Katedra Elektryfikacji i Automatyzacji Górnictwa Ćwiczenia laboratoryjne Instrukcja do ćwiczenia Rozdzielnice kopalniane Autor: dr inż. Sergiusz Boron Gliwice, listopad 2011 r.
-2-1. Wstęp Celem ćwiczenia jest zapoznanie studentów z przeznaczeniem i budową prefabrykowanych rozdzielnic średniego napięcia (o napięciu nominalnym powyżej 1 kv) stosowanych w podziemnych wyrobiskach zakładów górniczych. Rozdzielnica elektroenergetyczna jest to zespół urządzeń przeznaczony do rozdziału energii elektrycznej przy jednym napięciu znamionowym, składający się z aparatury rozdzielczej, zabezpieczeniowej, pomiarowej, sterowniczej i sygnalizacyjnej. W wyrobiskach stosuje się rozdzielnice zmontowane fabrycznie (prefabrykowane), tzn. skonstruowane i zmontowane przez producenta, zgodne z określonym typem. Rozdzielnice średniego napięcia ustawia się w zamkniętych pomieszczeniach ruchu elektrycznego. Rozdzielnica zwykle składa się z szeregu pól rozdzielczych, z których każde realizuje odpowiednią funkcję, przy czym można wyróżnić m.in. następujące rodzaje pól: pole dopływowe (zasilające), przy czym w zależności od źródła zasilania wyróżnia się pola dopływowe liniowe, transformatorowe i generatorowe, pole odpływowe (odbiorcze), przy czym w zależności od rodzaju odbioru wyróżnia się pola liniowe, transformatorowe, silnikowe i inne, pole pomiarowe, grupujące urządzenia do pomiarów i pomocnicze, np. przekładniki napięciowe, pole sprzęgłowe, w którym znajdują się łączniki sekcyjne i systemowe, służące do realizowania połączeń pomiędzy częściami rozdzielnic w rozbudowanych układach. Jeżeli pole rozdzielnicy składa się z dwóch części (członu ruchomego i nieruchomego), które mogą być od siebie oddzielone bez użycia narzędzi, nazywamy je dwuczłonowym, w przeciwnym razie pole nazywamy jednoczłonowym. Do podstawowych elementów wyposażenia elektrycznego pól rozdzielczych należą: szyny zbiorcze zapewniające połączenie elektryczne pomiędzy obwodami głównymi poszczególnych pól rozdzielczych, wyłącznik, przeznaczony do załączania i wyłączania prądów roboczych a także do wyłączania prądów zakłóceniowych; wyłącznik w polu dopływowym służy do załączania wyłączania zasilania całej rozdzielnicy oraz do wyłączania zwarć na szynach zbiorczych, wyłącznik w polu odpływowym służy do załączania i wyłączania odpływu, odłączniki, służące do stworzenia bezpiecznej przerwy izolacyjnej pomiędzy włącznikiem a szynami zbiorczymi lub kablem dopływowym (odpływowym), uziemnik łącznik służący do uziemiania i zwierania odpływu odłączonego od szyn zbiorczych (starsze pola rozdzielcze mogą nie posiadać uziemnika). 2. Rozdzielnica typu PREM-G1 Rozdzielnica typu PREM-G1 jest rozdzielnicą dwuczłonową w osłonie metalowej, której komponenty są usytuowane w oddzielnych przedziałach oddzielonych metalowymi osłonami. Widok pola rozdzielnicy PREM-G1 oraz schemat jednoliniowy głównego toru prądowego przedstawia rys. 2.1. Metalowa obudowa pól rozdzielnicy o stopniu ochrony IP54 pozwala na jej zastosowanie w szczególnie trudnych warunkach pracy. Rozdzielnice PREM-G1 mogą być stosowane w wyrobiskach podziemnych w pomieszczeniach niezagrożonych wybuchem. Człon stały pola rozdzielnicy PREM-G1 składa się z przedziałów: wyłącznika, szyn zbiorczych, przyłączowego i obwodów pomocniczych (aparatury kontrolno-pomiarowo-zabezpieczającej). Człon wysuwny z wyłącznikiem może znajdować się w położeniu odłączenia, próby lub pracy. Zmiana położenia odbywa się przez przestawianie członu wysuwnego za pomocą napędu śrubowego przy zamkniętych drzwiach pola. Zasadnicze wyposażenie pola stanowią następujące elementy: wyłącznik główny typu LF1 produkcji SCHNEIDER ELECTRIC o izolacji z sześciofluorku siarki (SF 6 ), odłączniki wykonane w postaci złącz międzyczłonowych, uziemnik, przekładniki prądowe, przekładnik ziemnozwarciowy (Ferrantiego), ograniczniki przepięć.
