Nowoczesna uprawa malin: na świeży rynek oraz do przetwórstwa (nowe odmiany i agrotechnika) dr Paweł Krawiec Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie / Horti Team
WYBÓR SYSTEMU UPRAWY
System tradycyjny
- uprawa pod osłonami - Haygrove Poland - inny rodzaj sadzonek - zielne sadzonki (plug plants)
Plantacja zagonowa
MROZOWYTRZYMAŁOŚĆ
30 25 20 15 10 5 0-5 -10-15 -20 Warunki termiczne na koniec wegetacji 2015 i podczas zimy 2015/2016 - Lubelskie listopad grudzień styczeń luty marzec kwiecień 16,3 4,9-3,9 13,5 3,8-8 11,2-3,5-15,8 12,4 14,1 3,4 4-3,6-3,9 23,4 9,2-0,8 średnia temperatura miesięczna temperatura max temperatura min
Sytuacja na wielu plantacjach po zimie 2015/2016 - nierównomierny wzrost roślin 10.06.2016 11.06.2016
Temperatury zimą 2016/2017 oraz wiosną 2017 w woj. Lubelskie C 30 20 10 0-10 -20-30 październik listopad grudzień styczeń luty marzec kwiecień maj temperatura średnia temperatura minimalna temperatura maksymalna
Uszkodzenia mrozowe wiosną 2017
Okrywanie włókniną regeneracja malin po uszkodzeniach mrozowych Termin przykrycia (początek kwietnia) Termin odkrycia (15-20 maj)
ODMIANA
Maliny tradycyjne Maliny powtarzające
Rodzaj Phytophthora organizmy grzybopodobne Phytophthora - oznacza niszczyciel roślin. W minionym 80-leciu z porażonych malin, w różnych krajach, wyizolowano 18 gatunków Phytophthora, w tym: P. cinnamomi, P. citricola, P. citrophthora, P. cryptogea, P. fragariae var. rubi
Choroby pochodzenia glebowego Polka 9.09.2014
Choroby wirusowe prawda czy bajka? Glen Ample 1. WIRUS KRZACZASTEJ KARŁOWATOŚCI MALINY (Raspberry bushy dwarf virus, RBDV) przenoszony z pyłkiem Polka 2. WIRUS PLAMISTOŚCI LIŚCI MALINY (Raspberry leaf blotch virus, RLBV) - przenoszony przez szpeciela przebarwiacza malinowego
3. WIRUS ŻÓŁTACZKI NERWÓW LIŚCI MALINY (Raspberry yellow net virus, RYNV) przenoszony przez mszyce 2015 Polka Tulameen
Dla przetwórstwa... Benefis Polana Laszka Canby Polesie Willamette Polka
Rynek deserowy... Benefis Polka Laszka Glen Ample Polesie Tulameen
Odmiany jesienne - 13 Odmiany letnie - 4 2015-2017
Odmiany polskie letnie Laszka 2015-2017 Radziejowa Sokolica Przehyba
Odmiany francuskie 2015-2017
Odmiany holenderskie 2015-2017
Odmiany włoskie Odmiana 2015-2017 szwajcarska
Odmiany polskie 2015-2017
Zarządzanie liczbą pędów w uprawie gruntowej i tunelowej 2015-2017 Liczba pędów w odmianach jesiennych : - 5 w roślinie/12,5 mb (wszystkie odmiany) - 4 w roślinie/10 mb ( Polka, Enrosadira ) - 3 w roślinie/7,5 mb ( Polka, Enrosadira ) 15.04.2016
rozstawa - 3,0x0,4m (8300 szt./ha) Zarządzanie liczbą pędów, 2016 2015-2017 25,5 25 24,5 24 23,5 23 22,5 22 21,5 21 Plon z ha (t/ha) 'Enrosadira' 'Polka' 5/12,5 4/10 3/7,5 5/12,5 4/10 3/7,5 Liczba pędów w roślinie/liczba pędów na 1 mb
Zbiór podwójny 2017 Kweli Sugana Polonez
