GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA MIASTA KALISZA PLAN DZIAŁAŃ

Kalisz, 28.09.2016 GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA MIASTA KALISZA PLAN DZIAŁAŃ Paweł Churski Przemysław Ciesiółka Bartłomiej Kołsut Robert Kudłak Paweł Motek

PLAN PREZENTACJI 1. Wstęp 2. Diagnoza stanu i jej synteza etap I 3. Wizja i cele etap II 4. Katalog projektów etap III 5. Wdrażanie i ocena etap IV 6. Konsultacje społeczne etap V 7. Zakończenie procesu i uchwalenie GPR

1. WSTĘP Przedmiot zamówienia: Świadczenie usługi doradztwa eksperckiego przy sporządzaniu Gminnego Programu Rewitalizacji dla miasta Kalisza Okres realizacji: 1.09.2016 31.03.2017 Realizacja zamówienia: Zespół badawczy Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM w składzie: Prof. UAM dr hab. Paweł Churski Dr inż. Przemysław Ciesiółka Dr Bartłomiej Kołsut (koordynator Projektu) Dr Robert Kudłak Dr Paweł Motek

1. WSTĘP OBECNIE: Bogumiła Krygowskiego 10 DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWO-BADAWCZA SKONCENTROWANA JEST NA NASTĘPUJĄCEJ PROBLEMATYCE: Teoria i metodologia geografii i gospodarki przestrzennej Metody analizy regionalnej, modelowanie przestrzenne Zmiany struktury społeczno-ekonomicznej Polski, regionu wielkopolskiego i aglomeracji poznańskiej Przestrzenne konsekwencje transformacji systemowej w Polsce i innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej Uwarunkowania, instrumenty i efekty polityki regionalnej w Polsce i Unii Europejskiej Zrównoważony rozwój regionalny i lokalny Budowanie gospodarki opartej na wiedzy w regionach; regionalne strategie innowacyjne Podstawy planowania przestrzennego w skali regionalnej i lokalnej Struktury terytorialno-administracyjne i ich reformowanie

1. WSTĘP Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej składa się z ośmiu Zakładów: ZAKŁAD ANALIZY REGIONALNEJ ZAKŁAD EKONOMETRII PRZESTRZENNEJ ZAKŁAD GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ ZAKŁAD GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ I WSI ZAKŁAD PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO ZAKŁAD POLITYKI REGIONALNEJ I INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ ZAKŁAD SYSTEMÓW OSADNICZYCH I ORGANIZACJI TERYTORIALNEJ ZAKŁAD ZACHOWAŃ PRZESTRZENNYCH CZŁOWIEKA SEKRETARIAT INSTYTUTU GEOGRAFII SPOŁECZNO-EKONOMICZNEJ I GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ Przy Instytucie Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej działają trzy laboratoria specjalistyczne: LABORATORIUM MODELOWANIA EKONOMETRYCZNO-PRZESTRZENNEGO LABORATORIUM PROJEKTOWANIA URBANISTYCZNEGO I ARCHITEKTONICZNEGO LABORATORIUM REGIONALNYCH SYSTEMÓW INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ W ramach Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej działa: CENTRUM ANALIZ PRZESTRZENNYCH I SPOŁECZNO-EKONOMICZNYCH

1. WSTĘP DYREKTOR: prof. Tomasz Kaczmarek Jednostka badawcza Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, powołaną zarządzeniem JM Rektora UAM prof. dr hab. Bronisława Marciniaka w dniu 1 marca 2009 r. CELE Prowadzenie interdyscyplinarnych badań nad obszarami silnie zurbanizowanymi w Polsce i w Europie, ze szczególnym uwzględnieniem Aglomeracji Poznańskiej i Poznańskiego Obszaru Metropolitalnego. Inicjowanie współpracy różnych instytucji i środowisk mającej na celu zrównoważony rozwój, wzrost konkurencyjności i zintegrowane zarządzanie na obszarach wielkomiejskich. Koordynowanie prac badawczych poznańskich uczelni, tworzących Konsorcjum Badań nad Aglomeracja Poznańską. www.cbm.amu.edu.pl

