ROLA INŻYNIERA KONSULTANTA W PRZEDSIĘWZIĘCIU BUDOWLANYM

ROLA INŻYNIERA KONSULTANTA W PRZEDSIĘWZIĘCIU BUDOWLANYM Wykładowca: mgr inż. Włodzimierz Kiernożycki Politechnika Poznańska, 26 Stycznia 2014 r. 1

PROGRAM WYKŁADU 1. Strony umowy (kontraktu) 2. Cele i obowiązki Zamawiającego oraz Wykonawcy w realizacji przedsięwzięcia budowlanego 4. Rola Inżyniera i jego obowiązki oraz uprawnienia na poszczególnych etapach realizacji kontraktu 5. Chronologia przebiegu kontraktu 7. Zmiany w kontrakcie w kontekście Prawa zamówień publicznych 8. Roszczenia i spory 2

STRONY UMOWY (KONTRAKTU) 3

STRONY UMOWY (KONTRAKTU) umowa o dzieło umowa o roboty budowlane Prawo zamówień publicznych Prawo budowlane Warunki Kontraktu FIDIC Zamawiający Inwestor Zamawiający Inwestor Zamawiający Przyjmujący zamówienie Wykonawca Wykonawca - Wykonawca 4

ZAMAWIAJĄCY 5

OBOWIĄZKI STRON KONTRAKTU - ZAMAWIAJĄCY Celem Zamawiającego jest zrealizowanie projektu: zgodnie ze standardami określonymi w opisie przedmiotu zamówienia (projekt budowlany, projekt wykonawczy, specyfikacje techniczne wykonania i odbioru / program funkcjonalnoużytkowy), w ramach obowiązującego budżetu w obowiązującym terminie 6

OBOWIĄZKI STRON KONTRAKTU - ZAMAWIAJĄCY Do obowiązków inwestora (Art.18 PB) należy zorganizowanie procesu budowy, z uwzględnieniem zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia a w szczególności zapewnienie: wykonania projektu budowlanego i, stosownie do potrzeb, innych projektów, objęcia kierownictwa budowy przez kierownika budowy, w tym przechowywanie i prowadzenie dziennika budowy Te obowiązki są przenoszone na Wykonawcę na podstawie umowy na roboty budowlane 7

OBOWIĄZKI STRON KONTRAKTU - ZAMAWIAJĄCY Do obowiązków inwestora (Art.18 PB) należy zapewnienie: opracowania planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, wykonania i odbioru robót budowlanych, Powyższe obowiązki są przenoszone na Wykonawcę na podstawie umowy na roboty budowlane nadzoru nad wykonywaniem robót budowlanych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych Powyższe obowiązki są przenoszone na Inżyniera na podstawie umowy zlecenia 8

OBOWIĄZKI STRON KONTRAKTU - ZAMAWIAJĄCY Na podstawie Art.41ust.4 PB Inwestor jest obowiązany zawiadomić o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych, do zawiadomienia dołączając; oświadczenie kierownika budowy (robót), stwierdzające sporządzenie planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz przyjęcie obowiązku kierowania budową, oraz dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia, wymagane wg Art. 42 ust.2 p.2.pb Obowiązek dostarczenia oświadczenia kierownika budowy (robót) wraz z danymi o których mowa powyżej jak również umieszczenia tablicy informacyjnej i ogłoszenia na budowie lub rozbiórce, zawierających dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia, są przenoszone na Wykonawcę na podstawie umowy na roboty budowlane 9

OBOWIĄZKI STRON KONTRAKTU - ZAMAWIAJĄCY Do obowiązków inwestora (Zamawiającego) zgodnie z Art.57 PB może należeć uzyskanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. W tym celu konieczne jest zgromadzenie odpowiednich dokumentów potwierdzających wykonanie obiektu zgodnie z warunkami pozwolenia na budowę i innymi przepisami. 10

OBOWIĄZKI STRON KONTRAKTU - ZAMAWIAJĄCY Prawo budowlane Art. 57.1. Do zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu budowlanego lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie inwestor jest obowiązany dołączyć: 1) oryginał dziennika budowy; 2) oświadczenie kierownika budowy: a) o zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym i warunkami pozwolenia na budowę oraz przepisami, b) o doprowadzeniu do należytego stanu i porządku terenu budowy, a także w razie korzystania drogi, ulicy, sąsiedniej nieruchomości, ( ); 11

OBOWIĄZKI STRON KONTRAKTU - ZAMAWIAJĄCY Prawo budowlane Art. 57.1. Do zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu Budowlanego lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie inwestor jest obowiązany dołączyć: 3) oświadczenie o właściwym zagospodarowaniu terenów przyległych, jeżeli eksploatacja wybudowanego obiektu jest uzależniona od ich odpowiedniego zagospodarowania; 4) protokoły badań i sprawdzeń; 5) inwentaryzację geodezyjną powykonawczą; ( ) 12

OBOWIĄZKI STRON KONTRAKTU - ZAMAWIAJĄCY Prawo budowlane Art. 57.2. W razie zmian nieodstępujących w sposób istotny od zatwierdzonego projektu lub warunków pozwolenia na budowę, dokonanych podczas wykonywania robót, do zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, należy dołączyć kopie rysunków wchodzących w skład zatwierdzonego projektu budowlanego, z naniesionymi zmianami, a w razie potrzeby także uzupełniający opis. W takim przypadku oświadczenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. a, powinno być potwierdzone przez projektanta i inspektora nadzoru inwestorskiego, jeżeli został ustanowiony. Obowiązki Inwestora (Zamawiającego) określone w Art. 57.1 i 57.2 PB są przenoszone na Wykonawcę na podstawie umowy na roboty budowlane 13

OBOWIĄZKI STRON KONTRAKTU - ZAMAWIAJĄCY Przez umowę o roboty budowlane, Zamawiający: zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót a w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia (Art. 647 Kc) Zamawiający w ramach zamówienia na zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych może zlecić Wykonawcy opracowanie projektu. 14