Odmiany jesienne - Pędy dwuletnie - cięcie
OCENA ZDROWOTNA - ODMIANY
Wrażliwość kilkunastu odmian na rdzę maliny, 2016 (skala 0-5) 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00
Występowanie zamierania pędów maliny (% powierzchni pędu), październik, 2016 % 14 12 10 8 6 4 2 0
PLONOWANIE
Plon przeliczeniowy z 1 ha w 2015 (pierwszy rok po posadzeniu) - tunel 'Imara' 'Kweli' 'Erica' 'Deauville' 'Sugana' 'Polka' 'Enrosadira' 'Paris' 'Versailles' 'Kwanza' 'Poemat' 'Polonez' 'Castion' 0,7 Rozstawa sadzenia : 3x0,4m 8 300 szt./ha 2,7 2,2 2,0 4,2 5,3 5,2 6,2 7,2 7,1 10,3 9,6 9,1 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 t/ha Termin sadzenia : początek czerwca - lipiec
Plon przeliczeniowy z 1 ha odmian maliny ocenianych w projekcie Malinowe Factory w 2016 (drugi rok po posadzeniu) - tunel 'Imara' 'Erica' 'Kweli' 'Polka' 'Paris' 'Enrosadira' 'Kwanza' 'Sugana' 'Poemat' 'Polonez' 'Castion' 'Versailles' 'Deauville' 13,0 16,3 21,3 21,2 20,7 20,2 26,1 25,6 25,1 25,1 24,8 23,4 23,4 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 Rozstawa sadzenia - 3x0,4m 8 300 szt./ha t/ha
Masa 100 owoców (g) 2015 700,0 600,0 500,0 400,0 300,0 200,0 100,0 0,0 503,3 507,4 517,2 521,4 529,0 530,5 557,1 583,4 589,2 607,8 612,3 612,5 662,9 800 700 600 500 400 300 200 100 0 2016 496 498,2 498,8 534 535,8 536,7 540,7 548,1 609,6 623,4 624,3 659,1 716,8
Termin dojrzewania owoców różnych odmian malin Początek zbiorów Połowa zbiorów Koniec zbiorów 'Poemat' 13-07 18-08 24-10 'Polka' 13-07 18-08 24-10 'Enrosadira' 25-07 24-08 24-10 'Imara' 19-07 24-08 24-10 'Polonez' 25-07 24-08 24-10 'Deauville' 13-07 30-08 24-10 'Sugana' 25-07 30-08 24-10 'Castion' 13-07 1-09 24-10 'Kweli' 13-07 1-09 24-10 'Erica' 13-07 6-09 24-10 'Versailles' 19-07 15-09 24-10 'Paris' 13-07 20-09 24-10 'Kwanza' 13-07 27-09 24-10
Odmiany polskie letnie plonowanie 2016 Odmiana Plon z Średnia masa Zawartość Plon z Plon z 1 ha rośliny owocu (g) (min.- ekstraktu pędu (kg) (t) (kg) maks.) ( Brix) Laszka 1,0 1,8 13,6 6,9 (4,9-8,3) 10,5 Radziejowa 1,2 2,2 16,5 7,7 (5,3-8,9) 10,1 Sokolica 1,7 3,4 25,0 7,1 (4,4-8,6) 10,4 Przehyba 1,4 2,6 19,0 9,7 (6,9-11,3) 9,7 Sokolica - 27.06.2016 Przehyba - 20.06.2016
Parametry mechaniczne owoców
Parametry mechaniczne owoców kilkunastu odmian - 2016 Siła (N) potrzebna do Suma sił Odmiana zgniecenia ściśnięcia rozerwania wyrwania szypułki (N) 1 2 3 4 1+2+3 Erica 3,69 1,72 1,00 1,18 6,4 Sugana miękkie 5,02 2,61 1,17 2,02 8,8 Enrosadira 4,66 2,97 1,34 0,92 9,0 Polonez 5,58 2,19 1,39 1,03 9,2 Polka 6,14 2,26 1,47 1,63 9,9 Castion 5,76 2,90 1,67 1,68 10,3 Paris 6,56 2,62 1,48 1,81 10,7 Deauville 7,39 2,76 1,19 1,82 11,3 Kweli 6,63 3,62 1,44 1,18 11,7 Imara 7,30 3,43 1,10 2,27 11,8 Versailles 6,34 3,78 1,83 3,21 11,9 Kwanza zwarte 6,27 4,02 1,76 1,45 12,0 Poemat 6,86 4,20 1,82 0,97 12,9
