Publiczne prawo gospodarcze

Wykłady Becka Zoia Snażyk Adam Szafrański Publiczne prawo gospodarcze 3. wydanie Wydawnictwo C. H. Beck

Wykłady Becka Publiczne prawo gospodarcze

W sprzedaży: A. Cieśliński WSPÓLNOTOWE PRAWO GOSPODARCZE. TOM I, SWOBODY RYNKU WEWNĘTRZNEGO, wyd. 2 Studia Prawnicze A. Cieśliński (red.) WSPÓLNOTOWE PRAWO GOSPODARCZE. TOM II, wyd. 2 Studia Prawnicze A. Kidyba PRAWO HANDLOWE, wyd. 13 Studia Prawnicze J. Ablewicz PRAWO GOSPODARCZE PUBLICZNE Kazusy Becka USTAWA O SWOBODZIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Z WPROWADZENIEM, wyd. 12 Twoje Prawo www.sklep.beck.pl

Publiczne prawo gospodarcze 3. wydanie Zofia Snażyk Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie dr Adam Szafrański Uniwersytet Warszawski Wydawnictwo C.H. BECK Warszawa 2011

Redakcja: Aneta Flisek Poszczególne rozdziały opracowali: Zofia Snażyk III IV, IX, XVIII XIX, Adam Szafrański I II, V VIII, X XVII Wydawnictwo C.H. Beck 2011 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: TimPrint Druk i oprawa: P.W.P. INTERDRUK, Warszawa ISBN 978-83-255-3163-8 ISBN e-book 978-83-255-3164-5

Spis treœci Wykaz skrótów... Wykaz najwa niejszej literatury... Przedmowa... XIII XVII XIX Rozdzia³ I. Co to jest publiczne prawo gospodarcze?... 1 1. Uwagi ogólne... 1 2. Publiczne prawo... 2 3. gospodarcze... 3 4. Publiczne prawo gospodarcze jako dziedzina nauczania... 4 5. Wspó³czesny system gospodarczy... 7 Pytania... 8 Rozdzia³ II. ród³a publicznego prawa gospodarczego... 9 6. Uwagi ogólne... 9 7. Specyfika Ÿróde³ publicznego prawa gospodarczego... 11 8. Analiza ekonomiczna prawa... 16 Pytania... 17 Rozdzia³ III. Administracja gospodarcza... 18 9. Administracja publiczna zagadnienia podstawowe... 19 10. Rz¹dowa administracja gospodarcza... 20 I. Rada Ministrów... 20 II. Centralne organy administracji rz¹dowej... 22 11. Agencje... 24 12. Administracja gospodarcza terenowa... 28 I. Wojewoda... 29 II. Organy administracji zespolonej i niezespolonej policja gospodarcza... 30 13. Samorz¹dowe organy administracji gospodarczej... 31 V

Spis treœci 14. Europejska administracja gospodarcza... 33 Pytania... 35 Rozdzia³ IV. Prawne formy dzia³ania administracji gospodarczej... 36 15. Pojêcia podstawowe... 36 16. Prawne formy dzia³ania typologia czy klasyfikacja?... 37 I. Sfera dzia³ania zewnêtrznego i wewnêtrznego... 38 II. Czynnoœci prawne i dzia³ania faktyczne... 39 III. Adresat czynnoœci prawnej... 41 17. Indywidualne akty stosowania prawa... 42 I. Decyzja administracyjna (akt administracyjny sensu stricto)... 43 II. Przyrzeczenie administracyjne... 48 III. Ugoda administracyjna... 48 IV. Porozumienie administracyjne... 49 V. Umowy cywilnoprawne... 49 VI. Umowy publicznoprawne... 50 18. Generalne akty stosowania prawa... 51 I. Akty normatywne... 51 II. Akty generalne... 52 19. Dzia³ania faktyczne... 54 I. Czynnoœci materialno-techniczne... 54 II. Dzia³ania spo³eczno-organizatorskie... 54 Kazusy... 55 Pytania... 55 Rozdzia³ V. Znaczenie Konstytucji RP dla gospodarki... 57 20. Dlaczego Konstytucja RP jest wa na dla przedsiêbiorców?... 57 21. Spo³eczna gospodarka rynkowa... 58 I. Doktryna spo³ecznej gospodarki rynkowej... 58 II. Normatywne znaczenie spo³ecznej gospodarki rynkowej... 59 22. Elementy spo³ecznej gospodarki rynkowej... 60 I. Wolnoœæ dzia³alnoœci gospodarczej... 60 II. W³asnoœæ prywatna... 65 III. Solidarnoœæ, wspó³praca, dialog partnerów spo³ecznych... 66 23. Gospodarstwo rodzinne... 68 24. Ochrona pracy... 69 25. Inne zasady konstytucyjne... 70 Kazusy... 72 Pytania... 73 Rozdzia³ VI. Przedsiêbiorca i dzia³alnoœæ gospodarcza... 74 26. Dzia³alnoœæ gospodarcza i przedsiêbiorca w systemie prawa... 74 VI

