3. Sytuacja w gospodarce w latach 1998 2006 3.1. Produkt krajowy brutto w Polsce Tempo wzrostu gospodarczego w 2006 r. by³o znacznie wiêksze ni w roku poprzednim i najwy sze od 9 lat (tab. 11). W roku 2006 nast¹pi³o bowiem znaczne przyspieszenie dynamiki gospodarczej, zw³aszcza w IV kwartale (wykr. 10). Dynamika przyrostu PKB w 2006 r. by³a du o wy sza ani eli w roku 2005, gdy wartoœæ produktu krajowego brutto przyros³a o 5,8%, zaœ rok wczeœniej przyrost wyniós³ 3,5%. Umocni³ siê wp³yw popytu krajowego, w tym inwestycyjnego w kreowaniu wzrostu gospodarczego 7. 108 107 106 105 104 103 102 101 100 99 98 I2002 II 2002 III 2002 IV 2002 I2003 II 2003 III 2003 IV 2003 I2004 II 2004 III 2004 IV 2004 I2005 II 2005 III 2005 IV 2005 I2006 II 2006 III 2006 IV 2006 Wykres 10. Dynamika PKB w kraju w latach 2002 2006 (w %) 7 Informacja o Sytuacji Spo³eczno-Gospodarczej Kraju 2006, s. 1. Sytuacja w gospodarce w latach 1998 2006
32 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... Dynamika PKB w Polsce i Unii Europejskiej w latach 1998 2006 Tabela 11 Wyszczególnienie 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Polska 104,8 104,1 104,0 101,1 101,4 103,8 105,3 103,5 105,8 Unia Europejska (25) 103,0 103,0 103,9 102,0 101,2 101,3 102,3 101,7 102,9 ród³o:opracowanie na podstawie danych GUS i Eurostatu. W latach 1998 2006 dynamika wzrostu gospodarczego w Polsce by³a wy sza ni w Unii Europejskiej, z wyj¹tkiem roku 2001. W roku 2006 wzrost PKB w Polsce by³ wy szy od notowanego w Unii Europejskiej o 2,9 pp. Przyrost PKB w 2006 r. spowodowany by³ g³ównie wysokim wzrostem WDB. W roku 2006 wartoœæ ta wzros³a o 5,8%, podczas gdy rok wczeœniej o 3,2%. Przyrost WDB w latach 1998 2006 ulega³ ci¹g³ym wahaniom. W roku 2006 odnotowano najwy sz¹ WDB w ca³ym analizowanym okresie, najni sz¹ w 2001 r. Zaobserwowano, e w latach 1998 2001 tempo wzrostu WDB systematycznie mala³o, natomiast od 2002 r. notowano jego wzrost, z wyj¹tkiem roku 2005 (tab. 12). Dynamika WDB w kraju w latach 1998 2006 Tabela 12 Wyszczególnienie 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 WDB ogó³em, w tym: 104,7 103,7 103,7 100,9 101,3 103,6 105,1 103,2 105,8 przemys³ 104,3 103,0 106,5 99,4 99,5 107,8 111,5 103,9 107,7 budownictwo 109,3 103,5 99,3 92,4 91,0 97,1 102,7 106,5 114,6 us³ugi rynkowe 104,8 106,0 104,2 103,9 103,2 102,4 103,8 103,0 105,0 ród³o:jakwtab. 11. Szczególnie wysoki wzrost WDB w 2006 r. mia³ miejsce w sektorze budowlanym (o 14,6%) oraz przemys³owym (o 7,7%); nast¹pi³ tak e w us³ugach, w tym w rynkowych o 5%, zaœ nierynkowych o 1,6%. Szybciej ni w roku poprzednim rós³ popyt krajowy (o 5,9%), utrzyma³ siê równie wzrost spo ycia (o 4,5%), w tym indywidualnego (o 5,2%). Bardzo dynamicznie zwiêkszy³a siê ponadto wartoœæ nak³adów brutto na œrodki trwa³e (wzrost z 6,5% w 2005 r. do 16,7% w 2006 r.). W roku 2006 odnotowano równie wzrost eksportu o 15,1%, a tak e importu o 15,4%.
Sytuacja w gospodarce w latach 1998 2006 33 3.2. WskaŸnik cen towarów i us³ug konsumpcyjnych W roku 2006 zanotowano spadek inflacji. WskaŸnik cen towarów i us³ug konsumpcyjnych w ujêciu œredniorocznym wyniós³ bowiem 101,0% wobec 102,1% w roku poprzednim. Szybciej ni ceny towarów i us³ug konsumpcyjnych ros³y ceny producentów. Wzrost cen w przemyœle by³ wy szy ni w 2005 r. (2,3% wobec 0,7%). Nieco wolniej ni w roku poprzednim, ale szybciej ni w przemyœle ros³y ceny w budownictwie (wzrost o 2,9%). W latach 1998 2005 wartoœæ wskaÿnika cen towarów i us³ug konsumpcyjnych by³a wy sza, a w niektórych, zw³aszcza pocz¹tkowych okresach zdecydowanie wy sza, z wyj¹tkiem 2003 r. (wykr. 11). 118 116 114 112 110 108 106 104 102 100 98 1998 2001 2002 2005 2006 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Wykres 11. Dynamika cen towarów i us³ug konsumpcyjnych w poszczególnych miesi¹cach w latach 1998 2006 (analogiczny okres roku poprzedniego = 100%) Dynamika cen towarów i us³ug konsumpcyjnych w Polsce w latach 1998 2006 w porównaniu do wartoœci wskaÿnika w krajach Unii Europejskiej w analogicznym okresie wykazywa³a nieznaczne wahania, tj. w latach 2002 2003 i 2005 2006 wartoœæ wskaÿnika by³a ni sza ni œrednio w Unii Europejskiej, zaœ wczeœniej, tj. w latach 1998 2001 i w 2004 r. wy sza (tab. 13). Dynamika cen towarów i us³ug konsumpcyjnych w latach 1998 2006 w Polsce i w Unii Europejskiej (w %) Tabela 13 Wyszczególnienie 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Polska 111,8 107,3 110,1 105,5 101,9 100,8 103,5 102,1 101,0 Unia Europejska* 101,3 101,2 102,1 102,3 102,1 101,9 102,1 102,2 102,1 * Przedstawione dane dotycz¹ UE-15 w latach 1998 2003, a od 2004 roku UE-25. ród³o: Jak w tab. 11.
34 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... 3.3. Produkt krajowy brutto wed³ug województw Produkt krajowy brutto w województwie opolskim w 2004 r. wynosi³ 21 902 mln z³, co stanowi³o 2,4% wartoœci PKB w kraju. W roku 1998 wartoœæ PKB wypracowana w województwie opolskim wynosi³a 13 779,4 mln z³, co stanowi³o 2,5% wartoœci w kraju. W latach 1998 2004 wartoœæ PKB w województwie opolskim ros³a (wykr. 12). 24 000 22 000 20 000 18 000 16 000 14 000 12 000 10 000 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Wykres 12. Wartoœæ PKB w województwie opolskim w latach 1998 2004 (w mln z³) Wartoœæ PKB w województwie opolskim w 2004 r. zwiêkszy³a siê w porównaniu do 2003 r. o 18,2%. Dynamika przyrostu PKB by³a najwy sza w kraju, gdzie PKB przyrós³ o 9,6%. Pod wzglêdem wartoœci PKB w 2004 r. województwo uplasowa³o siê na 14. pozycji w rankingu województw, zaœ w 2003 r. zajmowa³o ostatnie miejsce (tab. 14). Problemem regionu jest jednak wolniejsze tempo wzrostu PKB w porównaniu ze œrednim w Polsce. W kraju wartoœæ PKB w latach 1998 2004 wzros³a o 66,8%, podczas gdy w województwie opolskim wzrost wynosi³ 58,9%. Dla porównania w województwie mazowieckim wzrost wyniós³ 77,7%, w wielkopolskim 72,4%, pomorskim 67,9%, œwiêtokrzyskim 64,5%, œl¹skim 63,4%, a podlaskim 62,6%. Zarówno wiêc województwa o wysokim poziomie PKB na mieszkañca, jak i ni szym, rozwijaj¹ siê szybciej od opolskiego.
