wprowadzenie 7 Wprowadzenie

Podobne dokumenty
Program i literatura Stosunki międzynarodowe w Ameryce Południowej i Północnej Rok akademicki 2014/2015

Konferencja naukowa. Centrum Studiów Latynoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego P R O G R A M. Dzień pierwszy:

PB II Dyfuzja innowacji w sieciach przedsiębiorstw, procesy, struktury, formalizacja, uwarunkowania poprawiające zdolność do wprowadzania innowacji

NOWA TOŻSAMOŚĆ NIEMIEC I ROSJI W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH

Ryszard Unia Europejska

Konwersatorium Euro-Atlantycka przestrzeń bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo narodowe II stopnia. Rok akademicki 2015/2016. Semestr I

Tematy i zagadnienia programu nauczania wiedzy o społeczeństwie w klasie IV TE1, IV TE2, IV TK1, IV TK2, IV TR, IV TI zakres podstawowy.

Bezpieczeństwo ' polityczne i wojskowe

Ameryka Południowa :50:06

Perspektywy rozwoju polskiego eksportu do krajów pozaunijnych. Autor: redakcja naukowa Stanisław Wydymus, Bożena Pera

problemy polityczne współczesnego świata

Akademia Młodego Ekonomisty

Politologia studia niestacjonarne Seminaria dyplomowe w roku akademickim 2017/2018 Spis treści

Partnerstwo strategiczne UE-Meksyk

Problemy polityczne współczesnego świata

Dyplomacja czy siła?

Gospodarka i funkcjonowanie Unii Europejskiej

WSTĘP 11 GLOBALIZACJA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ I NOWY REGIONALIZM 19

POLITOLOGIA, STACJONARNE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA NOWY PROGRAM STUDIÓW dla studentów rozpoczynających naukę w roku akademickim 2016/2017

AMERYKA ŁACIŃSKA I KARAIBY

MATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA kierunek: politologia NAZWA PRZEDMIOTU SYMBOL KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA

Rolnictwo i Obszary Wiejskie 5 lat po akcesji Polski do Unii Europejskiej- najważniejsze wnioski z pierwszego dnia konferencji

SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII DLA KLASY II W ROKU SZKOLNYM 2016/2017

VIII FORUM ENERGETYCZNE

KIERUNKI WSPÓŁPRACY GOSPODARCZEJ ZE WSCHODEM

Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar Sp. z o.o., Warszawa Publikacja dotowana przez Uniwersytet w Białymstoku

Region i jego rozwój w warunkach globalizacji

Spis treści. Przedmowa Strona internetowa książki Uwagi na temat statystyk migracyjnych Rozdział 1. Wprowadzenie...

WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia niestacjonarne II stopnia Kierunek Ekonomia Promotorzy prac magisterskich

Załącznik nr 2 do Olimpiady Wiedzy o Unii Europejskiej pn. "GWIEZDNY KRĄG" Zagadnienia VII Olimpiada GWIEZDNY KRĄG

Kalendarz Maturzysty 2011/12 Wiedza o społeczeństwie

AKT USTANAWIAJĄCY EUROPEJSKO-LATYNOAMERYKAŃSKIEGO ZGROMADZENIA PARLAMENTARNEGO 1

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2012/2013

B8-0700/2016 } B8-0724/2016 } B8-0728/2016 } B8-0729/2016 } RC1/Am. 1

Międzynarodowa konkurencyjność gospodarki narodowej

AMERYKA ŁACIŃSKA I KARAIBY

Wstęp 9. Rozdział 2 [Roman Kuźniar]

Przedmowa. Część 1 TEORIE POLITYCZNE. 1. Co to jest polityka? 2. Rządy, systemy i ustroje. 3. Ideologie polityczne XIII

Przedmiotowy system oceniania Bliżej geografii Gimnazjum część 3

Stymulowanie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez klastry propozycja działań

Gospodarki krajów wschodzących po kryzysie. 14/03/2011 Jakub Janus

Azja 1. Azja kontynent wielkich kontrastów

Strategia rozwoju miasta Piekary Śląskie Piekary Śląskie, listopad 2011

Wstęp Wykaz wybranych skrótów Bezpieczeństwo jako kategoria współczesnych stosunków międzynarodowych

STRATEGICZNE FORUM BEZPIECZEŃSTWA STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO RP

GEOGRAFIA KLASA I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO

VII Konferencja Naukowa: Bezpieczeństwo a rozwój gospodarczy i jakość życia w świetle zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE STUDIA II STOPNIA

SPIS TREŚCI WSTĘP ROZDZIAŁ I

BADANIE DIAGNOSTYCZNE

Spis treści. Wykaz skrótów... Wykaz literatury...