OBOWIĄZKI STRON KONTRAKTU - ZAMAWIAJĄCY Przez umowę o roboty budowlane, Zamawiający solidarnie odpowiada za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy(art. 647/1 5 Kc) Zamawiający może przejąć wierzytelność od Wykonawcy, zapłacić podwykonawcy a następnie potrącić z wynagrodzenia Wykonawcy zobowiązuje się do udzielenia Wykonawcy gwarancji zapłaty za roboty budowlane w celu zabezpieczenia terminowej zapłaty umówionego wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych (Art. 649/1Kc) 15

OBOWIĄZKI STRON KONTRAKTU - ZAMAWIAJĄCY Obowiązki Inwestora - Zamawiającego wynikające z Prawa zamówień publicznych, to: przeprowadzenie postępowania przetargowego i zawarcie umowy z Wykonawcą W szczególności udzielenie zamówienia na roboty budowę lub zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych. prowadzenie inwestycji zgodnie z procedurami wynikającymi z przepisów Prawa zamówień publicznych 16

WYKONAWCA 17

OBOWIĄZKI STRON KONTRAKTU - WYKONAWCA Na podstawie Art. 647 Kc Wykonawca, przez umowę o roboty budowlane, zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej. Wykonać roboty lub projekt i roboty zgodnie z warunkami i standardami określonymi w kontrakcie, zapewnić wykonanie robót w sposób bezpieczny dla wszystkich osób biorących udział w kontrakcie oraz dla osób trzecich i środowiska Usunąć wady w robotach w okresie rękojmi za wady, zapewnić gwarancję jakości w ustalonym zakresie i Czasie Wykonawca ponosi solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę (Art. 647/1 5). 18

OBOWIĄZKI STRON KONTRAKTU - WYKONAWCA Zgodnie z Art. 651 Kc, wykonawca powinien niezwłocznie zawiadomić inwestora jeżeli dostarczona przez inwestora dokumentacja, teren budowy, maszyny lub urządzenia nie nadają się do prawidłowego wykonania robót albo jeżeli zajdą inne okoliczności które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu robót. W niektórych kontraktach wymagane jest oświadczenie wykonawcy, że zapoznał się z miejscem budowy, warunkami naturalnymi, projektem budowlanym i wykonawczym, że nie wnosi do nich uwag, a dostarczona dokumentacja oraz warunki budowy umożliwiają wykonanie przedmiotu zamówienia zgodnie z umową. 19

OBOWIĄZKI STRON KONTRAKTU - WYKONAWCA Jeżeli wykonawca przejął protokolarnie od inwestora teren budowy, ponosi on aż do chwili oddania obiektu odpowiedzialność na zasadach ogólnych za szkody wynikłe na tym terenie (Art. 652) Zamawiający nie powinien poprzestawać tylko na tej ogólnej zasadzie, lecz zabiegać o odpowiednie ubezpieczenie robót kontraktowych oraz szkód w mieniu i na zdrowiu osób trzecich 20

OBOWIĄZKI STRON KONTRAKTU - WYKONAWCA Zapisy Art. 656 1 Kc określają, że w ramach zawartej umowy na roboty budowlane, stosuje się odpowiednio przepisy o umowie o dzieło, odnoszące się do skutków opóźnienia się przez wykonawcę z rozpoczęciem robót lub wykończeniem obiektu albo wykonywania przez wykonawcę robót w sposób wadliwy lub sprzeczny z umową, do rękojmi za wady wykonanego obiektu, jak również do uprawnienia inwestora do odstąpienia od umowy przed ukończeniem obiektu. Wynika stąd, że nie wszystkie zapisy zawarte w Tytule XV Kc Umowa o dzieło mają zastosowanie przy Umowie na roboty budowlane. W szczególności zasady wynagrodzenia określone w Tytule XV powinny być dostosowane do specyfiki umowy na roboty budowlane. 21

SZCZEGÓLNE OBOWIĄZKI WYKONAWCY WYNIKAJACE Z UMOWY NA ZAPROJEKTOWANIE I WYKONANIE ROBÓT WG FIDIC Ogólne zobowiązania projektowe [5.1] Ż Obowiązek posiadania przez Projektantów odpowiednich doświadczeń i uprawnień projektowych zgodnie z Prawem budowlanym Dokumenty Wykonawcy [5.2] Ż Obowiązek opracowania przez Wykonawcę projektu budowlanego i uzyskania prawomocnej decyzji o pozwoleniu na budowę Dokumentacja Powykonawcza [5.6] Ż Obowiązek opracowania przez Wykonawcę geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej oraz kopii rysunków z projektu budowlanego z naniesionymi zmianami 22

ODPOWIEDZIALNOŚĆ W RAMACH WARUNKÓW FIDIC książka czerwona żółta srebrna złota wykonanie projektu inwestycji Zamawiający Wykonawc a Wykonawca Wykonawca wykonanie robót Wykonawca Wykonawc Wykonawca Wykonawca a zarządzanie/ administrowanie kontraktem Inżynier Inżynier Zamawiający Zamawiający obsługiwanie inwestycji nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy Wykonawca 23

OGÓLNE ZASADY ZARZĄDZANIA KONTRAKTEM ZGODNIE Z PROCEDURAMI FIDIC Kontrakt pomiędzy Zamawiającym a Wykonawcą wg KC lub KC i Warunków FIDIC 1999 ZAMAWIAJĄCY WYKONAWCA Kontrakt pomiędzy Zamawiającym a Inżynierem Kodeks Cywilny - umowa zlecenia INŻYNIER/ Nadzór Inwestorski Inżynier zarządza Kontraktem w imieniu Zamawiającego na podstawie FIDIC Wypełnia obowiązki nadzoru inwestorskiego zgodnie z prawem budowlanym 24

OGÓLNE ZASADY ZARZĄDZANIA KONTRAKTEM ZGODNIE Z PROCEDURAMI FIDIC 1. Zamawiający (Inwestor) 2. Wykonawca (Kierownik budowy) 3. Inżynier (Inspektor nadzoru inwestorskiego) 25