Sytuacja w gospodarce w latach 1998 2006 35 Produkt krajowy brutto w latach 1998 2004 wg województw (w mln z³) Tabela 14 Województwa 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Dolnoœl¹skie 42 646,4 48 487,8 57 028,3 58 704,5 61 616,4 63 782,3 71 328 Kujawsko-pomorskie 27 693,0 29 657,7 34 771,7 36 884,7 38 567,3 39 649,3 44 727 Lubelskie 23 270,3 24 861,0 28 535,1 30 361,4 31 446,8 32 946,7 36 708 Lubuskie 13 340,7 14 776,0 17 135,6 17 675,8 18 012,6 18 542,6 21 839 ódzkie 33 840,5 38 528,0 44 207,8 46 261,2 48 305,5 50 723,9 57 746 Ma³opolskie 41 840,3 45 804,9 53 437,3 54 360,9 57 101,3 60 156,8 67 308 Mazowieckie 105 972,9 120 340,8 139 139,9 153 702,2 159 462,4 167,876,6 188 290 Opolskie 13 779,4 14 501,1 16 935,9 17 085,7 17 816,0 18 169,1 21 902 Podkarpackie 23 037,1 24 815,6 27 860,2 29 540,8 30 656,4 32 362,4 35 415 Podlaskie 13 371,7 14 160,5 16 781,4 17 976,2 18 998,1 19 424,8 21 741 Pomorskie 30 829,7 35 283,4 40 953,3 42 498,7 44 370,8 45 750,7 51 776 Œl¹skie 78 305,1 85 625,9 98 971,1 102 639,4 107 288,4 112 008,5 127 943 Œwiêtokrzyskie 14 673,9 16 464,1 18 963,9 19 613,5 20 728,8 21 869,3 24 145 Warmiñsko-mazurskie 16 061,8 18 072,0 20 332,1 20 659,8 21 797,7 23 572,1 26 822 Wielkopolskie 50 694,9 56 154,9 65 980,6 69 397,1 70 644,3 74 700,6 87 416 Zachodniopomorskie 24 202,3 27 581,7 32 356,8 33 423,9 34 300,0 34 544,8 38 143 Polska 553 560,1 615 115,3 713 390,9 750 785,9 781 112,4 816 080,6 923 248 ród³o:opracowanie na podstawie danych GUS i publikacji: Produkt krajowy brutto wed³ug województw i podregionów, za lata 1999 2002, GUS, Warszawa 2000 2003; Produkt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne 2003 2004. Dla porównania w latach 1995 1998 wartoœæ PKB w województwie opolskim przyros³a o 59,8%, podczas gdy w kraju wzrost wynosi³ 79,7%. Pod wzglêdem wartoœci PKB na mieszkañca województwo opolskie zajmowa³o kolejno 7. miejsce w 1995 r., 8. w 1996 r. i w 1997 r. oraz 11. miejsce w 1998 r. na 16 województw (tab. 15).
36 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... Tabela 15 Produkt krajowy brutto w mln z³ i w przeliczeniu na 1 mieszkañca w latach 1995 1998 w województwie opolskim i w Polsce Lata Wartoœæ PKB (w mln z³) Wartoœæ PKB na 1 mieszkañca (w z³) Wartoœæ PKB (w mln z³) Wartoœæ PKB na 1 mieszkañca (w z³) województwo opolskie Polska 1995 8 623,0 7 878,8 308 103,7 7 984,5 1996 10 259,0 9 390,7 387 826,6 10 042,6 1997 12 218,7 11 190,6 472 350,4 12 221,3 1998 13 779,4 12 634,9 553 560,1 14 316,4 ród³o:opracowanie na podstawie danych GUS. W przeliczeniu na 1 mieszkañca wartoœæ PKB w 2004 r. wynios³a 20 785 z³, co dawa³o Opolskiemu 10. pozycjê wœród pozosta³ych województw, zaœ w roku 1998 by³o to 12 635 z³ i 11. pozycja w rankingu województw (tab. 16, mapa 3). Dla porównania w województwie mazowieckim wartoœæ PKB na mieszkañca w 2004 r. wynosi³a 36 636 z³, w œl¹skim 27 177 z³, wielkopolskim 26 001 z³, lubelskim 16 777 z³, a w podkarpackim 16 886 z³. Ró nica pomiêdzy wartoœci¹ PKB na 1 mieszkañca w województwie opolskim i w kraju wynosi³a w 2004 r. 3396 z³, zaœ w 1998 r. by³o to 1681 z³. W województwie opolskim w 2004 r. odnotowano najwy sz¹ dynamikê wzrostu PKB na 1 mieszkañca w stosunku do roku poprzedniego, która kszta³towa³a siê na poziomie 118,7%, przy œredniej w Polsce równej 109,7%. Tabela 16 Produkt krajowy brutto w przeliczeniu na 1 mieszkañca w latach 1998 2004 wg województw (w z³) Województwa 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 1 2 3 4 5 6 7 8 Dolnoœl¹skie 14 290 16 273 19 169 19 758 21 193 21 986 24 632 Kujawsko-pomorskie 13 193 14 121 16 550 17 563 18 635 19 169 21 633 Lubelskie 10 383 11 112 12 777 13 614 14 300 15 019 16 777 Lubuskie 13 062 14 444 16 737 17 254 17 850 18 396 21 641 ódzkie 12 682 14 497 16 696 17 535 18 492 19 498 22 274 Ma³opolskie 13 029 14 231 16 561 16 788 17 659 18 522 20 671 Mazowieckie 20 920 23 760 27 451 30 283 31 115 32 722 36 636 Opolskie 12 635 13 320 15 586 15 780 16 738 17 173 20 785
Sytuacja w gospodarce w latach 1998 2006 37 cd. tab. 16 1 2 3 4 5 6 7 8 Podkarpackie 10 866 11 685 13 093 13 870 14 569 15 436 16 886 Podlaskie 10 926 11 580 13 733 14 727 15 719 16 105 18 056 Pomorskie 14 129 16 120 18 661 19 301 20 346 20 929 23 616 Œl¹skie 16 014 17 565 20 373 21 206 22 627 23 718 27 177 Œwiêtokrzyskie 11 056 12 435 14 326 14 843 15 977 16 911 18 714 Warmiñsko-mazurskie 10 986 12 341 13 867 14 065 15 258 16 504 18 778 Wielkopolskie 15 141 16 747 19 651 20 634 21 072 22 256 26 001 Zachodniopomorskie 13 980 15 924 18 666 19 269 20 196 20 357 22 494 Polska 14 316 15 914 18 460 19 430 20 431 21 366 24 181 ród³o:jakwtab. 14. Polska = 24 181 z³ województwo opolskie = 20 785 z³ od31672z³do36636z³ od 26 707 z³ do 31 671 z³ od21742z³do26706z³ od 16 777 z³ do 21 741 z³ Mapa 3. Produkt krajowy brutto w przeliczeniu na 1 mieszkañca w województwach w 2004 r. Wraz ze wzrostem wartoœci PKB w 2004 r. w porównaniu do 2003 r. zwiêkszy³ siê udzia³ opolskiego w stosunku do krajowej wartoœci PKB (do 2,4% wobec 2,2% w roku 2003). Udzia³ PKB na 1 mieszkañca w woje-
