Warszawa, dnia lipca 2016r. MINISTER ROLNICTWA I ROZWOJU WSI RR ir 0700/9/116/2016 Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Odpowiadając na interpelację nr 4299 w sprawie niskich cen płodów rolnych polskich rolników oraz ich trudnej sytuacji związanej z niewystarczającą pomocą ze strony państwa, złożoną przez posłankę Iwonę Michałek przekazuję poniższe informacje: 1. Czy do ministerstwa napływają sygnały odnośnie złej sytuacji rolników w województwie kujawsko-pomorskim z powodu niskich cen podstawowych produktów rolnych? Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi dostrzega problemy jakich doświadczają polscy producenci rolni, nie tylko w województwie kujawsko-pomorskim, ale i w wielu innych regionach Polski. W związku z tym podejmuje wiele działań również na forum instytucji Unii Europejskiej, które mają na celu wsparcie polskich producentów rolnych i poprawę aktualnej sytuacji na rynkach rolnych. Ponadto, mając na celu bieżącą analizę sytuacji rynkowej, Ministerstwo prowadzi stały monitoring cen na podstawowych rynkach rolnych w ramach Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej. Ceny te są prezentowane również na stronie internetowej Ministerstwa i aktualizowane w każdy czwartek. 1
2. Jakie są możliwe działania ze strony państwa i działających w jego imieniu agencji, które mogą spowodować zwiększenie cen podstawowych produktów rolnych? Mając na uwadze niekorzystną sytuację cenową zwłaszcza na rynku mleka i wieprzowiny Polska już od listopada 2015 r. inicjuje na kolejnych posiedzeniach Rady Unii Europejskiej ds. Rolnictwa i Rybołówstwa dyskusję o trudnej sytuacji na rynkach rolnych i wnioskuje o wdrożenie skuteczniejszych niż dotychczas mechanizmów interwencyjnych. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi analizując rozwój sytuacji na rynku mleka i przetworów mlecznych oceniało dotychczasowe działania podjęte przez Komisję Europejską za niewystarczające w stosunku do skali kryzysu. Mając zatem na uwadze, że opisane powyżej działania interwencyjne nie doprowadziły do zauważalnej poprawy sytuacji na rynku mleka, Polska domaga się m.in. bezpośredniego wsparcia z budżetu UE ukierunkowanego na producentów mleka oraz zwiększenia progów referencyjnych i cen interwencyjnych masła i OMP, tak by uwzględniały obserwowany wzrost kosztów środków produkcji. Wnioski Polski uzyskały wsparcie części państw członkowskich UE. W odpowiedzi Komisja Europejska prezentowała jeszcze do niedawna opinię, że należy poczekać na efekty wypłacenia przez państwa członkowskie nadzwyczajnej pomocy dla rolników w sektorach hodowlanych. Ponadto, wg danych Komisji Europejskiej, największy wzrost produkcji mleka odnotowywany jest w Irlandii, Holandii, Polsce i Włoszech. Średnia unijna cena skupu mleka w kwietniu 2016 r. ukształtowała się na poziomie 27,3 euro/100kg. Ceny zbytu OMP i masła zaczynają wskazywać tendencję wzrostową i Komisja Europejska ma nadzieję na poprawę sytuacji cenowej, biorąc również pod uwagę wzrost eksportu, szczególnie do USA, Japonii, Egiptu, Chin i Arabii Saudyjskiej. Jednakże pomimo zwiększającego się eksportu należy, zdaniem Komisji Europejskiej, poważnie podejść do konieczności zmniejszenia produkcji surowca mlecznego i dostosowania jej do popytu. W tym celu należy wykorzystać możliwości jakie stwarzają opublikowane w dniu 12 kwietnia 2016 r. rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2016/558 oraz rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2016/559 w zakresie zawierania porozumień i wydawania decyzji dotyczących planowania produkcji w sektorze mleka i przetworów mlecznych. Przedmiotowe rozporządzenia stanowią część drugiego pakietu środków w związku z kryzysem na rynkach rolnych. Komisja Europejska wyraża w nich zgodę na podstawie art. 222 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013, na zawieranie na okres 6 miesięcy 2016 r. - porozumień i wydawanie decyzji w zakresie dobrowolnego zarządzania podażą mleka m.in. przez organizacje producentów, organizacje międzybranżowe oraz spółdzielnie. 2