Plantacja zagonowa Termin sadzenia - czerwiec 0,8-0,9m
Plantacja zagonowa Sadzonki doniczkowane zostały posadzone w kilku kombinacjach - 3,5m między rzędami na 0,3m w rzędzie pojedynczym (9500 roślin/ha) - 3,5m między rzędami na 0,4m w rzędzie pojedynczym (7100 roślin/ha) -3,5m między rzędami na 0,3 x 0,3m w rzędzie podwójnym (19000 roślin/ha) -termin sadzenia początek czerwca -uprawa gleby zagon z włókniną lub bez
Plantacja zagonowa
Plonowanie Polany 2016 gęstość sadzenia Rozstawa Plon z pędu (g) Plon z mb (kg) Plon z ha (t) Masa 100 owoców (g) rząd pojedynczy x40cm 34,6 0,45a 1,34a 283,3 rząd pojedynczy x30cm 41,1 0,65b 1,96b 300,8 rząd podwójny x30cm 40,4 0,99c 2,98c 306,2
Plantacja zagonowa Polana 24.11.2016r. (termin sadzenia początek czerwca 2016)
Plantacja zagonowa
Jak przygotować pole do uprawy borówki amerykańskiej, podstawowe zasady prowadzenia plantacji wnioski z własnego gospodarstwa dr Paweł Krawiec Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie / Horti Team
Przed założeniem plantacji: - 2-3 lata wcześniej - analiza gleby - regulacja ph - struktura gleby - chwasty trwałe
Przybliżone dawki siarki (kg/100m 2 ) do zakwaszania gleby (L gleba lekka, C gleba ciężka) Aktualne ph ph do uzyskania 3,4 3,8 4,2 L C L C L C 4,2 4 12 2 6 - - 4,7 6 17 4 12 2 6 5,1 7 22 5 17 4 12 6,0 11 34 9 28 7 22
Liczby graniczne zawartości składników przyswajalnych w glebie (Sadowski i in. 1990). przy niskiej lub średniej zawartości P: 50-150 kg P 2 O 5 przy zawartości P w dolnym zakresie zasobności wysokiej P: 50-100 kg P 2 O 5 przy niskiej lub średniej zawartości K: 60-180 kg K 2 O, przy wysokiej zawartości K: 20-40 kg K 2 O na glebach ciężkich Wyszczególnienie Klasa zasobności niska średnia wysoka Dla wszystkich rodzajów gleb: zawartość P (mg/100g gleby) - warstwa orna 0-20 cm < 2,0 2,0-4,0 > 4,0 - warstwa podorna < 1,5 1,5-3,0 > 3,0 Nawożenie: dawka P 2 O 5 kg/ha - przed założeniem plantacji 150 50-100 Warstwa orna 0-20 cm: zawartość K (mg/100 g gleby) < 20% części spławialnych < 5,0 5,0-8,0 > 8,0 20-35% < 8,0 8,0-13,0 > 13,0 > 35% <13,0 13,0-21,0 > 21,0 Warstwa podorna: zawartość K (mg/100 g gleby) < 20% części spławialnych < 3,0 3,0-5,0 > 5,0 20-35% < 5,0 5-8,0 > 8,0 > 35% < 8,0 8,0-13,0 > 13,0 Nawożenie: dawka K 2 O kg/ha - przed założeniem plantacji 100-180 60-120 - owocująca plantacja 80-120 50-80 Dla obu warstw gleby: zawartość Mg (mg/100 g gleby) - gleby zawierające < 20% części spławialnych < 2,5 2,5-4,0 > 4,0 - gleby zawierające > 20% części spławialnych < 4,0 4,0-6,0 > 6,0 Nawożenie: dawka MgO kg/ha - przed założeniem plantacji (z wapnowaniem) 120-200 60-120 - - owocująca plantacja 120 60 - stosunek K/Mg Dla wszystkich rodzajów gleb i obu warstw b. wysoki wysoki poprawny 6,0 3,5-6,0 3,5