Akademia Młodego Ekonomisty

KOMUNIKAT KOMISJI. Zwiększone zaangażowanie na rzecz równości między kobietami i mężczyznami Karta Kobiet

ZAGADNIENIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY. CZĘŚĆ OGÓLNA 60 zagadnień STUDIA I STOPNIA KIERUNEK BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE

Wybór promotorów prac dyplomowych

1. Organizacje pozarządowe w gospodarce rynkowej... 11

J.T. Hryniewicz. Polska na tle historycznych podziałów przestrzeni europejskiej oraz współczesnych. społecznych i politycznych

Przedmiotowy system oceniania

Gniewomir Pieńkowski Funkcjonalne Obszary Analizy Problemu Kryzysu w Stosunkach Międzynarodowych

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 CZĘŚĆ 1. HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

Komunikat na V szczyt Unii Europejskiej Ameryki Łacińskiej i Karaibów w Limie od 16 do 17 maja 2008 r.

Globalizacja a nierówności

Uczeń potrafi: przedstawić cechy. środowiska przyrodniczego. wyróżniające Europę na tle innych kontynentów. wyjaśnić przyczyny. zróżnicowania ludów

w mld USD MOFCOM UNCTAD SAFE Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych MOFCOM, UNCTAD i SAFE.

Polityki klastrowe - doświadczenia zagraniczne i wnioski dla Polski. Powiązania z inteligentnymi specjalizacjami

Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca. Uczeń potrafi:

Informacja prasowa. Nowy rekord dostaw Volkswagena w 2018 roku

Efekty kształcenia dla kierunku studiów LOGISTYKA studia pierwszego stopnia profil praktyczny

OPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA. CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS PRZEDMIOTU

Studia II stopnia (magisterskie) rok akademicki 2014/2015 Wybór promotorów prac dyplomowych na kierunku Międzynarodowe stosunki gospodarcze

Geografia Bliżej geografii Część 3 Przedmiotowy system oceniania. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca

EFEKTY KSZTAŁCENIA NA KIERUNKU GOSPODARKA I ZARZĄDZANIE PUBLICZNE STUDIA II STOPNIA

HISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

Akademia Młodego Ekonomisty

Rozliczanie totalitarnej przeszłości: zbrodnie, kolaboracja i symbole przeszłości. redakcja Andrzej Paczkowski

SZKOŁA PODSTAWOWA IM. JANA PAWŁA II W DOBRONIU Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny GEOGRAFIA KLASA 3 GIMNAZJUM

Geografia Bliżej geografii Część 3 Przedmiotowy system oceniania. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca

Co Edukacja dla ZrównowaŜonego Rozwoju ma wspólnego z Ministerstwem Spraw Zagranicznych?

Szczyt Zrównoważonego Rozwoju 2015

dr Barbara CURYŁO 1. Zainteresowania badawcze:

Wiedza o społeczeństwie zakres rozszerzony

Plan studiów dla MISH w formie stacjonarnej (od roku 2015/2016) Politologia, studia I stopnia

Recenzje prof. dr hab. Wojciech Kosiedowski dr hab. Tomasz Dołęgowski, prof. SGH. Redakcja wydawnicza Agnieszka Kołwzan

Warszawa, sierpień 2014 ISSN NR 118/2014 OPINIE O DZIAŁALNOŚCI PARLAMENTU, PREZYDENTA I WŁADZ SAMORZĄDOWYCH

Ekonomika bezpieczeństwa państwa w zarysie Autor: redakcja naukowa Janusz Płaczek

Wykład 9 Upadek komunizmu - nowy obraz polityczny i gospodarczy świata (przełom lat 80. i 90. XX w.) Perspektywy na XXI w.