38 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... wództwie opolskim do œredniej krajowej równie wzrós³, chocia do roku 2003 obserwowano jego systematyczny spadek. W roku 1998 udzia³ wynosi³ 88,3% œredniej krajowej, po czym systematycznie spada³, by w 2003 r. przybraæ najni sz¹ w analizowanym okresie wartoœæ -79,4%. W roku 2004 udzia³ PKB na 1 mieszkañca w stosunku do œredniej krajowej wzrós³ do 86%. Opolskie, jako jedno z czterech województw, odnotowa³o w 2004 r. wzrost regionalnego udzia³u w stosunku do œredniej krajowej. Prognoza PKB na najbli sze lata przewiduje dalszy wzrost jego wartoœci. W roku 2006 przewidywany wzrost wyniesie 3,8%, a jego wartoœæ 23 399 mln z³, w 2007 r. 5,3%, osi¹gaj¹c wartoœæ 24 629 mln z³, natomiast w roku 2008 prognozuje siê wzrost na poziomie 5,2%, z wartoœci¹ równ¹ 25 901 mln z³ (tab. 17). Tabela 17 Prognoza wartoœci PKB w latach 2006 2008 w województwie opolskim (w mln z³) Lata 2006 2007 2008 Wartoœæ PKB 23 399 24 629 25 901 ród³o:dodatek do raportu Polska: regionalne prognozy ekonomiczne 2005 2008. Analiza porównawcza polskich województw, PMR Publications, Gdañsk 2005. Dla porównania wartoœæ PKB w mln euro w 2003 r. wynosi³a w opolskim 4211,1 mln euro, co na 1 mieszkañca dawa³o kwotê 3980 euro. W Polsce by³a to wartoœæ 191 408,3 mln euro, co w przeliczeniu na mieszkañca wynosi³o 5011 euro. Najlepsze pod tym wzglêdem polskie województwo to mazowieckie, z wartoœci¹ 7768 euro na mieszkañca, zaœ najmniejsz¹ wartoœæ odnotowano w lubelskim 3538 euro na mieszkañca. Wartoœæ dodana brutto w województwie opolskim w 2004 r. wynosi³a 19 461 mln z³. W przeliczeniu na 1 pracuj¹cego WDB w 2004 r. równa³a siê 64 686 z³, co plasowa³o opolskie na 7. pozycji w kraju. W latach 1998 2004 notowano systematyczny wzrost WDB (tab. 18). Tabela18 Wartoœæ dodana brutto ogó³em oraz na 1 pracuj¹cego w latach 1998 2004 w województwie opolskim i œrednio w kraju Wyszczególnienie 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 1 2 3 4 5 6 7 8 Wartoœæ dodana brutto ogó³em (w mln z³) Opolskie 12 077,2 12 631,9 14 811,6 14 970,6 15 575,0 15 788,8 19 461 Polska 485 177,0 535 829,0 623 909,7 657 843,5 682 860,7 709 165,7 820 375
Sytuacja w gospodarce w latach 1998 2006 39 1 2 3 4 5 6 7 8 Wartoœæ dodana brutto na 1 pracuj¹cego (w z³) cd. tab. 18 Opolskie 31 055 31 979 39 331 39 964 50 594 52 123 64 686 Polska 30 707 34 854 41 546 44 081 52 442 54 741 63 561 ród³o:opracowanie na podstawie danych GUS i publikacji: Produkt krajowy brutto wed³ug województw i podregionów, za lata 1999 2002; GUS, Warszawa 2000 2003; Produkt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne 2004. W strukturze tworzenia WDB w województwie opolskim przewa aj¹ us³ugi, zw³aszcza rynkowe, które w porównaniu do innych sektorów wytwarzaj¹ najwiêcej tej wartoœci. W dalszej kolejnoœci pozostaje przemys³, us³ugi nierynkowe, rolnictwo i budownictwo. Oceniaj¹c efektywnoœæ poszczególnych sektorów, nale y patrzeæ na zaanga owane w wytworzenie wartoœæ dodanej zasoby pracy. Pozostaj¹ one najwiêksze w us³ugach i przemyœle (wykr. 13). 50 45 40 udzia³ sektora w strukturze tworzenia WDB udzia³ sektora w strukturze zatrudnienia 35 30 25 20 15 10 5 0 rolnictwo, ³owiectwo ileœnictwo; rybo³ówstwo irybactwo przemys³ budownictwo us³ugi rynkowe us³ugi nierynkowe Wykres 13. Struktura tworzenia WDB i pracuj¹cych wg sektorów w województwie opolskim w 2004 r. Struktura tworzenia WDB w województwie opolskim ró ni siê jednak od krajowej. Charakterystyczny dla regionu jest jeden z najwy szych w Polsce udzia³ów przemys³u (2. miejsce). W roku 2003 udzia³ ten kszta³towa³ siê na poziomie 26,8%, zaœ w 2004 r. wzrós³ do 32% (wykr. 14). W sektorze tym pracuje ok. 24,8% regionalnych zasobów pracy. Udzia³ us³ug rynkowych w strukturze tworzenia WDB w województwie opolskim jest najmniejszy w kraju i wynosi 41%. Us³ugi nierynkowe wytwarzaj¹ zaœ 16% regionalnej
40 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... WDB, a udzia³ budownictwa jest nieco ni szy od œredniej krajowej i wynosi 5,1% WDB. Wy szy od przeciêtnej w Polsce jest natomiast udzia³ rolnictwa w strukturze tworzenia WDB w województwie opolskim. Wynosi on mianowicie 5,8%, zaœ do jego wytworzenia zaanga owanych jest zgodnie z oficjaln¹ statystyk¹ GUS 17,3% regionalnych zasobów pracy (wykr. 15). 50 45 40 udzia³ sektora w strukturze tworzenia WDB udzia³ sektora w strukturze zatrudnienia 35 30 25 20 15 10 5 0 40 35 rolnictwo, ³owiectwo ileœnictwo; rybo³ówstwo irybactwo przemys³ budownictwo us³ugi rynkowe us³ugi nierynkowe Wykres 14. Udzia³ WDB wg sektorów w województwie opolskim na tle kraju w 2004 r. województwo opolskie Polska 30 25 20 15 10 5 0 rolnictwo, ³owiectwo ileœnictwo; rybo³ówstwo i rybactwo przemys³ budownictwo us³ugi rynkowe us³ugi nierynkowe Wykres 15. Udzia³ pracuj¹cych wg sektorów w województwie opolskim na tle kraju w 2004 r.
Sytuacja w gospodarce w latach 1998 2006 41 3.4. Podmioty gospodarki narodowej Na koniec grudnia 2006 r. w województwie opolskim zarejestrowanych by³o 92,8 tys. podmiotów gospodarczych, zaœ w kraju 3636 tys. Podmioty gospodarcze zarejestrowane w województwie opolskim stanowi¹ 2,6% wszystkich podmiotów gospodarczych funkcjonuj¹cych w Polsce (tab. 19). W porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego liczba podmiotów wzros³a o 2249 jednostek, czyli o 2,5%. Pod wzglêdem wskaÿnika dynamiki liczby podmiotów gospodarki narodowej wed³ug stanu na koniec 2006 r. województwo opolskie uplasowa³o siê na 2. pozycji w kraju, za lubuskim. W analogicznym okresie roku poprzedniego tempo przyrostu podmiotów gospodarczych by³o takie samo (2,5%). Wed³ug stanu na koniec 2006 r. tempo przyrostu podmiotów w kraju by³o ni sze ni w opolskim, a liczba podmiotów zwiêkszy³a siê o 0,6% (tab. 20). Liczba podmiotów gospodarki narodowej w województwie opolskim i w Polsce w latach 1998 2006 Tabela 19 Wyszczególnienie 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Liczba podmiotów gospodarczych w województwie opolskim Liczba podmiotów gospodarczych w kraju 64 828 72 527 76 939 81 850 84 966 87 412 88 422 90 597 92 846 2 844 256 3 041 403 3 186 704 3 325 539 3 468 218 3 581 593 3 576 830 3 615 621 3 636 039 ród³o: Biuletyn Statystyczny Województwa Opolskiego grudzieñ 1999 2003 oraz 2004, IV kw., 2005, IV kw., 2006, IV kw. Tabela 20 Dynamika podmiotów gospodarki narodowej w województwie opolskim i w Polsce w latach 1998 2006 (w %) Wyszczególnienie 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Dynamika podmiotów gospodarki narodowej w województwie opolskim Dynamika podmiotów gospodarki narodowej w kraju - 111,9 106,1 106,4 103,8 102,9 101,2 102,5 102,5 109,4 106,9 104,8 104,4 104,3 103,3 99,9 101,1 100,6 ród³o:zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej, 2001 2006, GUS, Warszawa 2000 2006.
