Odczynnik Woda bromowa Roztwór KMnO4 Roztwór K2Cr2O7 jodyna Mocne zasady NaOH, KOH Reakcje: co powstaje, co rozróżnimy Związki nasycone od nienasyconych a) związki nasycone od nienasyconych b) benzen od pochodnych metylowych benzenu c) aldehydy od ketonów (kwaśne środowisko) d) ogólnie utleniacze od reduktorów (głównie w środowisku kwaśnym) Zastosowania podobne jak KMnO4 prócz podpunktów a oraz b Odróżnianie skrobi/glikogenu od innych substancji a)odróżnianie związków np. glinu, cynku, chromu, ołowiu, cyny, cyrkonu od innych poprzez tworzenie kompleksów b)wytrącanie wodorotlenków c)reakcja z metalami amfoterycznymi d) reakcja z kwasami obserwacje Nasycone nie reagują, natomiast nienasycone odbarwiają wodę bromową. a) nasycone nie reagują, nienasycone roztwór odbarwia się, wytrąca się osad barwy brunatnej b) benzen nie reaguje, pochodne metylowe roztwór odbarwia się, wytrąca się osad barwy brunatnej c)ketony nie reagują, aldehydy roztwór odbarwia się d) reaguje z ze związkami wykazującymi jakiekolwiek własności redukujące np. nadtlenek wodoru, chlorki, bromki, jodki, alkohole, aldehydy siarczki w środowisku kwaśnym. Podobnie jak KMnO4 z wyjątkiem a) oraz b) Pojawia się granatowa barwa a) po dodaniu nadmiaru zasady osad rozpuszcza się b) po dodaniu zasady wytrąca się osad wodorotlenku (w przypadku srebra i rtęci tlenku) c) wydziela się bardzo dużo wodoru i ciepła d) w reakcji wydziela się ciepło wnioski Cząsteczka bromu ulega przyłączeniu do związku nienasyconego. a)powstaje organiczny nadtlenek, który rozkłada się na kwasy karboksylowe lub CO2 b) powstają kwasy aromatyczne (kwas benzoesowy z toluenu, kwasy benzenodikarboksylow e z ksylenów) c) powstają kwasy karboksylowe d) powstają różne związki w zależności od wziętej substancji: w przypadku H2O2 tlen, woda, jony Mn2+, jony K+ w przypadku soli kwasów beztlenowych powstaje wolny pierwiastek (chlor, brom, jod, siarka), sole kwasu beztlenowego, woda Podobnie jak KMnO4 z wyjątkiem a) oraz b). Tworzy się kompleks jod-skrobia/glikogen a) tworzą się kompleksy metali liczba przyłączonych grup -OH zależy od liczby koordynacyjnej pierwiastka. b. wytrącają się wodorotlenki/tlenki nierozpuszczalnych lub słabiej rozpuszczalnych zasad c) powstają związki
Woda amoniakalna Wodorotlenek miedzi(ii) FeCl3 Mieszanina nitrująca a) tworzenie charakterystycznego kompleksu z miedzią b) odczynnik Tollensa kompleks amoniaku z tlenkiem miedzi wodorotlenek diaminasrebra [Ag(NH3)2]OH wykrywanie związków o charakterze redukującym c) tworzenie amin alifatycznych a) odróżnianie związków polihydroksylowych (u których dwie grupy -OH leżą przy sąsiednich węglach!!!) od monohydroksylowych b) pod postacią zwykłą lub jako kompleks (odczynnik Fehlinga kompleks z winianem sodowopotasowym w środowisku NaOH, odczynnik Benedicta kompleks z cytrynianem sodu w środowisku węglanu sodu) c) wykrywanie wiązania peptydowego Wykrywanie grupy -OH przylegającej bezpośrednio(!!!) do pierścienia aromatycznego a) nitrowanie związków aromatycznych b) estryfikacja kwasem a) po dodaniu nadmiaru(!) amoniaku do probówki ze związkami miedzi powstaje