. omasz Stępniewskr. ^ Geopolityka regionu MORZA CZARNEG. ^, w pozimnowojennym świecie

Autorzy książki są pracownikami Katedry Polityki Gospodarczej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego.

kierunek europeistyka NOWY PLAN STUDIÓW (studia magisterskie) -stacjonarne rok akademicki 2015/2016

Nie ma chyba nikogo, kto by nie stawiał sobie pytania o przyszłość swoją, najbliższych, kraju czy świata.

Pakiet ECTS Europeistyka I. IV. Aneks Alfabetyczny wykaz przedmiotów na studiach I stopnia wraz kodami ECTS

WIEDZA. ma rozszerzoną wiedzę interdyscyplinarną z zakresu nauk społecznych, szczególnie nauk o bezpieczeństwie i ich miejscu w systemie nauk

Spis treści. Wstęp. Część I. Istota, ewolucja i czynniki międzynarodowych stosunków politycznych

A Stosunki gospodarcze. Polska Rosja. w warunkach integracji z Uniq Europejską. praca zbiorowa pod redakcją Pawła Bożyka

Przedsiębiorczość w biznesie PwB

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2012/2013

Geografia - wymagania edukacyjne,,bliżej geografii 3 - Alicja Januś

WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia II stopnia stacjonarne Kierunek ekonomia Promotorzy prac magisterskich

Postawy przedsiębiorstw z Małopolski. Dr Małgorzata Bonikowska

Transkrypt:

wprowadzenie 7 Wprowadzenie Oddajemy do rąk czytelników trzeci tom serii wydawniczej Studia Iberoamerykańskie UMCS. Autorzy książki dokonali refleksji nad zachodzącymi w XXI wieku w Ameryce Łacińskiej procesami, które towarzyszą transformacji latynoamerykańskich systemów państwowych oraz nad przemianami dokonującymi się w obszarze międzynarodowych stosunków politycznych i gospodarczych państw regionu. W dekadzie lat 90. XX wieku państwa Ameryki Łacińskiej cechowała homogeniczność realizowanych projektów politycznych i gospodarczych, które podporządkowane były założeniom neoliberalnym. W XXI wieku w Ameryce Łacińskiej dokonują się procesy nowego definiowania przestrzeni geopolitycznej i geoekonomicznej, dla których podstawę stanowi wspólnota historyczna i kulturowa 33 niepodległych państw latynoamerykańskich. Formułują one i realizują własne, partykularne projekty rozwoju politycznego i gospodarczego, ukierunkowane przede wszystkim na rozwiązanie problemów społecznych i dysproporcji rozwojowych regionu. Unilateralny charakter przywództwa politycznego USA na półkuli zachodniej ustąpił miejsca stosunkom o charakterze wielostronnym z udziałem nowych liczących się podmiotów regionalnych jak Brazylia, Chile i Meksyk, a także spoza regionu, jak Chiny, Indie i Rosja. Pierwsza dekada XXI wieku przyniosła zasadnicze zmiany na mapie politycznej Ameryki Łacińskiej. W odróżnieniu od lat 90. XX wieku, gdy dominowały rządy neoliberalne i zjawiska nowego przywództwa populistycznego utożsamiającego się z liberalizmem, kolejny wiek i nowy cykl wyborczy wyniósł do władzy przywódców o proweniencji lewicowej. W Argentynie zwyciężyli socjaldemokraci, a wraz z objęciem władzy przez Nestora Kirchnera, a następnie przez Cristinę Fernandez de Kirchner, utrwalił się lewicowy populizm. W Brazylii doszła do władzy lewicowa koalicja, pod przywództwem działacza związkowego Inácio Luli da Silvy oraz Dilmy Rousseff, która dwukrotnie wygrała wybory prezydenckie i obecnie sprawuje władzę. W Chile rządy chrześcijańsko-demokratyczne zostały zastąpione przez socjalistyczny rząd Ricardo Lagosa, a następnie Michele Bachelet, która po raz drugi powróciła na urząd prezydenta w 2014 roku. W Boliwii Evo Morales, przywódca związkowy i przedstawiciel ludności tubylczej, został po raz trzeci prezydentem państwa. W Ekwadorze Rafael Correa już trzecią kadencję realizuje partykularny program rozwoju w duchu boliwariańskiej rewolucji. W Nikaragui władzę sprawuje Daniel Ortega Saavedra wybrany ponownie na stanowisko prezydenta w 2012 roku. Tak ukształtowaną mapę polityczną Ameryki Łacińskiej cechuje pluralizm ideologiczny oraz dominacja tendencji lewicowych i narodowych.