Przedziały składników w glebie oznaczone metodą uniwersalną dla gleb mineralnych użytkowanych sadowniczo (Komosa i Stafecka 2002) Makroelementy Mikroelementy Zanieczyszczenia EC Składnik mg 100 g -1 s.m. gleby Składnik ppm w s.m. gleby Składnik mg 100 g -1 s.m. gleby ms cm -1 N-NH 4 + N-NO 3 2,5-5,0 Fe 75,0-120 Na <5,0 <5,0 P 3,0-6,0 Mn 25,0-40,0 Cl <5,0 K 5,0-8,0 Zn 3,0-6,0 Ca 25,0-40,0 Cu 1,0-4,0 Mg 3,0-6,0 B 0,3-1,5 S-SO 4 1,0-3,0 Mo 0,1-1,4
Wiosna czas sadzenia System uprawy
Przygotowanie gleby
C/N w różnych ściółkach Materiał organiczny C/N rośliny strączkowe 9:1 do 19:1 Torf wysoki 45:1 do 58:1 słoma 20:1 do 80:1 kora 490:1 Świeże trociny 300:1 do 700:1 Trociny sezonowane 2 miesiące 625:1 Trociny sezonowane 3 lata 142:1 <20:1 mineralizacja >30:1 - immobilizacja azotu nieorganicznego przez mikroorganizmy
Błędy przy przygotowaniu pola - choroby pochodzenia glebowego
Błędy przy przygotowaniu pola i wyzwania w trakcie życia plantacji
Osłony przeciwwietrzne
Odmiana Odmiany wczesne owocowanie w pierwszej połowie lipca Odmiany średniowczesne owocowanie w drugiej połowie lipca i niekiedy pierwsze dni sierpnia Odmiany średnie owocowanie w pierwszej połowie sierpnia Odmiany średniopóźne owocowanie w drugiej połowie sierpnia Odmiany późne owocowanie od końca sierpnia Earliblue, Duke, Sunrise, Spartan, Chanticleer, Wejmouth, Bluetta, Ręka Patriot, Bluejay, Blueray, Goldtraube, Sierra, Bluecrop, Berkeley, Chandler, Toro, Bonifacy Brigitta, Herbert, Nelson, Rubel, Legacy, Bluegold, Toro, Nui, Puru Darrow, Elizabeth, Elliott,, Lateblue, Jersey
Cięcie
Kilka uwag nt. ochrony Zgorzel pędów borówki amerykańskiej (Godronia cassandrae)
Zamieranie pędów borówki (Phomopsis vaccinii)
Zamieranie pędów b. wysokiej
antraknoza b. wysokiej
Szara pleśń
Aktualnie w programie w Polsce szara pleśń, zamieranie pędów, mączniak, antraknoza borówki kaptan- Kapelan 80 WG/Kapłan 80 WG/Biszop 80 WG/El Cappo 80 WG/Pastor 80 WG iprodion - Rovral Aquaflo 500 SC/Iprodione 500 SC piraklostrobina, boskalid -Signum 33 WG cyprodinil, fludioksonil - Switch 62,5 WG tiofanat metylu - Topsin M 500 SC tiofanat metylu, tetrakonazol - Yamato 303 SE trifloksystrobina - Zato 50 WG (tylko zamieranie pędów) krezoksym metylu - Diskus 500 WG (mączniak) Siarka - Siarkol Extra 80 WG (mączniak) Preparaty biologiczne: Serenade ASO Polyversum (Pythium oligandrum)
Pryszczarek borówkowiec
Aktualnie w programie maliny preparaty owadobójcze Nazwa handlowa Substancja czynna Termin stosowania Szkodnik Ilość/ha Karencja /liczba dni/ Calypso 480 SC Mospilan 20 SP/Miros 20SP/Stonkat 20SP Patriot 100 EC/Decis Mega 50 EW SpinTor 240SC Afik AgriTrap Emulpar 940 SC tiachlopryd acetamipryd deltametryna spinosad naturalne polisaharydy wodny roztwór żywic i gum roślinnych olej rydzowy i środki emulgujące przed