Podczas wystąpienia na posiedzeniu Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa w dniach 27-28 czerwca 2016 r. Polska zwróciła uwagę na przedłużający się kryzys na rynku mleka i jego przetworów oraz dalsze pogorszenie sytuacji dochodowej gospodarstw. Zaapelowaliśmy o niezwłoczne podjęcie dalszych działań stabilizacyjnych finansowanych z budżetu UE, w tym wprowadzenie kolejnego ukierunkowanego wsparcia bezpośredniego dla producentów mleka oraz podniesienie cen interwencyjnych. W ramach Wspólnej Polityki Rolnej należy zastosować różnorodne instrumenty dla danych sektorów. Celem jednych mechanizmów powinno być usunięcie nadwyżek rynkowych, podczas gdy inne powinny być skierowane na zagospodarowanie zebranych zapasów interwencyjnych. Ponownie podkreśliliśmy potrzebę wprowadzenia tymczasowego programu wsparcia dla rolników, celem zwiększenia płynności finansowej gospodarstw oraz zrekompensowania strat poniesionych w wyniku spadku cen. Środki na ten cel powinny pochodzić z budżetu UE. Ponadto, przedstawione zostały najważniejsze postulaty z Oświadczenia Warszawskiego przyjętego podczas spotkania Ministrów Rolnictwa Francji, Niemiec i Polski, które odbyło się w dniu 9 czerwca 2016 r. Postulaty te obejmują: uruchomienie kolejnego pakietu wsparcia bezpośredniego, zwiększenie zakresu działań interwencyjnych, podwyższenie poziomu pomocy de minimis do 30 tys. euro, działania wspierające rozwój eksportu Większość delegacji poparła Oświadczenie Warszawskie. Polska stara się oddziaływać także poprzez Radę Europejską, która w swych konkluzjach z 28 czerwca 2016 r. podsumowała rozwój sytuacji w sektorze rolnictwa, w szczególności w sektorze mleczarskim i sektorze wieprzowiny. Rada wezwała Komisję Europejską do szybkiego wdrożenia wszystkich niezbędnych środków wsparcia, w tym, w stosownych przypadkach, finansowego wsparcia dla rolników, oraz zaapelowała do wszystkich podmiotów stanowiących element łańcucha dostaw, by pomogły poprawić warunki rynkowe. W dniu 18 lipca br. podczas posiedzenia Rady Ministrów UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa, Komisarz Phil Hogan zaprezentował pakiet wsparcia sektora rolnego w wysokości 500 mln euro, który obejmuje oprócz mechanizmu ograniczenia produkcji mleka (150 mln euro wsparcia dla dobrowolnego zmniejszenia dostaw mleka na obszarze UE) również warunkową pomoc dostosowawczą (350 mln euro alokowane w ramach środków pomocowych na poziomie państw członkowskich UE). Państwa członkowskie UE mogą 3
uzupełnić kwotę pomocy o 100% środków UE. Pakiet obejmuje również wydłużenie okresu interwencji publicznej dla odtłuszczonego mleka w proszku (OMP), wydłużenie okresu stosowania dopłat do prywatnego przechowywania OMP, a także ułatwienia w zakresie wypłaty zaliczek z tytułu płatności bezpośrednich oraz z tytułu płatności obszarowych w ramach rozwoju obszarów wiejskich. Szczegółowe rozwiązania zaproponowanych mechanizmów zostaną zawarte w rozporządzeniach Komisji Europejskiej, których wejście w życie planowane jest we wrześniu br. Podczas debaty nad pakietem, odnosząc się do trudnej sytuacji rynkowej Polska podkreśliła, że działania pomocowe przedstawione przez Komisję muszą być proste w realizacji i szybkie do zastosowania, tak aby pomoc do rolników