8 wprowadzenie W rezultacie dynamicznych zmian politycznych i społecznych kształtuje się społeczeństwo obywatelskie i następuje odnowienie elit politycznych. Rządy centrolewicowe wybrane demokratycznie w okresie cyklu wyborczego lat 2005 20071, podjęły działania w celu umocnienia społecznej roli państwa poprzez rozwój polityki publicznej w zakresie transportu, budownictwa mieszkaniowego, w obszarze edukacji i ochrony zdrowia. Niewątpliwie sprzyjał temu procesowi wyraźny wzrost ekonomiczny w większości państw regionu notowany od 2003 roku przez blisko dekadę, będący rezultatem dobrej koniunktury międzynarodowej. Wprowadzanie reform społecznych wpłynęło na zmniejszenie wskaźnika ubóstwa i nędzy prawie o połowę w porównaniu z początkiem lat 90. Można zatem stwierdzić, że Ameryka Łacińska zmierza do zrealizowania celów milenijnych, przyjętych w 2000 roku przez ONZ. Zachodzące zmiany o charakterze społeczno-ekonomicznym powodują stopniowy wzrost siły nabywczej społeczeństw latynoamerykańskich, a tym samym ulega wzmocnieniu klasa średnia, co niewątpliwie jest zjawiskiem wpływającym na konsolidację demokratycznych systemów państwowych. Oczywiście w każdym państwie regionu procesy transformacji politycznej, gospodarczej i społecznej przebiegają w odmienny sposób, począwszy od Brazylii i Chile poprzez Urugwaj, Peru i Kolumbię, po Ekwador, Boliwię i Wenezuelę, nie zapominając o Argentynie i Meksyku. Rządy wielu państw nie zdołały osiągnąć pozytywnych rezultatów polityki społecznej i gospodarczej, wywołując rozczarowanie wyborców. Brakowi satysfakcjonujących obywateli działań administracji publicznej w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa w ramach państwa prawa towarzyszy debata na temat koncepcji demokracji i konieczności szukania alternatywnych form organizacji życia politycznego. Państwa latynoamerykańskie podejmują działania w celu zdefiniowania własnego modelu gospodarki, zawierają nowe sojusze, dywersyfikując stosunki handlowe w celu zapewnienia sobie większego udziału w rozwoju i kształtowaniu gospodarki światowej. Po raz pierwszy w swojej historii państwa regionu podejmują globalną ekspansję rynkową i dokonują tak zaawansowanego rozwoju gospodarczego. Atutem państw latynoamerykańskich są obfite zasoby surowców, w tym biorąc pod uwagę odkrycia z ostatnich lat, ogromny i rosnący potencjał surowców energetycznych w postaci węglowodorów, ale także energetyczne zasoby wodne. Rządy państw latynoamerykańskich rozwijają aktywną politykę przemysłową, której sprzyja stabilność makroekonomiczna i relatywnie niskie zadłużenie. Jednak pomimo dobrych wskaźników makroekonomicznych w ostatnich latach pozycja Ameryki Łacińskiej na światowym rynku uległa pogorszeniu, jeżeli weźmiemy pod uwagę kilka ostatnich dekad. Zmniejszył się o połowę eksport państw regionu w porównaniu do lat 60., gdy wynosił 10% światowego eksportu. Niska jest także konkurencyjność państw regionu, które znajdują się, według danych Global Competitiveness Index publikowanych 1 Szerzej zob.: K. Krzywicka, Między autorytaryzmem a demokracją. Refleksje na temat tranzycji politycznej państw Ameryki Łacińskiej, w: Oblicza Ameryki Łacińskiej, K. Krzywicka, J. Kaczyńska (red.), Lublin 2010, s. 63 81.