42 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... Analizuj¹c dane dotycz¹ce dynamiki podmiotów gospodarczych w latach 1998 2006 nale y stwierdziæ, e liczba podmiotów przyrasta z roku na rok, ale w tempie wolniejszym z ka dym rokiem, jednak e po okresie s³abszej dynamiki w roku 2003, a zw³aszcza w 2004, w kolejnych latach (2005 2006) przyrost uleg³ przyspieszeniu (wykr. 16). 100 95 90 85 80 75 70 65 60 55 50 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 liczba podmiotów (w tys.) dynamika (w %) 114 112 110 108 106 104 102 100 98 96 94 Wykres 16. Liczba i dynamika podmiotów gospodarki narodowej w województwie opolskim w latach 1998 2006 Pomimo systematycznego przyrostu wskaÿnik liczby podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkañców wed³ug stanu na koniec 2006 r. 8 kszta³towa³ siê na ni szym poziomie ni œrednio w kraju. Wynosi³ on bowiem 89 podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkañców, przy œredniej krajowej wynosz¹cej 95 podmiotów. W latach wczeœniejszych (1998 2006) wartoœæ wskaÿnika przedsiêbiorczoœci w województwie opolskim by³a równie ni sza ni œrednio w kraju (wykr. 17). 100 90 80 70 60 50 40 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 województwo opolskie Polska Wykres. 17. WskaŸnik przedsiêbiorczoœci w województwie opolskim oraz w Polsce w latach 1998 2006 8 Do obliczeñ przyjêto liczbê ludnoœci wg stanu na koniec wrzeœnia 2006 r.
Sytuacja w gospodarce w latach 1998 2006 43 Wed³ug stanu na koniec grudnia 2006 r. w sektorze prywatnym zarejestrowanych by³o 87 600 podmiotów (tj. 94,3% ogó³u podmiotów), a w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego ich liczba zwiêkszy³a siê o 2259 (2,6%). Sektor publiczny skupia³ 5246 jednostek, czyli o 10 (0,2%) mniej ni w 2005 r. Nie zmienia siê zasadniczo struktura podmiotów w uk³adzie PKD. Podobnie jak w latach poprzednich, tak i wed³ug stanu na koniec grudnia 2006 r. w strukturze dominowa³y jednostki handlowe 31%, a nastêpnie jednostki sekcji obs³uga nieruchomoœci i firm 18,5%, firmy budowlane 10,5% oraz firmy przemys³owe 9,3%. Niezmiennie w ogólnym rozrachunku kszta³tuje siê równie struktura podmiotów wed³ug wielkoœci. Zdecydowan¹ przewagê stanowi¹ ma³e firmy, zatrudniaj¹ce do 49 pracuj¹cych 99,1%, w tym mikroprzedsiêbiorstwa, do 9 pracuj¹cych 88,7 tys. podmiotów. Firmy œrednie, zatrudniaj¹ce od 50 do 249 pracuj¹cych, stanowi¹ nieca³y 1% w strukturze podmiotów zarejestrowanych w województwie opolskim (705 jednostek), a du e 0,1%, tj. 91 jednostek (tab. 21, wykr. 18). do 9 osób 95,5% od 10 do 49 osób 3,7% od 50 do 249 osób 0,8% 250 i wiêcej osób 0,1% Wykres 18. Struktura podmiotów gospodarki narodowej wg liczby pracuj¹cych w województwie opolskim w 2006 r. Tabela 21 Podmioty gospodarki narodowej wg liczby pracuj¹cych w latach 1998 2006 w województwie opolskim Lata Ogó³em Przedzia³y zatrudnienia do 9 pracuj¹cych 10 49 50 249 250 i wiêcej 1 2 3 4 5 6 1998 64 780 61 300 2 684 670 126
44 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... 1 2 3 4 5 6 1999 72 399 68 880 2 724 675 120 2000 76 550 72 820 2 886 726 118 2001 81 850 77 802 3 150 763 135 2002 84 966 82 071 2 259 549 87 2003 87 412 84 243 2 486 595 88 2004 88 422 84 355 3 238 731 98 2005 90 597 86 429 3 368 707 93 2006 92 846 88 679 3 371 705 91 cd. tab. 21 ród³o:opracowanie w³asne na podstawie: Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w 2006 r., GUS, Warszawa 2007. Tempo przyrostu liczby podmiotów gospodarki narodowej w województwie opolskim w latach 1998 2006 by³o najwy sze w odniesieniu do najmniejszych jednostek. Liczba podmiotów zatrudniaj¹cych do 9 pracowników wed³ug stanu na koniec grudnia 2006 r. w porównaniu do analogicznego okresu 1998 r. zwiêkszy³a siê o 44,7%. Liczba podmiotów ma³ych, zatrudniaj¹cych od 10 do 49 pracuj¹cych, wzros³a w analizowanym okresie o 25,6%, zaœ liczba podmiotów zatrudniaj¹cych od 50 do 249 osób, czyli podmiotów œrednich pod wzglêdem wielkoœci wzros³a o 5,2%. Liczba przedsiêbiorstw du ych, zatrudniaj¹cych 250 pracowników i wiêcej spad³a o 27,8% (wykr. 19). 120 115 110 105 100 95 90 85 80 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 do 9 pracuj¹cych od 10 do 49 pracuj¹cych od 50 do 249 pracuj¹cych 250iwiêcejpracuj¹cych Wykres 19. Dynamika podmiotów gospodarki narodowej wg liczby pracuj¹cych w województwie opolskim w latach 1998 2006
Sytuacja w gospodarce w latach 1998 2006 45 Liczba spó³ek z udzia³em kapita³u zagranicznego zarejestrowanych w województwie opolskim na koniec grudnia 2006 r. wynosi³a 1259 podmiotów, co stanowi³o 2,2% wszystkich takich jednostek zarejestrowanych w Polsce. W roku 2006 odnotowano wzrost liczby spó³ek z udzia³em kapita³u zagranicznego o 5,8%, przy œrednim wzroœcie w kraju równym 6,3%. W tym samym czasie liczba wszystkich spó³ek handlowych wzros³a o 3,8% w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego i wed³ug stanu na koniec grudnia roku 2006 wynosi³a 4635 jednostek (tab. 22). Tabela 22 Spó³ki handlowe w województwie opolskim, w tym z udzia³em kapita³u zagranicznego w latach 1998 2006 (stan w koñcu okresu) Wyszczególnienie 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Spó³ki handlowe ogó³em 2 588 2 842 3 108 3 498 3 896 4 122 4 314 4 467 4 635 w tym z udzia³em kapita³u zagranicznego 815 933 1 014 1 057 1 066 1 106 1 147 1 190 1 259 ród³o: Biuletyn Statystyczny Województwa Opolskiego grudzieñ 1999 2003, 2004, IV kw., 2005, IV kw., 2006, IV kw. W roku 2006 zanotowano ponadto wzrost zak³adów osób fizycznych o 2,3% oraz spadek przedsiêbiorstw pañstwowych o 46,1%, jak równie spó³dzielni o 0,7%. Najwiêcej podmiotów w województwie opolskim dzia³a na terenie miasta Opola 19,8 tys., co stanowi 21,3% ogólnej ich liczby (tab. 23). W dalszej kolejnoœci najwiêcej podmiotów funkcjonuje w powiatach: nyskim 14,4 tys. (14,5%), opolskim 10,0 tys. (10,9%), brzeskim 9,0 tys. (9,7%), a najmniej w g³ubczyckim 3,8 tys. (4%). Podmioty gospodarki narodowej w powiatach województwa opolskiego w latach 2002 2006 (stan w koñcu okresu) Tabela 23 Powiaty 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Brzeski 6 000 6 688 7 458 8 002 8 358 8 609 8 691 8 847 9 044 G³ubczycki 2 573 2 849 3 227 3 562 3 716 3 824 3 739 3 757 3 770 Kêdzierzyñsko- -kozielski 6 430 7 079 7 229 7 570 7 752 8 141 8 196 8 373 8 487 Kluczborski 3 799 4 345 4 611 4 944 5 192 5 375 5 515 5 690 5 913
