Wzmacnianie regionów miejskich i metropolitalnych na pograniczu polsko-niemieckim poprzez polepszenie ich wzajemnej dostepnosci transportowej Protokół z Pierwszej rozmowy ekspertów 1. Termin i miejsce...1 2. Harmonogram spotkanie:...1 3. Przebieg dyskusji...2 3.1 Uzupełnienia i poprawki do analizy badań:...2 Ogólna ocena transportu transgranicznego:...3 Oferta transportowa i technika kolejowa:...4 Warunki prawne:...5 Marketing...5 3.2 Otwarta dyskusja na temat projektu MORO...6 4. Lista uczestniczek/uczestników rozmowy ekspertów...8 5. Załączniki...9 Przemówienie powitalne, Radca Ministra Danuta Dominiak-Woźniak...9 Przemówienie powitalne, kierownik działu Dietmar Horn, BMVBS...11 Przedstawienie projektu MORO, Jens Kurnol, BBSR...12 Bundesamt für Bauwesen und Raumordnung (BBR) 1. Termin i miejsce Wtorek, 19.01.2010r, 12.00 17.00 godz. Hotel Adina, Krausenstr. 35, Berlin-Mitte 2. Harmonogram spotkanie: Modellvorhaben der Raumordnung (MORO) ist ein Forschungsprogramm des Bundesministeriums für Verkehr, Bau und Stadtentwicklung (BMVBS) und des Bundesamtes für Bauwesen und Raumordnung (BBR). od 11.30 Uhr przybycie uczestników w hotelu Adina 12.00 zakąska w lobby centrum konferencyjnego; zgłoszenie się i rozdanie materiałów uczestnictwa 12.45 Rozpoczęcie spotkania Przemówienia Powitalne Danuta Dominiak-Woźniak, Radca Ministra, Przedstawiciel Ministra Infrastruktury, Ministerstwo Infrastruktury RP Dietmar Horn, Kierownik Wydziału Infrastruktury Wiejskiej, Planowanie Przestrzenne, Federalne Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Rozwoju Miast (BMVBS) Pomysły i cele projektu MORO Jens Kurnol, Federalny Instytut ds. Badań Budownictwa, Miast i Przestrzeni (BBSR) Deichmanns Aue 31-37 53179 Bonn Telefon BonnW 022899 401-0 DB Bonn-Mehlem Bus Bahnhof Mehlem Fasanenstraße 87 10623 Berlin S U Zoologischer Garten Telefon Berlin: 03018 401-0 NP KKK Telefax: 022899401-1270 email: Zentrale@BBR.Bund.de
13.05 Zarys: 4 przygraniczne kraje związkowe i 4 przygraniczne województwa Klaus Klöppel, team red Deutschland GmbH 13.05 Słabe miejsca, przeszkody i zaplanowane działania w celu polepszenia komunikacji kolejowej na pograniczu polsko-niemieckim Prezentacja analizy powstałej na zlecenie BBSR: Istniejące studia i dokumenty planowania zostały zanalizowane pod względem badania mocnych i słabych punktów transgranicznej komunikacji kolejowej, zaplanowanych już działań i stan ich realizacji oraz dalszej potrzeby przedsięwzięcia słusznych kroków. W centrum tej analizy stoi oprócz stanu infrastruktury i ogólnej dostępności faktycznie istniejąca oferta połączeń transportowych (liczba połączeń, czas podróży, usługi i komfort). Torsten Perner, ETC Transport Consultants GmbH 13.45 Dyskusja Ocena i uzupełnienie analizy z punktu widzenia regionów i przedsiębiorstw transportowych; Ustosunkowanie się uczestników dyskusji wobec dalszego przebiegu projektu MORO (znalezienie głównych tematów, które mają zostać umówione w ramach dalszych spotkań na rzecz polepszenia warunków transportowych na pograniczu polsko-niemieckim) 14.30 Przerwa na kawę oraz możliwość przeprowadzania osobistych rozmów w holu hotelowym 15.15 Cele i wyniki szczytu Partnerstwa Odry Dr. Jürgen Murach Politycy czterech wschodnich krajów związkowych oraz czterech zachodnich województw spotkali się 13 stycznia 2010r. w Poczdamie. Jednym z głównych tematów tego spotkania było polepszenie komunikacji transgranicznej. nast. dyskusja 15.45 Dalsze planowanie tematów i terminów w ramach projektu MORO Wprowadzenie: Klaus Klöppel, team red Deutschland GmbH nast. Dyskusja plenarna 16.45 Streszczenie pierwszej rozmowy ekspertów Dietmar Horn, BMVBS 17.00 Zakończenie rozmowy ekspertów, nast. oferta "After-Work" dla zainteresowanych 3. Przebieg dyskusji 3.1 Uzupełnienia i poprawki do analizy badań: Seite 2