wprowadzenie 9 przez World Economic Forum, poza pięćdziesięcioma najbardziej konkurencyjnymi gospodarkami, z wyjątkiem Chile i Panamy. Stopniowo zwiększają swój udział w gospodarce światowej Brazylia, Chile, Meksyk, Kolumbia i Peru, niemniej większość gospodarek latynoamerykańskich nie posiada potencjału konkurencyjnego, a ich rozwój jest w dużym stopniu uzależniony od cen surowców. Raport Komisji Gospodarczej dla Ameryki Łacińskiej i Karaibów wskazuje, że zależność ta wzrosła w ostatnich dekadach z 27% do 39%. W XXI wieku Amerykę Łacińską charakteryzują co najmniej trzy wyraziste tendencje. Po pierwsze, demokratyczny charakter zdecydowanej większości państw regionu. Systemy polityczne państw latynoamerykańskich cechuje wprawdzie zróżnicowanie w zakresie realizowanych modeli demokracji, niemniej większość z nich spełnia kryteria demokracji elektoralnych. Po drugie, pokojowy charakter stosunków międzypaństwowych w regionie. Ameryka Łacińska i Karaiby są na mocy Traktatu z Tlatelolco obszarem zdenuklearyzowanym, wolnym także od broni chemicznej, biologicznej i masowego rażenia. Powstała Południowoamerykanska Strefa Pokoju, a nieliczne napięcia międzypaństwowe, głównie spory graniczne, rozwiązywane są na drodze negocjacji oraz zgodnie z zasadami prawa międzynarodowego. Po trzecie, heterogeniczny charakter projektów współpracy i integracji politycznej oraz gospodarczej. Zainaugurowane w XX wieku procesy i formy integracji straciły na znaczeniu. Zostały podjęte nowe inicjatywy wpisujące się w strategię polityczną wschodzących potęg regionalnych jak Brazylia i Meksyk oraz drugoplanowych aktorów jak Chile, Kolumbia, Peru i Wenezuela począwszy od Unii Narodów Południowoamerykańskich, Boliwariańskiej Alternatywy dla Ludów Naszej Ameryki, Wspólnoty Państw Latynoamerykańskich i Karaibów po przekształcenie Planu Puebla Panamá w projekt Integracji Mezoameryki oraz utworzenie Sojuszu Pacyfiku. Region cechuje duże zróżnicowanie form, często konkurencyjnych, podejmowanej współpracy wielostronnej, a przy tym dążenie do integracji i współdziałania w obszarze wspólnych wyzwań i zagrożeń. Należą do nich przede wszystkim dysproporcje rozwojowe i wysokie wskaźniki nierówności społecznej, które generują różnego typu zagrożenia, rozwój przestępczości i korupcji, obniżają poczucie bezpieczeństwa obywateli, a w rezultacie wpływają na osłabienie instytucji państwa, stanowiąc wyzwanie dla młodych demokracji latynoamerykańskich. Autorzy książki podjęli rozważania nad problemami, wyzwaniami i zagrożeniami, które towarzyszą procesom transformacji systemów politycznych państw latynoamerykańskich, wpływają na kształtowanie nowej geopolityki i geoekonomiki, definiowanie nowych koncepcji i form współpracy regionalnej i subregionalnej oraz roli regionu w globalnych stosunkach międzynarodowych. Paweł Trefler zajął się tematem południowoamerykańskiej współpracy w zakresie bezpieczeństwa i obrony. Autor analizuje i wyjaśnia przyczyny niepowodzeń w realizacji projektu zbiorowego bezpieczeństwa hemisferycznego i przedstawia alternatywne rozwiązania w zakresie budowy systemu bezpieczeństwa międzynarodowego w Ameryce Południowej, bez udziału USA.