46 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Krapkowicki 2 980 3 412 3 597 3 794 3 962 4 052 4 129 4 314 4 479 Namys³owski 2 410 2 781 3 090 3 346 3 469 3 543 3 576 3 713 3 880 Nyski 8 690 9 996 10 634 11 639 12 261 12 639 12 847 13 119 13 372 Oleski 3 606 3 812 4 114 4 416 4 635 4 768 4 816 5 015 5 194 Opolski 6 613 7 348 7 875 8 352 8 735 8 988 9 278 9 672 10 093 Prudnicki 3 234 3 515 3 633 4 180 4 275 4 332 4 243 4 218 4 218 Strzelecki 3 385 3 823 4 033 4 127 4 258 4 307 4 332 4 486 4 646 Miasto Opole 15 060 16 833 17 397 18 269 18 605 18 834 19 060 19 393 19 750 Razem 64 780 72 481 76 898 82 201 84 966 87 412 88 422 90 597 92 846 ród³o:jakwtab. 22. cd. tab. 23 Od 1998 r. obserwuje siê systematyczny spadek liczby podmiotów nowo zarejestrowanych, jednak e w 2005 r. zaobserwowano zmianê tendencji w tym zakresie, która utrzyma³a siê równie w 2006 r. Wówczas bowiem zg³osi³o siê do ewidencji 6020 nowych podmiotów gospodarki narodowej, tj. o 11,0% wiêcej ni w 2005 r., kiedy zarejestrowa³y siê 5422 podmioty. W latach 1998 2006 nastêpowa³y ponadto wahania liczby podmiotów wyrejestrowanych z ewidencji dzia³alnoœci gospodarczej. Spadek liczby podmiotów wyrejestrowanych nast¹pi³ w 1999 r. w porównaniu do roku 1998 oraz w 2001 r. w porównaniu do 2000 r. Od 2002 r. liczba wyrejestrowañ wzrasta³a a do 2005 r., kiedy to nast¹pi³ kolejny spadek, zaœ w roku 2006 znowu odnotowano wzrost liczby wyrejestrowañ w porównaniu z 2005 r. (tab. 24). Tabela 24 Liczba podmiotów gospodarki narodowej nowo zarejestrowanych i wyrejestrowanych w województwie opolskim w latach 1998 2006 Wyszczególnienie 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Nowo zarejestrowane 12 439 8 994 8 468 8 335 6 006 5 578 5 071 5 422 6 020 Wyrejestrowane 4 801 1 656 3 975 2 695 2 914 3 133 3 389 3 139 3 739 ród³o:zamiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej, 2002 2006, GUS, Warszawa 2001 2006.
Sytuacja w gospodarce w latach 1998 2006 47 3.5. Wyniki finansowe przedsiêbiorstw W latach 1998 2006 zanotowano systematyczny wzrost w zakresie kszta³towania siê przychodów z ca³okszta³tu dzia³alnoœci. Wyj¹tek stanowi³y lata 2001 i 2005, kiedy zaobserwowano spadek wartoœci przychodów w porównaniu do okresów wczeœniejszych. W roku 2006, podobnie jak w latach wczeœniejszych, w porównaniu do roku poprzedniego nast¹pi³ wzrost wartoœci przychodów o 10% do wartoœci 22 899,4 mln z³. Na przestrzeni lat 1998 2006 utrzyma³a siê równie tendencja wzrostowa wartoœci kosztów uzyskania przychodów z ca³okszta³tu dzia³alnoœci, z wyj¹tkiem lat 2000 2001. W roku 2006 koszty uzyskania przychodów z ca³okszta³tu dzia³alnoœci wynios³y 21 330,2 mln z³ i by³y o 10,8% wy sze ni w 2005 r. (tab. 25). Z ogólnej wartoœci przychodów z ca³okszta³tu dzia³alnoœci w 2006 r. 69% stanowi³y przychody osi¹gniête przez podmioty sektora prywatnego, a ich wartoœæ zwiêkszy³a siê w porównaniu z 2005 r. o 13,2%. W sektorze publicznym zanotowano równie wzrost wartoœci przychodów o 3,6%. Przewagê w strukturze kosztów uzyskania przychodów z ca³okszta³tu dzia³alnoœci w 2006 r. stanowi³y koszty podmiotów w sektorze prywatnym (66,9%), których wartoœæ wzros³a o 7,3% w porównaniu do 2005 r. Wartoœæ kosztów w sektorze publicznym w analogicznym okresie zwiêkszy³a siê o 8,9%. Przychód netto ze sprzeda y produktów wzrós³ w porównaniu do 2005 r. o 8,3% i wynosi³ w 2006 r. 17 866,5 mln z³, zaœ koszt w³asny sprzedanych produktów zwiêkszy³ siê o 33,8% w analogicznym okresie i wynosi³ 20 298,1 mln z³. Tabela 25 Przychody i koszty z ca³okszta³tu dzia³alnoœci w województwie opolskim w latach 1998 2006 (w mln z³) Wyszczególnienie 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Przychody z ca³okszta³tu dzia³alnoœci, w tym: 14 314,2 16 947,6 16 479,7 15 971,3 16 060,9 17 119,4 21 562,5 20 810,0 22 899,4 sektor publiczny 4 942,8 5 538,0 6 299,7 6 112,6 5 829,4 6 396,1 8 864,0 6 875,0 7 121,8 sektor prywatny 9 371,4 11 409,7 10 180,0 9 858,7 10 231,5 10 723,3 12 698,6 13 935,0 15 777,5 Koszty uzyskania przychodów z ca³okszta³tu dzia³alnoœci, w tym: 14 289,3 17 234,2 16 505,8 16 206,4 16 250,4 16 671,6 19 135,5 19 251,0 21 330,2 sektor publiczny 5 089,7 5 959,9 6 428,4 6 185,4 5 925,5 6 252,0 6 966,6 5 948,4 6 476,6 sektor prywatny 9 199,6 11 274,4 10 077,4 10 021,0 10 324,9 10 419,6 12 168,9 13 302,6 14 274,3