Spis treœci 27. Dzia³alnoœæ gospodarcza w ustawie o swobodzie dzia³alnoœci gospodarczej... 76 I. Zarobkowoœæ... 76 II. Zorganizowanie... 78 III. Ci¹g³oœæ... 79 IV. Dzia³alnoœæ zawodowa... 79 V. Dzia³alnoœæ rolnicza i agroturystyczna... 80 VI. Zarz¹d w³asnym maj¹tkiem... 81 VII. Dzia³alnoœæ nielegalna... 82 28. Przedsiêbiorca w ustawie o swobodzie dzia³alnoœci gospodarczej... 83 I. Rodzaje przedsiêbiorców... 83 II. Mikroprzedsiêbiorcy, mali i œredni przedsiêbiorcy... 85 29. Inne definicje przedsiêbiorcy i dzia³alnoœci gospodarczej w systemie prawa... 85 Kazusy... 87 Pytania... 88 Rozdzia³ VII. Rejestry przedsiêbiorców... 89 30. Za³o enia i cele rejestracji przedsiêbiorców... 89 31. Rejestracja osób fizycznych... 92 32. Rejestracja osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych... 96 33. Pozosta³e czynnoœci konieczne dla rozpoczêcia dzia³alnoœci gospodarczej... 110 34. Punkt kontaktowy... 116 Kazusy... 116 Pytania... 117 Rozdzia³ VIII. Koncesje, zezwolenia, dzia³alnoœæ regulowana... 118 35. Reglamentacja gospodarki... 118 36. Koncesje... 120 37. Zezwolenia... 124 38. Dzia³alnoœæ regulowana... 126 Kazusy... 129 Pytania... 129 Rozdzia³ IX. Kontrola i nadzór w gospodarce... 130 39. Pojêcia podstawowe... 130 I. Najwy sza Izba Kontroli... 132 II. Kontrola s¹dowa... 133 40. Kontrola przedsiêbiorców... 134 41. Nadzór nad przedsiêbiorcami... 143 Kazusy... 144 VII