OBOWIĄZKI I UPRAWNIENIA INŻYNIERA Inżynier zarządza kontraktem działając w ramach Warunków Kontraktu FIDIC w imieniu Zamawiającego Inżynier nie jest stroną Kontraktu 26

UPRAWNIENIA I OBOWIĄZKI INŻYNIERA OKREŚLONE W WARUNKACH KONTRAKTOWYCH FIDIC Inżynier jest głównym egzekutorem zapisów Kontraktu i nadzoruje by obie strony tych zapisów przestrzegały Inżynier działa rzetelnie, zgodnie z posiadaną wiedzą, doświadczeniem i etyką zawodową Inżynier nie jest bezstronnym pośrednikiem pomiędzy Stronami Kontraktu FIDIC 27

UPRAWNIENIA I OBOWIĄZKI INŻYNIERA OKREŚLONE W WARUNKACH KONTRAKTOWYCH FIDIC Klauzula 3.1 Obowiązki i uprawnienia Inżyniera Inżynier nie ma prawa korygowania Kontraktu (wnoszenia poprawek do Kontraktu) Klauzula 3.5 Ustalenia Inżynier ocenia konieczność zmian i ich skutków oraz konsultuje ze stronami warunki zawarcia porozumienia w kwestii wprowadzenia zmian, (biorąc pod uwagę względy rzeczowe, finansowe i prawne) Inżynier nie może dokonać ustalenia (i wydać polecenia) w sprawie, która wymaga zmiany umowy, a pomiędzy Stronami nie doszło do uzgodnienia stanowisk. 28

UPRAWNIENIA I OBOWIĄZKI INŻYNIERA OKREŚLONE W WARUNKACH KONTRAKTOWYCH FIDIC Inżynier jest zobowiązany: wydać Powiadomienie o Dacie Rozpoczęcia Popularne Polecenie rozpoczęcia Robót sprawdzić czy Wykonawca zawarł odpowiednie ubezpieczenia ocenić i zaakceptować Program zawierający harmonogram postępu prac i raport uzasadniający Nie jest wymagana akceptacja w postaci podpisu Inżyniera pod Programem przedłożonym przez Wykonawcę. 29

UPRAWNIENIA I OBOWIĄZKI INŻYNIERA OKREŚLONE W WARUNKACH KONTRAKTOWYCH FIDIC Inżynier systematycznie kontroluje postęp prac projektowych i budowy (w zależności od formy kontraktu) Klauzula 5.2 Dokumenty Wykonawcy (żółta książka) Inżynier dokonuje przeglądów dokumentacji opracowywanej przez Wykonawcę pod względem zgodności z zamówieniem ale nie sprawdza jej ani weryfikuje - nie wolno mu wkraczać w obowiązki i prawa Projektanta określone w Art. 20 i 21 Prawa budowlanego 30

UPRAWNIENIA I OBOWIĄZKI INŻYNIERA OKREŚLONE W WARUNKACH KONTRAKTOWYCH FIDIC Inżynier systematycznie: sprawdza czy są przestrzegane: warunki bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, wymagania w zakresie ochrony środowiska, właściwe relacje ze społeczeństwem, sprawdza jakość materiałów, aktualność atestów, świadectw zgodności i certyfikatów, 31

UPRAWNIENIA I OBOWIĄZKI INŻYNIERA OKREŚLONE W WARUNKACH KONTRAKTOWYCH FIDIC Inżynier systematycznie: przeprowadza inspekcje na budowie i w miejscu wytwarzania materiałów i urządzeń oraz uczestniczy w badaniach i próbach (odbiory częściowe), analizuje i ocenia postęp kontraktu w stosunku do Programu 32

UPRAWNIENIA I OBOWIĄZKI INŻYNIERA OKREŚLONE W WARUNKACH KONTRAKTOWYCH FIDIC W celu bieżącego rozliczania Kontraktu i dokonywania zapłaty, Inżynier: sprawdza Rozliczenia Miesięczne przedkładane przez Wykonawcę, dokonuje oszacowania wartości robót na podstawie wycenionego kosztorysu i obmiarów (Czerwona Książka) lub oceny zaawansowania lub dokonanej akceptacji elementów rozliczeniowych (Żółta Książka), wydaje Przejściowe Świadectwa Płatności jako podstawę dla wystawienia faktur 33

UPRAWNIENIA I OBOWIĄZKI INŻYNIERA OKREŚLONE W WARUNKACH KONTRAKTOWYCH FIDIC Po zakończeniu Robót Inżynier wystawia Świadectwo Przejęcia przedmiotu umowy przez Zamawiającego Po upływie Okresie Zgłaszania Wad Inżynier wystawia Świadectwo Wykonania, stanowiące poświadczenie wypełnienia obowiązków Wykonawcy w Okresie Zgłaszania Wad (rękojmi za wady) 34

OGRANICZENIA NAJCZĘŚCIEJ WPROWADZANE DO ZAKRESU USŁUGI INŻYNIERA Inżynier nie ma prawa wydać polecenia zmiany: zabronionej przez Prawo zamówień publicznych, wymagającej pisemnej zmiany umowy pomiędzy Stronami. Jeżeli zmiana wymaga pisemnej zmiany Kontraktu, Inżynier wydaje polecenie takiej zmiany, dopiero po podpisaniu odpowiedniej zmiany Kontraktu przez Strony 35

OBOWIĄZKI NAJCZĘŚCIEJ DODAWANE DO ZAKRESU USŁUGI INŻYNIERA Inżynier może być zobowiązany do: udziału w przekazaniu Terenu Budowy, wykonywania czynności nadzoru inwestorskiego zgodnie z prawem budowlanym kontrolowania zgodności wykonywanych robót z dokumentacją projektową i warunkami pozwolenia na budowę, wykonywania innych czynności przypisanych Inwestorowi według Prawa budowlanego 36