48 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... cd. tab. 25 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Przychód netto ze sprzeda y produktów Koszt w³asny sprzedanych produktów 9 864,8 11 220,0 12 348,3 11 886,7 12 209,9 13 354,3 17 195,6 16 415,6 17 866,5 10 038,0 11 373,6 12 245,3 11 785,2 12 029,2 12 826,6 14 972,6 15 175,6 20 298,1 ród³o: Biuletyn Statystyczny Województwa Opolskiego grudzieñ 1999 2003, 2004, IV kw., 2005, IV kw., 2006, IV kw. Korzystna relacja wartoœci przychodów z ca³okszta³tu dzia³alnoœci do kosztów ich uzyskania wp³ynê³a na kszta³towanie siê wskaÿnika poziomu kosztów. W roku 2006 wartoœæ wskaÿnika wynosi³a 93,1%, co oznacza rentownoœæ podmiotów gospodarczych. Zmiany w kszta³towaniu siê wartoœci przychodów i kosztów w badanych przedsiêbiorstwach spowodowa³y, e wskaÿnik poziomu kosztów w latach 1999 2002 nie by³ korzystny i kszta³towa³ siê na poziomie powy ej 100%. By³ to okres, kiedy opolska gospodarka notowa³a najs³absze wyniki finansowe przedsiêbiorstw, zamykaj¹c bilanse i rachunki zysków i strat wysokimi ujemnymi wartoœciami. W latach 2003 2004 wskaÿnik poziomu kosztów raptownie obni y³ siê, co oznacza³o rosn¹c¹ rentownoœæ podmiotów gospodarczych. Prze³omowy w tym wzglêdzie by³ rok 2003, a od 2004 r. obserwuje siê ponowny wzrost wartoœci tego wskaÿnika, ci¹gle jednak utrzymuj¹cego siê na korzystnym poziomie poni ej 100%. 105 100 95 90 85 80 przetwórstwo przemys³owe budownictwo handel i naprawy transport, gospodarka magazynowa i ³¹cznoœæ obs³uga nieruchomoœci i firm 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Wykres 20. WskaŸnik poziomu kosztów w wybranych sekcjach PKD w województwie opolskim w latach 1998 2006
Sytuacja w gospodarce w latach 1998 2006 49 Na przestrzeni lat 1998 2006 w opolskich przedsiêbiorstwach zanotowano równie znaczn¹ poprawê sytuacji w zakresie wartoœci wskaÿnika poziomu kosztów w poszczególnych sekcjach PKD. W roku 2006 we wszystkich badanych sekcjach wskaÿniki kszta³towa³y siê poni ej poziomu 100% (wykr. 20). Porównanie sytuacji w zakresie poziomu przychodów i kosztów w odniesieniu do œredniej krajowej wskazuje na poprawê w województwie opolskim. W latach 1999 2002 wskaÿnik poziomu kosztów w Opolskiem by³ wy szy ni 100% i gorszy tak e ni œrednio w kraju. Do 2003 r. notuje siê poprawê, gdy wtedy po raz pierwszy od d³u szego czasu wartoœæ wskaÿnika spad³a i prawie zrówna³a siê z krajow¹. W roku 2004 zaobserwowano odwrócenie tendencji i korzystniejszy wskaÿnik w opolskim ni œrednio w kraju, co utrzyma³o siê tak e w 2005 r., zaœ w 2006 r. ró nica pomiêdzy wartoœci¹ w opolskim a œredni¹ krajow¹ wynios³a 1,1 pp na korzyœæ województwa. Wartoœæ wskaÿnika poziomu kosztów w województwie opolskim wynosi³a bowiem 93,1%, przy œredniej w Polsce równej 94,2% (wykr. 21). Mo na wiêc oceniæ, e od 2004 r. opolskie przedsiêbiorstwa w ogólnym rozrachunku charakteryzuj¹ siê wy sz¹ rentownoœci¹ ni œrednio w kraju. 105 100 95 90 85 Polska województwo opolskie 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Wykres 21. WskaŸnik poziomu kosztów w województwie opolskim i w Polsce w latach 1998 2006 Relacja w zakresie kszta³towania siê przychodów i kosztów znajduje tak e odwzorowanie w wynikach finansowych notowanych w badanych przedsiêbiorstwach. W roku 2006 wynik finansowy ze sprzeda y produktów, towarów i materia³ów wyniós³ 1765,5 mln z³, co oznacza wzrost o 1,7% w porównaniu do roku 2005. Wartoœæ wyniku finansowego ze sprzeda y produktów, towarów i materia³ów wzrasta³a w latach 1998 2006, z wyj¹tkiem 2001 i 2005 r.
50 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... Na przestrzeni lat 1998 2006 obserwowano du e wahania wyniku finansowego brutto, który w 1998 r. osi¹gn¹³ 30,0 mln z³, a w latach 1999 2002 notowa³ wartoœci ujemne poza 2000 r., kiedy osi¹gn¹³ wartoœæ dodatni¹ (23,0 mln z³). W latach 2003 2005 nast¹pi³o odwrócenie tej tendencji, a wynik finansowy brutto systematycznie wzrasta³ a do 2004 r., wówczas bowiem uzyska³ najwy sz¹ w badanym okresie wartoœæ 2444,2 mln z³. W roku 2005 wynik kszta³towa³ siê na poziomie 1642,9 mln z³, zaœ w 2006 r. obserwuje siê dalszy spadek wartoœci wyniku finansowego brutto o 9,5% w stosunku do wartoœci z 2005 r. do poziomu 1570,3 mln z³. Wa niejszym z punktu widzenia oceny kondycji ekonomicznej jest jednak wynik finansowy netto, który w latach 1998 2002 notowa³ zró nicowane, ale ujemne wartoœci. W latach 2003 2004 obserwowano natomiast znaczn¹ poprawê i wzrost wyniku finansowego netto, który w 2003 r. wyniós³ 322,1 mln z³, by w nastêpnym roku osi¹gn¹æ ponadpiêciokrotny wzrost 1945,7 mln z³. W roku 2006 w porównaniu do 2005 r. nast¹pi³ natomiast spadek jego wartoœci o 2,3%. Wartoœæ wyniku finansowego netto wynosi³a bowiem 1264,5 mln z³ (tab. 26). Spadki wartoœci wyników obserwowane od 2005 r. s¹ m.in. efektem bardzo dobrych wartoœci osi¹gniêtych w 2004 r., co wynika z bardzo wysokiej w tym okresie wartoœci sprzeda y produktów, znajduj¹cej swoje odzwierciedlenie w wynikach finansowych. Wyniki finansowe przedsiêbiorstw w latach 1998 2006 (w mln z³) Tabela 26 Wyszczególnienie 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Wynik finansowy ze sprzeda y produktów, towarów i materia³ów Wynik finansowy brutto Wynik finansowy netto 207,4 364,4 515,4 470,1 516,1 902,5 2 722,2 1 735,5 1 765,5 30,0-294,7 23,0-216,4-175,6 462,3 2 444,2 1 642,9 1 570,3-108,5-419,6-81,4-324,7-312,8 322,1 1 945,7 1 294,7 1 264,5 ród³o: Biuletyn Statystyczny Województwa Opolskiego grudzieñ 1998 2003, 2004, IV kw., 2005, IV kw., 2006, IV kw. W roku 2006 wskaÿniki rentownoœci obrotu brutto oraz netto w województwie opolskim wynosi³y odpowiednio: 6,9 i 5,5%. W porównaniu do roku 2005 ich wartoœæ nieco obni y³a siê, gdy kszta³towa³y siê one wtedy odpowiednio na poziomie: 7,9 i 6,2%. W kraju w 2006 r. wskaÿniki rentownoœci obrotu brutto i netto by³y ni sze i wynosi³y odpowiednio: 5,8 i 4,7%. W latach 1998 2002 wskaÿniki rentownoœci obrotu brutto oraz netto wska-
Sytuacja w gospodarce w latach 1998 2006 51 zywa³y na gorsz¹ sytuacjê podmiotów gospodarki narodowej w województwie opolskim w porównaniu do kraju, a w 2001 r. by³y one ujemne i wynios³y odpowiednio: -1,1 i -1,9%. W kraju wartoœæ wskaÿnika brutto by³a niewielka, ale dodatnia, zaœ netto ujemna. Od 2003 r. obserwuje siê znaczn¹ poprawê wskaÿników rentownoœci obrotu brutto oraz netto w regionie. Analiza wartoœci zanotowanych w Opolskiem w porównaniu do œredniej krajowej wskazuje na lepsz¹ w tym okresie sytuacjê województwa. Pomimo spadku wartoœci wskaÿników w 2006 r., nadal by³y one lepsze od œrednich wartoœci uzyskanych w kraju (wykr. 22 i 23). 12 10 8 6 4 2 0-2 -4 Polska województwo opolskie 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Wykres 22. WskaŸnik rentownoœci obrotu brutto w województwie opolskim i w Polsce w latach 1998 2006 10 8 6 4 Polska województwo opolskie 2 0-2 -4 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Wykres 23. WskaŸnik rentownoœci obrotu netto w województwie opolskim i w Polsce w latach 1998 2006 Najwy sze wartoœci wskaÿników rentownoœci obrotu brutto i netto w 2006 r. zanotowano w sekcji przetwórstwo przemys³owe odpowiednio