trafiła bezzwłocznie. Przechodząc do kluczowych kwestii dotyczących rynku mleka chciałbym podkreślić, że Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi ma świadomość, że samo rozłożenie na raty kary za przekroczenie kwot mlecznych w ostatnim roku kwotowym (2014/2015) nie przynosi spodziewanych efektów. Dlatego uprzejmie informuję, że Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi podjęło inicjatywę pomocy krajowym producentom mleka, którzy przekroczyli posiadane kwoty mleczne. W tym celu w dniu 19 maja 2016 r. Rada Ministrów podjęła, przedłożone przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, dwie uchwały: pierwszą w sprawie ustanowienia programu pomocy producentom mleka i drugą w sprawie udzielenia zgody na dokonanie notyfikacji Komisji Europejskiej ww. programu. Uchwała przewiduje pomoc producentom mleka polegającą na umorzeniu w całości albo w części opłat za przekroczenie kwot mlecznych w roku kwotowym 2014/2015. Uchwała weszła w życie z dniem podjęcia, niemniej ww. pomoc wymaga udzielenia przez Komisję Europejską zgody na jej stosowanie w Polsce. Rozmowy w tym zakresie z KE trwają. Ponadto, chciałbym poinformować Pana Marszałka, że Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi dostrzegając problemy jakich doświadczają polscy producenci rolni oraz trudności występujące w wielu regionach Polski, a także biorąc pod uwagę ich szczególne znaczenie gospodarcze, społeczne i środowiskowe, zdecydował o wprowadzeniu różnych rodzajów płatności w ramach systemu płatności bezpośrednich na lata 2015-2020, tak aby poziom wsparcia był jak najwyższy i aby mogło z niego skorzystać jak najwięcej polskich rolników. Niezwykle istotnym elementem nowego systemu płatności bezpośrednich są płatności związane z produkcją. Obejmują one m.in. sektor mleka poprzez wsparcie do młodego bydła (niezależnie od płci) oraz krów (niezależnie od kierunku użytkowania mięsny, mleczny). Na płatności związane z produkcją państwa członkowskie mogły przeznaczyć do 15% swojej koperty krajowej. Polska w pełni wykorzystała maksymalny dopuszczalny odsetek pułapu 4
krajowego na płatności związane z produkcją, z czego na płatność w sektorach bydła i krów zostało przeznaczone ponad 323 mln euro rocznie, co stanowi około 2/3 wszystkich środków przeznaczonych na płatności związane z produkcją. Płatność do bydła przysługuje rolnikom posiadającym co najmniej 3 sztuki młodego bydła w wieku do 24 miesięcy. Płatność jest przyznawana do wszystkich takich zwierząt od 1-szej do 30-tej sztuki. Okres przetrzymywania trwa przez 30 dni od dnia złożenia wniosku o przyznanie tej płatności. Płatność do krów przysługuje rolnikom posiadającym co najmniej 3 krowy w wieku ponad 24 miesięcy, płatność wypłacana jest do krów od 1-szej do 30- tej sztuki. Okres przetrzymywania trwa przez 30 dni od dnia złożenia wniosku o przyznanie tej płatności. O płatności do zwierząt (do tych samych sztuk) mogą ubiegać się również rolnicy, którzy korzystają ze wsparcia w ramach programu ochrony zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie w ramach działań PROW. Ustosunkowując się do kwestii podniesienia cen skupu interwencyjnego dla produktów mlecznych należy zaznaczyć, że przeważająca część państw członkowskich, związków producentów mleka skupionych w COPA-COGECA oraz Komisja Europejska jest przeciwna temu rozwiązaniu. Uważają oni, że podniesienie cen interwencyjnych spowoduje dodatkową podaż surowca mlecznego na rynek, co w efekcie zwiększy ilość OMP oferowanego do sprzedaży interwencyjnej. Pomimo, że oceniając realnie wnoszone przez Polskę od wielu miesięcy propozycje podniesienia cen interwencyjnych masła i OMP wydają