Drogi wodne w Polsce szansą na rozwój cywilizacyjny regionów W Polsce istnieje 2079 km dróg wodnych z czego jedynie 208 km (10%) spełnia kryteria IV klasy Ŝeglowności. Projektowane w Polsce międzynarodowe drogi wodne to: E30 droga wodna łącząca Morze Bałtyckie z Dunajem w Bratysławie, która w Polsce biegnie Odrzańską Drogą Wodną, E40 droga wodna łącząca Morze Bałtyckie z Morzem Czarnym, która prowadzi z Gdańska przez Toruń do Warszawy, a następnie do Dniepru, E70 droga wodna wschód-zachód łącząca Europę Zachodnią (Antwerpia) z rejonem Kaliningradu. Mapa międzynarodowych dróg wodnych w Europie Źródło: www.wroc.uzs.gov.pl/ Przez terytorium województwa kujawsko-pomorskiego przebiegają dwie z trzech wyŝej wymienionych planowanych międzynarodowych dróg wodnych w Polsce, a mianowicie E40 i E70. Niestety na chwilę obecną nie moŝna w odniesieniu do polskich odcinków mówić o nich jako o międzynarodowych, gdyŝ nie spełniają wymaganych parametrów. Niemniej jednak drogi wodne w Europie i na świecie są w róŝnoraki sposób zagospodarowywane, dzięki czemu przynoszą znaczne korzyści gospodarcze i społeczne. Do najwaŝniejszych naleŝy przede wszystkim energetyczne i transportowe wykorzystanie rzek, bezpieczeństwo przeciwpowodziowe, a uzupełnieniem tych funkcji jest ich turystyczne zagospodarowanie.
Bezpieczeństwo energetyczne jest jednym z celów polityki energetycznej prowadzonej przez współczesne państwa, a takŝe coraz częściej struktury ponadnarodowe. Jest jednocześnie warunkiem rozwoju gospodarczego kraju i dobrobytu społeczeństwa. Europejska polityka energetyczna obliguje Polskę do wypełnienia załoŝeń polityki energetycznej, tj. 15% udziału energii z odnawialnych źródeł energii w końcowym zuŝyciu energii brutto do 2020 r. Na dzień dzisiejszy wynosi on ok. 8%. Na wstępie trzeba zaznaczyć, Ŝe elektrownie wodne zazwyczaj nie są celem samym w sobie, a jedynie dodatkową instalacją przy progach wodnych i zaporach. Takie budowle hydrotechniczne mają na celu regulację rzek, poprawiają spławność Ŝeglugi, ochronę przeciwpowodziową, jak równieŝ zapewniają dostęp do wody i prowadzenie zrównowaŝonej gospodarki wodnej, która wykorzystuje okresy obfitości do zabezpieczenia wody na czas suszy oraz wsparcie rozwoju rolnictwa poprzez zapewnienie wody takŝe w okresach trudnych gdy jej brakuje. Kolejnym argumentem przemawiającym za rewitalizacją dróg wodnych jest wykorzystanie transportu multimodalnego, czyli przewozu towarów przez więcej niŝ jeden środek róŝnych gałęzi transportu (np. samochodowy i kolejowy lub morski, kolejowy i samochodowy). Europa stawia na rozwój transportu multimodalnego, który m.in. wykorzystuje transport rzeczny. Rozwój transportu multimodalnego stanowi kluczowy element europejskiej polityki transportowej, której celem jest stworzenie technicznych, prawnych i ekonomicznych parametrów oraz innowacyjnych projektów logistycznych słuŝących optymalnemu włączeniu róŝnych rodzajów transportu do dostaw od drzwi do drzwi. WaŜne w tej kwestii jest równieŝ włączenie do łańcucha transportu m.in. Ŝeglugi śródlądowej, która jest bardzo wydajna pod względem energetycznym, przyjazna dla środowiska, jak równieŝ uwaŝana za jedną z najbezpieczniejszych form transportu. Ryc. Rzeka Wisła jako element potencjalnej strefy Korytarza Transportowego Bałtyk- Adriatyk