silnie zabarwiony na szafirowo roztwór b) na powierzchni naczynia tworzy się lustro srebrne. c) powstaje substancja o rybim zapachu a) związki polihydroksylowe osad rozpuszcza się, powstaje szafirowy roztwór, monohydroksylowe oraz polihydroksylowe z oddalonymi od siebie grupami -OH nie reagują. b. po ogrzaniu wytrąca się ceglastoczerwony osad (w przypadku bardzo silnych reduktorów powstaje lustro miedziowe ) c. osad rozpuszcza się tworząc fioletowy roztwór Roztwór zmienia barwę z pomarańczowej na fioletową a) powstaje związek o żółtej barwie, nierozpuszczalny w wodzie kompleksowe tych metali, wydziela się duża ilość gazowego wodoru d) powstają sole a) tworzy się kompleks jon tetraaminamiedzi [Cu(NH3)4]^2+ b. powstaje metaliczne srebro oraz produkt utlenienia wziętego do reakcji substratu c) w reakcji z chloropochodnymi węglowodorów powstają najpierw sole amin, po dodaniu zasady wydzielają się wolne aminy. a) powstaje kompleks związek polihydroksylowywodorotlenek miedzi(ii) b. wodorotlenek miedzi(ii) redukuje się do tlenku miedzi(i) ewentualnie do wolnej miedzi, powstaje produkt utlenienia substratu wziętego do reakcji c)powstaje kompleks związek z wiązaniem peptydowym- Cu(OH)2 Tworzy się kompleks żelaza(iii) z tym związkiem a) powstają nitrozwiązki (np. nitrobenzen, kwas pikrynowy)
azotowym(v) b) powstaje substancja nierozpuszczalna w wodzie, zazwyczaj silnie wybuchowa b) powstaje ester kwasu azotowego(v) np. nitrogliceryna, nitroceluloza Kwas azotowy(v) Odczynnik Lucasa (rozpuszczony ZnCl2 w stężonym kwasie solnym) Roztwór wodny NaHCO3 z rozpuszczoną w nim wodą bromową HCl + Zn/Sn + nitrozwiązek aromatyczny Reakcja ksantoproteinowa wykrywanie białek Odróżnianie alkoholi I, II oraz III rzędowych Odróżnianie aldoz od ketoz Produkcja amin aromatycznych Badana substancja zabarwia się na żółto/pomarańczowo (jeśli zawiera białka). Jeśli ich nie zawiera, nie widzimy zmian Alkohol III- rzędowy reaguje natychmiast powstaje zmętnienie, alkohol II rzędowy reaguje po dłuższej chwili powstaje zmętnienie, alkohol I rzędowy nie reaguje w temperaturze pokojowej Ketozy nie reagują, aldozy odbarwiają wodę bromową Wydziela się wodór, żółta barwa nitrozwiązku znika, wyczuwalny staje się zapach amin po dodaniu zasady do roztworu. Woda wapienna Wykrywanie CO2 Woda wapienna mętnieje. Po dodaniu nadmiaru CO2 osad rozpuszcza się Mocna zasada + tłuszcz Zmydlanie tłuszczów Po ogrzaniu mieszaniny do wrzenia roztwór po dłuższej chwili zaczyna pienić się Woda chlorowa/chlor Stwierdzanie obecności jodków/bromków w roztworze Po dodaniu wody chlorowej/chloru z roztworu wypada brom/ jod Jeśli powstaje żółta barwa mamy znak, że mamy do czynienia z białkiem, które zawiera w sobie pierścienie aromatyczne. Grupa -OH zostaje zastąpiona przez chlor Powstaje produkt utlenienia aldozy Grupa nitrowa zostaje zredukowana wodorem in statu nascendi Powstaje węglan wapnia, po dodaniu nadmiaru CO2 powstaje wodorowęglan wapnia Powstaje glicerol oraz mydło Brom/jod zostaje wyparty ze swoich soli przez pierwiastkowy chlor. Dodatkowo jodki mogą zostać wyparte ze swoich soli przez wodę bromową.