52 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... 6,9 i 5,5%, najni sze zaœ w sekcji transport, gospodarka magazynowa i ³¹cznoœæ 1,9 i 1,4% (tab. 27). Tabela 27 WskaŸnik rentownoœci obrotu brutto i netto w województwie opolskim w 2006 r. (w %) Wyszczególnienie Ogó³em Przetwórstwo przemys³owe Handel i naprawy Obs³uga nieruchomoœci i firm Budownictwo Transport, gospodarka magazynowa i ³¹cznoœæ WskaŸnik rentownoœci obrotu brutto WskaŸnik rentownoœci obrotu netto 6,9 6,9 3,9 2,7 5,0 1,9 5,5 5,5 3,4 2,3 3,8 1,4 ród³o: Biuletyn Statystyczny Województwa Opolskiego 2006, IV kw. W roku 2006 w badanej grupie przedsiêbiorstw w województwie opolskim 76,2% wykaza³o zysk netto. W górnictwie oraz ochronie zdrowia i pomocy spo³ecznej wszystkie badane przedsiêbiorstwa unaocznia³y zysk netto. W pozosta³ych sekcjach najwiêcej przedsiêbiorstw, które zakoñczy³y 2006 r. zyskiem netto odnotowano w handlu (85%), transporcie (80%), budownictwie (78,6%), najmniej natomiast w sekcji obs³uga nieruchomoœci i firm jedynie 63,6% (tab. 28). Tabela 28 Udzia³ liczby przedsiêbiorstw wykazuj¹cych zysk netto w ogólnej liczbie jednostek w województwie opolskim w 2006 r. (w %) Wyszczególnienie Przetwórstwo przemys³owe Budownictwo Transport, gospodarka magazynowa i ³¹cznoœæ Handel i naprawy Obs³uga nieruchomoœci i firm Rentowne 73,7 78,6 80,0 85,0 63,6 Deficytowe 26,3 21,4 20,0 15,0 36,4 ród³o:jakwtab. 27. Analiza wskaÿnika udzia³u liczby podmiotów wykazuj¹cych zysk netto w ogólnej liczbie przedsiêbiorstw w 2006 r. w województwie opolskim w porównaniu do œredniego wyniku w kraju wykazuje nieznacznie gorsz¹ sytuacjê opolskiego. Udzia³ podmiotów wykazuj¹cych zysk netto w ogólnej liczbie badanych przedsiêbiorstw œrednio w kraju wynosi bowiem 79,9%, a wiêc jest nieco wy szy ni w opolskim. WskaŸnik udzia³u w województwie kszta³tuje siê na wy szym poziomie w sekcjach: handlu i napraw
Sytuacja w gospodarce w latach 1998 2006 53 oraz transportu, gospodarki magazynowej i ³¹cznoœci. Udzia³ jednostek rentownych w budownictwie w województwie opolskim wyniós³ 78,6%, natomiast w kraju 87,6%, w przetwórstwie przemys³owym 73,7%, przy œredniej krajowej równej 79,1% (tab. 29). Udzia³ jednostek rentownych w poszczególnych sekcjach PKD w województwie opolskim i w Polsce w 2006 r. (w %) Wyszczególnienie Ogó³em Przetwórstwo przemys³owe Budownictwo Transport gospodarka magazynowa i ³¹cznoœæ Handel i naprawy Tabela 29 Obs³uga nieruchomoœci i firm Województwo opolskie 76,2 73,7 78,6 80,0 85,0 63,6 Polska 79,9 79,1 87,6 70,8 83,5 70,2 ród³o: Jak w tab. 27. Wartoœæ maj¹tku obrotowego opolskich przedsiêbiorstw w 2006 r. wynosi³a 8719,2 mln z³, co w porównaniu do roku 2005 oznacza wzrost o 10,2%. Wartoœæ zapasów wynosi³a 2081,8 mln z³, zaœ nale noœci krótkoterminowych 3233,5 mln z³. Zarówno wartoœæ zapasów, jak i nale noœci krótkoterminowych zwiêkszy³a siê w 2006 r. w porównaniu do wyników osi¹gniêtych rok wczeœniej. W latach 1998 2001 wartoœæ maj¹tku obrotowego sukcesywnie ros³a, z wyj¹tkiem lat 2000 2001, w latach 2002 2005 przyrost ten by³ zdecydowanie wiêkszy. W roku 2006 w porównaniu do 2005 r. zmala³a wartoœæ zobowi¹zañ krótkoterminowych o 0,7% i wynios³a 4790,2 mln z³, d³ugoterminowych natomiast zmniejszy³a siê o 11,1% i wynios³a 3524,1 mln z³ (tab. 30). 3.6. Nak³ady inwestycyjne Nak³ady inwestycyjne w 2006 r. wynosi³y 906,7 mln z³, co w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego oznacza spadek 3,9%. Na przestrzeni lat 1998 2005 obserwowano wahania wartoœci nak³adów inwestycyjnych w województwie opolskim. W pocz¹tkowym okresie, tj. w latach 1998 2001, mia³ miejsce spadek wartoœci nak³adów inwestycyjnych w œrednich i du ych przedsiêbiorstwach, od 2002 r. ros³y one systematycznie, zaœ w 2005 r. nast¹pi³ ponownie nieznaczny spadek ich wartoœci (tab. 31). W roku 2006 dynamika nak³adów inwestycyjnych w przedsiêbiorstwach krajowych zwiêkszy³a siê o 19,2%, natomiast w opolskich spad³a o 3,9%.
54 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... Aktywa obrotowe i zobowi¹zania przedsiêbiorstw w województwie opolskim w latach 1998 2006 (w mln z³) Tabela 30 Aktywa obrotowe Zobowi¹zania krótkoterminowe Lata ogó³em ogó³em zapasy nale noœci krótkoterminowe produkty gotowe w tym m.in. towary ogó³em w tym z tytu³u dostaw i us³ug ogó³em kredyty bankowe w tym m.in. z tytu³u dostaw i us³ug Zobowi¹zania d³ugoterminowe 1998 4 303,3 1 490,9 345,8 283,5 2 181,9 1 667,4 3 424,0 846,3 1 753,5 7 291,7 1999 5 059,8 1 651,0 367,7 394,0 2 782,2 2 267,0 4 995,5 1 386,6 2 583,3 6 912,5 2000 4 845,5 1 524,6 367,8 261,9 2 730,2 2 103,5 4 542,4 1 289,4 2 109,6 6 205,0 2001 4 718,7 1 444,2 338,6 256,4 2 653,4 2 105,2 4 601,1 1 209,4 2 005,3 5 796,6 2002 5 095,7 1 504,0 352,8 360,4 2 547,0 2 193,2 5 115,4 1 380,3 2 285,0 5 390,0 2003 5 191,5 1 414,5 328,5 283,6 2 580,5 2 152,6 4 798,9 1 318,1 2 073,3 4 798,4 2004 7 424,5 1 799,7 399,7 337,0 3 146,2 2 797,3 5 029,3 1 069,4 2 358,2 4 441,7 2005 7 913,2 2 022,4 522,3 344,3 3 123,2 2 760,7 4 826,9 1 216,9 2 338,6 3 965,9 2006 8 719,2 2 081,8 474,6 384,9 3 233,5 2 817,6 4 790,2 1 022,5 2 449,4 3 524,1 ród³o: Biuletyn Statystyczny Województwa Opolskiego grudzieñ 1998 2003, 2004, IV kw., 2005, IV kw., 2006, IV kw.