Ogólna ocena transportu transgranicznego: Kilkoro uczestników wypowiedziało się na temat sytuacji ruchu dalekobieżnego. Od 1975r. nigdy nie było tak mało połączeń dalekobieżnych między Polską i Niemcami jak obecnie (Hans-Werner Franz, VBB) Z 17 połączeń w 1975r. zostało zaledwie 6. Według Hansa-Wernera Franza sytuacja na pograniczu polskoniemieckim jest katastrofalna. 86% podróżujących przekroczyło granicę polskoniemiecką samochodem, 11% samolotem, 1,2% na wodzie i 1,5% koleją. Franz podsumowuje: Ruch dalekobieżny nie spełnia swojej roli. Heike Uhe (NEB) prosi Federalne Ministerstwo Transportu o zajęcie jasnej pozycji wobec dofinansowania transgranicznego ruchu dalekobieżnego. Thorsten Meyer (DB-Fernverkehr) podkreśla, że DB nad tym pracuje. Staramy się zwiększyć liczbę połączeń. - dodaje. Zwraca uwagę na współpracę marketingową z PKP, która niedawno została rozpoczęta, aby polepszyć połączenia w ruchu transgranicznym i zachęcać więcej pasażerów do korzystania z kolei. Mówi, że przedsiębiorstwo DB jest skłonne do poszukiwania partnerów do współpracy wśród gmin albo działaczy regionalnych. Jako przykład na lepszy sposób marketingu podaje wspólną ofertę pakietową podróży do Polski z siecią hotelową Starwood-Hotels. Dr Markus Löw (DB Regio) zwraca uwagę na fakt, że nowe połączenie Dresden Wrocław-Express między Dreznem i Wrocławiem zostało bardzo dobrze zaakceptowane przez pasażerów; nawet na odcinku o najmniejszym popycie między Zgorzelcem i Görlitz popyt jest większy niż średni popyt niemieckiego publicznego ruchu regionalnego. Detlef Bröcker (NEB) zwraca uwagę na duże korzystanie z trasy Kostrzyn-Berlin przez pasażerów z Polski ok 250 000 rokrocznie. Wielu ich nie pochodzi jednak z Kostrzyna, lecz z okolic Gorzowa Wlkp. Dlatego, argumentuje, celem NEB jest m. in. wydłużenie linii kolejowej do Gorzowa. Chcemy to połączenie dalej rozwijać. Na związane z tym przedsięwzięciem pytania trzeba znaleźć wspólne rozwiązanie polsko-niemieckie. Przy tym natrafiamy niestety na wyraźne przeszkody techniczne i organizacyjne, jak np. dopuszczanie do użytku taborów po obu stron granicy. Renata Lenarczyk (Przewozy Regionalne) uważa, że poprzez lepsze połączenia można by zyskać więcej pasażerów. Dopóki nie możemy zaoferować pasażerom bezpośrednich, dłuższych połączeń, nie możemy się z tymi liczyć, że liczba pasażerów wzrośnie. Petra Schmidt (Ministerstwo Transportu Meklemburgii-Pomorza Przedniego) zwraca uwagę na znaczenie, jakie ma przedłużenie połączenia Rostock - Berlin na południe z odgałęzieniami na wschód i zachód dla Meklemburgii-Pomorza Przedniego. Tego połączenia nie ma na orientacyjnej mapie prezentowanej przez ETC. Inaczej niż powiedziano podczas wykładu, także jest zdania, że połączenie z Berlina na Uznam przez most karniński (Karniner Brücke) ma duże znaczenie. Zwłaszcza na Pomorzu Przednim istnieje "mocne zainteresowanie" tą trasą. Budowę jej także uwzględniono jako cel w nowym planie regionalnego rozwoju. Kilka uczestników opisywało wady infrastruktury, jak np. brak elektryfikacji na trasie Szczecin-Berlin (Danuta Dominiak-Woźniak). Michael Stoll (Admin. Senatu Berlina) zwraca uwagę na długi czas, kjaki jest potrzebny aby zaplanować przedsięwzięcia kolejowe. Danuta Dominiak-Woźniak zwraca uwagę na projekt Seite 3
trasy Y-grek, czyli projekt tras szybkiej prędkości w Polsce (z Warszawy do Poznania i do Wrocławia)i zachęca do wzięcia pod uwagę wydłużenie zaplanowanej trasy Warszawa-Poznań na zachód. Oferta transportowa i technika kolejowa: Robert Bajczuk (PKP) mówi, że rozbudowa korytarza Drezno Wrocław L'viv byłby największym wspólnym przedsięwzięciem infrastrukturalnym. Dodaje, że odcinek trasy między Węglińcem i Wrocławiem prawie już jest gotowy. Od jesieni 2010r. pociągi na odcinku z Opola do granicy będą mogły jeździć prędkością 160km/h. Wydłużenie tej trasy po stronie niemieckiej jest jeszcze w niewystarczającym stanie. Podczas gdy trasa przewozu towarowego przez Horkę i Hoyerswerda w kierunku do Lipska prawdopodobnie zostanie zelektryfikowana i rozbudowana do 2013r., nadal brakuje konkretnych planów na znaczącą dla przewozu osób trasę Görlitz Dresden (elektryfikacja?). Stanisław Taciak (Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego) opisuje problematykę związaną z procesem dopuszczania do użytku połączenia ranowieczorem między Poznaniem i Berlinem. Połączenie to powinno przede wszystkim ułatwiać biznesmenom z Poznania podróż do Berlina tam i z powrotem w ciągu jednego dnia, a oprócz tego również być atrakcyjną ofertą dla młodych ludzi i turystów z Polski. Cel: cenowo jak najbardziej korzystna oferta (maks. 15 Euro), bez zmiany taboru przy granicy, dodatkowe możliwości wsiadania i wysiadania na trasie w woj. Wielkopolskim i Lubuskim. Zamiast jednak jeden rok, jak było zaplanowane, proces dopuszczania do użytku trwa już całe cztery lata: Najpierw napotkano problemy z mostem nad Odrą, potem brak było odpowiednich taborów, które można by podstawić po obu stron