się mieć obecnie niewielkie szanse na pozytywną realizację, Polska nie zaprzestaje sygnalizowania tej kwestii na forach UE. Jednocześnie uprzejmie informuję, że Komisja Europejska w odpowiedzi na bieżący kryzys, w ramach Wspólnej Polityki Rolnej UE realizuje w sposób ciągły zakupy interwencyjne masła i odtłuszczonego mleka w proszku oraz dopłaty do prywatnego przechowywania masła, OMP i serów. Ponadto, w ramach jednorazowego wsparcia producentów w sektorach hodowlanych uruchomiono pakiet nadzwyczajnej pomocy ustanowionej rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2015/1853 z dnia 15 października 2015 roku. W celu zwiększenia skuteczności wsparcia, polski rząd przeznaczył oprócz pomocy uzyskanej z budżetu UE w wysokości 28,9 mln euro, również dodatkową kwotę równą środkom unijnym z budżetu krajowego. W efekcie łączna ilość zrealizowanych wypłat dla polskich producentów mleka i wieprzowiny wyniosła 245,74 mln zł i objęła 91,5 tys. wniosków w sektorze mleka oraz 63,1 tys. w sektorze wieprzowiny. 5
W odniesieniu do rynku wieprzowiny Polska konsekwentnie kontynuuje działania na forum UE zmierzające do wdrożenia mechanizmów przeciwdziałających sytuacji kryzysowej i poprawiających sytuację finansową producentów. Od ponad 2 miesięcy średnia cena płacona producentom świń w Polsce, ale także w całej Unii Europejskiej wykazuje tendencje rosnące. W ostatnich tygodniach wzrost cen jest znaczący. Aktualnie ceny są już na poziomie średniej długoterminowej. W dyskusjach na forum UE Polska zwraca jednak uwagę, że przedłużający się okres kryzysu oraz brak skutecznego reagowania kryzysowego doprowadził do spadku pogłowia świń w Polsce według danych z marca 2016 r. obniżyło się ono o 11,5% w skali rok do roku. Dlatego Polska zwraca uwagę na konieczność dalszego monitorowania tego rynku pod kątem potrzeby uruchomienia środków zarządzania kryzysowego, w tym dopłat do prywatnego przechowywania. W tym kontekście przydatnym forum powinno być obserwatorium rynku wieprzowiny i wołowiny, które powstało m.in. na wniosek Polski. Istotnymi działaniami mogącymi przyczynić się do poprawy sytuacji na krajowym rynku mleka, zwłaszcza w perspektywie długo okresowej, są mechanizmy wspierania eksportu poza kraje UE. Pragnę poinformować, że w dniu 9 lutego 2016 r. Kierownictwo Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przyjęło dokumenty Priorytety działań MRiRW oraz GIW i PIORIN na rzecz otwierania nowych rynków zbytu oraz Założenia do realizacji działań na rzecz rozwoju wymiany handlowej oraz promocji zagranicznej sektora rolnospożywczego w 2016 r.. Dokumenty te określają m.in. działania podejmowane przez resort rolnictwa oraz podległe służby weterynaryjne i fitosanitarne w zakresie otwierania nowych rynków zbytu, wsparcia udzielanego przez resort rolnictwa dla działań prowadzonych na rynkach krajów trzecich oraz działań na rzecz wsparcia wymiany handlowej w ramach sektora rolno-spożywczego. Zgodnie z założeniami ww. dokumentów, producentom artykułów rolno-spożywczych należy zapewnić możliwość sprzedaży towarów bezpośrednio końcowym importerom w krajach trzecich, co przyczyni się do zwiększenia opłacalności sprzedaży towarów, dzięki osiąganiu przez eksporterów wyższych marż związanych z utrzymywaniem bezpośrednich relacji handlowych. Działania te powinny być zintegrowane z działaniami promującymi polską żywność, prowadzonymi w sposób skoordynowany i zorganizowany. W tym celu, na 2016 rok wytypowano 13 najbardziej perspektywicznych dla polskiego eksportu rynków: Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Singapuru, Indii, Japonii, Chin, Kanady, Algierii, Republiki Południowej Afryki, Stanów Zjednoczonych, Arabii Saudyjskiej, Egiptu, Wietnamu i Iranu. Powiązanie zagranicznych działań promocyjnych na rynkach pozaunijnych z priorytetami resortu rolnictwa w zakresie działań 6