1. WSTĘP DYREKTOR: dr Justyna Weltrowska Jednostka działająca przy Instytucie Geografii Społeczno- Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM w ramach Fundacji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza Misją Centrum jest transfer nowoczesnej metodologii badawczej do sfery praktyki gospodarczej. GOSPODARKA OPARTA NA WIEDZY!!! CAPiSE świadczy usługi badawczo-rozwojowe z zakresu m.in.: zagadnień przestrzennych, zagadnień społeczno-ekonomicznych, zagadnień planistycznych, zagadnień środowiskowych, zagadnień optymalizacyjnych. W ofercie CAPiSE znajdują się ponadto szkolenia z zakresu: systemów informacji przestrzennej (GIS) komputerowego wspomagania projektowania (CAD) www.capise.amu.edu.pl

1. WSTĘP Zakład Polityki Regionalnej i Integracji Europejskiej Kierownik: prof. Tadeusz Stryjakiewicz Analiza na trzech poziomach: lokalnym, regionalnym i krajowym, wykorzystująca wyniki międzynarodowych projektów badawczych OD PROJEKTU DO EFEKTU Projekt badawczy ACRE (VI Program Ramowy Unii Europejskiej) Projekt CREA.RE (Interreg IV C) Lokalny Plan Działania na Rzecz Sektorów Kreatywnych w Poznaniu i Wielkopolsce Studia Podyplomowe Przemysły kultury w polityce rozwoju miast i regionów www.igsegp.amu.edu.pl

1. WSTĘP Zakład Analizy Regionalnej Kierownik: prof. UAM Paweł Churski Analiza uwarunkowań i konsekwencji zróżnicowań rozwojowych na wszystkich poziomach przestrzennych przy wykorzystaniu Mixed-Methods Research Problematyka badawcza Zakładu: teoria regionu społeczno-ekonomicznego i regionalizacja geograficzna metody analizy przestrzennej i regionalnej modele matematyczne w geografii struktura regionalna i zróżnicowanie regionalne kraju obszary problemowe w Polsce rozwój regionalny w procesie integracji europejskiej aspekty regionalne gospodarki opartej na wiedzy struktura i organizacja przestrzenna nowoczesnych usług oraz ich rola w rozwoju społeczno-gospodarczym pozycja małych miast w regionalnym systemie osadniczym rozwój społeczno-gospodarczy pogranicza polsko-niemieckiego struktura przestrzenna bezrobocia i poziom życia ludności w okresie transformacji systemowej www.igsegp.amu.edu.pl ; www.churski.pl

1. WSTĘP Kierownik: prof. UAM Jacek Kotus Zakład Zachowań Przestrzennych Człowieka W ramach Zakładu postuluje się rozwijanie oraz doskonalenie rozważań teoretycznych i analiz z zakresu geografii behawioralnej. Za podstawowe kierunki rozważań konceptualnych i badań przyjmuje się kwestie: terytorialności i delimitacji granic na podstawie zachowań, tożsamości i przynależności w kontekście przestrzennym, motywacji i preferencji społecznych, organizacji społecznej w przestrzeni, w tym funkcjonowania systemów, powstawania konfliktów społecznych i napięć oraz partycypacji społecznej, zachowań indywidualnych, grupowych oraz zbiorowych w przestrzeni prywatnej, sąsiedzkiej oraz publicznej, badań zachowań społecznych w kontekście funkcjonowania instytucji organizujących życie człowieka, w szczególności w szkolnictwie na wszystkich poziomach przestrzennych, percepcji i wyobrażenia środowiska, relacji interkulturowych w kontekście migracji i podróży. www.igsegp.amu.edu.pl