Spis treœci Pytania... 145 Rozdzia³ X. Samorz¹d gospodarczy i zawodowy... 146 42. Pojêcie samorz¹d... 146 43. Samorz¹d zawodowy... 147 I. Samorz¹d zawodowy w Konstytucji RP... 147 II. Zadania samorz¹du zawodowego... 150 III. Nadzór nad dzia³alnoœci¹ samorz¹du zawodowego... 150 IV. Ustrój samorz¹du zawodowego... 152 V. S¹downictwo dyscyplinarne... 152 44. Samorz¹d gospodarczy... 153 I. Izby gospodarcze... 154 II. Samorz¹d rzemios³a... 155 III. Samorz¹d zawodowy niektórych podmiotów gospodarczych... 156 IV. Izby rolnicze... 156 V. Podsumowanie... 157 Kazus... 157 Pytania... 157 Rozdzia³ XI. Dzia³alnoœæ gospodarcza osób zagranicznych... 159 45. Podstawowe pojêcia... 159 46. Podmioty przynale ¹ce do EOG... 161 I. Podjêcie dzia³alnoœci gospodarczej... 161 II. Zak³adanie oddzia³ów i innych jednostek organizacyjnych przez podmioty przynale ¹ce do EOG... 163 III. Ograniczenia w podejmowaniu dzia³alnoœci gospodarczej przez podmioty przynale ¹ce do EOG... 164 47. Cudzoziemcy posiadaj¹cy szczególny status prawny nadany przez organy administracji publicznej oraz cz³onkowie rodzin obywateli pañstw UE... 165 48. Pozosta³e osoby zagraniczne... 166 49. Oddzia³ przedsiêbiorcy zagranicznego... 168 50. Przedstawicielstwo przedsiêbiorcy zagranicznego... 172 51. Zmiany spowodowane implementacj¹ dyrektywy us³ugowej... 173 52. Ograniczenia prowadzenia dzia³alnoœci gospodarczej przez osoby zagraniczne... 175 Kazusy... 176 Pytania... 176 Rozdzia³ XII. Dzia³alnoœæ gospodarcza Skarbu Pañstwa... 178 53. Cele dzia³alnoœci gospodarczej Skarbu Pañstwa... 178 54. Podstawowe pojêcia... 181 55. Skarb Pañstwa... 183 VIII

Spis treœci I. Organy Skarbu Pañstwa... 183 II. Formy organizacyjnoprawne... 184 56. Formy organizacyjnoprawne prawa prywatnego... 185 I. Tworzenie form organizacyjnoprawnych prawa prywatnego... 185 II. Dzia³alnoœæ form organizacyjnoprawnych prawa prywatnego z udzia³em Skarbu Pañstwa... 186 57. Formy organizacyjnoprawne prawa publicznego... 188 I. Jednostki sektora finansów publicznych... 188 II. Przedsiêbiorstwa pañstwowe... 190 58. Z³ote weto Skarbu Pañstwa... 191 Kazusy... 193 Pytania... 194 Rozdzia³ XIII. Gospodarka komunalna... 195 59. Podstawowe pojêcia... 195 I. Podstawy prawne dzia³alnoœci jednostek samorz¹du terytorialnego... 195 II. Samorz¹dowa osoba prawna i przymiotnik komunalny... 196 III. Zadania w³asne i zadania zlecone... 197 IV. Gospodarka komunalna definicja i charakter prawny... 198 V. Dzia³alnoœæ poza sfer¹ u ytecznoœci publicznej... 200 60. Formy organizacyjnoprawne gospodarki komunalnej... 201 61. Okreœlanie cen i op³at... 204 Kazusy... 205 Pytania... 205 Rozdzia³ XIV. Komercjalizacja i prywatyzacja... 206 62. Rodzaje prywatyzacji i Ÿród³a prawa... 206 63. Metody i cele komercjalizacji i prywatyzacji... 208 I. Komercjalizacja... 208 II. Prywatyzacja poœrednia... 210 III. Prywatyzacja bezpoœrednia... 211 IV. Wniesienie przedsiêbiorstwa do jednoosobowej spó³ki Skarbu Pañstwa... 212 64. Zmiany ogólnych regu³ Kodeksu spó³ek handlowych... 213 Pytania... 214 Rozdzia³ XV. Prawo ochrony konkurencji... 215 65. O ochronie konkurencji w ogólnoœci... 215 I. Przedmiot prawa konkurencji... 215 II. ród³a prawa... 219 III. Podstawowe pojêcia... 221 66. Praktyki ograniczaj¹ce konkurencjê... 223 I. Porozumienia... 223 IX