-3- Rys. 2.1. Widok ogólny i schemat jednoliniowy głównego toru prądowego pola rozdzielnicy PREM-G1 (Q1 wyłącznik, Q2 uziemnik, T1 T3 przekładniki prądowe, T4 przekładnik Ferrantiego, V1 V3 ograniczniki przepięć) 2.1. Budowa pola rozdzielczego PREM-G1 2.1.1. Przedział wyłącznika Widok otwartego przedziału wyłącznika przedstawiono na rys. 2.3. W przedziale tym znajduje się człon wysuwny utworzony z wózka z wyłącznikiem oraz inne, niezbędne dla pracy pola rozdzielczego, elementy: złącza międzyczłonowe, pełniące funkcję odłączników, do połączenia wyłącznika z szynami zbiorczymi (znajdującymi w przedziale szynowym) oraz z zaciskami przyłączeniowymi kabla (w przedziale przyłączowym), gniazdo złącza obwodów pomocniczych członu wysuwnego, przegrody ruchome samoczynnie zasłaniające styki stałe (palcowe) odłącznika przy przestawieniu członu wysuwnego do położenia próby, mechanizm śrubowy przestawiania członu wysuwnego z blokadą drzwi. Stan wyłącznika oraz odłączników można zaobserwować bezpośrednio poprzez wzierniki w drzwiach członu stałego oraz za pomocą wskaźników diodowych umieszczonych na elewacji przedziału obwodów pomocniczych (p. 2.1.4 niniejszej instrukcji). Wersja pola rozdzielczego znajdująca się w laboratorium, przeznaczona do celów dydaktycznych, posiada wycięcie w ścianie bocznej umożliwiające obserwację położenia członu wysuwnego. 2.1.2. Przedział szyn zbiorczych Przedział szyn zbiorczych zawiera szyny zbiorcze miedziane połączone poprzez złącza międzyczłonowe z przedziałem wyłącznika (rys. 2.4). Szyny mocowane są na przepustowych izolatorach żywicznych. Dostęp do przedziału szyn zbiorczych jest możliwy po wyłączeniu rozdzielnicy spod napięcia. Niezamierzone zdjęcie osłony powoduje wysłanie impulsu z łącznika krańcowego i otwarcie wyłącznika w polu zasilającym. Rys. 2.3. Widok otwartego przedziału wyłącznika (1 wtyk złącza obwodów pomocniczych, 2 dźwignia ręcznego zbrojenia napędu wyłącznika, 3 i 4 przyciski zamykania i otwierania wyłącznika, 5 wskaźnik położenia styków głównych wyłącznika, 6 wskaźnik stanu napędu wyłącznika, 7 dźwignia mechanizmu sprzęgającego człon wysuwny ze stałym)
-4- Rys. 2.4. Widok wnętrza przedziału szyn zbiorczych (w dolnej części widoczny łącznik krańcowy powodujący otwarcie wyłącznika w polu zasilającym w przypadku zdjęcia pokrywy) 2.1.3. Przedział przyłączowy Przedział przyłączowy (rys. 2.5 i 2.6) wyposażony jest w: uziemnik stały, przekładniki prądowe, przekładnik prądowy ziemnozwarciowy (Ferrantiego), ograniczniki przepięć, izolatory wsporcze z pojemnościowym dzielnikiem napięcia. Przedział dostosowany jest do wprowadzania do trzech kabli trójfazowych poprzez uniwersalne wpusty uszczelniająco-mocujące. Dostęp do przedziału jest możliwy z tyłu i z przodu rozdzielnicy po zamknięciu uziemnika. Stan uziemnika można zaobserwować przez wzierniki w osłonie przedniej oraz za pomocą wskaźników diodowych na elewacji przedziału obwodów pomocniczych. Rys. 2.5. Widok wnętrza przedziału przyłączowego od strony tylnej (1 przekładniki prądowe, 2 ograniczniki przepięć, 3 przekładnik Ferrantiego) Rys. 2.6. Widok uziemnika znajdującego się w przedziale przyłączowym od strony frontowej pola rozdzielczego 2.1.4. Przedział obwodów pomocniczych Przedział obwodów pomocniczych usytuowany jest nad przedziałem wyłącznika jako wysuwny panel. Umieszczona jest w nim aparatura niskiego napięcia i obwody pomocnicze, przy czym wyposażenie przedziału może być różne w zależności od funkcji pola oraz typu zabezpieczenia. Pola przystosowano do sterowania i wizualizacji poprzez system komputerowy. Na elewacji przedziału obwodów pomocniczych znajdują się (rys. 2.7): wziernik z uchylną osłoną zabezpieczenia SEPAM-1000 (1), amperomierz (2), wskaźnik napięcia torów głównych (3),