OBOWIĄZKI NAJCZĘŚCIEJ DODAWANE DO ZAKRESU USŁUGI INŻYNIERA Inżynier może być zobowiązany do: sprawdzenia prawidłowości zabezpieczenia wykonania, opiniowania zatrudnienie podwykonawców, wdrożenia systemu obiegu dokumentów w kontrakcie, kontroli realizacji budżetu projektu i prognozowania jego finalnego kosztu, składania Zamawiającemu wszelkich raportów. 37

CHRONOLOGIA PRZEBIEGU KONTRAKTU WG FIDIC 1999 PRZYGOTOWANIE DO ROZPOCZĘCIA 4.2 Wykonawca dostarcza Zabezpieczenie Wykonania 1.1.1.1. Podpisanie Umowy przez Wykonawcę Przygotowanie do rozpoczęcia Robót Maks.42 dni 8.1 Wydanie Wykonawcy przez Inżyniera Powiadomienia o Dacie Rozpoczęcia (nie mniej niż 7 dni przed Datą Rozpoczęcia 8.1 Data Rozpoczęcia 18.1 Przedłożenie Ubezpieczeń 38

CHRONOLOGIA PRZEBIEGU KONTRAKTU WG FIDIC 1999 OKRES REALIZACJI 8.1 Data Rozpoczęcia 18.1 Przedłożenie Ubezpieczeń 1.1.3.3 i 8.2 Czas na Ukończenie (Okres realizacji Robót) Maks. 14 dni Maks. 28 dni 5.2 Dokumenty Wykonawcy (projekt budowlany) 8.2 Rozpoczecie i kontynuacja Robót 5.2 Dokumenty Wykonawcy (pozostałe opracowania) 13 Zmiany 20 Roszczenia Wykonawcy, spory, arbitraż 2.5 Roszczenia Zamawiającego 14. Płatności przejściowe 9. Przeprowadzenie Prób Końcowych 10.1 Wniosek Wykonawcy o Świadectwo Przejęcia 10.1 Wystawienie Wykonawcy Świadectwa Przejęcia 39

CHRONOLOGIA PRZEBIEGU KONTRAKTU WG FIDIC 1999 OKRES ZGŁASZANIA WAD Okres gwarancji jakości 1.1.3.7 Okres Zgłaszania Wad (Okres rękojmi za wady) Maks. 84 dni 10.1 Wystawienie Wykonawcy przez Inżyniera Świadectwa przejęcia 14.9 Poświadczenie do wypłaty Wykonawcy pierwszej połowy Kwot Zatrzymanych 14.10 Przedłożenie Inżynierowi przez Wykonawcę Oświadczenia (Rozliczenia) po Ukończeniu 12 Próby eksploatacyjne 11.1 Upływ Okresu Zgłaszania Wad? 40

CHRONOLOGIA PRZEBIEGU KONTRAKTU WG FIDIC 1999 ZWOLNIENIE OD ZOBOWIĄZAŃ 11.1 Upływ Okresu Zgłaszania Wad Okres gwarancji jakości? Zwolnienie od zobowiązań Maks. 56 dni Maks. 28 dni Maks. 21 dni? dni Maks. 28 dni 14.9 Poświadczenie przez Inżyniera do wypłaty Wykonawcy drugiej połowy Kwot Zatrzymanych 11.9 Wystawienie Świadectwa Wykonania 4.2 Zamawiający zwraca Zabezpieczenie Wykonania 14.11 Przedłożenie Inżynierowi przez Wykonawcę projektu Oświadczenia Ostatecznego 14.11,14.12 Przedłożenie przez Wykonawcę uzgodnionego Oświadczenia Ostatecznego wraz z oświadczeniem o Zwolnieniu od Zobowiązań 14.13 Podpisanie przez Inżyniera Ostatecznego Świadectwa Płatności? 41

ZMIANY W KONTRAKCIE W KONTEKŚCIE PRAWA ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH 42

ZMIANY W KONTRAKCIE W KONTEKŚCIE PRAWA ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH 43

ZMIANY - REGULACJE ZAWARTE W PZP Prawo zamówień publicznych zakazuje istotnych zmian postanowień zawartej umowy w stosunku do treści oferty (Art. 144 ust. 1) z wyjątkiem sytuacji gdy Zamawiający: przewidział możliwość dokonania takiej zmiany w ogłoszeniu o zamówieniu lub SIWZ oraz określił warunki zmiany 44

ZMIANY - REGULACJE ZAWARTE W PZP Umowa podlega unieważnieniu w części wykraczającej poza określenie przedmiotu zamówienia zawarte w specyfikacji istotnych warunków zamówienia (Art.140 ust. 3 PZP), jednak: zmiany ilości robót lub rozwiązania równoważne w rozumieniu Art. 30.4 PZP (często określane jako roboty zamienne) oraz prace dodatkowe niezbędne dla usunięcia skutków okoliczności i zdarzeń, których możliwość wystąpienia przewidziano w umowie, nie wykraczają poza określenie przedmiotu zamówienia 45

ZMIANY - REGULACJE ZAWARTE W PZP Zmian wykraczających poza dyspozycje Art. 140.3 oraz 144.1 nie można włączyć (zrealizować i rozliczyć) w ramach zamówienia podstawowego, mogą być realizowane tylko na podstawie odrębnej umowy: zamówienie z wolnej ręki albo tryb konkurencyjny 46

WPROWADZANIE ZMIAN W KONTRAKTACH FIDIC W ZGODZIE Z PZP Inżynier zarządzając Kontraktem, w szczególności w zakresie oceny konieczności i uzasadnienia zmian, stosuje się do ograniczeń wynikających z PZP. Zakres i warunki wprowadzenia zmian przewidziane w Warunkach Kontraktowych FIDIC, po zmodyfikowaniu niektórych Klauzul, mogą spełniać wymagania zawarte w Artykule 144 ust 1 PZP 47

