Akademia im. Jana D ugosza w Cz stochowie Ireneusz Kra Rola Narodowego Banku Polskiego w polityce gospodarczej Polski w latach 1997 2010 Cz stochowa 2013
SPIS TRE CI WST P... 9 ROZDZIA I HISTORIA BANKOWO CI CENTRALNEJ W POLSCE 1. Pocz tki bankowo ci centralnej w Polsce... 19 2. Powstanie Banku Polskiego... 22 3. Dzia alno Polskiej Krajowej Kasy Po yczkowej... 26 4. Bank centralny w II Rzeczypospolitej Bank Polski SA... 28 5. Bank Emisyjny w Polsce... 34 6. Powstanie Narodowego Banku Polskiego... 36 6.1. Proces tworzenia NBP... 36 6.2. Statut NBP... 39 6.3. Pocz tki dzia alno ci kredytowej NBP... 42 6.4. Reforma bankowo ci 1948 1951... 45 6.5. Pierwsza ustawa o NBP z 1958 r.... 48 6.6. NBP w latach 1959 1981... 51 6.7. Ustrój prawny NBP po 1982 r.... 55 ROZDZIA II STRUKTURA ORGANIZACYJNA I PROCES PODEJMOWANIA DECYZJI W NARODOWYM BANKU POLSKIM 1. Prezes Narodowego Banku Polskiego... 61 1.1. Status Prezesa NBP po 1997 r.... 62 1.2. Kompetencje prawotwórcze Prezesa NBP... 76 1.3. Propozycje naprawy sytuacji w zakresie kompetencji prawotwórczych.. 81 1.4. Prezes NBP na forum europejskim... 84 2. Rada Polityki Pieni nej... 86 2.1. Powstanie i zadania RPP... 86 2.2. Kompetencje merytoryczne cz onków RPP... 88
6 Spis tre ci 2.3. Kadencja RPP... 95 2.4. Sk ad RPP... 98 2.5. Kompetencje prawotwórcze RPP... 104 3. Zarz d Narodowego Banku Polskiego... 109 3.1. Sk ad i kompetencje cz onków Zarz du NBP... 109 3.2. Zasady funkcjonowania Zarz du NBP... 112 3.3. Kompetencje prawotwórcze i zakres dzia alno ci Zarz du NBP... 113 3.4. Kadencyjno Zarz du NBP... 118 4. Centrala i oddzia y Narodowego Banku Polskiego... 119 4.1. Struktura organizacyjna Centrali NBP... 119 4.2. Zadania Centrali i oddzia ów NBP... 121 4.3. Proces podejmowania decyzji... 125 ROZDZIA III FUNKCJE I CELE NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO W POLITYCE GOSPODARCZEJ POLSKI 1. Ustawowe uj cie celów, zada i funkcji Narodowego Banku Polskiego. 129 2. Cele banku centralnego w Polsce... 132 2.1. Cel konstytucyjny a cel ustawowy NBP... 132 2.2. Zasadno realizacji celu wspierania polityki gospodarczej rz du przez NBP... 135 2.3. Realizacja celu stabilno ci finansowej przez NBP... 137 3. Funkcja emisyjna Narodowego Banku Polskiego... 141 3.1. Geneza funkcji emisyjnej... 141 3.2. Emisja znaków pieni nych... 142 3.3. Ewolucja funkcji emisyjnej... 145 3.4. Regulacja poda y pieni dza w gospodarce... 147 4. Funkcja banku banków... 149 4.1. Zasilanie banków komercyjnych w p ynno... 149 4.2. NBP jako po yczkodawca ostatniej instancji... 152 4.3. Prowadzenie rachunków banków komercyjnych przez NBP... 154 4.4. Nadzór nad systemem bankowym... 155 5. Funkcja stabilno ci finansowej... 156 5.1. Realizacja funkcji stabilno ci finansowej przez NBP... 156 5.2. Nadzór NBP nad systemami p atniczymi... 158 5.3. NBP jako podmiot Komitetu Stabilno ci Finansowej... 159 5.4. Nadzór bankowy w Komisji Nadzoru Finansowego... 161 5.5. Przysz o roli NBP w nadzorze bankowym... 163 5.6. Stabilno finansowa jako dobro publiczne... 164 6. Funkcja banku pa stwa... 165