Sytuacja w gospodarce w latach 1998 2006 55 Nak³ady inwestycyjne w województwie opolskim w latach 1998 2006 (w mln z³) Tabela 31 Nak³ady inwestycyjne Lata ogó³em ogó³em budynki i budowle na œrodki trwa³e maszyny, urz¹dzenia techniczne i narzêdzia œrodki transportu 1998 1 534,1 1 538,7 458,6 581,3 68,5 1999 1 044,3 1 041,1 359,1 568,4 80,6 2000 631,7 622,1 223,6 338,5 59,9 2001 587,7 580,8 219,7 318,1 41,7 2002 670,0 664,0 249,3 361,1 38,5 2003 705,4 704,6 188,2 455,8 56,2 2004 961,8 961,2 373,5 511,7 72,5 2005 943,1 942,9 290,4 566,8 81,7 2006 906,7 900,9 393,9 420,8 86,0 ród³o:jaktab. 30.
56 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... Podobnie jak w latach ubieg³ych, nak³ady inwestycyjne w wiêkszoœci przeznaczane by³y na zakup œrodków trwa³ych 99,9% ogó³u nak³adów. W porównaniu z analogicznym okresem 2005 r. wartoœæ nak³adów na zakup œrodków trwa³ych spad³a o 4,5%, a w ogólnej ich kwocie najwiêcej wydatkowano na zakup maszyn, urz¹dzeñ technicznych i narzêdzi ok. 46,7% (wykr. 24). Analizuj¹c zmiany nak³adów inwestycyjnych w badanych sekcjach PKD w 2006 r. trzeba zaznaczyæ, e województwo opolskie charakteryzuj¹ mniej korzystne wyniki w tym zakresie w porównaniu z danymi krajowymi, z wyj¹tkiem sekcji budownictwa i transportu. W Opolskiem w 2006 r., w porównaniu z analogicznym okresem roku 2005, najwiêkszy wzrost nak³adów odnotowano w³aœnie w sekcji budownictwo o 159,2% oraz o 20,1% w transporcie, gospodarce magazynowej i ³¹cznoœci. W kraju dynamika nak³adów inwestycyjnych w sekcjach tych wynosi³a odpowiednio: 147,2 oraz 119,7%. W Opolskiem na uwagê zas³uguje du y spadek (o 48,3%) nak³adów w handlu i naprawach. Œrednio w kraju sekcja ta odnotowa³a wzrost nak³adów o 20,3%. W Opolskiem w 2006 r. spadek nak³adów nast¹pi³ tak e w przemyœle o 6,5%, podczas gdy w kraju notowano wzrost w tym sektorze o 12,3%. 160 150 140 130 120 110 100 90 80 70 nak³ady inwestycyjne ogó³em œrodki trwa³e budynki i budowle maszyny, urz¹dzenia techniczne i narzêdzia œrodki transportu Wykres 24. Dynamika nak³adów inwestycyjnych wg rodzajów w województwie opolskim i w Polsce w 2006 r. (2005 r. = 100%) 3.7. Podsumowanie Zjawiska charakterystyczne dla sytuacji w gospodarce województwa opolskiego w 2006 r. na tle lat 1998 2005 zawarto w poni szym zestawieniu.
Sytuacja w gospodarce w latach 1998 2006 57 Pozytywne aspekty Produkt krajowy brutto najwy sze tempo wzrostu gospodarczego w Polsce od 9 lat; spadek wskaÿnika cen towarów us³ug konsumpcyjnych w 2006 r.; najwy sza w kraju dynamika przyrostu PKB w województwie opolskim w 2004 r., wynosz¹ca 118,2% wobec œredniej krajowej równej 109,6%; wzrost udzia³u PKB na 1 mieszkañca w województwie opolskim do wartoœci 86% œredniej krajowej, wobec 79,4% w roku 2003; drugie miejsce w kraju pod wzglêdem udzia³u przemys³u w tworzeniu WDB w województwie opolskim. wysoka dynamika przyrostu podmiotów gospodarki narodowej w województwie opolskim wed³ug stanu na koniec 2006 r.: 102,5% wobec 100,6% w kraju (drugie miejsce w Polsce); systematyczny wzrost liczby podmiotów gospodarki narodowej w latach 1998 2006 w regionie; systematyczny wzrost liczby spó³ek z udzia³em kapita³u zagranicznego w latach 1998 2005 i w 2006 r.; wzrost liczby podmiotów nowo zarejestrowanych wed³ug stanu na koniec grudnia 2006 r. o 11% w porównaniu do 2005 r. Podmioty gospodarki narodowej Wyniki finansowe przedsiêbiorstw poprawa sytuacji ekonomicznej podmiotów gospodarczych w województwie opolskim w latach 2003 2006; wzrost przychodów z ca³okszta³tu dzia³alnoœci w latach 1998 2006, zaœ w 2006 r. w porównaniu do 2005 r. przyrost przychodów o 10%; poprawa wskaÿnika poziomu kosztów w latach 2003 2006 i ukszta³towanie siê wartoœci na poziomie poni ej 100%; od 2004 r. lepszy wskaÿnik poziomu kosztów opolskich przedsiêbiorstw ni œrednio w kraju; znaczna poprawa i wzrost wyniku finansowego brutto i netto w latach 2003 2004; poprawa wskaÿników rentownoœci obrotu brutto i netto w województwie opolskim od 2003 r. wartoœci korzystniejsze ni œrednio w kraju; systematyczny wzrost wartoœci maj¹tku obrotowego w województwie opolskim; spadek wartoœci zobowi¹zañ d³ugoterminowych w 2006 r. o 11,2%. Negatywne aspekty wolne tempo rozwoju gospodarczego w porównaniu ze œrednim poziomem rozwoju w Polsce; najmniejszy w kraju udzia³ us³ug rynkowych w strukturze tworzenia WDB w województwie opolskim 41%. od wielu lat ni sze od œredniej krajowej wskaÿniki przedsiêbiorczoœci; spadek liczby du ych podmiotów gospodarczych, zatrudniaj¹cych 250 pracowników i wiêcej o 28% w latach 1998 2006; systematyczny spadek nowych rejestracji dzia³alnoœci gospodarczej w województwie opolskim w latach 1998 2004. s³abe wyniki finansowe gospodarki w latach 1998 2002; w latach 1999 2002 wskaÿnik poziomu kosztów na poziomie powy ej 100%; wzrost kosztów uzyskania przychodów z ca³okszta³tu dzia³alnoœci w latach 1998 2006, zaœ w roku 2006 wzrost poziomu kosztów w porównaniu do 2005 r. o 10,8%; spadek wyniku finansowego brutto i netto, po bardzo dobrych rezultatach w 2004 r., od 2005 r.; wskaÿnik udzia³u liczby podmiotów wykazuj¹cych zysk netto w ogólnej liczbie przedsiêbiorstw w 2006 r. w województwie opolskim nieznacznie gorszy ni œrednio w kraju.
58 Informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego... ponaddwukrotny wzrost nak³adów inwestycyjnych w województwie opolskim w sektorze budownictwa w 2006 r., ukszta³towany na poziomie 159,2% przy œrednim wzroœcie w kraju równym 47,2%. Nak³ady inwestycyjne spadek nak³adów inwestycyjnych w 2006 r. w województwie opolskim o 3,9%, przy wzroœcie w kraju na poziomie 19,2%; g³êboki spadek nak³adów inwestycyjnych w sektorze handlowym w województwie opolskim (o 48,3%), przy wzroœcie tych nak³adów œrednio w kraju.