ZAKRES I WARUNKI WPROWADZANIA ZMIAN W KONTRAKTACH FIDIC W 18-tu klauzulach Warunków Kontraktowych FIDIC przewidziano możliwość dokonania zmian w umowie i określono warunki takich zmian, z czego w 10-ciu przypadkach dotyczących istotnych zmian, jako ich przyczynę wymieniono ściśle okoliczności niezależne od obu Stron. Ponadto możliwość dokonania zmian w umowie wynika z całego kontekstu Warunków Kontraktowych FIDIC. 48

ZMIANY W WARUKACH KONTRAKTOWYCH FIDIC W Czerwonej Książce w Klauzuli 13.1 wymieniono następujące rodzaje zmian: zmiany ilościowe, jakościowe, zmiany lokalizacyjne lub gabarytowe, pominięcie jakiejkolwiek Roboty, dodatkowe roboty, urządzenia i materiały lub usługi, zmiany w kolejności i terminach wykonywania Robót zapis dotyczący Robót dodatkowych, urządzeń i materiałów lub usług, nie może być zastosowany do prac wykraczających poza przedmiot zamówienia (zabronione przez Art. 140.3.) 49

ZAMIANY W WARUNAKCH KONTRAKTOWYCH FIDIC W Żółtej Książce w Klauzuli 13.1 przewiduje się możliwość zmian ale nie określa wyraźnie co mogą obejmować zmiany Zapis dotyczący możliwości wprowadzenia zmian nie może być zastosowany do prac wykraczających poza przedmiot zamówienia (zabronione przez Art. 140.3.) 50

KLAUZULE PRZEWIDUJĄCE ISTOTNE ZMIANY W KONTRAKCIE Przyjmuje się, że istotne zmiany są skutkiem sytuacji lub okoliczności, przewidzianych w określonych klauzulach Warunków Kontraktowych FIDIC, dających Wykonawcy prawo do ubiegania się o przedłużenie Czasu na Ukończenie i/lub dopłatę do Ceny Kontraktowej. Jednakże nie wszystkie istotne zmiany (chociaż przewidziane w WK FIDIC) mogą być wprowadzone do zawartej umowy na zamówienie publiczne. 51

KLAUZULE PRZEWIDUJĄCE ISTOTNE ZMIANY W KONTRAKCIE Klauzula 1.9 - Żółta Książka [Błędy w Wymaganiach Zamawiającego], Klauzula 2.1 [Prawo dostępu do Terenu Budowy], Klauzula 4.6 [Współpraca], Klauzula 4.7 [Wytyczenie], Klauzula 4.12 [Nieprzewidywalne warunki fizyczne], 52

KLAUZULE PRZEWIDUJĄCE ISTOTNE ZMIANY W KONTRAKCIE Klauzula 4.24 [Wykopaliska], Klauzula 5.1 - Żółta Książka [Ogólne zobowiązania projektowe], Klauzula 5.4 - Żółta Książka [Normy techniczne i przepisy], Klauzula 7.4 [Próby], 53

KLAUZULE PRZEWIDUJĄCE ISTOTNE ZMIANY W KONTRAKCIE Klauzula 8.4 [Przedłużenie Czasu na Ukończenie], Klauzula 8.5 [Opóźnienia spowodowane przez władze], Klauzula 9.2 [Opóźnione Próby Końcowe], Klauzula 10.3 [Zakłócanie Prób Końcowych], 54

KLAUZULE PRZEWIDUJĄCE ISTOTNE ZMIANY W KONTRAKCIE Klauzula 13.2 [Analiza wartości], Klauzula 13.7 [Korekty uwzględniające zmiany prawne], Klauzula 13.8 [Korekty uwzględniające zmiany Kosztu], Klauzula 14.1 [Cena Kontraktowa], Klauzula 17.3 [Ryzyko Zamawiającego], Klauzula 19.4 [Następstwa Siły Wyższej] 55

ANALIZA WYBRANYCH KLAUZUL WARUNKÓW KONTRAKTOWYCH FIDIC w 56

SCHEMAT ANALIZY KLAUZULI 4.12 [NIEPRZEWIDYWALNE WARUNKI FIZYCZNE] Zmiana w rozumieniu PZP Istotna Możliwa do uwzględnienia w ogłoszeniu/siwz (umowie) Nieistotna Inna Zmiana Tak Nie realizacyjna Roszczenie Terminowe Kwotowe Aneks Rozstrzygnięcie Inne: Zamówienie Zamówienie Ugoda dodatkowe w trybie Orzeczenie lub uzupełniające konkurencyjnym 57

SCHEMAT ANALIZY KLAUZULI 5.1 - ŻÓŁTA KSIĄŻKA [OGÓLNE ZOBOWIĄZANIA PROJEKTOWE] Zmiana w rozumieniu PZP Istotna Możliwa do uwzględnienia w ogłoszeniu/siwz (umowie) Nieistotna Inna Zmiana Tak Nie realizacyjna Roszczenie Terminowe Kwotowe Aneks Rozstrzygnięcie Inne: Zamówienie Zamówienie Ugoda dodatkowe w trybie Orzeczenie lub uzupełniające konkurencyjnym 58

SCHEMAT ANALIZY KLAUZULI 2.1 [PRAWO DOSTĘPU DO TERENU BUDOWY] Zmiana w rozumieniu PZP Istotna Możliwa do uwzględnienia w ogłoszeniu/siwz (umowie) Nieistotna Inna Zmiana Tak Nie realizacyjna Roszczenie Terminowe Kwotowe Aneks Rozstrzygnięcie Inne: Zamówienie Zamówienie Ugoda, Orzeczenie dodatkowe w trybie (zmiana w formie lub uzupełniające konkurencyjnym pisemnej) 59

KLAUZULE PRZEWIDUJĄCE NIEISTOTNE ZMIANY W KONTRAKCIE Inne klauzule Warunków Kontraktowych FIDIC odnoszące się do spraw wymagających pisemnej formy zmiany umowy 60