-5- przyciski sterowania wyłącznika ZAŁĄCZ i WYŁĄCZ (4), załączenie wyłącznika przyciskiem jest możliwe, gdy przełącznik wyboru miejsca sterowania (8) ustawiony jest na sterowanie lokalne, przycisk WYŁĄCZ działa niezależnie od położenia przełącznika miejsca sterowania. wskaźnik diodowy gotowości elektrycznej pola do sterowania (5) kolor zielony wskaźnika oznacza gotowość, kolor czerwony jej brak, wskaźniki położenia odłączników (6), uziemnika (7) i wyłącznika (8) zgodnie z rys. 2.8, przełącznik kluczykowy wyboru miejsca sterowania (9) pole może być sterowane z rozdzielnicy przyciskami ZAŁĄCZ i WYŁĄCZ lub zdalnie, przycisk kasowania podtrzymania zadziałania zabezpieczeń (10), wziernik licznika energii (11). Rys. 2.7. Wygląd elewacji przedziału obwodów pomocniczych stan wskaźnika diodowego oznaczający otwarcie łącznika stan wskaźnika diodowego oznaczający zamknięcie łącznika 2.1.5. Człon wysuwny Rys. 2.8. Wskaźniki diodowe na elewacji przedziału obwodów pomocniczych Człon wysuwny składa się z umieszczonego na przesuwnym podwoziu wyłącznika głównego, wyposażonego w styki ruchome (tulipanowe) odłączników. Człon wysuwny jest przemieszczany wewnątrz przedziału wyłącznika przy zamkniętych osłonach i zaryglowanych drzwiach. Człon wysuwny w stosunku do części stałej może zajmować następujące położenia: pracy obwody główne i pomocnicze połączone, próby obwody główne rozłączone, obwody pomocnicze połączone, rozdzielenia obwody główne i pomocnicze rozłączone, człon wysunięty z członu stałego na wózek transportowy. Przestawienia członu dokonuje się mechanizmem śrubowym obracanym za pomocą korby wkładanej z zewnątrz do gniazda napędowego (rys. 2.9 i 2.10). Rys. 2.9. Od lewej gniazdo napędu korbowego członu wysuwnego (na zdjęciu niedostępne), dźwignia przestawiania (na zdjęciu w położeniu próby) oraz gniazdo napędu uziemnika (na zdjęciu uziemnik w położeniu otwartym)
-6- Rys. 2.10. Przestawianie członu ruchomego za pomocą korby i mechanizmu śrubowego. Widoczna dźwignia przestawiania znajduje się w położeniu pionowym (PRZESTAWIANIE). Wyłącznik wyposażony jest w napęd zasobnikowy sprężynowy z silnikiem; zbrojenie wyłącznika odbywa się automatycznie po każdym jego zamknięciu. Możliwe jest też zbrojenie ręczne za pomocą dźwigni dostępnej na przednim panelu wyłącznika. Sterowanie wyłącznikiem może odbywać się przyciskami sterowniczymi umieszczonymi na elewacji przedziału obwodów pomocniczych lub zdalnie połączenie wyłącznika z obwodami pomocniczymi zapewnia złącze wtykowe w górnej części wyłącznika. W położeniu próby możliwe jest też sterowanie wyłącznikiem przyciskami umieszczonymi na wyłączniku. 2.2. Blokady i napędy W celu uniemożliwienia wykonywania błędnych czynności obsługowych i łączeniowych w polu typu PREM-G1 zastosowano blokady mechaniczne i elektromechaniczne, spełniające następujące funkcje: otwarcie odłączników (poprzez przestawienie członu wysuwnego) jest możliwe jedynie wtedy, gdy wyłącznik jest otwarty, zamykanie i otwieranie uziemnika jest możliwe jedynie wtedy, gdy odłączniki są otwarte (człon wysuwny jest w położeniu próby lub rozdzielenia), otwarcie drzwi przedziału wyłącznika jest możliwe tylko przy otwartych odłącznikach (człon wysuwny jest w położeniu próby lub odłączenia), zdjęcie osłony przedziału przyłączowego (tylnej lub przedniej) jest możliwe tylko przy zamkniętym uziemniku. Stosowane w polu rozdzielnicy PREM-G1 napędy ręczne przeznaczone są do: ręcznego przestawienia członu wysuwnego mechanizmem śrubowym przy użyciu odejmowalnej korby, ręcznego zamykania i otwierania uziemnika za pomocą odejmowalnej dźwigni, rezerwowego napinania sprężyn zasobnika energii wyłącznika głównego, zamykania i otwierania zamków drzwi i odejmowalnych osłon. 