1. WSTĘP Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej bazując na doświadczeniu merytorycznym swoich pracowników zwrócił się z ofertą usług doradztwa eksperckiego w zakresie przygotowywania programów rewitalizacji do samorządów lokalnych w Polsce. Dotychczas pracownicy Instytutu opracowali/opracowują programy rewitalizacji lub też świadczyli/świadczą usługi doradztwa eksperckiego w zakresie przygotowania i wdrażania programów rewitalizacji m.in. w następujących samorządach: Ciechanów, Chojnice, Człuchów, Dzierżoniów, Legnica, Lwówek, Ostrów Wielkopolski, Piła, Poznań, Rakoniewice, Sieraków. Pracownicy Instytutu pełnili funkcje ekspertów w konkursach finansujących projekty rewitalizacyjne, które były organizowane przez Ministerstwo Rozwoju, Wielkopolski Urząd Marszałkowski i Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Pracownicy Instytutu uczestniczyli w procesach ewaluacji zwrotnych instrumentów finansowych wspierających proces rewitalizacji, finansowanych z funduszy Unii Europejskiej (JESSICA, JEREMIE).

HARMONOGRAM 2016 r. 2017 r. 1. Diagnoza stanu 2. Synteza diagnozy 3. Wizja i cele 4. Katalog projektów 5. Wdrażanie i ocena 6. Konsultacje społeczne 7. Uchwalenie GPR 15.11. 28.11. 5.12. 12.12. 19.12. styczeńluty marzec

1. WSTĘP 2016 r. 2017 r. 1. Diagnoza stanu 2. Synteza diagnozy 3. Wizja i cele 4. Katalog projektów 5. Wdrażanie i ocena 6. Konsultacje społeczne 7. Uchwalenie GPR 15.11. 28.11. 5.12. 12.12. 19.12. styczeńluty marzec

2. DIAGNOZA STANU I JEJ SYNTEZA ETAP I 28.11.2016 r. Raport podsumowujący uzupełnienie części diagnostycznej będzie składał się z dwóch części: (1) części szczegółowej (2) części syntetycznej. Każdy proces planowania i programowania działań rewitalizacyjnych (zgodnie z literaturą przedmiotu i praktyką stosowania procedur planowania i programowania rozwoju) musi mieć charakter sekwencyjny, tzn. każdy kolejny etap musi wynikać z poprzedniego. Skoro więc zostanie przeprowadzona szczegółowa diagnoza obszaru rewitalizacji, musi ona zostać zsyntetyzowana z zastosowaniem odpowiednich metod. Następnie wyniki procesu syntezy będą punktem wyjścia do określenia wizji, celów i projektów rewitalizacyjnych.

2. DIAGNOZA STANU I JEJ SYNTEZA ETAP I 28.11.2016 r. W celu syntezy ustaleń diagnostycznych zostanie zorganizowany nr 2 Synteza diagnozy początkiem budowania programu wykorzystana analiza SWOT polegająca na identyfikacji mocnych i słabych stron obszaru rewitalizacji oraz szans i zagrożeń. Analiza SWOT prowadzić będzie do rekomendacji w zakresie wyboru jednej z czterech strategii: 1. Strategia ofensywna cechuje jednostki, które stawiają przede wszystkim na wykorzystanie mocnych stron i nadarzających się szans. 2. Strategia konkurencyjna cechuje jednostki, które nastawiają się na wykorzystywanie nadarzających się szans do eliminowania słabych stron i zamieniania ich w atuty. 3. Strategia konserwatywna cechuje jednostki, które planują maksymalnie wykorzystać mocne strony przy jednoczesnym zmniejszaniu znaczenia dla rozwoju nadchodzących zagrożeń. 4. Strategia defensywna cechuje jednostki, które bronią się przed kryzysem, eliminując słabe strony i przeciwstawiając się zagrożeniom.

