Alternatywne wykorzystanie gruntów marginalnych zanieczyszczonych ściekami przemysłu spożywczego na cele produkcji biomasy.

Transkrypt

1 Alternatywne wykorzystanie gruntów marginalnych zanieczyszczonych ściekami przemysłu spożywczego na cele produkcji biomasy. Andrzej Lewandowski, Gabriela Lorenc-Plucińska Instytut Dendrologii w Kórniku

2 Według IUNG w Puławach grunty marginalne są to gleby pozostające obecnie w użytkowaniu rolniczym lub w ewidencji użytków rolnych, które ze względu na niekorzystne uwarunkowania przyrodnicze i antropogeniczne mają niską produkcyjność lub nie nadają się do produkcji zdrowej żywności i mogą lub powinny być przekwalifikowane w inną formę użytkowania (np. przekazane pod zalesienia): Nieurodzajne gleby użytków rolnych, na których ze względu na niekorzystne uwarunkowania przyrodnicze oraz erozję produkcja rolnicza jest nieopłacalna. W tej grupie około 90% zajmują bardzo lekkie, suche i jałowe gleby piaskowe. Łącznie zajmują one około 00 tys. ha. Do gleb nieurodzajnych zaliczane są również grunty erozyjne, które zajmują powierzchnię około 370 tys. ha. Występują głównie w województwach - małopolskim i podkarpackim. Gleby o różnej wartości bonitacyjnej, ale zanieczyszczone chemicznie. Zajmują powierzchnię około 0 tys. ha. Tereny zniszczone lub przekształcone mechanicznie, pozbawione warstwy próchniczej, czyli utwory bezglebowe. Zajmują powierzchnię około 50 tys. ha, Tereny o niekorzystnych warunkach przyrodniczo-terytorialnych. Grupa ta obejmuje gleby uprawne o utrudnionych dojazdach lub utrudnionej uprawie mechanicznej. Łącznie w Polsce występuje około 2,3 mln ha gruntów marginalnych, co stanowi około,4% użytków rolnych.

3

4 Dane za r.: przerobiono: ton ziemniaków wyprodukowano: 500 ton skrobi powstało: m3 ścieków ścieki rozlano na 470 ha gruntów Przedsiębiorstwo posiada: 6 ha: 585 ha użytki rolne 8 ha VI kl. 0 ha V kl. 57 ha IV kl.

5 Stężenie makro- i mikroelementów oraz ph gleby z lasu doświadczalnego 'Zwierzyniec' (kontrola) i z powierzchni nawadnianej ściekami (Trzemeszno). Średnie ±SE. Parametry gleby Kontrola Trzemeszno ph (H2O) 7.74± ±0.2 N (%) 0.± ±0.02 C (%) 3.3± ±0.04 C:N.3±0.8 7±1 K (ppm) 546±43 771±46 P (ppm) 539± 635±48 S (%) 0.08± ±0.003 Ca (ppm) 510± ±7 Mg (ppm) 34±81 742±51 Cl (ppm) 5±1 ±2 Fe (pp) 5910± ±0 Cu (ppm) 8.1± ±0.5 Mn (ppm) 4±49 70±6 Zn (ppm) 4.6± ±0.4

6 Populus deltoides x P. maximowiczii `Eridano` P. x interamericana `Beaupre` P. x interamericana `Boleare` P. x interamericana `Hoogvorst` P. alba `Villafranca` P. x euramericana `Robusta` P. maximowiczii x P. trichocarpa `NE 42`

7 Gniezno 09-35,0 -,0 -,0 -,0 -,0-10,0-5,0 0,0 5,0 10,0,0,0,0,0 35, styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień temp. max. temp. min. Gniezno 10-35,0 -,0 -,0 -,0 -,0-10,0-5,0 0,0 5,0 10,0,0,0,0,0 35,0 40, styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień temp. max. temp. min.

8 Szkody mrozowe różnych odmian topoli posadzonych na powierzchni kontrolnej (Kórnik) oraz nieużytkach rolniczego wykorzystania ścieków (Trzemeszno). Poziomy istotności w modelu ANOVA czynników głównych: p dla klasyfikacji odmiana/powierzchnia Odmiany Kórnik Trzemeszno p Beupre 2,6±01 (c) 0,3±0,2 (ab) <0,0001 Boelare 2,6±0,1 (c) 0,9±0,4 (bc) 1,4E-04 Luisa Avanzo 2,4±0,1 (c) 1,1±0,1 (c) <0,0001 Hoogvorst 1,5±0,2 (b) 0,0±0,0 (a) <0,0001 I 4 0,34±0,09 (a) 0,2±0,2 (a) 0,501 Robusta 0,±0,7 (a) 0,±0,08 (a) 0,607 Eridano 0,10±0,07 (a) 0,±0,07 (a) 0,846 NE 42 0,0±0,0 (a) 0,0±0,0 (a) Villafranca 0,0±0,0 (a) 0,0±0,0 (a)

9 Porażenie liści topoli przez Melampsora spp. i Marssonina populi rosnących na powierzchni kontrolnej (Kórnik, las) oraz nieużytkach rolniczego wykorzystania ścieków (Trzemeszno). Odmiana Kórnik Trzemeszno p Beupre 4±0 (g) 0,9±0,2 (b) <0,0001 Boelare 3±0 (f) 0,8±0,3 (b) 0,0 Hoogvorst 2,3±0,3 (ef) 0,±0,09 (a) <0,0001 NE 42 1,9±0,1 (e) 0,9±0,1 (b) <0,0001 Villafranca 1,4±0,2 (d) 0,5±0,2 (b) 0,003 Robusta 0,5±0,2 (c) 1,7±0,2 (c) <0,0001 I 4 0,±0,08 (b) 0,6±0,1 (b) 0,0 Luisa Avanzo 0±0 (a) 0±0 (a) Eridano 0±0 (a) 0±0 (a)

10 powierzchnia Eridano Villafranca Hoogvorst NE 42 Robusta p Kórnik grupa n 66±2 c 50±2 b 47±4 b 5 37±2 a 10 34±1 a <0,0001 Trzemeszno grupa n 75±2 c 56±2 a 64±3 b 50±3 a 10 53±4 a 10 <0,0001 p 0,0 0,047 0,005 7,0E-04 <0,0001

11 Otrzymane wyniki wskazują, że na polach rolniczego wykorzystania ścieków przemysłu ziemniaczanego można z powodzeniem uprawiać topole. Nasadzenia topolowe wpływają dodatnio na stan biologiczny i chemiczny gleby. Wybrane odmiany topoli, jak np. ERIDANO osiągają plon podobny do tego z praktyki upraw energetycznych, tj. ok. Mg suchej masy/ha/r.

12

13

14 Praca była finansowana z grantu nr N R Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Współpracownicy: K. Grewling M. Ratajczak K. Ufnalski M. Walentynowicz K. Węglewski A. Zemleduch-Barylska