SCHEMAT ANALIZY KLAUZULI 4.3 [PRZEDSTAWICIEL WYKONAWCY] Zmiana w rozumieniu PZP Istotna Możliwa do uwzględnienia Nieistotna Inna w ogłoszeniu/siwz (umowie) (zmiana w formie pisemnej) Tak Nie Zmiana realizacyjna Roszczenie Terminowe Kwotowe Aneks Rozstrzygnięcie Inne: Zamówienie Zamówienie Ugoda dodatkowe w trybie Orzeczenie lub uzupełniające konkurencyjnym 61

KLAUZULE PRZEWIDUJĄCE MOŻLIWOŚĆ INNEGO SPOSOBU WYKONYWANIA KONTRAKTU Inne klauzule Warunków Kontraktowych FIDIC odnoszące się do spraw nie wymagających zmiany postanowień umowy 62

SCHEMAT ANALIZY KLAUZULI 8.6 [TEMPO WYKONAWSTWA] Zmiana w rozumieniu PZP Istotna Możliwa do uwzględnienia Nieistotna Inna w ogłoszeniu/siwz (umowie) Zmiana Tak Nie realizacyjna Roszczenie Terminowe Kwotowe Aneks Rozstrzygnięcie Inne: Zamówienie Zamówienie Ugoda dodatkowe w trybie Orzeczenie lub uzupełniające konkurencyjnym 63

ZADANIE DOMOWE Przeanalizować warunki zawarte w klauzulach WK FIDIC i pogrupować je wg omówionych ścieżek: klauzule przewidujące możliwość dokonania istotnych (w rozumieniu Art.144 ust.1) zmian w umowie i określające warunki takich zmian, przy czym Strony kontraktu nie mają bezpośrednio wpływu na wystąpienie tych okoliczności klauzule, które nie spełniają warunków przypisanych istotnej zmianie w rozumieniu Art.144 ust.1 lecz mogą uzasadnić konieczność udzielenia Wykonawcy zamówień dodatkowych z wolnej ręki na podstawie Art.67 ust 1 punkt 5) lub za pomocą procedury konkurencyjnej. 64

ZADANIE DOMOWE Przeanalizować warunki zawarte w klauzulach WK FIDIC i pogrupować je wg omówionych ścieżek (c.d.): sytuacje wynikające z zaniedbań Zamawiającego lub jego działań niezgodnych z umową, skutkujące możliwością roszczeń Wykonawcy na podstawie Kodeksu cywilnego, klauzule odnoszące się do spraw wymagających pisemnej formy zmiany umowy, klauzule odnoszące się do zmian realizacyjnych 65

WPROWADZANIE ZMIAN W KONTRAKTACH FIDIC W ZGODZIE Z PZP Kontrakt nr: Nazwa kontraktu: Miejsce i data wydania: POLECENIE PRZEDŁOŻENIA PROPOZYCJI WYKONAWCY W ZWIĄZKU Z PRZEWIDYWANA ZMIANĄ zgodnie z Klauzulą 13.1 Polecam w terminie do dnia przedstawić propozycję warunków na jakich Wykonawca jest w stanie wykonać opisane poniżej Zmiany:. Inżynier Kopie dla: Zamawiający Inżynier Wykonawca 66

WPROWADZANIE ZMIAN W KONTRAKTACH FIDIC W ZGODZIE Z PZP Kontrakt nr: Nazwa kontraktu: Miejsce i data wydania: PROPOZYCJA WYKONAWCY zgodnie z Klauzulą 13.2 Przedstawiamy propozycję, która zdaniem Wykonawcy: (i) przyśpieszy ukończenie, (ii) zmniejszy Zamawiającemu koszty przy realizacji, konserwacji (iii) lub eksploatacji, (iii) poprawi Zamawiającemu sprawność lub wartość ukończonych Robót, (iv) w inny sposób dostarczy Zamawiającemu pożytku. Zmiana polega na Poniżej przedstawiamy warunki na jakich Wykonawca jest w stanie wykonać opisaną propozycję: Opis prac/ Cena/ Czas Wykonania Przedstawiciel Wykonawcy: 67

WPROWADZANIE ZMIAN W KONTRAKTACH FIDIC W ZGODZIE Z PZP Kontrakt nr: Nazwa kontraktu: Miejsce i data wydania: PROTOKÓŁ KONIECZNOŚCI NR.., na wykonanie Zmian: Załącznik nr. do Arkusza A1 Przejściowego Świadectwa Płatności Opis zmiany. Uzasadnienie przyjęcia zmiany. Jednostka techniczna obmiaru/opis zmiany elementu.... Ilość przewidywanych Robót lub innych prac: Cena jednostkowa/ cena elementu - uzgodniona/ tymczasowa Załączniki:.. Wykonawca:.. Inżynier:. Zamawiający:.. 68

WPROWADZANIE ZMIAN W KONTRAKTACH FIDIC W ZGODZIE Z PZP Kontrakt nr: Nazwa kontraktu: Miejsce i data wydania: POLECENIE ZMIAN zgodnie z Klauzulami 3.5 i 13.1, w związku z podpisaniem przez Strony zmiany do Kontraktu nr.. z dnia.. Polecam wykonanie opisanych poniżej Zmian: Opis prac/ Czas na Wykonanie Inżynier: Kopie dla: Zamawiający Inżynier Wykonawca 69

ROSZCZENIA I SPORY 70

ROSZCZENIA STRON WG FIDIC Podstawy i tryb zgłaszania roszczeń przez Zamawiającego i przez Wykonawcę są traktowane zasadniczo różnie. Zamawiający i Wykonawca może zgłosić roszczenie: wynikające z kontraktu, wynikające z prawa obowiązującego dla kontraktu. 71

ROSZCZENIA ZAMAWIAJĄCEGO WG FIDIC Klauzule zawierające podstawy zgłaszania roszczeń przez Zamawiającego (przykłady): Klauzula 4.2 Zabezpieczenie Wykonania Klauzula 7.5 Odrzucenie Klauzula 7.6 Prace zabezpieczające i naprawcze Klauzula 8.6 Tempo wykonawstwa Klauzula 8.7 Kary za zwłokę Klauzula 9.4 Niepomyślny wynik Prób Końcowych 72