Spis treœci II. Nadu ywanie pozycji dominuj¹cej... 225 III. Decyzje w sprawie praktyk ograniczaj¹cych konkurencjê... 226 67. Zapobieganie antykonkurencyjnym koncentracjom... 226 68. Postêpowanie przed Prezesem UOKiK... 228 69. Postêpowanie przed Komisj¹... 229 Kazusy... 230 Pytania... 230 Rozdzia³ XVI. Pomoc publiczna... 232 70. ród³a prawa... 232 71. Przes³anki stosowania art. 107 TofUE... 233 I. Pomoc... 233 II. Pañstwo... 235 III. Na warunkach korzystniejszych ni oferowane na rynku... 235 IV. Selektywnoœæ... 236 V. Antykonkurencyjnoœæ pomocy... 236 VI. Pomoc dopuszczalna lub dozwolona... 237 72. Postêpowanie w sprawie udzielenia pomocy publicznej... 237 73. Specjalne strefy ekonomiczne... 239 Kazusy... 241 Pytania... 241 Rozdzia³ XVII. Regulacja... 242 74. Pojêcie regulacji... 242 75. Niezale noœæ... 243 76. Cele regulacji... 245 77. Uznanie... 246 Pytania... 247 Rozdzia³ XVIII. Narodowy Bank Polski... 248 78. Podstawowe funkcje i zadania banku centralnego... 249 I. Centralny bank pañstwa... 250 II. Bank emisyjny... 254 III. Bank banków... 255 79. Narodowy Bank Polski pozycja ustrojowa... 255 80. Prawne formy dzia³ania NBP... 256 81. Unia Gospodarcza i Walutowa... 258 Pytania... 261 Rozdzia³ XIX. Nadzór finansowy... 262 82. Rynek finansowy integracja nadzoru finansowego... 262 83. ród³a prawa... 265 X

Spis treœci 84. Komisja Nadzoru Finansowego... 267 85. Cele i œrodki nadzoru... 268 Pytania... 270 Indeks rzeczowy... 271 XI

Wykaz skrótów 1. ród³a prawa CudzU... DAdmRzU... ustawa z 13.6.2003 r. o cudzoziemcach (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694 ze zm.) ustawa z 4.9.1997 r. o dzia³ach administracji rz¹dowej (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 65, poz. 437 ze zm.) FinPublU... ustawa z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240 ze zm.) GospKomU... KC... KK... KomPrywU... Konstytucja RP... KPA... KPC... KrRejSU... KSH... NBPU... OchrKonkurU... PartPPrU... PrBank... ustawa z 20.12.1996 r. o gospodarce komunalnej (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 45, poz. 236) Kodeks cywilny Kodeks karny ustawa z 30.8.1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397 ze zm.) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm. i ze sprost.) Kodeks postêpowania administracyjnego Kodeks postêpowania cywilnego ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze S¹dowym (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 ze zm.) Kodeks spó³ek handlowych ustawa z 29.8.1997 r. o Narodowym Banku Polskim (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 1, poz. 2 ze zm.) ustawa z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.) ustawa z 19.12.2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz.U. z 2009 r. Nr 19, poz. 100 ze zm.) ustawa z 29.8.1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) XIII

Wykaz skrótów PrBud... PrEnerg... PrGosp... SamGminU... SamPowU... SamWojU... SwobGospU... TofUE... TranspDrogU... WojAdmRzWU... ustawa z 7.7.1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.) ustawa z 10.4.1997 r. Prawo energetyczne (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm.) ustawa z 19.11.1999 r. Prawo dzia³alnoœci gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.) ustawa z 8.3.1990 r. o samorz¹dzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) ustawa z 5.6.1998 r. o samorz¹dzie powiatowym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.) ustawa z 5.6.1998 r. o samorz¹dzie województwa (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie dzia³alnoœci gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 ze zm.) Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana, Dz.Urz. UE C 321E/2006, s. 1) ustawa z 6.9.2001 r. o transporcie drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 ze zm.) ustawa z 23.1.2009 r. o wojewodzie i administracji rz¹dowej w województwie (Dz.U. Nr 31, poz. 206) 2. Publikatory i czasopisma Dz.U.... KPP... MoP... M.P.... ONSA... OTK... OTK-A... OTK-B... Pal.... PB... PL... PUG... RPEiS... Dziennik Ustaw Kwartalnik Prawa Prywatnego Monitor Podatkowy Monitor Polski Orzecznictwo Naczelnego S¹du Administracyjnego Orzecznictwo Trybuna³u Konstytucyjnego Orzecznictwo Trybuna³u Konstytucyjnego Seria A Orzecznictwo Trybuna³u Konstytucyjnego Seria B Palestra Prawo Bankowe Przegl¹d Legislacyjny Przegl¹d Ustawodawstwa Gospodarczego Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 3. Inne skróty art.... EDG... EOG... ESBC... artyku³ Ewidencja Dzia³alnoœci Gospodarczej Europejski Obszar Gospodarczy Europejski System Banków Centralnych XIV