7 6.1. Bilans p atniczy i mi dzynarodowa pozycja inwestycyjna... 165 6.2. Centralna dewizowa instytucja pa stwa... 166 6.3. Obs uga bud etu pa stwa... 167 6.4. Prowadzenie rachunku Bankowego Funduszu Gwarancyjnego... 169 6.5. Wspieranie polityki gospodarczej rz du... 170 7. Polityka gospodarcza a funkcje Narodowego Banku Polskiego... 171 7.1. Poj cie polityki gospodarczej... 171 7.2. NBP jako kreator polityki gospodarczej pa stwa... 172 7.3. Automatyzm NBP w stabilizacji koniunktury gospodarczej... 175 7.4. Znaczenie funkcji NBP w polityce gospodarczej... 176 7.5. Ewolucja funkcji NBP w polityce gospodarczej... 177 ROZDZIA IV USTROJOWY MODEL REALIZACJI POLITYKI PIENI NEJ 1. Niezale no Narodowego Banku Polskiego... 179 1.1. Poj cie i rodzaje niezale no ci banku centralnego... 179 1.2. Dyskusja na temat niezale no ci NBP... 185 1.3. Wymiar instytucjonalny niezale no ci NBP... 189 1.4. Wymiar personalny niezale no ci NBP... 192 1.5. Wymiar funkcjonalnej niezale no ci NBP... 196 1.6. Wymiar finansowej niezale no ci NBP... 198 1.7. Problem niezale no ci NBP po uchyleniu derogacji... 201 2. Relacje Narodowego Banku Polskiego z instytucjami pa stwowymi... 203 2.1. Relacja NBP z parlamentem... 203 2.2. Relacja NBP z Rad Ministrów... 210 2.3. Relacja NBP z Prezydentem RP... 215 2.4. Relacja NBP z Komitetem Stabilno ci Finansowej... 216 2.5. Relacja NBP z Komisj Nadzoru Finansowego... 218 2.6. Relacja NBP z Bankowym Funduszem Gwarancyjnym... 219 2.7. Relacja NBP z Najwy sz Izb Kontroli... 221 2.8. Relacja NBP z Trybuna em Stanu... 223 3. Polityka pieni na Narodowego Banku Polskiego... 224 3.1. Przedmiot oddzia ywania instrumentów polityki pieni nej... 224 3.2. Poj cie i klasyfikacja instrumentów polityki pieni nej... 227 3.3. Operacje kredytowo-depozytowe... 228 3.4. Operacje otwartego rynku... 232 3.5. Instytucja rezerwy obowi zkowej banków komercyjnych... 236 3.6. Pozosta e instrumenty polityki pieni nej stosowane przez NBP... 239 3.7. Komunikowanie si banku centralnego w zakresie stosowania instrumentów polityki pieni nej... 242
8 Spis tre ci ROZDZIA V OCENA SKUTECZNO CI MODELU BANKU CENTRALNEGO W POLSCE 1. Skuteczno ci organizacji konceptualizacja poj cia... 247 2. Kryteria oceny skuteczno ci banku centralnego... 251 3. Efektywno realizacji celu inflacyjnego przez Narodowy Bank Polski.. 254 3.1. Poj cie efektywno ci... 254 3.2. Strategia polityki pieni nej stosowanej przez NBP... 257 3.3. Efektywno realizacji celu NBP w okresie wprowadzania BCI... 259 3.4. Efektywno realizacji celu NBP w okresie stabilizacji inflacji... 265 4. Legitymizacja jako proces wp ywaj cy na skuteczno Narodowego Banku Polskiego... 270 4.1. Legitymizacja banku centralnego... 270 4.2. Wiarygodno jako warunek legitymizacji banku centralnego... 273 4.3. Wp yw legitymizacji na skuteczno NBP... 276 5. Wp yw odpowiedzialno ci demokratycznej na skuteczno Narodowego Banku Polskiego... 282 5.1. Poj cie i rodzaje odpowiedzialno ci demokratycznej... 282 5.2. Odpowiedzialno demokratyczna a skuteczno NBP... 285 ZAKO CZENIE... 293 BIBLIOGRAFIA... 303