ROSZCZENIA ZAMAWIAJĄCEGO WG FIDIC Klauzule zawierające podstawy zgłaszania roszczeń przez Zamawiającego (przykłady): Klauzula 11.3 Przedłużenie Okresu Zgłaszania Wad Klauzula 11.4 Niewypełnienie obowiązku usuwania wad Klauzula 12.3 Próby ponowne Klauzula 15.4 Zapłata po rozwiązaniu Klauzula 18.1 Ogólne wymagania dla ubezpieczeń 73

ROSZCZENIA ZAMAWIAJĄCEGO WG FIDIC Tryb zgłaszania roszczeń przez Zamawiającego Klauzula 2.5 Zamawiający lub Inżynier da powiadomienie Wykonawcy gdy uważa, że ma tytuł do jakiejkolwiek zapłaty lub przedłużenia Okresu Zgłaszania wad. Powiadomienie dotyczące roszczenia o zapłatę będzie dane bezzwłocznie po tym kiedy Zamawiający się dowiedział o zdarzeniu lub okolicznościach uzasadniających roszczenie. 74

ROSZCZENIA ZAMAWIAJĄCEGO WG FIDIC Tryb zgłaszania roszczeń przez Zamawiającego Klauzula 2.5 Roszczenie dotyczące przedłużenia Okresu Zgłaszania Wad będzie dane przed upływem tego Okresu. Zamawiający musi przedstawić podstawy roszczenia wraz szczegółami dochodzonego odszkodowania. Po otrzymaniu powiadomienia Inżynier dokona ustalenia zgodnie z klauzulą 3.5. 75

ROSZCZENIA WYKONAWCY WG FIDIC Klauzule zawierające podstawy zgłaszania roszczeń przez Wykonawcę (przykłady): 1.9 (C) Opóźnienie rysunków lub instrukcji - jeśli Inżynier nie wyda poleceń w odpowiednim czasie, 1.9 (Ż) Błędy w Wymaganiach Zamawiającego - błąd w Wymaganiach Zamawiającego, którego nie dało się wcześniej wykryć, 2.1 Prawo dostępu do Terenu Budowy - Zamawiający nie udostępnił Terenu Budowy w terminie wskazanym w Kontrakcie, 76

ROSZCZENIA WYKONAWCY WG FIDIC Klauzule zawierające podstawy zgłaszania roszczeń przez Wykonawcę (przykłady): 4.7 Wytyczenie - błędy w danych odniesienia, 4.12 Nieprzewidywalne warunki fizyczne 4.24 Wykopaliska - polecenie Inżyniera dotyczące postępowania ze znaleziskami archeologicznymi, 7.4 Próby - są opóźnione przez Zamawiającego lub w jego imieniu, 77

ROSZCZENIA WYKONAWCY WG FIDIC Klauzule zawierające podstawy zgłaszania roszczeń przez Wykonawcę (przykłady): 8.4 Przedłużenie czasu na ukończenie - z powodu okoliczności wymienionych w tej klauzuli 8.5 Opóźnienia spowodowane przez władze, 8.9 Następstwa zawieszenia - jeżeli Inżynier poleci zawieszenie robót, 10.2 Przejęcie części robót 10.3 Zakłócanie prób końcowych - jeżeli Zamawiający opóźnia próbę końcową, 78

ROSZCZENIA WYKONAWCY WG FIDIC Klauzule zawierające podstawy zgłaszania roszczeń przez Wykonawcę (przykłady): 11.8 Badanie przez Wykonawcę przyczyn powstania wad - dotyczy wad, za które nie jest odpowiedzialny Wykonawca, 12.2 Opóźnione próby (Ż) - jeżeli Zamawiający opóźnia próby eksploatacyjne, 12.4 (Ż) Negatywny wynik prób eksploatacyjnych - jeśli Zamawiający opóźni dostęp do Urządzeń, 79

ROSZCZENIA WYKONAWCY WG FIDIC Klauzule zawierające podstawy zgłaszania roszczeń przez Wykonawcę (przykłady): 13.3 Procedura Zmian, 13.7 Korekty uwzględniające zmiany w prawie, 14.8 Opóźniona zapłata - roszczenie o koszt finansowania, w przypadku opóźnienia zapłaty 17.4 Następstwa ryzyk Zamawiającego - jeżeli nastąpią zdarzenia zaliczane do ryzyka Zamawiającego zgodnie z Klauzulą 17.3, 19.4 Następstwa Siły Wyższej, 80

ROSZCZENIA WYKONAWCY WG FIDIC Procedura dochodzenia roszczenia Klauzula 20.1: Wykonawca musi dać powiadomienie Inżynierowi o roszczeniu o zapłatę lub o przedłużenie czasu, bezzwłocznie nie później jednak niż 28 dni po dacie, w której Wykonawca dowiedział się o zdarzeniu lub okolicznościach. Powiadomienie nie musi wskazywać kwoty lub czasu, które są dochodzone, podstaw prawnych roszczenia, ani nie trzeba dołączać dokumentów uzasadniających roszczenie. Roszczenie o czas lub o zapłatę nie będzie brane pod uwagę w przypadku nie dania w terminie powiadomienia. 81

ROSZCZENIA WYKONAWCY WG FIDIC Wykonawca dostarczy w pełni uzasadnione roszczenie w ciągu 42 dni od chwili, w której Wykonawca dowiedział się o zdarzeniu lub okolicznościach. Inżynier da odpowiedź w terminie 42 dni. Roszczenie będzie przejściowym, a następne będą zgłaszane co miesiąc. O ile strony nie postanowią inaczej, to końcowe roszczenie zostanie zgłoszone w ciągu 28 dni po upływie zdarzenia uzasadniającego roszczenie. Świadectwa płatności winny uwzględniać wszelkie kwoty odnoszące się do roszczenia (klauzula 14.3 i 4.21(f)). 82

