Rynek międzynarodowy EUR/JPY i EUR/USD W miniony piątek Amerykański Departament Handlu podał, że PKB w USA wzrósł w drugim kwartale o 2,5 procent wobec 5,6 procent w pierwszym kwartale. Analitycy oczekiwali wyniku na poziomie 3 procent. W rezultacie tuż po publikacji euro wyceniano na 1,2730 dolara, wobec 1,2663 dolara przed publikacją danych. Niekorzystnie dla dolara były dane dotyczące indeksu cen PCE, który wzrósł do 2,9 % czyli do najwyższego poziomu od 12 lata, kiedy to w III kwartale 1994 roku wynosił 3,2 %. Koszty zatrudnienia wzrosły o 0,9 % przy oczekiwaniach na poziomie 0,8 %.W piątek na zamknięciu kurs euro wynosił 146,31 jena japońskiego oraz 1,2747 dolara amerykańskiego. W relacji do jena japońskiego euro traciło w niewielkim stopniu pomimo przebicia od góry SMA15, które znajduje się na poziomie 146,88 jena japońskiego. ParabolicSAR nadal sygnalizuje trend rosnący dla euro jeśli chodzi o jena japońskiego. Ograniczenie dla dalszego umacniania jena jest wartość RSI, która po piątkowej sesji wynosi 48,13. Prawdopodobnie umocnienie do poziomu 145 jenów za euro doprowadzi do spadku wskaźnika MACD w okolice poziomu zerowego. W przypadku relacji euro do dolara amerykańskiego wskaźnik MACD jest na zerowym poziome. Być może przyszyły tydzień rozpocznie się od nieznacznego osłabienia dolara, ale najbliższy poziom oporu znajdujący się na poziomie 1,2776-1,2783 usd za euro jest na tyle silny aby zablokować dalszy wzrost euro względem dolara oraz jena japońskiego. EUR/USD Wskaźnik Dane dzienne Poziom Opór Szczegóły Wartość Poziom 1,2859 R3 7/7 wzrostu CCI (20) 30 Bullish 1,2813 R2 1,2558+(1,2712-1,2454) RSI 14 55 Bullish 1,2776 R1 61,8 % z 1,2976-1,2454 MACD >0 Bearish Poziom Wsparcie Szczegóły Mom (8) >0 Bullish 1,2675 S1 7/28 spadku ATR (14) 98 Niski 1,264 S2 61,8 % z 1,2556-1,2774 1,2556 S3 7/26 spadku 1
USD/JPY Wskaźnik Dane dzienne Poziom Opór Szczegóły Wartość Poziom 117,38 R3 7/25 wzrostu CCI (20) 20 Bullish 116,42 R2 Dzienne przepełnienie RSI 14 49 Bullish 116,16 R1 7/26 spadku MACD 0> Bearish Poziom Wsparcie Szczegóły Mom (8) 0> Bullish 115,12 S1 61,8 % z 113,41-117,88 ATR (14) 101 Niski 114,37 S2 78,6 % z 113,41-117,88 113,41 S3 7/10 spadku Waluta EUR/USD GBP/USD USD/JPY USD/CHF USD/CAD AUS/USD NZD/USD Opór 2 1,2820 1,8801 119,30 1,2633 1,1550 0,7792 0,6450 Opór 1 1,2783 1,8789 118,00 1,2556 1,1464 0,7730 0,6349 Spot 1,2758 1,8631 114,72 1,2327 1,1359 0,7668 0,6172 Wsparcie 1 1,2475 1,8301 114,07 1,2287 1,1280 0,736 0,6127 Wsparcie 2 1,2400 1,8224 113,00 1,2115 1,1190 0,7285 0,6022 Rynek krajowy Niestety ale złoty nie ma szczęścia do wypowiedzi kolejnych ministrów finansów. Tym razem do grona tych, którzy spowodowali zawirowania dołączył minister Kluza. Otóż podczas swoich wystąpień stwierdził, że polski rząd będzie prowadził rozważną politykę fiskalną. Kluza poinformował również, że dochody budżetu Polski będą w 2007 roku niższe od planowanych o 4 miliardy złotych, jednak deficyt budżetowy pozostanie na poziomie 30 miliardów. Niby są to sprawy oczywiste, ale oczywiste ta część inwestorów, która chciała realizować zyski na złotym to lepszego argumentu dostać nie mogła. W efekcie na zamknięciu 2
w środę euro kosztowało 3,9210 złotego, wobec 3,9070 zł rano i 3,9200 zł w środę na zamknięciu. Dolara wyceniano na 3,0710 zł wobec 3,0690 zł rano i 3,1085 zł w środę. Podczas zamknięcia rynku nowojorskiego kurs dolara wynosił 3,0820-3,0903 pln a euro wyceniono na 3,9091-3,9189 pln. O ile w relacji do euro złoty ma jeszcze pewien zapas do linii oporu na poziomie 3,92 pln to w relacji do dolara amerykańskiego testowanie poziomu 3,09-3,10 pln odbyło się dzisiaj po publikacji amerykańskiego PKB za II kwartał bieżącego roku. Dodać należy testowanie było udane. Złoty umocnił się nieznacznie wobec dolara i euro po osłabieniu amerykańskiej waluty na rynkach