Wykaz skrótów KNF... KRS... nast.... NBP... NIK... Nr... PARP... PEP... poz.... RPP... SOKiK... tekst jedn.... UKE... UOKiK... URE... Zb. Orz.... ze sprost.... ze zm.... Komisja Nadzoru Finansowego Krajowy Rejestr S¹dowy nastêpny (-a, -e) Narodowy Bank Polski Najwy sza Izba Kontroli numer Polska Agencja Rozwoju Przedsiêbiorczoœci Polityka Energetyczna Pañstwa pozycja Rada Polityki Pieniê nej S¹d Ochrony Konkurencji i Konsumentów tekst jednolity Urz¹d Komunikacji Elektronicznej Urz¹d Ochrony Konkurencji i Konsumentów Urz¹d Regulacji Energetyki Zbiór Orzeczeñ ze sprostowaniem ze zmianami XV

Wykaz najwa niejszej literatury A. Borkowski, A. Che³moñski, M. Guziñski, K. Kiczka, L. Kieres, T. Kocowski, M. Szyd³o, Administracyjne prawo gospodarcze, Wroc³aw 2005. J. Grabowski (red.), Publiczne prawo gospodarcze. Zarys wyk³adu, Bydgoszcz Katowice 2007. H. Gronkiewicz-Waltz, M. Wierzbowski (red.), Prawo gospodarcze. Zagadnienia administracyjnoprawne, Warszawa 2009. C. Kosikowski, Publiczne prawo gospodarcze Polski i Unii Europejskiej, Warszawa 2010. B. Popowska, M. Strzelbicki (red.), Publiczne prawo gospodarcze. Czêœæ ogólna oraz prawo dzia³alnoœci gospodarczej, Poznañ 2008. A. Powa³owski, Prawo gospodarcze publiczne, Warszawa 2011. K. Strzyczkowski, Prawo gospodarcze publiczne, Warszawa 2010. XVII

Przedmowa Oddajemy w rêce Czytelników Wyk³ady Becka, które, mamy nadziejê, bêd¹ stanowi³y pomoc w poznaniu podstawowych zagadnieñ z zakresu publicznego prawa gospodarczego. Staraliœmy siê, by wyk³ad by³ mo liwie syntetyczny, jednoczeœnie wzbogacony przyk³adami, pozwalaj¹cymi na lepsze zrozumienie przedstawianych treœci. Niemal ka dy rozdzia³ zawiera na koñcu pytania oraz kazusy. Wyk³ad nie jest, rzecz jasna, Ÿród³em prawa, dlatego te stanowi jedynie pomoc w samodzielnym zmaganiu siê Czytelników z lektur¹ mniej lub bardziej skomplikowanych aktów normatywnych. Wszystkim, którzy wspierali nas w przygotowaniu niniejszej pracy, jesteœmy wdziêczni. Bez ich uwag, yczliwej i krytycznej lektury oraz poœwiêconego przez nich czasu ta ksi¹ ka nie mog³aby powstaæ. Ostatecznie za jej niedostatki odpowiadaj¹ wy³¹cznie Autorzy. Niedoskona³oœci pierwszego i drugiego wydania oraz wejœcie w ycie nowych aktów prawych przede wszystkim Traktatu Lizboñskiego, ustawy o finansach publicznych, ustawy o z³otym wecie oraz ustawy o œwiadczeniu us³ug na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej sprawi³y, e kolejne wydanie sta³o siê konieczne. Naszym Kolegom i Studentom dziêkujemy za krytyczne uwagi. Mamy nadziejê, e trzecie wydanie po czêœci uczyni im zadoœæ. Warszawa, lipiec 2011 r. Autorzy XIX