Halogenopochodna + silna zasada Halogenopochodne + sód Reakcja Wurtza. Halogenopochodne + związki Grignarda Addycja wody do związku nienasyconego Próba akroleinowa Azot + lit Tworzenie amidów Produkcja alkoholi/fenoli Przedłużanie łańcucha alifatycznego węglowodoru Tworzenie alkoholu/enolu(alkohol u nienasyconego) Odróżnianie tłuszczów od substancji tłustych Odróżnianie azotu od innych gazów Ogrzewanie soli amonowych kwasów Objawy reakcji nie są widoczne, ewentualnie wydziela się ciepło Wydziela się ciepło, ubywa metalicznego sodu, wytrąca się halogenek sodu. Wydziela się ciepło, wytrąca się chlorek magnezu Ubywa węglowodoru nienasyconego Ogrzewając tłuszcz wydzielają się gryzące pary, ogrzewając substancję tłustą (np. olej silnikowy) nie wydziela się związek o gryzącej woni substancja zwyczajnie paruje. Lit spala się w azocie tworząc ceglastoczerwony proszek, który w reakcji z wodą wydziela amoniak. W reakcji z CO2, tlenem, powstaje biały tlenek litu, w przypadku CO2 dodatkowo obok tlenku litu powstaje węgiel. Podczas ogrzewania na ściankach probówki Atom halogenu zostaje zastąpiony przez grupę -OH Chlor w reakcji Wurtza reaguje z sodem tworząc NaCl, a dwa łańcuchy węglowodorowe łączą się w jeden dłuższy. Chlor w związku alifatycznym zostaje oderwany przez związek Grignarda (np. chlorek metylomagnezowy CH3MgCl) tworząc chlorek magnezu, a na jego miejsce przyłączana jest alifatyczna część ze związku Grignarda Powstaje alkohol lub enol, w przypadku enolu krótkołancuchowego ulega on dalszym przemianom tworząc aldehyd/keton. Próba pozytywna wskazuje nam na tłuszcz wydziela się akroleina czyli propenal (aldehyd nienasycony, toksyczny) Azotek litu Li3N reaguje z wodą tworząc amoniak i wodorotlenek litu. Tlenek litu reaguje z wodą tworząc wyłącznie wodorotlenek litu. Powstaje amid o wzorze R-CONH2 oraz
Kwas azotowy(v)/ kwas siarkowy(vi) + metal półszlachetny Sól metalu mniej aktywnego + metal bardziej aktywny Odwadnianie kwasu mrówkowego Reakcja tlenku węgla(ii) z NaOH pod wysokim ciśnieniem i temperaturą Aromatyczny związek+ alifatyczna halogenopochodna katalizator AlCl3 Tlen + metal alkaliczny karboksylowych skrapla się woda. woda Otrzymywanie soli tych metali Wymiana metalu w solach, stwierdzenia, który z nich jest aktywniejszy Reakcja H2SO4 z HCOOH Produkcja mrówczanu sodu Produkcja alifatycznych pochodnych substancji wyjściowej Odróżnianie litu od innych metali W reakcji z kwasem azotowym (V) wydziela się brunatny gaz(w przypadku stężonego) o duszącej wodni podobnej do chloru lub bezbarwny gaz brunatniejący na powietrzu(w przypadku rozcieńczonego), metal roztwarza się. W reakcji ze stężonym H2SO4 na gorąco wydziela się gaz o duszącej woni, metal roztwarza się. Blaszka metalu bardziej aktywnego roztwarza się, na jej miejsce wytrącają się kryształy metalu mniej aktywnego Powstaje bezbarwny palny gaz lżejszy od powietrza, trujący Ubywa gazu wziętego do reakcji, po zakwaszeniu powstałej białej substancji czuć zapach kwasu mrówkowego Powstaje substancja o innych własnościach fizycznych/chemicznyc h niż substancja wyjściowa W przypadku litu powstaje białe ciało stałe, w przypadku pozostałych powstają żółte/ pomarańczowe ciała stałe, które w reakcji z wodą wydzielają tlen HNO3 - Powstają tlenek azotu(iv) w przypadku stężonego tlenek azotu(ii) w przypadku rozcieńczonego utlenia się na powietrzu do NO2 H2SO4 powstaje tlenek siarki (IV) Metal bardziej aktywny przechodzi do roztworu utleniając się, metal mniej aktywny redukuje się do wolnego pierwiastka. Wydziela się tlenek węgla(ii) oraz woda, która jest wiązana przez H2SO4 Powstaje mrówczan sodu. Tlenek węgla(ii) nie jest jednak bezwodnikiem kwasu mrówkowego(!!!!) Dostawianie do pierścienia aromatycznego łańcuchów alifatycznych Lit tworzy wyłącznie tlenek, pozostałe litowce tworzą nadtlenki i ponadtlenki, w reakcji z wodą tworzy się H2O2, który w środowisku zasadowym rozkłada się bardzo szybko z wydzieleniem tlenu. Stężony, gorący Otrzymywanie eterów W chłodnicy skrapla Alkohol ulega
H2SO4 + alkohol monohydroksylowy się ciecz o charakterystycznej, eterowej woni, bardzo łatwopalna odwodnieniu, powstaje eter wzór ogólny: R1-O-R2 Tłuszcz + wodór (katalizator nikiel) Utwardzanie tłuszczu nienasyconego Ciekły tłuszcz zamienia się w ciało stałe Kwasy nienasycone ulegają reakcji z wodorem tworząc kwasy nasycone.