na rzecz otwierania nowych rynków zbytu dla polskich produktów rolno-spożywczych jest niezbędnym elementem utrzymania obecnej dynamiki wzrostu polskiego eksportu, szczególnie w sytuacji nasilającej się konkurencji międzynarodowej. Natomiast przy poszukiwaniu nowych rynków zbytu na bieżąco analizowane są - pod kątem interesów polskiego sektora rolno-spożywczego - szanse i zagrożenia wynikające z rozwoju sytuacji międzynarodowej i kondycji poszczególnych rynków. Negocjacje oraz działania w zakresie dopuszczenia polskich produktów rolnospożywczych do zagranicznych rynków są wspierane przez Radców ds. Rolnych w polskich placówkach dyplomatycznych. W 2016 roku przewidziane jest funkcjonowanie Radców ds. Rolnych w Algierii, Indiach, ZEA, Chinach (2 osoby) i RPA. Stanowiska te tworzone są ze względu na specyfikę branży rolnej, która wymaga specjalistycznej wiedzy oraz znajomości rynku rolno-spożywczego państwa docelowego. Istnienie takich stanowisk poświęconych wyłącznie sprawom rolnym, pozwala osiągnąć zakładane rezultaty znacznie szybciej i sprawniej, niż przy zaangażowaniu pracowników polskich placówek dyplomatycznych zajmujących się ogólnie sprawami gospodarczymi. Należy podkreślić, że poszukiwanie nowych rynków zbytu i dążenie do zniesienia utrudnień w dostępie do rynków dla polskich artykułów rolno-spożywczych, w tym mleka i produktów mleczarskich jest istotnym przedmiotem spotkań bilateralnych Kierownictwa MRiRW z przedstawicielami krajów trzecich. W wyniku dotychczasowych działań Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Głównego Inspektoratu Weterynarii, od 2015 roku dla mleka i jego produktów z Polski otwarte zostały rynki Czarnogóry, Tadżykistanu, Indii, Nowej Zelandii, a szereg polskich zakładów uzyskało zatwierdzenie do eksportu do Chile, Chin, Kolumbii, Panamy, Peru, Indonezji oraz na Kubę. Istnieje też możliwość zatwierdzania polskich zakładów mleczarskich na zasadzie pre-listingu do eksportu do Salwadoru. Ponadto, uprzejmie informuję, że polski rząd podejmuje również działania, których celem jest koncentracja podaży krajowych towarów rolnych na rynek krajowy, UE i światowy. Działania te są nakierowane na uruchomienie krajowej platformy sprzedażowej dla produktów rolno-spożywczych, której celem jest bezpieczne i sprawniejsze lokowanie produktów na rynkach zagranicznych, ograniczenie kosztów transakcyjnych i ryzyka handlowego, w tym ograniczenie ryzyka cenowego na rynkach. Wpisują się one w prace na rzecz poszukiwania nowych rynków zbytu, ich dywersyfikację i promocję polskich produktów rolno-spożywczych. Chciałbym także poinformować, że w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi trwają obecnie prace nad przygotowaniem programu rozwoju głównych rynków rolnych w Polsce. 7
Celem programu jest wypracowanie, klarownej dla uczestników rynku, koncepcji długofalowego działania mającej zapewnić realizację zidentyfikowanych celów umożliwiających rozwój krajowego sektora rolno-żywnościowego. Program koncentruje się na dziewięciu głównych rynkach rolnych, tj. rynkach: zbóż, rzepaku, wieprzowiny, wołowiny, drobiu, mleka i przetworów mlecznych, cukru, owoców i warzyw oraz tytoniu. Projekt programu zawiera analizę sektora, uwarunkowań jego rozwoju, cele i wyzwania oraz propozycje działań, które należy podjąć, aby zrealizować wyznaczone cele. Podsumowując, należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, że w bieżącej i przyszłej pracy resortu rolnictwa priorytetem