2.3. Obsługa pola rozdzielczego 2.3.1. Położenie rozdzielenia W położeniu rozdzielenia człon wysuwny jest posadowiony na wózku transportowym i znajduje się na zewnątrz osłony pola rozdzielczego będąc od niej oddzielony mechanicznie i elektrycznie. W położeniu tym można przeprowadzić oględziny stanu wyłącznika oraz prace konserwacyjne lub remontowe. Przestawianie w położenie rozdzielenia nie jest wykonywane w ramach ćwiczenia. 2.3.2. Położenie próby W położeniu próby w obwodach głównych istnieje bezpieczna przerwa izolacyjna (odłączniki są otwarte), a obwody pomocnicze są połączone, tzn. wtyczka obwodów sterowania w członie wysuwnym podłączona jest do gniazda w członie stałym. W położeniu tym: przegrody ruchome przesłaniają styki stałe odłączników, możliwe jest manewrowanie uziemnikiem, dostęp do gniazda napędu śrubowego przestawiania jest zamknięty (niemożliwe włożenie korby), możliwe jest zamykanie i otwieranie wyłącznika przyciskami na wyłączniku (po otwarciu drzwi) lub na elewacji przedziału wyłącznika, możliwe jest zdejmowanie osłon (przedniej lub tylnej) przedziału przyłączowego po zamknięciu uziemnika.
2.3.3. Położenie pracy -7- W położeniu pracy człon wysuwny jest połączony z obwodami głównymi przedziału szynowego i przyłączowego (odłączniki są w zamknięte) wewnątrz osłony za zamkniętymi drzwiami. W położeniu tym dźwignia przestawiania znajduje się w skrajnym prawym położeniu (PRACA), przestawienie dźwigni w położenie PRZESTAWIANIE powoduje podanie mechanicznego impulsu w czasie obrotu dźwigni i otwarcie wyłącznika, Aby przestawić człon wysuwny z położenia PRÓBA do położenia PRACA należy: zamknąć drzwi i zaryglować przez przekręcenie klucza w prawo, otworzyć uziemnik jeżeli jest zamknięty (otwarcie uziemnika umożliwia manewrowanie dźwignią przestawiania), przestawić dźwignię przestawiania z położenia PRÓBA do położenia PRZESTAWIANIE, co spowoduje odsłonięcie gniazda manipulatora (korby) przestawiania, zasłonięcie gniazda napędu uziemnika oraz zablokowanie możliwości otwarcia drzwi, umieścić korbę w gnieździe napędu przestawiania i wykonać ok. 40 obrotów zgodnie z ruchem wskazówek zegara do momentu zadziałania grzechotki sprzęgła powoduje to ruch członu wysuwnego w kierunku złącza międzyczłonowego oraz uniesienie przegród ruchomych (w laboratoryjnym polu rozdzielczym można to obserwować przez wycięcie w ścianie bocznej); dźwignia przestawiania pozostaje zablokowana w położeniu PRZESTAWIANIE do osiągnięcia przez człon wysuwny położenia skrajnego, wyciągnąć korbę i przestawić dźwignię przestawienia do położenia praca (powoduje to zasłonięcie gniazda napędu przestawiania). Aby przestawić człon wysuwny z położenia PRACA do położenia PRÓBA należy: przestawić dźwignię przestawiania z położenia PRZESTAWIANIE do położenia PRÓBA (powoduje to samoczynne wyłączenie wyłącznika jeżeli nie został uprzednio otwarty), umieścić korbę w gnieździe napędu przestawiania i wykonać ok. 40 obrotów przeciwnie do ruchu wskazówek zegara do momentu zadziałania grzechotki sprzęgła (powoduje to ruch członu wysuwnego w kierunku drzwi przedziału oraz opuszczenie przegród ruchomych); dopóki człon wysuwny nie osiągnie położenia skrajnego dźwignia przestawiania pozostaje zablokowana w położeniu PRZESTAWIANIE, wyjąć korbę i ustawić dźwignię przestawiania w położeniu PRÓBA, co powoduje zasłonięcie gniazda napędu śrubowego i odsłonięcie gniazda napędu uziemnika. 