika ) Ko-kutsu- dachi ( jedna noga wysunięta do przodu, druga lekko z tyłu, ciężar ciała rozłożony w proporcjach 80 % na nodze tylnej, 20 % na nodze wysuniętej do przodu ) Neko-ashi-dachi ( pozycja kota ), podobnie jak wyżej tylko przednia noga blisko tylnej, stopa ułożona w chusoku- poduszka stopy, a ciężar ciała rozłożony odpowiednio 90 % na nodze tylnej, 10 % na przedniej, przednia się czai do uderzenia stąd nazwa pozycja ( postawa kota ). Sanchin dachi ( pozycja wytrzymałości na ból i koncentracji ), obie stopy skierowane do wewnątrz, biodra wysunięte do przodu, ręce przekładane przed sobą, krzyżujące się, mięśnie całego ciała mocno naprężone, w tej pozycji wykonuje się mocne wydechy powietrza przez usta UŁOŻENIE STÓP W KARATE : Sokuto ( kant stopy - stopa naprężona uderza zewnętrzna powierzchnia ) Chusoku ( poduszka stopy stopa wyciągnięta-palce poniesione ) Haisoku ( sklepienie stopy, górna część stopy, mięśnie naprężone )
Kakato ( pięta do uderzeń tylnych i odgórnych, mięśnie nóg naprężone ) Teisoku ( wewnętrzna powierzchnia boczna stopy ) PODSTAWOWE TECHNIKI NOŻNE ( KOPNIĘCIA ) : Mae - keage - kopnięcie wyprostowaną w kolanie nogą na wysokość swojej głowy lub wyżej, stopa ułożona w chusoku, wyrzut bioder do przodu Yoko - keage - jak wyżej tylko stopa ułożona bokiem, stopa ułożona w sokuto ( kantem stopy ), skręcamy się na nodze na której stoimy. Mae geri - uderzenie w przód z kolanem ugiętym, a w końcowej fazie wyprostowanym( stopa chusoku ),odrzucamy partnera 0,5m od siebie Yoko geri - podobnie tylko stopa uderza bokiem, a zawodnik też staje bokiem do celu, stopa ułożona w sokuto, mięśnie naprężone, również odrzucamy lekko partnera od siebie. Dla bezpieczeństwa uderzamy w podwójny blok twardy na wysokości chudan ( tułowia ). Kin geri -uderzenie w krocze, stosujemy jedynie symulacje tego uderzenia, stopa ułożona w haisoku, uderzamy górną jej częścią. Low-kick uderzenie piszczelem, w mięsień uda przeciwnika, po wykonaniu półobrotu, ( uderzenie bolesne stosujemy tylko symulację ) Hiza geri - uderzenie kolanem na korpus przeciwnika, stopa podczas tej techniki naciągnięta na dół, nie bierze udziału w kopnięciu. Soto mawaschi - technika okrężna z nogą wyprostowaną w kolanie, powierzchnię uderzenia stanowi taisoku wewnętrzna boczna część stopy. Mawaschi geri - podstawowe uderzenie w karate, stopa naciągnięta, mięśnie naprężone, uderzenie z półobrotem, na strefę chudan, jodan lub gedan, strefą kontaktową jest haisoko, górna część stopy, obrócona bokiem, technikę wykonuje się dynamicznie, na szyję lub tułów partnera Kantsetsu geri - technika blokująca kolano, a przez to i atak przeciwnika, uderzenie stopą ułożona w sokuto, 10 cm, nad kolanem przeciwnika, mięsnie w końcowej fazie naprężone, noga wyprostowana. Uschiro geri - technika będzie omówiona w części drugiej informatora. PODSTAWOWE BLOKI W KARATE: Soto uke - blok zgarniający do wewnątrz. Uchi uke - blok zgarniający na zewnątrz. Jodan uke blok ochraniający - górny. Gedan barrai blok zgarniający dolny. Ponadto w karate stosuje się także wiele innych bloków obronnych, zaczepnych, twardych i miękkich, zostaną one podane w drugiej części informatora. PODSTAWOWE TECHNIKI RĘCZNE : ( UDERZENIA, PCHNIĘCIA ) Seiken chudan tsuki - pchnięcie pięścią na strefę tułowia Seiken jodan tsuki - pchnięcie pięścią na strefę głowy
Seiken gedan tsuki - pchnięcie pięścią na strefę poniżej pasa Seiken ago uchi uderzenie pięścią w podbródek Seiken mawaschi uchi uderzenie okrężne pięścią Shuto sakotsu uchi cięcie kantem dłoni w obojczyk Shuto sakotsu uchikomi pchnięcie kantem dłoni w obojczyk Shuto gammen uchi cięcie kantem dłoni w skroń Morote tsuki uderzenie dwoma rękami Uraken shomen uchi uderzenie odwróconą pięścią w przód Uraken sayu uchi uderzenie odwróconą pięścią w bok na tułów Uraken hizo uchi uderz. odwróc. pięścią w bok na dolne partie Hiji jodan ate uderzenie łokciem w górę okrężnie bokiem Hiji age uchi uderz. łokciem od dołu po prostej w podbródek Shotei - pchnięcie półotwartą dłonią w obojczyk, głowę, tułów Tate tsuki pchnięcie nie do końca obróconą pięścią (ułożoną pionowo ) MINI SŁOWNICZEK WYRAZÓW JAPOŃSKICH STOSOWANYCH W KARATE: ( uwaga w nazwach japońskich,, ch czytamy jak cz ;,, sh jak sz ;,, j jak dż ; ) Ago podbródek * kierunki : Ashi stopa, noga do wewnątrz - soto Ashi waza - techniki nóg na zewnątrz - uchi Atama głowa w przód mae Barrai zagarnięcie w tył ushiro Seiken pięść w bok - yoko Uraken odwrócona pięść w górę - age Tettsui pięść młot w dół - oroshi Nukite pięść włócznia okrężnie - mawashi Shotei podstawa dłoni odwrotnie - ura Shuto kant zewnętrzny dłoni obrót - mawate Haito kant wewnętrzny dłoni powrót naure Koken przegub przeciwny - gyaku Keiko ręka,, dziób ptaka odwrotnie - ura Hiji łokieć mocny wydech - ibuki Sune goleń oddych. lekkie - nogare Hiza - kolano pozycja siedząca- seiza Kakato pięta starszy rangą - sempai Teisoku sklepienie stopy naucz. instruktor- sensei Haisoku podbicie stopy mistrz, działacz - shihan Hidari w lewo, lewy stop yame Migi w prawo, prawy pady i przewroty - ukemi Oesh powitanie ( dojo ) sali, partnera, pchnięcie zgodne oi - tsuki potwierdzenie wyk. polecenia instruktora pchnięcie przeciwne - gyaku