granicy, a ostatnio doszło do problemów z dofinansowaniem ze strony niemieckiej. Problem ten został rozwiązany dzięki pomocy VBB. Teraz pojawiła się następna przeszkoda: W polskim MSZ uważano, że cały projekt należy przyjmować za sprawę międzynarodową, z czego wynika, że projekt leży w zakresie odpowiedzialności MSZ. Kolejne trzy miesiące trwało przekonywanie MSZ o tym, że ma do czynienia z prostą działalnością gospodarczą. Stanisław Taciak ma nadzieję, że po upływie czterech lat ciężkiej pracy, można wreszcie uruchomić połączenie, ponieważ jest ono także ważne ze względu na EURO2012. Nieraz krytykowano brak koordynacji przy planowaniu rozkładów jazdy. Dr Murach podaje dwa przykłady: Ostatni pociąg relacji Wrocław-Drezno nie zdąży na ostatni pociąg do Berlina, brak więc pośredniego połączenia z Wrocławia przez Drezno do Berlina. Co dotyczy relacji Szczecin-Berlin to brakuje również optymalizacji połączenia do Pragi. Dr Maciej Zathey (Wojewódzkie Biuro Urbanistyki we Wrocławiu) zwraca uwagę na to, że problemy finansowe nie mogą być powodem tego, że pociągi nie kursują w sensownych porach, ponieważ koszty nie są zależne od godziny odjazdu pociągu. Według niego brak jest sensownych połączeń; po skreśleniu kuszetki, która kiedyś we Wrocławiu została przyczepiona do nocnego pociągu z Odessy, już nie można wieczorem wsiąść do pociągu i rano przyjechać wyspanym do Berlina. Seite 4
Warunki prawne: Kilkoro uczestników zwraca uwagę na problemy prawne, np. przy procesie dopuszczania pojazdów po obu stronach granicy (patrz także Oferta transportowa i technika kolejowa). Detlef Bröcker zwraca uwagę na to, że proces ten - np. przy wydłużeniu trasy NEB do Gorzowa - okazuje się dużym problemem. Renata Lenarczyk także zwraca uwagę na to, że różniące się od siebie reguły dopuszczania pojazdów okazują się problemem dla przedsiębiorstw kolejowych. Dr Murach podaje przykład przeszkód administracyjnych przy dopuszczaniu do użytku taborów i zachęca do zaproszenia także przedstawicieli obydwu urzędów kolejowych (EBA i UTK) do wzięcia udziału w jednej z nast. rozmów ekspertów. Marceli Jakubowski (Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego) podaje istniejący już układ o współpracy transportowej między Francją i Niemcami jako pozytywny przykład. Podobny układ Polska i Niemcy miałyby zawrzeć ze sobą, aby zmniejszyć istniejące problemy w zakresie koordynacji ruchu kolejowego obu krajów. Zachęca również do polepszenia koordynacji przemysłu kolejowego w Polsce i Niemczech, aby więcej osób mogło na tym skorzystać. Danuta Dominiak-Woźniak zwraca uwagę na polsko-niemiecką umowę o transporcie transgranicznym, która niebawem zostanie zawarta. Rozwiązanie problemu procesu dopuszczania taborów i wprowadzenie inteligentnych systemów na pewno zmieniłyby wiele na lepsze. Dr Löw wyjaśnia, że w Polsce istnieją dwa różne procesy dopuszczania (krótki i długi). W przypadku VT 642, taboru, który między innymi jeździ na trasie Drezno Wrocław, proces dopuszczania do użytku trwa zaledwie pół roku. Właśnie dlatego nie mamy potrzeby polepszenia co dotyczy samego procesu. Dr Murach zwraca uwagę na różne systemy finansowania. W Niemczech istnieje ściśle rozróżnienie między ruchem regionalnym i ruchem dalekobieżnym, czym się różni od systemu finansowania w Polsce. Według niego jest w Polsce z tego powodu łatwiej zainicjować nowe połączenia. Heike Uhe zwraca uwagę na ustawę dotyczącą publicznego transportu zbiorowego, która niebawem w Polsce zostanie zawarta. Daje komunom zobowiązujące wytyczne w jaki sposób trzeba planować publiczny transport zbiorowy i powinna też zostać uwzględniona w naszej dyskusji. Marketing Dr Murach dostrzega w Berlinie duży potencjał. Stan motoryzacji ludności tego miasta jest porównywalnie mały. Jeżeli istniałaby odpowiedzialna oferta, można by zyskać nowych klientów. Przy tym byłoby jednak ważne, aby dobrze poinformować o tej ofercie możliwych klientów w polsko-niemieckim regionie przygranicznym. Lepsze promowanie możliwości i ofert istniejących już w regionie przygranicznym, to też dla Michaela Stolla wielka szansa: Gdyby każdy setny turysta, który przyjedzie do Berlina, raz wybrałby się na jednodniową wycieczkę do Szczecina, to już mielibyśmy 80 000 turystów więcej każdego roku. Jest to przede wszystkim kwestia komunikowania ofert, wszyscy by z tego odnieśli korzyści. Seite 5