10 wprowadzenie Anita Oberda Monkiewicz w artykule Brazylia Wenezuela: rywalizacja czy współpraca? Implikacje dla regionu analizuje stosunki wzajemne obu państw, zasadzające się na odmiennych i wyrazistych wizjach rozwoju Ameryki Łacińskiej. Autorka rozważa wpływ tych koncepcji na kształtowanie stosunków wielostronnych w regionie, jak również ich znaczenie dla strategii globalnej tych państw. Wskazuje przy tym na pragmatyzm i komplementarny charakter obu strategii, pomimo ich skrajnej odmienności w wielu założeniach oraz potencjalnej rywalizacji Brazylii i Wenezueli o wpływy w regionie. Radosław Sajna podjął temat roli mediów w procesach transformacji demokratycznych w państwach latynoamerykańskich. Autor dokonał analizy wpływu transformacji systemów politycznych na zmianę systemów medialnych wybranych państw. Podjął także kwestię wykorzystania środków masowego przekazu do celów politycznych i geopolitycznych, koncentrując szczególną uwagę na przypadku Meksyku oraz Brazylii i Wenezueli. Marcin Komosa w artykule Generał Pinochet i Arabska Wiosna. Czy doświadczenia latynoamerykańskiej sprawiedliwości okresu transformacji są dzisiaj komuś potrzebne? analizuje sposoby rozliczania przeszłości przez sądownictwo karne i komisje prawdy w Argentynie i Chile w okresie transformacji demokratycznych. Autor rozważa także możliwość wykorzystywania tych doświadczeń przez inne państwa, dokonujące przekształceń systemowych w różnych regionach świata. W artykule Ollanta Humala na scenie politycznej Peru transformacja programu politycznego, społeczeństwa czy państwa? Joanna Pietraszczyk-Sękowska podjęła temat nowych elit i przywództwa, dokonując analizy aktywności politycznej obecnego prezydenta Peru. Autorka skoncentrowała szczególną uwagę na znaczeniu dorobku politycznego i działalności militarnej rodziny Humala. Ukazała przy tym specyfikę nowej peruwiańskiej sceny politycznej, której strukturę nadal wyraźnie warunkują postkolonialne podziały społeczno-kulturowe. Artykuł Norberta Nowakowskiego wpisuje się w aktualną debatę na temat demokracji i obecności populizmu w procesach transformacji politycznych w Ameryce Łacińskiej. Autor podjął analizę dwóch nurtów populizmu, a mianowicie neoliberalnego, odwołując się do aktywności politycznej prezydenta Argentyny Carlosa Menema oraz radykalnego, określanego mianem nowego populizmu lewicowego, na przykładzie działalności prezydenta Wenezueli Hugo Chaveza Friasa. Karol Derwich w artykule Dysfunkcyjność państwa jako główna przeszkoda na drodze rozwoju kazus Meksyku przeanalizował trudności i zagrożenia w obszarze funkcjonowania instytucji państwa w okresie kadencji prezydenta Felipe Calderona. Artykuł jest rezultatem badań, które autor przeprowadził w ramach projektu naukowego Państwa upadłe i ich destabilizujący wpływ na stosunki międzynarodowe w skali globalnej i regionalnej. Stanisław Kosmynka, autor artykułu Echa terroryzmu islamistycznego w Ameryce Łacińskiej, zajął się problemem aktywności radykalnych ruchów i organizacji islamskich w obszarze określanym mianem Triple Frontera na pograniczu Argentyny,

