Scenariusz zajęć dydaktyczno-wychowawczych dla uczniów Społecznego Gimnazjum w Glinach Małych TEMAT: Depresje nastolatków CELE: Po przeprowadzonych zajęciach uczeń powinien: - wiedzieć, co to jest depresja, - wiedzieć, jak się objawia, - znać przyczyny, - wiedzieć, jak radzić sobie w trudnych sytuacjach i zapobiegać depresji, - wzmocnić poczucie własnej wartości. METODY I TECHNIKI PRACY: wykład, dyskusja, test, ćwiczenie gra w karty, ćwiczenie Mój styl życia ŚRODKI DYDAKTYCZNE: karty z ćwiczeniami, mazaki PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Wykład i dyskusja Jak rozpoznać człowieka dotkniętego depresją? Osoba cierpiąca na depresję często nie rozpoznaje swojego stanu, traktuje go jako chorobę fizyczną lub zwykłe uczucie smutku. Warto więc znać typowe objawy depresji klinicznej: - Przygnębienie znękany wyraz twarzy, łzy, smutek. Może również obejmować brak dbałości o wygląd. Niektóre osoby usiłują ukryć swój stan psychiczny za fasadą uśmiechu (sztuczny uśmiech). - Bolesne myśli człowieka w depresji cechuje postawa zorientowana zdecydowanie negatywnie: Przeżywa bez końca swoje błędy, nurza się w poczuciu winy i klęski gdybym postąpił inaczej oskarża się i potępia. Czuje się osaczony przez swoje błędy, problemy, które urastają w jego oczach do nieproporcjonalnych rozmiarów. Uważa, że jego cierpienie i problemy nigdy się nie skończą. Pozbawiony jest motywacji i zainteresowań wszelkimi zajęciami. Unika ludzi. - Niepokój - napięcie, nerwowość, podekscytowanie. Niektóre osoby w depresji patrzą tępo w sufit, inne nie mogą usiedzieć w miejscu.
- Objawy fizyczne zaburzenia snu, apetytu, trawienia, bóle głowy, suchość w ustach, przyspieszone lub nieregularne bicie serca. - Iluzje w ostrych przypadkach mania prześladowcza wszyscy spiskują przeciwko mnie lub mania wielkości, omamy wzrokowe i słuchowe. 2. Test zaznacz, co dotyczy ciebie. 1. Chce mi się płakać częściej niż rok temu. 2. Straciłem zapał do zajęć, które kiedyś lubiłem. 3. Smutno mi. 4. Często czuję się bezradny. 5. Nie mam żadnej nadziei na przyszłość. 6. Wydaję się sobie bezużyteczny. 7. Tracę apetyt. 8. Tracę na wadze, wcale się o to nie starając. 9. Mam problemy ze snem. 10. Mój umysł nie jest taki jasny jak kiedyś. 11. Często jestem niespokojny i rozdrażniony. 12. Mam mniej energii niż zwykle, męczę się łatwo i bez powodu. 13. Moja motywacja znacznie osłabła. 14. Ostatnio łatwo się irytuję. 15. Poranek to najgorszy moment dnia. 16. Dużo myślę na swój temat. 17. Nie podoba mi się to, jaki jestem. 18. Dużo myślę o przeszłości.. 19. Mam więcej dolegliwości fizycznych niż przed rokiem. 20. Ludzie zauważają, że nie pracuję, nie uczę się, nie zachowuję się jak kiedyś. 21. Ostatnio myślałem o tym, że nie warto żyć.
22. Sądzę, że dla wszystkich byłoby lepiej gdybym umarł. Siedem lub więcej potwierdzeń albo potwierdzenie punktu 12 lub 3 w czasie dłuższym niż dwa tygodnie świadczy o tym, że prawdopodobnie masz kłopoty z depresją. Potrzebna ci profesjonalna pomoc. Skontaktuj się z psychologiem a poczujesz się lepiej. 3. Wykład i dyskusja źródła depresji: a) Czynniki wewnętrzne predyspozycje genetyczne. Można odziedziczyć skłonność organizmu do określonych fizycznych objawów depresji np. ból głowy, niestrawność. Jednak depresja jako tako wynika z niewłaściwej metody radzenia sobie z gniewem i poczuciem winy. Inne czynniki emocjonalne to zaniżone poczucie własnej wartości oraz samotność. Wzięcie odpowiedzialności za własną depresję dla większości jest trudne. O wiele łatwiej jest zrzucić winę na rodziców, otoczenie czy geny. Wewnętrzne czynniki depresyjne przynajmniej w początkowej fazie podlegają naszej kontroli. b) Czynniki zewnętrzne. Na czynniki zewnętrzne zasadniczo nie mamy wpływu. Są one często impulsem prowadzącym do depresji. Impuls jednak wyzwala jakąś reakcję, ale to czy będzie ona właściwa czy nie, zależy już od nas. - Istotna strata śmierć bliskiej osoby, utrata pracy, problem zdrowotny, poważny wypadek. - Istotna zmiana niewłaściwa reakcja na zmianę sytuacji życiowej (przeprowadzka, zmiana szkoły) stres. - Zraniony obraz samego siebie depresję może wyzwolić uraz emocjonalny uderzający w obraz własnego siebie. Zerwanie związku, rozwód rodziców wywołuje poczucie porzucenia lub przeświadczenie o własnej bezwartościowości, czego następstwem może być depresja. - Wymuszona perspektywa. Rozhierarchizowanie wartości w obliczu różnych pokus i presji. Świat ukazywany w mediach i rzeczywistości (władza, bogactwo, agresja, przemoc) budzi zazdrość. Człowiek zaczyna, więc kwestionować swoje zasady. Obroną jest przyjęcie prawidłowej hierarchii wartości, co dla mnie jest najważniejsze i nie godzi w moje zasady. 3. Ćwiczenie pajęczyna Uczniowie siedzą w kręgu i przerzucają kolejno do wybranej osoby motek wełny, wypowiadając zdanie, zaczynające się od: Lubię cię za (dokończenie zdania musi mieć charakter pozytywny). Każdy uczestnik zatrzymuje odcinek włóczki. Powstałą pajęczynę rozplątujemy, wracając tą samą drogą. Każdy uczestnik dokańcza zdanie: Cenię w tobie (dokończenie zdania musi mieć charakter pozytywny). Następnie każdy z uczniów odpowiada na pytania Jak się czułeś? Czy miło jest usłyszeć o sobie coś pozytywnego?