3. Rozdzielnica ognioszczelna typu ROK-6EM Ognioszczelne rozdzielnice średniego napięcia typu ROK-6EM przeznaczone są do stosowania w podziemnych zakładach górniczych w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem metanu lub pyłu węglowego. Mimo, iż konstrukcja rozdzielnicy została opracowana ponad 40 lat temu, to nadal, po wielokrotnych modernizacjach, stanowi ona podstawowy typ rozdzielnic budowy przeciwwybuchowej. Pola tej rozdzielnicy są jednoczłonowe, tzn. wszystkie elementy toru prądowego są związane z konstrukcją rozdzielnicy w sposób nie pozwalający na oddzielenie ich bez użycia narzędzi. Rozdzielnice przeznaczone są do pracy w sieciach trójfazowych o napięciu nominalnym 6 kv. W przypadku rozdzielnic wielopolowych poszczególne pola łączy się ze sobą za pomocą krótkich odcinków przewodów giętkich pełniących funkcję szyn zbiorczych. 3.1. Budowa pola rozdzielczego ROK-6EM Zasadnicze wyposażenie pola stanowią następujące elementy: wyłącznik (stycznik) typu ROLLARC R400 o izolacji z sześciofluorku siarki (SF 6 ), dwuprzerwowe odłączniki od strony zasilania i odpływu, uziemnik, uniwersalne (wielofunkcyjne) urządzenie zabezpieczające typu MUPASZ 2001G, separatory sterownicze dla obwodów iskrobezpiecznych i nieiskrobezpiecznych. Pole typu ROK-6EM składa się z następujących komór: komory głównej o beczkowym kształcie mieszczącej m.in. o wyłącznik, o przekładniki prądowe, o przekładniki napięciowe z bezpiecznikami topikowymi po stronie pierwotnej,
-8- o cyfrowy zespół pomiarów, automatyki, sterowania i zabezpieczeń, o obwody sterownicze i sygnalizacyjne; komora główna zamykana jest pokrywą, w której umieszczona jest aparatura sterowniczosygnalizacyjna obejmująca m.in. łączniki sterownicze i lampki sygnalizacyjne, komór odłącznikowych mieszczących odłącznik liniowy i uziemnik (komora górna rys. 3.3) oraz odłącznik szynowy (komora dolna), komory przyłączeniowej górnej mieszczącej wpust do wprowadzenia i zaciski przyłączowe kabla odpływowego (lub zasilającego w polu dopływowym) oraz przekładnik Ferrantiego, komory przyłączeniowej dolnej mieszczącej zaciski przyłączowe szyn obwodu głównego rozdzielnicy, komory amperomierza i woltomierza nabudowane na komorę główną, komory separatorów. Widok pola rozdzielczego typu ROK-6EM z przodu i z tyłu przedstawiono na rys. 3.1 i 3.2. 3.2 Blokady W polu rozdzielczym zastosowano blokady mechaniczne uniemożliwiające wykonywanie następujących błędnych czynności. Blokady te realizują następujące funkcje: przestawianie (zamykanie i otwieranie) odłączników jest możliwe tylko wtedy, gdy wyłącznik jest otwarty; blokada ta jest zrealizowana przez wyposażenie pola w dwa zamki do których jest jeden klucz, przy czym jeden zamek związany jest z mechanizmem napędu odłączników (przestawianie odłączników jest możliwe tylko wtedy, gdy w zamku tym znajduje się klucz) natomiast drugi zamek znajduje się w pokrywie komory głównej i związany jest z manipulatorem zamykania wyłącznika (zamknięcie możliwe jest tylko wtedy, gdy klucz znajduje się w tym zamku), dostęp do komory głównej przy