2. DIAGNOZA STANU I JEJ SYNTEZA ETAP I 28.11.2016 r. Szanse Zagrożenia Mocne strony strategia agresywna strategia konserwatywna Słabe strony strategia konkurencyjna strategia defensywna

3. WIZJA I CELE ETAP II 5.12.2016 r. Kolejnym etapem prac będzie organizacja u nr 3 pt. Wizja i cele rozwoju obszaru rewitalizacji. W pierwszej kolejności zostanie przedstawiona istota wizji i celów rozwojowych w programowaniu procesu rewitalizacji. Następnie w drodze analizy i przetwarzania przygotowanych przez Zespół ekspercki propozycji składowych wizji, interesariusze w mniejszych podgrupach będą pracować nad własną propozycją. Kolejnym etapem u będzie praca nad celami rozwoju obszaru rewitalizacji (ich wybór i rangowania wybranie kierunków działań).

3. WIZJA I CELE ETAP II 5.12.2016 r. Ryc. 1. Drzewo strategiczne założenia rozwoju obszaru rewitalizacji Wizja rozwoju 1 cel strategiczny 2 cel strategiczny 3 cel strategiczny 4 cel strategiczny 1 cel szczegółowy 2 cel szczegółowy 3 cel szczegółowy 4 cel szczegółowy 5 cel szczegółowy 6 cel szczegółowy 7 cel szczegółowy 8 cel szczegółowy

3. WIZJA I CELE ETAP II 5.12.2016 r. Każdy z wyznaczonych celów będzie spełniał kryteria wynikające ze standardów metodologicznych stosowanych w tego typu dokumentach (tzw. filtr SMART) dotyczących: a. precyzyjności (ang. Specific) cele powinny być na tyle precyzyjne, aby nie mogły być interpretowane w odmienny sposób, b. mierzalności (ang. Measurable) cele powinny być tak formułowane, by można było liczbowo wyrazić stopień ich realizacji (by można było przypisać im konkretne miary), c. akceptowalności (ang. Accepted) cele powinny być akceptowane przez podmioty, które będą dążyć do ich osiągnięcia (tj. podmioty realizujące strategię), d. realistyczności (ang. Realistic) cele powinny być określane realnie (strategia nie może być zbiorem pobożnych życzeń ), tzn. tak by możliwe było ich osiągnięcie w zakładanej perspektywie czasowej, e. terminowości (ang. Time-dependent) cele muszą być zdefiniowane precyzyjnie w wymiarze czasowym po to, by móc określać poziom ich realizacji i prowadzić monitoring.

4. KATALOG PROJEKTÓW ETAP III 12.12.2016 r. Kolejnym etapem prac będzie organizacja u nr 4 pt. Projekty rewitalizacyjne. Projekty rewitalizacyjne to kluczowy element GPR. W pierwszej części u zostanie przeprowadzona burza mózgów nad swobodnymi propozycjami projektów rewitalizacyjnych oraz dotychczas zgłoszonymi propozycjami projektów (wraz z szacunkowymi kosztami ich realizacji). Ta część odbędzie się wykorzystaniem techniki kawiarenki, czyli swobodnej formy, uwzględniającej przemieszczanie się kilkuosobowych podgrup interesariuszy między 3 stolikami (projekty społeczne, gospodarcze, przestrzenne). W ten sposób powstaną trzy uzupełnione matryce propozycji projektów. Kolejnym etapem będzie redukcja projektów i ich podział na dwie grupy (1) podstawowe przedsięwzięcia rewitalizacyjne oraz (2) pozostałe przedsięwzięcia rewitalizacyjne. Redukcja i podział będą uwzględniały uprzednio ustalone hipotetyczne możliwości finansowe miasta oraz pozostałych inwestorów.