4. Wykład i dyskusja Zapobieganie depresji i wychodzenie z niej depresja jest uleczalna i można jej zapobiegać: 1. Uznaj, że jesteś odpowiedzialny tak za swoją depresję jak i wyjście z niej. Twoja postawa, gniew i myślenie zależy od ciebie. 2. Obserwuj swoje myśli wzmacniaj pozytywne myślenie. 3. Na bieżąco pozbywaj się gniewu (często wybaczaj, rozwiązuj problemy, nie chowaj urazy na później, rozmawiaj, wyrażaj uczucia). 4. Nie czyń sobie z depresji narzędzia, środka odwetu czy manipulacji. Może to być chęć zwrócenia na siebie uwagi, uczynienia innych tak samo nieszczęśliwymi. Cel zostaje osiągnięty, ale wszyscy czują się tylko gorzej. 5. Zbliż się do rodziny i przyjaciół nie zaniedbuj relacji z rodzicami, rodzeństwem i przyjaciółmi. Rozmowy, wspólne rozwiązywanie problemów, otwartość, szczerość to potężny Środek antydepresyjny. 6. Unikaj przesadnego zajmowania się sobą. Wejście w siebie i refleksja to wspaniały instrument radzenia sobie z problemami emocjonalnymi, nad którymi nie wolno tracić kontroli. Zbyt długie zastanawianie się nad sobą prowadzi do krytycyzmu nierealnego mijającego się z obiektywizmem. 7. Wprowadź zmiany w swoim postępowaniu. Między myśleniem a postępowaniem zachodzi sprzężenie zwrotne. Twoje zachowanie wynika z tego jak się czujesz a samopoczucie z tego jak się zachowujesz. Podejmij świadomą decyzję przerwania tego kręgu jakimś miłym gestem, zachowaniem. 8. Zmień swój autodialog myśl pozytywnie, autosugestia to klucz do sukcesu. Myślenie typu: zawsze coś popsuję prowadzi do tego, że tak się dzieje. 9. Bądź asertywny wyrażaj swoje uczucia i potrzeby, podejmuj dialog. 10. Zorganizuj sobie życie tak by dawało ci satysfakcję sensowny rozkład dnia czas na pracę, odpoczynek, relacje z ludźmi, czas dla siebie. 11. Zaakceptuj fakt, że jesteś tylko człowiekiem każdy popełnia błędy, nie skupiaj się zbyt nad nimi i nie próbuj się za nie karać. 12. Naucz się śmiać to naturalne lekarstwo, rozluźnia i stymuluje wydzielanie substancji mózgowych endorfin, które wpływają na dalszą poprawę nastroju. Naucz się śmiać sam z siebie. Szukaj ludzi, w których towarzystwie jest ci wesoło. 13. Jeśli nie radzisz sobie sam ze sobą skorzystaj z profesjonalnej pomocy psychologów czy psychoterapeutów. Te zasady można rozdać każdemu uczestnikowi zajęć.
5. Ćwiczenie mój styl życia Każdy uczestnik otrzymuje karton i mazaki. Na kartonie rysuje się 10 baloników i w każdym należy napisać jedno wyrażenie określające mój aktualny styl życia, co robię, co lubię, co ma dla mnie znaczenie itp. Ochotnicy mogą zrelacjonować swój styl życia, pozostali niech sami zastanowią się, czy nie należy czegoś zmienić w swoim życiu. 6. Podsumowanie zajęć, informacja zwrotna. Dokończ zdanie: Zajęcia były... Na zajęciach...