Detlef Bröcker zwraca uwagę na fakt, że chociaż komunikacja dwujęzyczna jeszcze nie do końca funkcjonuje, jest jednak jednym z najważniejszych tematów pracy NEB. Stanisław Dendewicz (Regionalne Biuro Planowania Przestrzennego) pyta: Jak można wzbudzić chęć do podróży pociągiem, jeżeli prawie 90% osób przekraczających granicę jedzie samochodem?" Według niego istnieją różne motywacje, dlaczego Niemcy i Polacy decydują się na podróż pociągiem i zachęca do dokładnego badania tego zjawiska. Zwraca uwagę na to, że o tym, czy podróżujemy pociągiem nie decyduje tylko dobre połączenie między jednym i drugim dworcem, lecz dobra dostępność dworca z miejsca początkowego/do miejsca docelowego podróży. Podaje np. ofertę Park-and-Ride jako sposób, aby uatrakcyjnić podróżowanie pociągiem. Nawiązując do tego tematu Hans-Werner Franz zwraca uwagę na ofertę informacyjną VBB, która umożliwia rzeczywiście znalezienie najbardziej korzystnego połączenia z domu na dworzec. Taki system zintegrowanej informacji na wzór systemu VBB właśnie ma zostać wprowadzony w Warszawie. Inne miasta też planują wprowadzenie podobnych systemów informacyjnych. Ważne dla niego byłoby integracja oferty publicznej komunikacji podmiejskiej przy takich relacjach jak np. Poznań-Berlin. 3.2 Otwarta dyskusja na temat projektu MORO Wielu uczestników dyskusji w zasadzie wspiera cele projektu MORO, przestrzega jednak, że powinien być on "blisko praktyki" (Hans-Werner Franz) i prowadzić do "projektów, które można stosować w praktyce", jak np. projekt Neibor, który doprowadził do powstania połączenia Drezno-Wrocław (Dr Löw). Heike Uhe proponuje, abyśmy się skoncentrowali na trzech, czterech tematach, które można potem rozwinać dalej. Dla Dietmara Horna (BMVBS) ważny jest, aby "osiągnąć tym projektem konkretne wyniki" i w sprawie transportu transgranicznego "iść jeden krok dalej zamiast takiej sytuacji, w której "Rząd Federalny i kraje związkowe ciągle stawiają sobie wzajemnie nowe warunki". Kilkoro mówców poleca ścisłe powiązanie projektu z Partnerstwem Odry. W tym kontekście Dr Murach przedstawia wyniki ostatniego szczytu Partnerstwa Odry, który się odbył w dniu 13 stycznia w Poczdamie. Jeszcze nie doszło do uchwały ostatecznej listy tych kroków, które trzeba podjąć, aby polepszyć sytuację transportową. Dotychczasowa lista została jednak przekazana do polskoniemieckiej komisji rządowej ds. transportu. Przedstawiciele działów ds. transportu ośmiu województw i krajów związkowych spotkają się w czerwcu tego roku w Poczdamie, aby po uzgodnieniu z komisją dalej wypracować to wspólne oświadczenie. Lista ma zostać uchwalona podczas następnego szczytu Partnerstwa Odry w październiku. Doszło do wielkiego konsensu w sprawie ruchu kolejowego; np. w sprawie polepszenia infrastruktury na trasach Wrocław-Berlin, Poznań-Berlin i Szczecin- Berlin. Inny jeszcze temat to połączenie z polskich lotnisk regionalnych do lotniska BBI (Berlin Brandenburg International). Seite 6
Danuta Dominiak-Woźniak uzupełnia, że co dotyczy uzgodnionych w ramach Partnerstwa Odry projektów, to mamy do czynienia z "kolorową mieszanką" i potrzebna jest lepsza strukturyzacja. Po stronie polskiej zaplanowane jest spotkanie między Ministerstwem Infrastruktury i Województwami, aby wyjaśnić powstałe podczas realizacji różnych projektów nieporozumienia. Fakt, że projekt MORO może pełnić funkcję wspierającą dla Partnerstwa Odry oboje mówców uważa właśnie za szansę, zwłaszcza z tego powodu, że samo Partnerstwo Odry dysponuje tylko ograniczoną ilością personelu. Jens Kurnol (BBSR) uważa, że projekt MORO jest uzupełnieniem Partnerstwa Odry: "Chcemy oferować działaczom platformę, aby się móc spotykać i dyskutować także poza oficjalnymi spotkaniami Partnerstwa Odry." Dr Maciej Zathey mówi, że w naszym projekcie brakuje mu spojrzenia na sytuację z punktu widzenia ładu przestrzennego. Jakie potencjały można np. stwarzać w wielkich miastach? Pyta, jakie inne jeszcze analizy zostaną przygotowane i proponuje, aby np. zbadać aktualną sytuację strumieni ruchu osobowego w regionie przygranicznym. Jens Kurnol wyjaśnia w tej sprawie, że w projekcie MORO nie chodzi o badania naukowe i że nie będą przeprowadzane żadne własne badania. Będziemy co więcej analizować i opracowywać w celu dyskusji istniejące już dane. Chcemy filtrować dane, chcemy dostać wyniki, które można wprowadzić w życie. Torsten Perner uzupełnia, że przeanalizowane badania można udostępnić