HARMONOGRAM 12.12.2016 r. Projekty infrastrukturalne Projekty społeczne Projekty gospodarcze REWITALIZACJA

4. KATALOG PROJEKTÓW ETAP III 2016 r. 2017 r. 1. Diagnoza stanu 2. Synteza diagnozy 3. Wizja i cele 4. Katalog projektów 5. Wdrażanie i ocena 6. Konsultacje społeczne 7. Uchwalenie GPR 15.11. 28.11. 5.12. 12.12. 19.12. styczeńluty marzec

5. WDRAŻANIE I OCENA ETAP IV 19.12.2016 r. Kolejnym etapem prac będzie organizacja u nr 5 pt. Wdrażanie, monitoring i ewaluacja oraz dokumenty planistyczne Przedmiotem ostatniego u będzie przedstawienie propozycji, dyskusja i wypracowanie kompromisu w zakresie wdrażania oraz monitoringu i ewaluacji GPR. Dodatkowym elementem będzie dyskusja nad potencjalnymi zmianami związanymi z polityką przestrzenną miasta (Miejscowy Plan Rewitalizacji, Specjalna Strefa Rewitalizacji, zmiana studium i itp.).

5. WDRAŻANIE I OCENA ETAP IV 19.12.2016 r. Miejscowy Plan Rewitalizacji Docelowo podstawowe narzędzie planistyczne stosowane w rewitalizacji Precyzyjne regulacje kształtujące zasady zagospodarowania Możliwość zawierania tzw. umowy urbanistycznej Specjalna Strefa Rewitalizacji Fakultatywna forma usprawnienia procesu rewitalizacji Szczegółowe regulacje w zakresie polityki przestrzennej Szczegółowe regulacje w zakresie gospodarki nieruchomościami

6. KONSULTACJE SPOŁECZNE ETAP V styczeń-luty 2016 r. Gminny Program Rewitalizacji zostanie poddany konsultacjom społecznym. Wezmą w nich udział różni aktorzy procesu odnowy: mieszkańcy, samorządowcy, przedsiębiorcy, właściciele nieruchomości, inwestorami zewnętrznymi, przedstawiciele organizacji pozarządowych. Wykorzystane zostaną narzędzia wynikające z ustawy o rewitalizacji, a także inne dostępne metody, w tym: zbieranie uwag w postaci papierowej lub elektronicznej, w tym za pomocą środków komunikacji elektronicznej; spotkania, debaty, y, spacery studyjne, ankiety, wywiady, wykorzystanie grup przedstawicielskich lub zbieranie uwag ustnych. Szczególnie istotne w tym względzie będą działania powołanego Komitetu Rewitalizacji. Komitet Rewitalizacji stanowi forum współpracy i dialogu interesariuszy z organami gminy w sprawach dotyczących przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji oraz pełni funkcję opiniodawczo-doradczą prezydenta miasta.

6. KONSULTACJE SPOŁECZNE ETAP V styczeń-luty 2016 r. zbieranie uwag w postaci papierowej zbieranie uwag w postaci elektronicznej spotkania debaty y spacery studyjne ankiety wywiady wykorzystanie grup przedstawicielskich zbieranie uwag w postaci ustnej geoankiety Komitet Rewitalizacji

HARMONOGRAM marzec 2016 r. 2016 r. 2017 r. 1. Diagnoza stanu 2. Synteza diagnozy 3. Wizja i cele 4. Katalog projektów 5. Wdrażanie i ocena 6. Konsultacje społeczne 7. Uchwalenie GPR 15.11. 28.11. 5.12. 12.12. 19.12. styczeńluty marzec

7. UCHWALENIE GPR marzec 2016 r. Gminny program rewitalizacji nie stanowi aktu prawa miejscowego. W przypadku gdy ustalenia gminnego programu rewitalizacji będą niezgodne ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta, przeprowadzone zostanie postępowanie w sprawie zmiany tego studium. Gminny program rewitalizacji podlega ocenie aktualności i stopnia realizacji, dokonywanej przez Prezydenta miasta co najmniej raz na 3 lata.

Dziękuję za uwagę Paweł Churski chur@amu.edu.pl www.churski.pl