zamkniętych odłącznikach jest niemożliwy; blokada ta jest zrealizowana przez odpowiednie umiejscowienie względem siebie mechanizmu napędu odłączników oraz mechanizmu śrubowego zamykania i otwierania pokrywy komory głównej przy otwartej pokrywie komory głównej niemożliwe jest zamknięcie odłączników, natomiast przy zamkniętych odłącznikach nie ma możliwości otwarcia pokrywy. Ponadto zastosowane są blokady elektryczne, realizowane w cyfrowym zespole zabezpieczeń, uniemożliwiające zamknięcie wyłącznika bezpośrednio po zadziałaniu zabezpieczeń. W celu skasowania blokady należy usunąć przyczynę zadziałania układu zabezpieczeń a następnie manipulator kontrolny znajdujący się na pokrywie komory głównej (rys. 3.1) ustawić i przytrzymać w pozycji KASOWANIE. 4 3 5 1 2 8 9 6 7 Rys. 3.1. Pole rozdzielnicy typu ROK-6EM widok z przodu przy zamkniętej i otwartej pokrywie komory głównej 1 łącznik sterowniczy wyłącznika, 2 zamek wyłącznika, 3 komora amperomierza, 4 komora woltomierza, 5 lampki sygnalizacyjne, 6 łączniki sterownicze zabezpieczenia MUPASZ, 7 mechanizm napędu odłączników, 8 zabezpieczenie MUPASZ, 9 przełącznik rodzaju sterowania
-9-1 2 3 6 4 5 Rys. 3.2. Pole rozdzielnicy ROK-6EM widok z tyłu 1 komora przekaźników separujących, 2 komora odłącznika liniowego, 3 komora przyłączowa kabla odpływowego (lub dopływowego), 4 wpust kablowy, 5 komora przyłączowa szyn zbiorczych, 6 komora odłącznika szynowego. Rys. 3.3. Widok komory odłącznika liniowego odłącznik w stanie otwarcia, w dolnej części widoczny zamknięty uziemnik. 3.3. Obsługa pola Uruchamianie pola W celu uruchomienia pola rozdzielczego należy wykonać następujące czynności: 1) przy otwartej pokrywie komory głównej za pomocą łącznika sterującego (rys. 3.3) wybrać rodzaj sterowania, 2) przymknąć i silnie docisnąć pokrywę komory głównej, 3) zębatkę znajdującą się w dźwigni uniwersalnej przystawić i docisnąć do nakrętki na śrubie (pod pierścieniem zamykającym pokrywę) tak, aby widoczny był napis ZAMYKANIE (należy uzyskać połączenie obydwu tych elementów zaczepami umożliwiającymi przenoszenie momentu obrotowego), 4) wykonując dźwignią ruchy wahadłowe (do góry i w dół), za pomocą mechanizmu śrubowego obrócić do oporu (o kąt ok. 15 ) pierścień zamykający, 5) jeżeli klucz znajduje się w zamku pokrywy komory głównej, należy go przełożyć do zamka napędu odłączników i przekręcić do oporu zgodnie z ruchem wskazówek zegara, 6) poprzez ruch w górę dźwigni uniwersalnej zamknąć odłączniki; zamknięcie odłączników powoduje jednocześnie otwarcie uziemnika, 7) klucz w zamku napędu odłączników przekręcić w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara i wyjąć, blokując tym samym możliwość manipulowania odłącznikami, 8) włożyć klucz do zamka pokrywy komory głównej, następnie przekręcić do oporu zgodnie z ruchem wskazówek zegara i pozostawić w zamku w tej pozycji, 9) manipulator WYŁ-ZAŁ pociągnąć do siebie i obrócić do oporu w kierunku ZAŁ następuje zamknięcie wyłącznika sygnalizowane przez zgaśnięcie lampki zielonej w komorze woltomierza i zapalenie się lampki czerwonej w komorze amperomierza. Czynności łączeniowe opisane powyżej dotyczą sterowania lokalnego. W przypadku sterowania zdalnego manipulowanie wyłącznikiem realizowane jest w zewnętrznym obwodzie sterującym przyłączonym do pola za pośrednictwem separatora obwodów iskrobezpiecznych i nieiskrobezpiecznych. Wyłączanie pola Wyłączanie pola rozdzielczego (otwarcie wyłącznika) przeprowadza się przekręcając manipulator WYŁ-ZAŁ w kierunku WYŁ (bez konieczności pociągania do siebie). Czynność wyłączenia sygnalizowana jest przez zgaśnięcie lampki czerwonej w komorze amperomierza i zapalenie się lampki zielonej w komorze woltomierza. Wyłącznik można otworzyć także poprzez przekręcenie klucza