uczestnikom na łamach strony internetowej projektu. Maciej Król (Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego) zachęca do tego, aby zbudować zespoły pracy podczas dalszego przebiegu projektu, które mają pracować nad pojedynczymi tematami. W związku z tym proponuje nast. tematy: Problematyka infrastruktury i brakujące połączenia bezpośrednio przy granicy Zagadnienia administracyjne i techniczne Zagadnienia prawne Zagadnienie wspólnego finansowania wspólne zagadnienia dot. planowania przestrzennego i opłacalność wspólna baza informacyjna Odnośnie ostatniego punktu proponuje przygotowanie wspólnej bazy danych, aby móc lepiej korzystać z przykładów best practice i w ten sposób skrócić czas wprowadzania w życie nowych ofert. Dalsze konkretne impulsy na kontynuację dyskusji: Prowadzenie rozmów obu urzędów kolejnictwa i przedsiębiorstw produkcyjnych z Polski i Niemiec Uwzględnienie połączenia "od drzwi do drzwi" w analizach projektu MORO Komunikacja między planistami dla lepszej koordynacji rozkładów jazdy Uwzględnienie nowej ustawy o publicznym transporcie zbiorowym Klaus Klöppel wyraźnie zwraca uwagę na to, że wszystkie dalsze sugestie na temat przyszłego procesu pracy i dyskusji ze strony uczestników są i po zakończeniu dzisiejszego spotkania pożądane. W swoim przemówieniu końcowym Dietmar Horn podkreśla, że te liczne i heterogeniczne sugestie i wypowiedzi, które dzisiaj usłyszeliśmy, nie szkodzą projektowi lecz są cennym wzbogaceniem dalszego przebiegu pracy. W Seite 7
przyszłych dyskusjach powinnyśmy więc uwzględniać nast. motto: Zanim pytamy innych, zadajmy najpierw sobie samym pytanie: Co mogę ja polepszyć we własnym zakresie działań? 4. Lista uczestniczek/uczestników rozmowy ekspertów 01. pan Robert Bajczuk, Generalny Dyrektor, Generalne Przedstawicielstwo PKP S.A. w Niemczech 02. pan Detlev Bröcker, Przezes Zarządu NEB-Betriebsgesellschaft mbh (Niederbarnimer Eisenbahn) 03. pan Stanisław Dendewicz, Dyrektor, Regionalne Biuro Gospodarki Przestrzennej Województwa Zachodniopomorskiego 04. pani Danuta Dominiak-Woźniak, Radca Ministra, Przedstawiciel Ministra Infrastruktury RP 05. pan Dr. Hans-Werner Franz, Prezes Zarządu Związku Komunikacji Berlin- Brandenburgia GmbH (VBB) 06. pani Christiane Gregor, Referent, Federalne Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Rozwoju Miast (BMVBS), Departament ds. Rozwoju Przestrzennego Europy, 07. pan Detlef Höppe, Referent, Referat Transportu Miejskiego, Kolei, Ministerstwo Infrastruktury i Rolnictwa Brandenburgii 08. pan Dietmar Horn, Kierownik Wydziału Infrastruktury Wiejskiej, Planowanie Przestrzenne, Federalne Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Rozwoju Miast (BMVBS) 09. pan Marceli Jakubowski, Współpraca Transregionalna, Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, Departament Transportu 10. pan Maciej Król, Dyrektor Departamentu Infrastruktury i Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego 11. pan Jens Kurnol, Referent, Federalny Instytut ds. Badań Budownictwa, Miast i Przestrzeni (BBSR) 12. pani Anna Lenarczyk, Dyrektor Biura Marketingu, Przewozy Regionalne spółka z o.o. 13. pan Detlef Lindemann, Prezes Zarządu, Przedsiębiorstwo Komunkacji Publicznej Meklemburgia-Pomorze Przednie (VMV) 14. pan Dr. Markus Löw, Kierownik Projektu "Działalność Międzynarodowa", DB Regio AG 15. pan Thorsten Meyer, DB-Fernverkehr, Kierownik Projektu Międzynarodowy Transport - Europa Północna i Wschodnia 16. pan Dr. Jürgen Murach, Kierownik Grupy Ekspertów ds. Ruchu Dalekobieżnego, Polityki Transportowej, Administracja Senatu ds. Rozwoju Miasta, Berlin 17. pan Adam Mutwil, Referent, Federalne Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Rozwoju Miast (BMVBS), Departament ds. Stosunków Międzynarodowych, Gospodarki Zagranicznej 18. pan Lothar Säwert, Kierownik Działu ds. Rozwoju Krajowego, Federalne Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Rozwoju Krajowego Meklemburgia- Pomorze Przednie 19. pani Petra Schmidt, Kierownik Referatu Spraw Zasadniczych Planowania Przestrzennego, Potrzeb Planowania Przestrzennego i Planowania Przestrzennego w Europie, Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Rozwoju Krajowego Meklemburgia-Pomorze Przednie, Dept. Rozwoju Krajowego Seite 8