kwitnieniem, po kwitnieniu po zbiorach, po wystąpieniu szkodników opryskiwać do 2 razy w sezonie od fazy pierwszego liścia do końca kwitnienia od końca kwitnienia, po kwitnieniu, skuteczny do 20C opryskiwać do 2 razy w sezonie od fazy pąków kwiatowych do końca fazy dojrzewania owoców po kwitnieniu, po zbiorze po kwitnieniu, po zbiorze po kwitnieniu, po zbiorze Siltac EC polimery silkonowe po kwitnieniu, po zbiorze mszyce, Drosophila suzuki, pryszczarek 0,2 14 zwójki, mszyce, pryszczarek 0,2 14 mszyce, pryszczarek, Drosophila suzuki 0,125/0,25 7 zwójki, Drosophila suzuki 0,32-0,4 3 preparat powierzchniowy wspomaga ochronę (mszyce, przędziorki) preparat powierzchniowy wspomaga ochronę (mszyce, przędziorki) preparat powierzchniowy wspomaga ochronę (mszyce, przędziorki) preparat powierzchniowy wspomaga ochronę (mszyce, przędziorki) 0,3% 0 0,3-0,6% 0 0,9-1,2% 0 0,15-0,2% 0
Zachwaszczenie
Dobre zapylenie kwiatów borówki klucz do sukcesu
Główne zapylacze w uprawach Trzmiele borówki - pszczołowate Pszczoła miodna Pszczoły samotnicze 70% 25% 5% (źródło: Giejdasz 2008)
Charakterystyka pracy na plantacji borówki kilku gatunków zapylaczy (Javorek i in. 2002) Gatunek Liczba kwiatów na 1 minutę Liczba tetrad pyłku na 1 wizytę kwiatu % zapylonych kwiatów Trzmiel ziemny 13 - Trzmiel kamiennik 15 - Matka trzmiela 7-16 50 92-97 Robotnice trzmiela 5-15 34 Pszczoła miodna (nektar) 5-8 12 24 Murarka ogrodowa 10 12-28 - Pszczolinka 7 46 -
UWAGI PRAKTYCZNE jagodowe 6-12 rodzin/ha zabieg chemiczny - przenoszenie temperatura
Normy obsady pszczołami Gatunek/Odmiana Liczba rodzin pszczelich Borówka wysoka 2-3 (4-6) Weymouth, Bluetta, Blueray, Rubel, Duke 2-3 Bluecrop 4 Berkeley, Elliot, Coville 5 Jersey, Earliblue, Bluejay, Brigitta 6 (źródło: Prabucki pr. zb. 1998, Retamales i Hancock 2012)
atraktant kontrol a Ocena efektywności atraktanta na plantacji borówki amerykańskiej w 2014-2015r. 250 m 200 m 150 m 3szt./h a Biopolin - dawka 2 l/ha na początku kwitnienia (1.05.) oraz powtórnie (6.05) po trzydniowych opadach i tygodniu niskich temperatur uniemożliwiających oblot 100 m 50 m 70 m 4 rodziny pszczele rzędy roślin
Liczebność pszczoły miodnej oraz trzmieli na rzędzie długości 250m odmiany Bluecrop w 2014r. 250 200 pszczoła miodna 150 100 kontrola atraktant 50 0 250 200 7.05. 9.05. 11.05. 17.05. 20.05. 24.05. trzmiele 150 100 kontrola atraktant 50 0 7.05. 9.05. 11.05. 17.05. 20.05. 24.05.
Plonowanie atraktant 2015, Bluecrop Kombinacja Zawiązanie owoców (%) Liczba nasion Masa 100 owoćów z rośliny Plon szacunkowy z 1 ha kontrola 85,1 112,3 123,3 5,0a 15,7a Biopolin 89,7 119,1 124,2 5,6b 17,9b
Komory chłodnicze
Horti Team - usługi doradcze 2017 - badania wdrożeniowe 27.08.2017 Kraśnik - luty 2018 Dziękuję za uwagę tel. +48 600 46 14 21 e-mail: pawel.krawiec@up.lublin.pl