Źródło: www.pomorskie.eu Rzeka Wisła to równieŝ potencjalny element sieci transeuropejskich korytarzy transportowych (Korytarz Transportowy Bałtyk-Adriatyk). Z tym zagadnieniem łączy się budowa portów multimodalnych i rozwój sieci centrów logistycznych, gdzie dochodziłoby do przeładunku m.in. z barek i na barki oraz operacje związane z transportem samochodowym, kolejowym czy lotniczym. W województwie kujawsko-pomorskim lokalizacja potencjalnego portu multimodalnego jest proponowana w granicach bydgosko-toruńskiego obszaru metropolitalnego. W ramach koncepcji programowo-przestrzennej dla MDW E70 wyznaczono potencjalne lokalizacje portów przeładunkowych i wszystkich pozostałych elementów tej sieci. Zielone korytarze to równieŝ doskonałe miejsce do zastosowania innowacyjnych rozwiązań z zakresu logistyki. Województwo Kujawsko-Pomorskie jest liderem działań na rzecz rewitalizacji planowanej Międzynarodowej Drogi Wodnej E40 na odcinku Gdańsk-Bydgoszcz-Toruń-Warszawa. (List intencyjny na rzecz aktywizacji gospodarczej wzdłuŝ projektowanej MDW E40 na odcinku Gdańsk-Bydgoszcz-Toruń-Warszawa podpisany 5 marca 2012 r.). W wyniku realizacji Listu
intencyjnego udało się zorganizować m.in.: warsztaty terenowe dotyczące dróg wodnych w Polsce (październik 2012), seminarium na temat dróg wodnych w Polsce na forum Parlamentu Europejskiego (listopad 2012), posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Dróg Wodnych i Turystyki Wodnej (grudzień 2012), panel tematyczny Nowa zapora na Wiśle szanse i zagroŝenia podczas XX Forum Gospodarczego w Toruniu (marzec 2013). Województwo współpracuje równieŝ z firmą Energa SA w zakresie promocji idei budowy kolejnego stopnia wodnego na Wiśle w rejonie Siarzewa. Działania na rzecz rewitalizacji Międzynarodowej Drogi Wodnej E 70 podjęte wspólnie przez sześć województw połoŝonych wzdłuŝ niniejszego szlaku dały początek ponadregionalnej współpracy, której efektem było podpisanie przez Marszałków Województw dokumentów deklarujących solidarną współpracę w zakresie rozwoju drogi wodnej E 70 (5 sierpnia 2006 r. Deklaracja Współpracy w sprawie rozwoju wzdłuŝ Międzynarodowej Drogi Wodnej E-70 na obszarze Polski, 30 czerwca 2007 r. Memorandum Sygnatariuszy deklaracji w sprawie rozwoju wzdłuŝ Międzynarodowej Drogi Wodnej E-70 na obszarze Polski, 26 lipca 2008 r. List Intencyjny w sprawie wstępnego ustalenia zasad współpracy w zakresie opracowania projektu programu dostosowania polskiego odcinka Międzynarodowej Drogi Wodnej E 70 do parametrów II klasy technicznej oraz opracowania wstępnego studium wykonalności programu). Milowym krokiem ku realizacji zapisów ww. dokumentów było podjęcie przez Sejmiki Województw Kujawsko-Pomorskiego, Wielkopolskiego, Lubuskiego Uchwał w sprawie powierzenia Województwu Pomorskiemu realizacji zadania polegającego na opracowaniu Koncepcji programowo-przestrzennej rewitalizacji śródlądowej drogi wodnej relacji wschód-zachód obejmującej drogi wodne: Odra, Warta, Noteć, Kanał Bydgoski, Wisła, Nogat, Szkarpawa oraz Zalew Wiślany (planowana droga wodna E 70 na terenie Polski), a następnie podpisanie przez Marszałków Województw stosownych Porozumień, których następstwem było opracowanie niniejszej koncepcji. Innowacyjną formą wyróŝniającą województwo jest platforma wieloaspektowej dyskusji, która funkcjonuje w postaci Kujawsko-Pomorskiego Forum Wodnego. Forum jest wspierane przez Zespół doradczy Marszałka ds. rewitalizacji dróg wodnych w województwie kujawskopomorskim. Szczegóły dotyczące Forum i Zespołu znajdują się na stronie www.forumwodne.kujawsko-pomorskie.pl.