lek.wet. Agnieszka Dereczeniuk
Podstawy genetyki w hodowli Genetyka koloru Cieszyn 20.07.2012
Zasady dziedziczenia Koci genom składa się z : - 18 par chromosomów homologicznych (zawsze takie same) - 1 pary chromosomów płciowych *X niesie ze sobą geny *Y brak genów, decyduje o płci, umożliwia ujawnienie się pewnych fenotypowych cech
Determinaty płci Komórki płciowe zawierają n-ploidalna (pojedynczą) liczbę chromosomów O płci zawsze decyduje samiec Samica Samiec XX XY X X X Y Pokolenie F1 XX, samica XY, samiec XX, samica XY samiec
Zasady dziedziczenia Na chromosomach znajdują się miliardy kombinacji genetycznych, część genów działa pojedynczo inne współdziałają w ujawnianiu się cech. Wyróżniamy allele: - fenotypowo i genotypowo dominujące - recesywne - częściowo dominujące tzn. w zależności od połączenia dają inną cechę w fenotypie np. dziedziczenie kolorów
Zasady dziedziczenia Gen B- kolor czarny Oddziałuje on na kształt ziaren ciemnego barwnika eumelaniny, zawartej we wnętrzu włosa. Daje czarne zabarwienie. FENOTYP GENOTYP CZARNY BB
Zasady dziedziczenia B>b B- allel koloru czarnego b- allel koloru czekolada FENOTYP CZARNY CZARNY CZEKOLADA GENOTYP BB Bb bb
B>b>bl Zasady dziedziczenia B- allel koloru czarnego b- allel koloru czekolada bl- allel koloru cynamon FENOTYP CZARNY CZARNY CZARNY CZEKOLADA CZEKOLADA CYNAMON GENOTYP BB Bb Bbl bb bbl blbl
Dziedziczenie związane z płcią Gen O (orange) odpowiada za kolor rudy. Jego loci znajdują się na chromosomach płciowych X.
Kolor rudy Kolor rudy w układzie dominującym maskuje całkowicie lub częściowo wszystkie nierude kolory, których geny znajdują się na autosomach. KOTY RUDE Kotka genotyp: X O X O kocur genotyp X O Y - Gamety: X O X O X O Y F1: X O X O, X O X O, X O Y -, X O Y - Pokolenie F1: 50/50 % rudych kocurków i kotek
rodzice Kotka ruda X O X O Kotka nieruda X o X o Kotka szylkretowa X O X o Kocur Kotka Kotka Kotka Rudy X O Y - ruda X O X O szylkretowa X O X o ruda X O X O szylkretowa X O X o Kocur Kocur Kocur rudy X O Y - nierudy X o Y - rudy X O Y - nierudy X o Y - Kocur Kotka Kotka Kotka nierudy X o Y - szylkretowa X o X O nieruda X o X o szylkretowa X O X o nieruda X o X o Kocur Kocur Kocur rudy X O Y - nierudyx o Y - nierudy X o Y rudy X O Y
Gen rozjaśnienia koloru Genotypowo rozkład koloru DD i Dd nie zmienia wysycenia koloru dd daje efekt koloru rozjaśnionego
Gen rozjaśnienia koloru Gen D rozjaśnienie koloru Gen ten kontroluje rozłożenie barwnika we włosie jego recesywny allel powoduje rozjaśnienie koloru poprzez zbijanie się ziarenek barwnika w mikroskopijne skupiska oddzielone miejscami bez barwnika, o dużej przepuszczalności światała. Ujawnia się tylko w układzie homozygotycznym recesywnym dd. Kolor czarny Kolor czekoladowy Kolor cynamonowy Kolor rudy Rozjaśnia do kolor niebieski kolor liliowy kolor płowy kolor kremowy
Krzyżówka genotyp BbDd x genotyp bbdd Fenotyp czarny fenotyp liliowy Gamety: BD Bd bd bd x bd bd F1: BDbd Bdbd bdbd bdbd czarny niebieski liliowy czekolada Genotyp : BbDd Bbdd bbdd bbdd
Gen modyfikator rozjaśnienia koloru Gen Dm modyfikator rozjaśnienia powoduje brązowe zabarwienie obwodowych cz. ciała. Jest to gen dominujący, ale.. ujawnia się u osobników posiadających gen rozjaśnienia w układzie dd na rozjaśnionym już kolorze. dm- bez znaczenia fenotypowego po raz pierwszy zaobserwowano u kotów syjamskich.