światowych. Gorsze od oczekiwanych dane z USA o dynamice PKB w II kwartale 2006 umocniły niemieckie obligacje - stąd powstało oczekiwanie rynku na umocnienie polskich papierów w dalszej części sesji. Złoty po porannym stosunkowo mocnym otwarciu osłabiał się w ciągu sesji. Około 14.00 za euro płacono nawet 3,93 zł. Sytuacja ta zmieniła się po publikacji danych w USA, czyli po 14.30. Trend spadkowy został wyhamowany, choć złoty nadal był słabszy niż na otwarciu. Około godziny 14.35 za euro płacono 3,9240 zł wobec 3,9170 zł na otwarciu w piątek i na czwartkowym zamknięciu. Dolara wyceniano na 3,0835 zł. Złoty po porannym stosunkowo mocnym otwarciu osłabiał się w ciągu sesji wobec euro. Około godziny 16.15 za euro płacono 3,935 zł wobec 3,9170 zł na otwarciu w piątek i na czwartkowym zamknięciu. Dolara wyceniano na 3,0855 zł w stosunku do, odpowiednio, 3,0870 zł i 3,0710 zł. Złoty pozostawał słaby, gdyż inwestorzy obawiają się o kształt przyszłorocznego budżetu. Sytuacja techniczna złotego względem euro sygnalizuje zakończenie krótkoterminowego trendu spadkowego. Wskazuje o tym osiągnięcie poziomu wyprzedania przy wskaźniku RSI. Przez kilka ostatnich sesji kurs euro przesuwał się po dolnym ograniczeniu wstęgi Bollingera. W końcu poziom wsparcia na wysokości 3,91 pln za euro okazał się na tyle silnym wsparciem, że na zakończenie tygodnia zloty spadł do poziomu 3,9330-3,9350 pln. Jeśli chodzi o wskaźnik MACD to w okresie ostatniego roku po raz 4 osiągnął wartość zbliżoną minimum rocznego. Dywergencja jest ujemna. O zakończeniu tendencji wzmacniania złotego świadczy wartość wskaźnika RSI, który wynosi 33,43 i jest nieznacznie wyższy od minimalnej wartości zanotowanej na początku maja bieżącego roku wynoszącej nieco ponad 20. Wskaźnik Momentum również sygnalizuje zakończenie trendu wzrostowego dla złotego. Jednak odreagowanie ma swój zasięg. Ograniczeniem pierwszego rzędu jest wartość SMA15, która po piątkowej sesji wynosi 3,9895 pln a jeśli ten opór zostanie pokonany to następnym jest obecne górne ograniczenie wstęgi Bollingera na poziomie 4,0384 pln. USD/PLN Wartość 1USD/1PLN w okresie ostatnich 7 dni wahała się od 3.0710 do 3.1387, czyli o 2,2%. W piątek dolara wyceniano na 3,0855 zł w stosunku do 3,0870 zł w czwartek i 3,0710 zł w środę. Publikacja przez Amerykański Departament Handlu, który poinformował w piątek, że PKB USA wzrósł w II kw 2006 o 2,5 proc. wobec wzrostu o 5,6 proc. w I kw. Analitycy spodziewali się w tym okresie wzrostu PKB o 3 proc., pozwolił złotemu ograniczyć spadki względem amerykańskiej waluty. Jednak to co ma miejsce na polskim rynku jedynie w niewielkim stopniu ma wpływ na notowania złotego. Sytuację w Polsce można określić mianem standardowej czyli w dalszym ciągu na rynek docierają informacje o szybko rozwijającej się gospodarce oraz względnym braku zamieszania ze strony polityki. W minionym tygodniu opublikowano kilka danych dotyczących polskiej gospodarki. Istotność dla rynku walutowego danych sprzedaży detalicznej wynosi 6/10 więc oprócz wydarzeń ze światowych rynków również te dane miały wpływ na zachowanie złotego. Według danych czerwcowych sprzedaż detaliczna wzrosła o 10,7% przy oczekiwaniach rynkowych na poziomie 10,9%. Ta niewielka różnica nie spowodowała istotnych zmian na rynku ponieważ stale utrzymujący się wzrost powyżej 10% oznacza najwyższą dynamikę od kilku lat a to z kolei w odpowiedni sposób hamuje nerwowe zachowania. Dalszej poprawie uległa sytuacja 3