w obszarze rynków rolnych jest poprawa i stabilizacja warunków ekonomicznych dla prowadzenia opłacalnej produkcji rolniczej. W związku z tym konsekwentnie są oraz będą podejmowane przez polski rząd, w tym na forach UE w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, działania zmierzające do realizacji powyższego celu. Będzie to również jednym z priorytetów w ramach polskiej prezydencji w Grupie Wyszehradzkiej, która rozpoczęła się w lipcu 2016 r. 3. Jakie aktualnie czynniki wpływają na poziom cen płodów rolnych polskich producentów rolnych? Rolnictwo jest szczególną dziedziną gospodarki. Poziom opłacalności produkcji rolnej jest zwykle zróżnicowany w poszczególnych sektorach i uzależniony od wielu czynników. Część z nich, jak np. warunki agrometeorologiczne są niezależne od człowieka, ale mają istotny wpływ na wielkość zbiorów, a w efekcie również na poziom cen oraz opłacalność produkcji. Poszczególne gałęzie produkcji rolnej są ze sobą powiązane. Na przykład niskie ceny zbóż powodują spadek opłacalności ich produkcji, natomiast mają pozytywne przełożenie na opłacalność produkcji zwierzęcej. Z kolei wzrost pogłowia zwierząt powoduje zwiększone zapotrzebowanie na pasze, a tym samym może spowodować wzrost cen zbóż. Ideałem byłoby wzajemne zbilansowanie produkcji roślinnej i produkcji zwierzęcej z zapotrzebowaniem rynku, jednak w praktyce jest to niemożliwe. Stąd też wahania cen i zróżnicowanie opłacalności produkcji rolnej są trudne do uniknięcia. W ostatnich miesiącach na poziom cen producentów na rynku mleka miała wpływ nierównowaga podażowo popytowa, która jest wynikiem zwiększonej produkcji mleka i podaży produktów mleczarskich na rynku krajowym i unijnym zwłaszcza w konsekwencji zniesienia systemu kwot mlecznych połączonej z osłabionym popytem na produkty mleczarskie na rynkach krajów rozwijających się oraz embargiem rosyjskim na produkty rolno-spożywcze z UE. Od początku 2016 r. popyt na produkty mleczarskie na rynkach 8
zagranicznych ulega poprawie jednak w tempie niepozwalającym na szybkie zagospodarowanie powstałych w skutek zwiększonej dynamiki skupu i produkcji nadwyżek produktów mleczarskich. W odniesieniu do rynku wieprzowiny od ponad dwóch miesięcy ceny płacone producentom za świnie rosną. Trend ten dotyczy Polski oraz całej Unii Europejskiej. Wpływ na obecną sytuację ma znacznie mniejsza dynamika wzrostu podaży wieprzowiny obserwowana w UE i w Polsce, a także bardzo dobry popyt na unijną wieprzowinę na rynkach azjatyckich, zwłaszcza rynku chińskim. W okresie pierwszych pięciu miesięcy 2016 r. eksport wieprzowiny ogółem z UE wzrósł o 40% w porównaniu do analogicznego okresu 2015 r., w tym do Chin zwiększył się o 106%. Wpływa to również na sytuację na rynku polskim. Polscy eksporterzy, pomimo zamkniętych niektórych rynków z uwagi na ASF, także zwiększyli eksport wieprzowiny. Poziom cen jest także w bardzo dużym stopniu zależny od relacji podaży poszczególnych surowców rolnych oraz popytu podmiotów skupujących te surowce, przede wszystkim zakładów przetwórczych. Jeżeli zakłady przetwórcze mają szerokie możliwości zbytu swoich produktów wówczas, zwiększa się zapotrzebowanie na surowiec i w efekcie najczęściej rosną ceny surowców rolnych. Natomiast, w sytuacji gdy zakłady przetwórcze mają duże zapasy i problemy ze zbytem, wówczas ceny surowców rolnych spadają. Mając na uwadze występowanie problemów związanych zwłaszcza z nadprodukcją surowców rolnych, Ministerstwo podejmuje wszelkie możliwe działania aby stabilizować sytuację na rynku. 