Prążkowanie Gen Agouti- AA, Aa prążkowane Gen non-aguti aa gładkie ( solid ) Pręgowanie futra jest efektem nieregularnego zabarwienia każdego pojedynczego włosa w postaci występujących na przemian jasnych i ciemnych obrączek. Gen agouti powoduje zmniejszone rozmieszczenie barwnika (eumelanimy, feomelaniny) Włos w tych miejscach jest koloru żółtego do pomarańczowego. Recesywny allel non-agouti a wstrzymuje wytwarzanie prążków a w efekcie daje jednolite zabarwienie włosa. Gen ten określa obecność lub nieobecność prążkowania, ale nie decyduje o jego rodzaju.
Prążkowanie Uparte prążkowanie, tzw. Gohst markings duchy pręgowania Od każdej reguły jest wyjątek i tak nawet koty posiadające genotyp aa mogą mieć śladowe prążkowanie. Często widoczne tyko pod światło. Zjawisko to związane jest z poligenowym charakterem dziedziczenia prążków, a geny odpowiedzialne za nie, nie zostały jeszcze opisane.
Prążkowanie Gen T tabby odpowiedzialny za układ, kształt pręgowania Układ dominacji :Ta > T > tb Allel Ta m.in. odpowiedzialny jest za pręgowanie przesiane, całkowite maskowanie efektu pręgowania... jednak Prezentuje typ dominacji częściowej czyli pełnej ekspresji ulegnie tylko w układzie homozygotycznym TaTa. Heterozygoty TaT i Tatb, będą miały ślady pręgowania na głowie i łapach
Prążkowanie Gen Macerel tabby Allel mc- genotyp mcmc fenotyp klasycznie pręgowany Allel Mc genotyp Mcmc fenotyp tygrysi Mcmc McMc mcmc
Prążkowanie Rysunek cętkowany jest modyfikacją pręgowania klasycznego i/lub tygrysiego Sposób jego dziedziczenia nie został w pełni poznany. Najprawdopodobniej maj tu swój udział jeszcze inne geny, których nie znamy. U niektórych rac jak ocicaty, abisyńczyki, mau to cecha dominująca.
Kolor biały Allel genu W odpowiada za występowanie bieli dominującej. Biel ujawnia się zarówno w układzie WW jak i Ww. Allel w genu bez znaczenia fenotypowego, ujawnia się kolor podstawowy. Gen ten oddziałuje na wstrzymanie migracji komórek barwnikowych do skóry w okresie płodowym. Efekt przezroczystych włosów. Ekspresja tego genu jest tak silna,że maskuje działanie wszystkich innych genotypowych kolorów. Czasem kocięta rodzą się małymi plamkami na głowie lub ogonie, kolor ten jednak zanika z wiekiem. Po tych znaczeniach można wnioskować jaki kolor ukrywa nasz kot
Kolor biały Gen W odpowiada także za kolor oczu, mogą być one niebieskie, żółte, zielone a także różnokolorowe Cecha związaną z gemem W jest także głuchota osobników całkowicie białych. Defekt ten zdecydowanie częściej obserwuje się u samców, co może świadczyć o powiązaniu tej cechy z płcią.
Kolor biały - łaciatość Gen łaciatości S działa podobnie jak gen bieli W i miejscowo hamuje migrację melanocytów do skóry w życiu płodowym. Allel s odpowiedzialny jest za barak łat. Mamy tu do czynienia ze zjawiskiem niecałkowitej dominacji. Dlatego też cecha będzie przyjmowała następujący rozkład. SS-stosunek bieli do koloru powyżej ½ ciała Ss stosunek łat bieli do koloru poniżej ½ ciała ss brak białych łat. Ze względu na układ białych łat wyróżniamy typy rozkładu koloru: van Arlerkin bikolor
Inhibitor koloru Gen I inhibitor koloru Alelle II i Ii odpowiadają za supresję w pojedynczych włosach barwnika żółtego. W ten sposób pozostają na małym odcinku bez pigmentu odpowiada za fenotypowy efekt srebrzystości u kotów pręgowanych Allel ii to koty o pełnym wybarwieniu włosa.
Inhibitor koloru Gen I na niepręgowanych włosach spycha barwnik w dół, Bliższa skórze część włosa jest kompletnie biała Non-aguti Włos dymny Ekspresja genu I jest bardzo szeroka odbarwiony fragment włosa może być prawie niewidoczny lub zajmować większa jego część. Przez selekcję hodowców otrzymano skrajne odmiany kotów srebrzystych koty szynszylowe i cieniowane. Wzór ich futra jest praktycznie niewidoczny ze względu na rozkład barwnika.`
lek.wet. Agnieszka Dereczeniuk DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