20. pan Michael Stoll, Dyrektor ds. Budownictwa, Kontakty z fachowcami planowania w środkowo- i wschodnioeuropejskich metropoliach, Administracja Senatu ds. Rozwoju Miasta, Berlin 21. pani Justyna Strzyżewska, Starszy Asystent, Regionalne Biuro Gospodarki Przestrzennej Województwa Zachodniopomorskiego 22. pan Stanisław Taciak, Naczelnik Wydziału Transportu Kolejowego, Departament Transportu, Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego 23. pani Heike Uhe, Referent ds. polsko-niemieckich kooperacji gospodarczych, Niederbarnimer Eisenbahn NEB-Betriebsgesellschaft mbh 24. pan Dr. Berndt Weniger, Referent Działu ds. Polityki Transportowej, Generalnego Planowania Transportu i Ochrony Środowiska, Saksońśkie Ministerstwo Stanu ds. Gospodarki, Pracy i Transporut, Departament Transportu 25. pan Stephan Wurmnest, Referent, Federalne Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Rozwoju Miast (BMVBS) 26. pan Dr Maciej Zathey, Zastępca Dyrektora ds. Projektów Strategicznych, Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu Organizacja Konferencji, Moderacja, Tłumaczenie 27. pan Hinrich Brümmer, Prokurent, ETC Transport Consultants GmbH 28. pan Torsten Perner, ETC Transport Consultants GmbH 29. pan Ingolf Berger, ETC Transport Consultants GmbH 30. pan Klaus Klöppel, team red Deutschland GmbH 31. pani Anja Hendrischk, team red Deutschland GmbH 32. pan Olaf Matthei-Socha, team red Deutschland GmbH 33. pani Agnieszka Grzybkowska (tłumaczenie) 34. pani Anna Kuś (tłumaczenie) 5. Załączniki W załączniku znajdą Państwo przemówienia powitalne oraz informacje o projekcie w wersjach oryginalnych. Załączyliśmy do protokołu następ. wykłady w formie pdf: Wykład pana Torstena Pernera: Słabe strony, przeszkody i planowane działania w celu polepszenia komunikacji kolejowej na pograniczu polsko-niemieckim (folie d/pl jako plik pdf) Wykłady uzupełniające wygłosz. przez pana Klausa Klöppela: Kilka danych i faktów na temat pogranicza polsko-niemieckiego i Propozycje na dalszy przebieg rozmów ekspertów i konferencji regionalnych (folien d/pl jako plik pdf). Przemówienie powitalne, Radca Ministra Danuta Dominiak-Woźniak Szanowni Państwo Bardzo dziękuję za zaproszenie, dziękuję również w imieniu moich kolegów z Ministerstwa Infrastruktury w Warszawie, którzy niestety nie mogli przybyć na dzisiejsze spotkanie. A to, że są dzisiaj nieobecni potwierdza tylko, nieco żartując, jak ważna jest realizacja takich projektów jak ten, będący przedmiotem dzisiejszej dyskusji: Seite 9
wzmacnianie regionów miejskich i metropolitalnych poprzez poprawę ich powiązań komunikacyjnych. Co prawda, Warszawa nie jest punktem ciężkości dzisiejszej konferencji, ale ja korzystam z każdej okazji, aby wyrazić swoje niezadowolenie, którego zresztą jako Przedstawiciel Ministra Infrastruktury jestem również adresatem. Niezadowolenie, że stolice dwóch sąsiadujących krajów, których waga i ciężar powiązań gospodarczych i społecznych osiągnął już bardzo wysoki poziom i ciągle dynamicznie rośnie, czekają na połączenia komunikacyjne odpowiadające randze i jakości stosunków oraz technice XXI wieku. To prawda, że systematycznie poprawiamy jakość połączeń, ale dzieje się to w zbyt wolnym tempie. 600 km dzielące Warszawę i Berlin pokonujemy pociągiem ponad 5,5 h - za długo dla biznesu. Połączenie lotnicze obsługiwane jest wyłącznie przez linie lotnicze LOT - przydałaby się konkurencyjna oferta. Autostrada na całym odcinku z Warszawy do Berlina będzie gotowa dopiero w 2012 r. Podobny problem w komunikacji z sąsiadującymi regionami niemieckimi mają obecni tu przedstawiciele Poznania, których dzieli od Berlina już tylko 300 km, ale ciągle nie mają dogodnego czasowo połączenia kolejowego czy obecni tu przedstawiciele z Wrocławia, Zielonej Góry, czy Szczecina. O elektryfikacji linii Wrocław Drezno rozmawiamy od 2003 r. i ciągle jesteśmy na etapie rozmów. Daleka jestem od malowania czarnej rzeczywistości. Połączenia pomiędzy naszymi regionami miejskimi i metropolitalnymi na polsko-niemieckim pograniczu są i zaryzykuję nawet tezę, że ich ilość jest wystarczająca. Natomiast ich jakość (po stronie polskiej dotyczy to głównie dróg, po niemieckiej kolei) nie zaspokaja wyzwań i możliwości stworzonych przez rozszerzenie Unii Europejskiej i potrzeb wywołanych globalizacją gospodarki. Rozszerzenie UE stwarza dla polsko-niemieckich regionów przygranicznych ogromną szansę rozwoju modelowego regionu europejskiego, w którym dziś jeszcze dwa odrębne organizmy gospodarcze po obu stronach Odry i Nysy stworzą prosperujący