dr hab. Marcin Jędrzejczyk

Środki trwałe to składniki majątku spółki, które przeznaczone są do długotrwałego użytkowania. Aby element majątku mógł zostać przyjęty i wykazany jako środek trwały, musi on spełniać następujące kryteria: 2

Okres jego przewidywanej użyteczności musi być dłuższy niż jeden rok - rok jest ogólną granicą oddzielającą aktywa trwałe od aktywów obrotowych. Nie jest on zużywany w jednym cyklu produkcyjnym - środki trwałe są takim majątkiem, który jest wykorzystywany przez przedsiębiorstwo przez długi okres czasu. Natomiast wszystkie składniki majątku, które wykorzystywane są w jednym cyklu produkcyjnym, takie jak części do produktów, lub nawet części maszyn, które należy wymieniać po każdym cyklu produkcyjnym, traktowane są jako aktywa obrotowe. 3

Musi być on przeznaczony na potrzeby jednostki - wykazywać w bilansie można jedynie te środki trwałe, które przedsiębiorstwo wykorzystuje w celu generowania korzyści ekonomicznych. W momencie przyjęcia do użytkowania musi on być kompletny i sprawny - niedziałający element majątku, który jest zepsuty lub niekompletny, nie może być traktowany jako środek trwały, ponieważ nie może on generować korzyści ekonomicznych dla spółki 4

Ceny nabycia, koszty wytworzenia lub wartość przeszacowana (wynikła z aktualizacji wyceny środków trwałych) pomniejszona o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także pomniejszone o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. 5

Przykładami kosztów dających się bezpośrednio przyporządkować są: koszt przygotowania miejsca (użytkowania składnika aktywów), koszty początkowej dostawy oraz koszty załadunku i rozładunku, koszty instalacji oraz honoraria za profesjonalne usługi, na przykład architektów i inżynierów szacunkowe koszty demontażu i usunięcia składnika aktywów oraz koszty przeprowadzenia renowacji miejsca, w którym się znajdował - MSSF. 6

+ Koszty ulepszenia, polegające na przebudowie, modernizacji, rozbudowie lub rekonstrukcji, powodujące zwiększenie wartości użytkowej w stosunku do wartości początkowej, +/-Aktualizacja wyceny. Wartość netto tego składnika wynikła z aktualizacji wyceny nie może być wyższa od jego wartości godziwej. Powstała różnica obciąża pozostałe koszty operacyjne lub konto Kapitał z aktualizacji wyceny, - Odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe dokonywane w celu uwzględnienia utraty wartości początkowej. 7

Zwiększenie wartości środka trwałego: Wn Środki trwałe Ma Kapitał z aktualizacji wyceny Zmniejszenie wartości tego środka: Wn Kapitał z aktualizacji wyceny Ma Środki trwałe 8

lub (jeśli kwota korekty jest wyższa niż zapis na koncie Kapitał z aktualizacji wyceny ): Wn Kapitał z aktualizacji wyceny Ma Środki trwałe Wn Pozostałe koszty operacyjne 9

W styczniu 2001 r. jednostka nabyła środek trwały (halę targową). Wartość początkową ustalono na 400.000 zł. Przyjęto 10-letni okres amortyzacji i liniową metodę naliczania odpisów. Wartość końcową uznano za nieznaczącą. Do bilansowej wyceny wszystkich środków trwałych jednostka stosuje model ceny nabycia. W 2003 r. jednostka postanowiła zastosować do wyceny bilansowej środka trwałego model przeszacowania. Na dzień bilansowy 31 grudnia 2003 r. wartość godziwa środka trwałego oszacowana przez rzeczoznawcę wynosiła 420.000 zł. Ustalmy wartość bilansową środka trwałego na koniec lat 2001, 2002, 2003, 2004 i 2005 przy założeniu, że: 10

po 31 grudnia 2003 r. nie były konieczne ponowne przeszacowania, nie zmieniły się pierwotne szacunki dotyczące okresu i trybu zużycia środka trwałego oraz jego wartości końcowej, od momentu początkowego ujęcia nie zanotowano przesłanek utraty wartości. 31 grudnia 2001 r. odpis amortyzacyjny w 2001 r. = 40.000 zł (400.000 zł :10) wartość bilansowa = 400.000 zł - 40.000 zł = 360.000 zł 31 grudnia 2002 r. wartość bilansowa = 320.000 zł 11

31 grudnia 2003 r. wartość księgowa netto (z uwzględnieniem amortyzacji naliczonej w 2003 r.) = 280.000 zł wartość bilansowa = 420.000 zł 31 grudnia 2004 r. odpis amortyzacyjny w 2004 r. = 60.000 zł (420.000 zł : 7) wartość bilansowa = 360.000 zł 31 grudnia 2005 r. wartość bilansowa = 360.000 zł - 60.000 zł = 300.000 zł Przeszacowanie wartości środka trwałego rozliczane jest kapitałowo. 12

Firma posiada maszynę, która nie może być dalej eksploatowana ze względu na ograniczoną zdolność produkcyjną. Wartość początkowa maszyny wynosiła 40 000 zł, a jej dotychczasowe umorzenie 25 000 zł. Należy przeprowadzić księgowania likwidacji i sprzedaży maszyny wiedząc, że cena sprzedaży wyniosła 12 000 zł oraz że podatek VAT kształtował się na poziomie 23%. 13