4. Czy Ministerstwo planuje podjęcie jakichkolwiek interwencji na rynku rolnym odnośnie cen podstawowych produktów rolnych? Wejście Polski do Unii Europejskiej otworzyło polskiemu rolnictwu dostęp do unijnego rynku, ale jednocześnie, Polska zobowiązała się do stosowania jednolitych dla wszystkich państw członkowskich zasad Wspólnej Polityki Rolnej. Zasady organizacji rynków rolnych obejmujące również instrumenty wsparcia, są regulowane na poziomie Unii Europejskiej zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającym wspólną organizację rynków produktów rolnych. Oznacza to, że decyzje o zastosowaniu konkretnych mechanizmów, a także zakres, rodzaj działań i wysokość ewentualnego wsparcia są podejmowane przez Komisję Europejską. Polska, podobnie jak i inne kraje członkowskie UE, nie ma możliwości kreowania krajowej polityki w tym zakresie, ingerencji w politykę cenową na rynku rolnym, czy też samodzielnego 9
wdrażania działań interwencyjnych na rynkach rolnych. Niemniej, na forum UE strona Polska każdorazowo informuje o trudnej sytuacji i problemach, które dotykają polskich rolników, jednocześnie zabiegając o wdrożenie rozwiązań na poziomie wspólnotowym, które mogłyby tą sytuację naprawić. 5. Jakie są aktualne prognozy podstawowych produktów rolno-żywnościowych w 2016 roku? W Agencji Rynku Rolnego 28 czerwca 2016 r. odbyło się kolejne posiedzenie Zespołu Ekspertów ds. Prognozowania Cen Podstawowych Produktów Rolniczych, powołanego przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego, którego celem było zaktualizowanie prognozy cen rynkowych podstawowych produktów rolniczych na wrzesień i grudzień 2016 r. Biorąc pod uwagę bieżącą sytuację na poszczególnych rynkach rolnych Zespół Ekspertów przewiduje następujący poziom cen: 10
6. Jaki wpływ na ceny polskich produktów rolno-żywnościowych ma import produktów rolnych z zagranicy, w szczególności z krajów UE? Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej (UE) umożliwiło m.in. swobodny przepływ towarów, w tym również towarów rolno-spożywczych między wszystkimi państwami członkowskimi UE. Początkowe obawy o to, że polski rynek zostanie zalany przez zagraniczne produkty rolno-spożywcze okazały się nieuzasadnione. Okazało się, że dynamicznie zaczęła rozwijać się sprzedaż polskich artykułów rolno-spożywczych na rynki pozostałych państw UE. Najlepiej świadczą o tym dane, które mówią o znaczącym wzroście wartości eksportu towarów rolno-spożywczych w ostatnich latach. Dla przykładu w 2004 roku wartość eksportu towarów rolno-spożywczych z Polski wynosiła 5,2 mld EUR, zaś w 2015 roku było to już blisko 24 mld EUR, co oznaczało niemal 5-krotny wzrost. Import również rósł, lecz w znacznie wolniejszym tempie, w 2015 roku osiągnął poziom 16 mld EUR. Oznaczało to, że Polska ma dodatni bilans w handlu towarami rolno-spożywczymi, który w 2015 roku wyniósł niespełna 8 mld EUR. Import z jakim aktualnie mamy do czynienia raczej nie stanowi zagrożenia dla rodzimych producentów, jest on w większości uzupełnieniem dla krajowej oferty towarów rolno-spożywczych. Ponadto, z ostatniego raportu Eurostat-u (z czerwca 2016 r. Comperative price levels for food, beverages and tobacco) wynika, że ceny żywności w Polsce należą do najniższych w UE. W związku z tym, mimo, że do Polski są importowane towary rolno-spożywcze z innych państw, to i tak w większości przypadków rodzime wyroby nadal pozostają najtańsze. Jednym z niewielu wyjątków jest mięso wieprzowe, którego ceny w wielu państwach UE są niższe niż w Polsce, stąd też w tym przypadku mamy do czynienia z przewagą importu nad eksportem. Niemniej w ostatnich miesiącach na krajowym rynku wieprzowiny obserwowano znaczący wzrost cen (z 4,12 zł/kg wagi żywej w kwietniu br. do 4,99 zł/kg wagi żywej w czerwcu br.). 11