ROLA INŻYNIERA W ROZPOZNAWANIU ROSZCZEŃ Inżynier konsultuje roszczenie z każdą ze Stron kontraktu. 83

ROLA INŻYNIERA W ROZPOZNAWANIU ROSZCZEŃ Inżynier, zgodnie z klauzulą 3.5, po otrzymaniu powiadomienia o roszczeniu, dąży do uzyskania porozumienia między stronami. Inżynier ustala czy istnieją: okoliczności dające podstawą roszczenia, prawdziwe przyczyny i okoliczności towarzyszące, warunki kontraktu, które znajdują zastosowanie. 84

ROLA INŻYNIERA W ROZPOZNAWANIU ROSZCZEŃ Inżynier może polecić aby Wykonawca prowadził zapisy, dowodzące zasadności roszczeń, a w tym dotyczące poniesionych kosztów i innych wydarzeń uzasadniających, zdaniem Wykonawcy, jego roszczenie. 85

ROLA INŻYNIERA W ROZPOZNAWANIU ROSZCZEŃ Inżynier powinien rozpoznać roszczenie w równoważony sposób, biorąc pod uwagę zarówno interes Wykonawcy jak i Zamawiającego. Jeżeli w rezultacie działań do których Inżynier jest zobowiązany na podstawie Klauzuli 3.5 [Ustalenia] nie doszło do uzgodnienia pomiędzy Stronami, Inżynier dokonuje obiektywnego ustalenia, zgodnie z kontraktem uwzględniając wszystkie istotne okoliczności. Ustalenie powinno być uzasadnione. 86

ROLA INŻYNIERA W ROZPOZNAWANIU ROSZCZEŃ Ustalenie Inżyniera (zatwierdzenie lub odrzucenie roszczenia Wykonawcy) jest wiążące dla Stron, o ile nie zostanie zmieniona przez Komisję Rozjemczą lub sąd, zgodnie z Rozdziałem 20. Jeżeli którakolwiek ze Stron nie jest zadowolona z ustalenia dokonanego przez Inżyniera, to powstały spór może być poddany rozstrzygnięciu przez Komisję Rozjemczą, zgodnie z Rozdziałem 20. 87

ROLA INŻYNIERA W ROZPOZNAWANIU ROSZCZEŃ Kolejność zdarzeń związanych z roszczeniem według Rozdziału 20, Warunków Kontraktu na Urządzenia i Budowę z Projektowaniem - FIDIC 1999 20.1 Wystąpienie przyczyny powodującej roszczenie 20.1 Wykonawca infromuje Inżyniera o zdarzeniu powodującym roszczenie Wykonawca przedkłada Inżynierowi uzasadnienie Roszczenia Jeśli przyczyna nie ustaje Wykonawca przedkłada dalsze uzasadnienia Inżynier musi się ustosunkować do Roszczenia Dalsze uzasadnienia (co miesiąc) czas 28 dni 42 dni 42 dni Jeśli przyczyna ustała Wykonawca składa ostateczne uzasdnienie Roszczenia najpóźniej 28 dni od ustania przyczyny88

KOMISJA ROZJEMCZA Typy Komisji Rozjemczych: Komisja Rozjemcza stała, Komisja Rozjemcza ad hoc 89

KOMISJA ROZJEMCZA Wymagania dla Członka Komisji Rozjemczej niezależny, bezstronny, obiektywny, sprawiedliwy, aktywny, zachowujący poufność Członek Komisji Rozjemczej daje zapewnienie, że będzie niezależny od Zamawiającego, Wykonawcy i Inżyniera. 90

KOMISJA ROZJEMCZA Kwalifikacje Członka Komisji Rozjemczej znajomość kontraktów, doświadczenie w rozstrzyganiu sporów, znajomość procedury, znajomość języka kontraktu, znajomość prawa, zdolności komunikacyjne 91

KOMISJA ROZJEMCZA Powołanie Komisji Rozjemczej Komisja Rozjemcza jednoosobowa Komisja Rozjemcza - trzyosobowa Każda strona powołuje jednego arbitra, który musi być zaakceptowany przez drugą stronę. Obie strony powołują trzeciego Członka KR. Trzeci Członek KR - Przewodniczący KR 92

KOMISJA ROZJEMCZA Powołanie Komisji Rozjemczej Lista członków Komisji Rozjemczej może być dołączona do Kontraktu. W razie braku możliwości uzgodnienia składu Komisji Rozjemczej, jest ona powoływana ostatecznie przez organ wskazany w Kontrakcie. 93

KOMISJA ROZJEMCZA Decyzje Komisji Rozjemczej Rozstrzygają spór jakiegokolwiek rodzaju pomiędzy Stronami powstały w związku z kontraktem, wykonaniem robót, w tym dotyczący świadectwa, ustalenia, polecenia, opinii lub wyceny dokonanej przez Inżyniera. 94

KOMISJA ROZJEMCZA Wykonalność decyzji Komisji Rozjemczej Decyzja KR wiąże obie strony, W przypadku niewykonania decyzji KR przez jedną stronę, druga strona może wystąpić do Sądu z powództwem w trybie Klauzuli 20.7 zaskarżając sam fakt niezastosowania się. 95

KOMISJA ROZJEMCZA Kolejność zdarzeń związanych ze sporem według Rozdziału 20, Warunków Kontraktu na Urządzenia i Budowę z Projektowaniem Strona powiadamia o zamiarze wniesienia sporu do Komisji 20.2 Strony wyznaczają Komisję Rozjemstwa 20.4 Jedna ze Stron wnosi spór do Komisji 20.4 Jedna ze Stron może wystawić powiadomienie o niezadowoleniu 20.6 Jedna ze stron może rozpocząć arbitraż Strony przedstawiają opinie Komisji Rozjemczej czas 28 dni 84 dni 28 dni > 56 dni Komisja wydaje swoją decyzję Arbiter/rzy wyznaczony 96

PROSZĘ O PYTANIA 97

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Włodzimierz Kiernożycki w.kiernozycki@gmail.com 98