Firma posiada maszynę, która nie może być dalej eksploatowana ze względu na ograniczoną zdolność produkcyjną. Wartość początkowa maszyny wynosiła 30 000 zł, a jej dotychczasowe umorzenie 16 000 zł. Należy przeprowadzić księgowania likwidacji i sprzedaży złomu z likwidacji maszyny wiedząc, że koszty rozbiórki maszyny wyniosły 500 zł., a sprzedany złom ma wartość 1500 zł. oraz że podatek VAT kształtował się na poziomie 23%. 14

Firma posiada maszynę, która nie może być dalej eksploatowana ze względu na ograniczoną zdolność produkcyjną. Wartość początkowa maszyny wynosiła 50 000 zł, a jej dotychczasowe umorzenie 25 000 zł. Należy przeprowadzić księgowania likwidacji i darowizny maszyny wiedząc, że podatek VAT kształtował się na poziomie 23%. 15

Przedsiębiorstwo użytkuje budynek biurowy, którego wartość początkowa wynosi 200.000 zł. Okres ekonomicznej użyteczności to 20 lat a budynek jest amortyzowany metodą liniową. Umorzenie na 31.12.2006 było równe 150.000 Przedsiębiorstwo stosuje do wyceny środków trwałych model wartości przeszacowanej. W 2006 r. po raz pierwszy nastąpi przeszacowanie wartości aktywu, bowiem jego wartość godziwa wynosi 75.000, co uznano za istotną różnicę w stosunku do wartości księgowej. Należy dokonać odpowiednich księgowań w roku 2006 oraz 2007 (brak aktualizacji) i 2008 przy założeniu, że 10.12.2009 roku środek trwały został sprzedany za 65.000 zł. Vat należy pominąć. 16

31.12.2006 r. spółka nabyła i przyjęła do eksploatacji w tym samym miesiącu obrabiarkę Fa 8.000zł + VAT 23%. Koszt zamontowania i uruchomienia maszyny to 2.000zł + VAT 460 zł. Planowany okres użytkowania to 5 1at. Planowana produkcja to 5.000, 10.000, 10.000, 10.000, 15.000 sztuk wyrobów w poszczególnych latach. Należy rozważyć różne metody amortyzacji środka trwałego oraz dokonać odpowiedniej analizy porównawczej i skomentować wyniki. 17

Przedsiębiorstwo przyjęło do użytkowania oczyszczalnię ścieków, która składa się z czterech identycznych modułów. Wartość początkowa instalacji (z uwzględnieniem kosztów montażu i podobnych) wynosi 400.000zł. Założono, że cała instalacja ma ekonomiczny okres użytkowania 10 lat i będzie amortyzowana metodą liniową. Po 5 latach jeden z modułów uległ całkowitemu uszkodzeniu. W tym momencie koszt wymiany tej części składowej to 80.000 zł. Jak należy ująć w ewidencji księgowej koszt wymienionego modułu? 18

Przedsiębiorstwo przyjęło do użytkowania maszynę produkcyjną o wartości netto 24 000 zł dnia 1 stycznia 200X. Ekonomiczny czas użytkowania tej maszyny oceniono na 5 lat. Założono stosowanie metody amortyzacji liniowej. Szacowana wartość rezydualna maszyny po okresie funkcjonowania w podmiocie wyniesie 4000 zł. Należy ustalić wartość bilansowa maszyny zgodnie z MSR 16 na dzień 31 grudnia 200X roku stosując model wyceny: Oparty na cenie nabycia lub koszcie wytworzenia, Oparty na wartości przeszacowanej, wiedząc że na dzień bilansowy wartość rynkowa maszyny wynosiła 28 000 zł. 19

Spółka zakupiła maszynę produkcyjną wymagającą montażu i przystosowania do produkcji. Cena netto wyniosła 400 000 zł, koszty transportu wyniosły 6150 zł brutto. Koszty montażu wyniosły 1500 zł, wykonane przez pracownika zatrudnionego na umowę zlecenie. Spółka jest płatnikiem podatku VAT. Należy wycenić wartość początkową maszyny produkcyjnej zgodnie z MSR 16.

Spółka zakupiła maszynę produkcyjną wymagającą montażu i przystosowania do produkcji. Cena netto wyniosła 400 000 zł, koszty transportu wyniosły 6150 zł brutto. Koszty montażu wyniosły 1500 zł, wykonane przez pracownika zatrudnionego na umowę zlecenie. Spółka wykonuje działalność zwolnioną z VAT. Należy wycenić wartość początkową maszyny produkcyjnej zgodnie z MSR 16.

Diler samochodowy sprzedając samochód osobowy spółce przekazał również komplet opon zimowych bez dopłaty. Wartość rynkowa opon wynosiła w dniu nabycia samochodu 1500 zł. Jak należy ująć w ewidencji wartość przekazanego spółce gratisu?

Firma zakupiła zestaw komputerowy o wartości netto 6500 zł. Sprzedawca w związku z częstymi zakupami przez firmę udzielił firmie 10% rabatu. W jakiej wartości należy zatem ująć w ewidencji zestaw komputerowy?

Na koncie Środki trwałe w budowie po stronie debetowej (Wn) księguje się wszystkie nakłady poniesione na budowę danego środka trwałego. Księgowanie odbywa się w korespondencji z różnymi kontami, zależnie od rodzaju nakładu. 24