wprowadzenie 11 Brazylii i Paragwaju, koncentrując uwagę na związkach tych ugrupowań z przestępczością zorganizowaną. Autor przedstawił potencjalne zagrożenia dla bezpieczeństwa regionu związane z obecnością radykalnych ruchów islamskich w Wenezueli i na obszarze innych państw latynoamerykańskich. Renata Siuda-Ambroziak w artykule Polityka kościołów neopentekostalnych w okresie transformacji ustrojowej w Brazylii podjęła analizę strategii budowania wpływów politycznych przez kościół neozielonoświątkowy Igreja Universal do Reino de Deus (IURD). Autorka, odwołując się do teorii bezpieczeństwa egzystencjalnego, podjęła dwa problemy badawcze. Po pierwsze, przeanalizowała powody dużego zapotrzebowania społecznego na religię i religijność w okresie transformacji ustrojowej w Brazylii. Po drugie zaś, zbadała uwarunkowania efektywności strategii działania IURD, która zapewniła kościołowi wpływ na kształtowanie współczesnej sceny politycznej w tym państwie. Jędrzej Kotarski w artykule Handel ludźmi w cieniu brazylijskiej polityki sukcesu skoncentrował uwagę na jednym z najpoważniejszych problemów globalnych, który obok handlu bronią i narkotykami przynosi największe zyski organizacjom przestępczym, a mianowicie na problemie współczesnego handlu ludźmi. Autor analizuje sytuację w Brazylii, państwie, które przoduje w rankingach pozyskiwania ofiar oraz ich sprzedaży, a zarazem wyróżnia się w podejmowaniu działań ukierunkowanych na zwalczanie tego procederu. Joanna Gocłowska-Bolek podjęła rozważania na temat koncepcji rozwoju gospodarczego Brazylii i nowej roli tego państwa w regionie oraz w systemie globalnym. Autorka analizuje potencjał ekonomiczny, wskazując na innowacyjność brazylijskiej gospodarki i uzasadnia, że obecna rola tego kraju w gospodarce światowej jest rezultatem konsekwentnej, perspektywicznej i długoterminowej polityki. Dominik Smyrgała omawia wpływ przemian demograficznych na wzrost pozycji Meksyku i Brazylii we współczesnych stosunkach międzynarodowych. W artykule Demografia a potencjał geoekonomiczny państw Ameryki Łacińskiej. Przykład Meksyku i Brazylii autor uzasadnia tezę, że bez gwałtownego przyrostu populacji w XX wieku, który przyczynił się do wzrostu ludności aktywnej zawodowo, państwa te nie osiągnęłyby poziomu rozwoju pozwalającego na aktywny udział w polityce światowej. Małgorzata Rzeszutko-Piotrowska w artykule Ameryka Łacińska, Unia Europejska i Polska stosunki polityczne i gospodarcze poddała analizie rozwój strategicznego partnerstwa UE z państwami latynoamerykańskimi, koncentrując szczególną uwagę na uwarunkowaniach i przebiegu dialogu politycznego, stosunkach gospodarczych oraz realizowanych programach pomocowo-rozwojowych. Edyta Chwiej w artykule Szanse i zagrożenia rozwoju stosunków między państwami Ameryki Łacińskiej a Azji Południowej i Wschodniej skupiła uwagę na wzroście dynamiki stosunków gospodarczych państw latynoamerykańskich i azjatyckich w pierwszej dekadzie XXI wieku. Autorka podjęła analizę zawartych porozumień, wartości wymiany handlowej i inwestycji kapitałowych. Dokonała refleksji nad pozytywnymi

12 wprowadzenie i negatywnymi skutkami tych zjawisk dla Ameryki Łacińskiej, wskazując także sposoby przeciwdziałania zagrożeniom. Tom zamyka artykuł Andrzeja Pietrzaka Metoda widzieć-ocenić-działać a demokratyzacja Ameryki Łacińskiej, w którym autor uzasadnia tezę, że w procesach demokratyzacji Ameryki Łacińskiej ważną rolę odegrała, popularna od ponad pół wieku w środowiskach zainteresowanych aktywną obecnością w życiu społecznym, metoda wiedzieć-ocenić-działać, propagowana przez środowiska związane z Kościołem katolickim. Ogląd Ameryki Łacińskiej przez pryzmat tej metody pozwala zidentyfikować aktorów społecznych, określić ich specyfikę, spektrum kwestii, którymi są zainteresowani oraz ustalić cele i metodologię działań. Metoda widzieć-ocenić- -działać wpłynęła na uformowanie w Ameryce Łacińskiej świadomych, krytycznych i społecznie zaangażowanych obywateli, a także ruchów poszukujących alternatywnych modeli organizacji życia społecznego, która opierałaby się na godności i prawach człowieka. Wydanie książki zostało zainspirowane debatą, w której wzięli udział przedstawiciele polskiego środowiska latynoamerykanistów. Miała ona miejsce podczas panelu na temat transformacji demokratycznych i nowej geopolityki w Ameryce Łacińskiej, który miałam przyjemność zorganizować i moderować w ramach II Ogólnopolskiego Kongresu Politologii w Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu, w 2012 roku. Dziękuję wszystkim autorom tomu, koleżankom i kolegom, reprezentującym wiodące ośrodki naukowe, które prowadzą badania latynoamerykanistyczne, za owocną współpracę oraz stale okazywaną niesłabnącą wolę i potrzebę badania zjawisk oraz analizowania problemów, które towarzyszą procesom przekształceń politycznych, gospodarczych i społecznych w regionie Ameryki Łacińskiej. W imieniu własnym oraz współautorów tomu składam podziękowanie Panu Dziekanowi Wydziału Politologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej za dostrzeganie i rozumienie potrzeby rozwijania studiów i badań latynoamerykanistycznych oraz konsekwentne ich wspieranie. Katarzyna Krzywicka Lublin, 14 października 2014 roku