na rynku pracy gdzie bezrobocie po danych czerwcowych spadło do 16%. Nawet jeśli wykluczyć sezonowość to należy wspomnieć, że ta figura jest pozytywna jeśli porównać ją do danych sprzed roku kiedy to dane z czerwca 2005 r., wskazywały na poziom bezrobocia w wysokości 18%. Nie można jednak zapominać, że wzrost gospodarczy niesie za sobą negatywne następstwa a mianowicie wzrost inflacji poprzez zwiększenie presji płacowej. Jak do tej pory efekt jest widoczny głównie we wzroście cen producentów inflacji PPI, która w zeszłym tygodniu wzrosła aż do 2,8%. W tych warunkach złoty zdołał umocnić się do poziomu 3,1009 za dolara. Dolne ograniczenie ze względu na wstęgę Bollingera znajduje się na poziomie 3,0366 pln. Istnieje możliwość chwilowego umocnienia się złotego względem dolara ze względu na wartość wskaźnika RSI, który po piątkowej sesji znajduje się na poziomie 41,08. Jednak to umocnienie może wynikać jedynie z relacji euro/dolar na światowych rynkach. Momentum po osiągnięciu najniższego poziomu od maja bieżącego roku przechodzi łagodnie do trendu rosnącego. Zarówno dla relacji usd/pln jak również relacji dla franka szwajcarskiego będzie najbliższe posiedzenie EBC. CHF/PLN W przyszłym tygodniu inwestorzy będą uważnie przyglądać się informacjom napływającym z EBC oraz czy kolejna podwyżka stóp procentowych będzie miała miejsce jeszcze w sierpniu lub zostanie przełożona na wrzesień. Ponieważ oczekiwania inwestorów są podzielone to sama decyzja wiele nowego nie wniesie a bardziej istotne dla rynku będzie komunikat, który uzasadni decyzję, gdzie sugestie wyższej presji inflacyjnej a co za tym idzie kolejnych podwyżek ponad wliczony już w rynek poziom 3,25% mogą zaszkodzić złotemu nie tylko w relacji do euro jak również do franka szwajcarskiego. Na międzynarodowym rynku najbliższy poziom wsparcia dla relacji dolar amerykański względem franka szwajcarskiego wynosi 1,2287 chf za dolara a następny znajduje się o 172 pipsy niżej czyli na poziomie 1,2115 franka szwajcarskiego za dolara. Z kolei najbliższy poziom oporu po piątkowych notowaniach to 1,2556 chf a następny to 1,2633 chf za dolara amerykańskiego. Sytuacja techniczna relacji złotego do franka szwajcarskiego sygnalizuje, że po zamknięciu piątkowych notowań na poziomie 2,5001 złoty będzie kierował swoje notowania w kierunku SMA15, która znajduje się na poziomie 2,5429 pln za chf. Wskaźnik RSI po wydostaniu się ze strefy wyprzedania znajduje się na poziomie 33,43 co sygnalizuje, że najbliższy tydzień będzie przebiegał pod znakiem osłabiania się złotego względem franka szwajcarskiego. 4
Bardzo szeroka jest wstęga Bollingera, której zasięg zawiera się w przedziale 2,4526-2,5796 pln. Osłabianie się złotego powyżej przełamanego w piątek poziomu 2,50 pln za franka doprowadzi do wygenerowania sygnału kupna na wskaźniku MACD a to z kolei potwierdzi ten sygnał na wskaźniku RSI. Najbliższe wsparcie znajduje się nieco powyżej poziomu 2,48 pln potwierdzane przez minimalną wartość RSI (poniżej 30) w skali ostatniego roku. Najbliższy poziom oporu to 2,54 pln za franka szwajcarskiego. Słowniczek wyrażeń ATR (Average True Range) - średnia rzeczywistego zasięgu. Jest to wskaźnik mierzący zmienność cen. Niskie wartości wskaźnika obecne są w okresach konsolidacji jaka towarzyszy kształtowaniu szczytów np. niektórych formacji cenowych lub bezpośrednio po okresach stabilizacji. Wysokie wartości wskaźnika często towarzyszą kształtowaniu lokalnych minimów poprzedzonych gwałtownymi spadkami. Wskaźnik jest też wykorzystywany do ustalania poziomów dla zleceń z limitem aktywacji (stop). CCI (20) - Wskaźnik CCI (Commodity Channel Index) jest używany do wyznaczania sygnałów kupna. CCI najczęściej analizuje się w oparciu o linię Signal (jest to średnia ze wskaźnika). Sygnał kupna (K) zostaje wygenerowany gdy wskaźnik po ustanowieniu minimum (na bardzo niskim poziomie) przebija w górę linię Signal. Możliwa jest też analiza wskaźnika w oparciu o poziomy wykupienia/wysprzedania (patrz ROC). Cechą charakterystyczną CCI jest to, że najczęściej generuje on sygnały kupna wcześniej niż inne wskaźniki. MACD (Moving Average Convergence Divergence) - Sygnał kupna (K) zostaje wygenerowany, gdy MACD przebija od dołu niemalejącą