obszar gospodarczy. Do urzeczywistnienia tej wizji przyszłości potrzebne są dwa elementy: autentyczny, wynikający z własnego przekonania udział w tym projekcie obu społeczeństw i lepsza struktura komunikacyjna. Myślę, że świadomość i potrzeba więzi komunikacyjnych naszych społeczeństw wzrasta. Tych kontaktów jest coraz więcej, a one wyzwalają potrzebę mobilności, którą powinnyśmy zapewnić. Stoimy jednak w obliczu nieubłaganych faktów: modernizacja i budowa infrastruktury kosztuje i to kosztuje bardzo dużo. Potrzebujemy więc wspólnej skoordynowanej polityki w regionie pogranicza, która pozwoli na efektywniejsze lokowanie środków. Obok uzgodnień w ramach polsko-niemieckich Komisji Mieszanych, Grup Roboczych, grup strategicznych działających w ramach obu ministerstw transportu, następnym krokiem w kierunku lepszej koordynacji jest zaprezentowana przez stronę polską, na ostatnim posiedzeniu Komitetu ds. Gospodarki Przestrzennej Mapa Zamierzeń Inwestycyjnych. Strona niemiecka zobowiązała się do przygotowania takiej mapy dla niemieckiego obszaru przygranicznego. Wyobrażam sobie, że projekt MORO wpisuje się w taką mapę, która w zamierzeniu ma być mapą dynamiczną, odzwierciedlającą nie tylko stan faktyczny, ale ciągle aktualizowaną i wskazującą również nowe zapotrzebowanie i konieczność zmian. Dziękuję za uwagę i życzę ciekawej dyskusji. Seite 10
Przemówienie powitalne, kierownik działu Dietmar Horn, BMVBS Sehr geehrte Frau Botschaftsrätin, sehr geehrte Damen und Herren, ich begrüße Sie ganz herzlich zum Auftaktgespräch des Modellprojektes Stärkung der Stadt- und Metropolregionen durch bessere Erreichbarkeiten zwischen Deutschland und Polen. Ich freue mich, dass Sie trotz der widrigen Wetterumstände in so großer Anzahl den Weg nach Berlin gefunden haben. Ein ganz besonderer Gruß geht dabei an unsere Gäste aus Polen: Herzlich willkommen! Stärkung der Stadt- und Metropolregionen durch bessere Erreichbarkeiten zwischen Deutschland und Polen. Was für ein Titel? Im Kern geht es doch darum, dass die Menschen diesseits und jenseits von Oder und Neiße leichter zu einander kommen können. Vielleicht ist dieser etwas sperrige Titel aber gerade deshalb gut gewählt, weil er wenn auch ungewollt - zeigt, wie kompliziert, wie schwierig das Thema grenzüberschreitende Verkehrsverbindungen immer noch ist. Das wollen wir ändern. Auch mit diesem Projekt. Dabei müssen wir uns über die Grenzen im klaren sein: Ein Modellprojekt wie dieses kann sicherlich keine Beschlüsse fassen. Aber wir können im Gespräch Perspektiven entwickeln. Die Frage, die uns dabei leitet, heißt: Wie können wir auf der Grundlage der vorhandenen Infrastruktur die Möglichkeiten des grenzüberschreitenden Verkehrs verbessern? Die Politik kann dabei immer nur den Rahmen setzen. Es sind die Menschen, die Akteure vor Ort, die diesen Rahmen mit Leben füllen müssen. Wenn wir die Erreichbarkeiten verbessern, wenn wir mehr Kontakte zwischen den Menschen ermöglichen wollen, brauchen wir Partner aus den Ländern und Wojewodschaften, aus den Kommunen, aus Verkehrsbetrieben und der Privatwirtschaft. Kurzum: Wir brauchen Sie. Wir brauchen Ihr Engagement. Ich freue mich deshalb, heute Teilnehmer aus ganz unterschiedlichen Bereichen begrüßen zu können. Ihr Fachwissen, Ihre Ideen, Ihre Vorschläge sind gefragt, damit das Modellprojekt ein Erfolg wird. Sie haben sich ein sehr ambitioniertes Programm gegeben: Bis Ende September wollen Sie in vier Fachgesprächen und zwei Regionalkonferenzen Vorschläge erarbeiten. Ich bin schon jetzt sehr gespannt, was am Ende diese Prozesses vorliegen wird. Als Richtschnur möchte ich Ihnen bis dahin ein Zitat mit auf den Weg geben: Einer der Mitbegründer der EU, der Franzose Jean Monnet hat einmal gesagt: Wir wollen nicht Staaten koalieren, sondern Menschen zusammenbringen. Seite 11