-10- umieszczonego w zamku pokrywy komory głównej o kąt 90 w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Wyłączanie pola według czynności opisanych powyżej możliwe jest przy pracy pola z dowolnym rodzajem sterowania. Przy wyborze rodzajów sterowania udostępniających blokady technologiczne możliwe jest wyłączenie pola z zewnętrznych układów podłączonych do iskrobezpiecznych zacisków przekaźników separujących (np. układu metanometrii automatycznej). 4.Program ćwiczenia 1. Przeprowadzić oględziny zewnętrzne pola rozdzielnicy typu PREM-G1, zwrócić uwagę na tabliczkę znamionową, rozmieszczenie komór, położenie gniazd napędów i wskaźników pracy pola (pole powinno znajdować się w położeniu próby). 2. Otworzyć drzwi komory wyłącznika oraz pokrywę przedziału szyn zbiorczych. Sprawdzić działanie blokady mechanicznej uniemożliwiającej otwarcie tylnej pokrywy przedziału przyłączowego przy otwartym uziemniku. Po zamknięciu uziemnika otworzyć pokrywę przedziału przyłączowego. Dokonać próby zamknięcia wyłącznika przyciskami znajdującymi się na panelu przednim wyłącznika i za pomocą przycisków sterowniczych znajdujących się na elewacji przedziału obwodów pomocniczych. Sprawdzić działanie blokady uniemożliwiającej przestawianie członu wysuwnego (co powoduje zamknięcie odłączników) przy otwartych drzwiach komory wyłącznika. 3. Wykonać czynności zgodnie z p. 2.3.3. niniejszej instrukcji w celu przestawienia pola rozdzielnicy typu PREM-G1 do położenia pracy. Sprawdzić działanie blokad mechanicznych. 4. Przeprowadzić oględziny zewnętrzne pola rozdzielnicy typu ROK-6EM, zapoznać się z wyposażeniem komory głównej pola. 5. Zaznajomić się z działaniem programatora uniwersalnego urządzenia zabezpieczającego MUPASZ (punkt ten dotyczy tylko studentów specjalności Automatyka i energoelektryka w górnictwie). 6. Przy otwartej pokrywie komory głównej przeprowadzić próbę działania wyłącznika. 7. Zamknąć pokrywę komory głównej (p. 3.3 niniejszej instrukcji) zwracając szczególną uwagę na działanie blokady mechanicznej napędu odłączników. 8. Zamknąć odłączniki, klucz przełożyć do zamka na pokrywie komory głównej, zamknąć wyłącznik. Zaobserwować wskazanie wyświetlacza zabezpieczenia MUPASZ. 5. Sprawozdanie z ćwiczenia Sprawozdanie powinno zawierać co najmniej następujące elementy: 1) wstęp, w którym sprecyzowany powinien być m.in. cel ćwiczenia, 2) dane (z tabliczek znamionowych) badanych urządzeń, 3) przebieg ćwiczenia należy opisać wyniki oględzin, wyniki sprawdzenia poprawności działania blokad mechanicznych i elektromechanicznych, czynności wykonane w celu uruchomienia pól rozdzielczych, ewentualnie inne czynności zlecone do wykonania przez prowadzącego, 4) wnioski. 6. Pytania i zagadnienia kontrolne 1. Jakie jest przeznaczenie rozdzielnic, wymienić rodzaje pól rozdzielczych. 2. Podać wyposażenie pola rozdzielczego typu PREM-G1. 3. Opisać działanie blokad w polu rozdzielczym typu PREM-G1. 4. W jakich położeniach może znajdować się człon wysuwny pola PREM-G1? 5. Z jakich komór składa się pole rozdzielnicy typu ROK-6EM? 6. Wymienić elementy wyposażenia elektrycznego ognioszczelnych pól rozdzielczych typu ROK- 6EM, 7. Jakie czynności należy wykonać w celu załączenia pola typu ROK-6EM?