linię Signal. Sygnał sprzedaży (S) zostaje wygenerowany, gdy MACD przebija od góry nierosnącą linię Signal. Sygnał kupna zostaje wygenerowany najczęściej poniżej poziomu zerowego, a sygnał sprzedaży powyżej tego poziomu. Jednak bywają wyjątki. Do takich należy sytuacja, gdy nieco ponad poziomem zerowym dochodzi do łagodnego spadku a następnie wzrostu wskaźnika, przy czym następuje przebicie w górę linię Signal - zostaje najczęściej wygenerowany sygnał kupna zapowiadający długą zwyżkę. MOMENTUM - Wskaźnik Momentum analizuje się w oparciu o linię Signal. Sygnał kupna (K) zostaje wygenerowany, gdy wskaźnik przebija od dołu niemalejącą linię Signal. Sygnał sprzedaży (S) zostaje wygenerowany, gdy wskaźnik przebija od góry nierosnącą linię Signal. Sygnał kupna powinien zostać wygenerowany poniżej poziomu zerowego lub w jego pobliżu, a sygnał sprzedaży powyżej tego poziomu. Parabolic SAR - Stop and Reversal paraboliczny - Wskaźnik wykorzystywany jest przede wszystkim do określenia poziomów zamykania pozycji. Długie pozycje należy zamykać w momencie zejścia notowań poniżej wykresu Parabolic. Sygnałem zamknięcia krótkich pozycji jest wejście notowań powyżej przebiegu wskaźnika. Po przebiciu wskaźnik bez względu na zmianę ceny porusza się w kierunku adekwatnym do przebicia, pod uwagę brana jest tylko bezwzględna zmiana ceny. Dopiero w momencie przebicia podejmuje ruch przeciwny. RSI (14) - (Relative Strength Index) informuje o sygnałach, gdy dany walor znajduje się w trendzie horyzontalnym. Do analizy tego wskaźnika konieczne jest wyznaczenie poziomów wykupienia i wysprzedania. Poziom wykupienia najczęściej wyznacza się na wysokości 70-80% a poziom wysprzedania na wysokości 20-30%. Sygnał kupna (K) zostaje wygenerowany 5
przy wzroście wskaźnika ponad poziom wysprzedania. Sygnał sprzedaży (S) zostaje wygenerowany przy spadku wskaźnika poniżej poziomu wykupienia. SMA 15 - (Simple Moving Average) prosta średnia krocząca. Wskaźnik generuje sygnały, jednak pod warunkiem odpowiedniego ustalenia parametru średniej. Zależy on od indywidualnego charakteru danego waloru jak również od czasu inwestowania (np. krótko-, długoterminowy). Sygnał kupna (K) zostaje wygenerowany, gdy linia kursu zostaje przebita przebija od dołu. Sygnał sprzedaży (S) zostaje wygenerowany, gdy kurs przebija od góry nierosnącą średnią. Wstęga Bollingera (Bollinger Band) Jest to obszar, w którym powinna utrzymywać się cena waloru. Wyjście linii kursu poza ten obszar oznacza sygnał krótkotrwałego odwrócenia tendencji. Sygnał kupna (K) zostaje wygenerowany, gdy linia kursu spada poniżej dolnego ograniczenia wstęgi. Sygnał sprzedaży (S) zostaje wygenerowany, gdy kurs przebuja górne ograniczenie wstęgi. TRIX - Wskaźnik określa jednookresowe momentum z potrójnie wygładzonej ekspotencjalnie średniej kursu. Potrójne wygładzenie powinno wyeliminować cykle trwające krócej niż długość wybranego we wskaźniku przedziału czasowego. Podstawowe sygnały płyną ze zmiany kierunku wskaźnika. Jeżeli zaczyna rosnąć jest to sygnał kupna, sprzedaż sygnalizowana jest w momencie spadku wskaźnika. Warto także szukać dywergencji względem kursu. Można też nałożyć linię sygnalną (średnia ze wskaźnika), której odpowiednie przebicie będzie stanowić sygnał. / źródło: materiały własne oraz M.Brendota www.bossa.pl/ AF a.filipek@aii.pl AF Treść powyższej analizy jest tylko i wyłącznie wyrazem osobistych poglądów jej autora i nie stanowi "rekomendacji" w rozumieniu przepisów Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 r. w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych, lub ich emitentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 206, poz. 1715). Zgodnie z powyższym www.aii.pl oraz autor nie ponoszą jakiejkolwiek odpowiedzialności za decyzje inwestycyjne podejmowane na podstawie niniejszych komentarzy i analiz. 6