Ich würde mich freuen, wenn dieses Projekt dazu einen kleinen Beitrag leisten könnte. Przedstawienie projektu MORO, Jens Kurnol, BBSR Anrede Die Stadt- und Metropolregionen im Osten Deutschlands und im Westen Polens weisen Entwicklungspotentiale auf, die bei weitem noch nicht ausgeschöpft sind. Diese Potentiale können durch nationale und grenzüberschreitende Kooperation weiter gestärkt und zu einer verbesserten Wahrnehmung der gesamten Region beitragen. Um dies zu ermöglichen, müssen die Städte untereinander besser erreichbar sein. Die Idee zu diesem Projekt wurde erstmals im September 2008 im deutschpolnischen Raumordnungsausschuss vorgestellt. Die Regierungskommission zur grenzüberschreitenden Zusammenarbeit hat dann in ihrer Sitzung am 20. November 2008 den Zusammenhang zwischen Verkehrsverbindungen einerseits und Stadt- und Regionalentwicklung andererseits betont und die Initiative begrüßt. Das Projekt soll untersuchen, wie sich die dynamischen Entwicklungen und die wirtschaftlichen Verflechtungen der deutschen und polnischen Stadt- und Metropolregionen (Handel, Logistik, Arbeitsmarkt, Ausbildung) auf die Verkehrsnachfrage auswirken. Es dient als Plattform für die Kommunikation der Akteure und soll zur dauerhaften Umsetzung der erarbeiteten Konzepte beitragen. Im Mittelpunkt stehen dabei Verbesserungen im grenzüberschreitenden Eisenbahnverkehr. In erster Linie soll es darum gehen, wie die vorhandene Infrastruktur effektiver genutzt werden kann. Ausgehend von früheren Analysen und Handlungsempfehlungen in verschiedenen Teilräumen des deutschpolnischen Grenzgebiets sollen Experten aus Polen und Deutschland im gemeinsamen und gleichberechtigten Dialog konkrete Vorschläge erarbeiten, wie sich die grenzüberschreitenden Verkehrsbeziehungen kurz- bis mittelfristig verbessern lassen. Erfahrungen aus anderen Grenzräumen sollen in der Diskussion aufgenommen und auf mögliche Übertragbarkeiten im deutsch-polnischen Grenzraum geprüft werden. Das Projekt sieht sich nicht in Konkurrenz zu anderen deutsch-polnischen Expertenrunden, sondern es möchte deren Kompetenzen nutzen, bereits vorhandene Arbeitsergebnisse aufgreifen und so deren Umsetzung unterstützen. Bei den vorgesehenen vier Fachgesprächen wollen wir die Möglichkeiten zur besseren Erreichbarkeit zwischen Polen und Deutschland diskutieren und analysieren. Dabei sollten aktuelle Entwicklungen mit einbezogen werden, zum Beispiel die Auswirkungen der Eröffnung des Flughafens BBI International in Berlin-Schönefeld auf die deutsch-polnische Grenzregion oder die Anforderungen der bevorstehenden Fußball-EM in Polen an die grenzüberschreitenden Verkehrsverbindungen. Hauptfokus der Untersuchung ist dabei die optimierte Nutzung der bestehenden Infrastruktur. Die Analysen und Empfehlungen aus den Fachgesprächen werden in zwei Regionalkonferenzen, die in Deutschland und Polen veranstaltet werden, einer größeren Fachöffentlichkeit vorgestellt und mit ihr diskutiert. Vermittelt über die Seite 12
Medien sollen sie auch der Bevölkerung in beiden Ländern präsentiert werden. Die Fachgespräche und Regionalkonferenzen finden von Januar bis September 2010 in verschiedenen Städten im deutsch-polnischen Grenzraum statt. Ein zweisprachiger Abschlussbericht wird die Ergebnisse des Projekts zusammenfassen. Der Teilnehmerkreis des Vorhabens setzt sich zusammen aus Verkehrs- und Raumentwicklungsexperten aus den Verwaltungen der grenznahen Bundesländer und Woiwodschaften, Vertretern von Schienenverkehrsunternehmen in Deutschland und Polen, Vertretern des Bundesministeriums für Verkehr, Bau und Stadtentwicklung und des polnischen Infrastrukturministeriums. Je nach den konkreten Themen der Fachgespräche sollen weitere Experten, zum Beispiel aus der Touristik, hinzugezogen werden. Zu den beiden geplanten Regionalkonferenzen werden weitere Repräsentanten aus Politik, Wirtschaft, Verwaltung, von Verbänden und Nichtregierungsorganisationen aus dem deutschpolnischen Grenzgebiet eingeladen. Insgesamt erwarten wir zu den Regionalkonferenzen jeweils mehr als 100 Teilnehmer aus beiden Ländern. Unterstützt werden wir diesen Aktivitäten von den Firmen ETC Transport Consultants (Torsten Perner und Ingolf Berger) und Team Red (Klaus Klöppel und Anja Hendrischk). Meine Kollegin Christiane Gregor aus dem Bundesministerium für Verkehr, Bau und Stadtentwicklung und ich haben in den letzten Wochen seit dem Start des Projekts und bei der Vorbereitung dieses Gesprächs eng mit den Auftragnehmern zusammen gearbeitet und ich bin sehr zuversichtlich, dass wir am Ende des Projekts gute und präsentable Ergebnisse bekommen werden. Ich freue mich, dass Sie sich trotz der relativ kurzen Vorbereitungszeit und der widrigen Wetterbedingungen entschieden haben, heute zu diesem ersten Fachgespräch zu kommen. Besonders freue mich auf die Gelegenheit, heute den - ja bereits seit langem stattfindenden fachlichen Austausch - noch weiter intensivieren zu können. Herzlichen Dank. Seite 13