. omasz Stępniewskr. ^ Geopolityka regionu MORZA CZARNEG. ^, w pozimnowojennym świecie

Transkrypt

1 . omasz Stępniewskr ^ Geopolityka regionu MORZA CZARNEG ^, w pozimnowojennym świecie

2 Wstęp 11 Geopolityka jako przedmiot badań - wprowadzenie 23 CZĘŚĆ 1 (Geo)polityka państw nadbrzeżnych regionu Morza Czarnego 35 Turcja 37 I. Uwarunkowania i koncepcje polityki zagranicznej Turcji w regionie Morza Czarnego Geostrategiczne położenie Turcji Uwarunkowania historyczne oraz znaczenie cieśnin czarnomorskich dla Turcji Koncepcje polityki zagranicznej Turcji i jej wymiar wschodni (czarnomorski) 43 II. Realizacją wymiaru wschodniego polityki zagranicznej Turcji Płaszczyzna polityczno-ekonomiczna Płaszczyzna energetyczna Regionalne organizacje wielostronne w polityce Turcji Polityka Turcji wobec Europy Południowo-Wschodniej (Bałkanów) 56 Grecja 56 Bułgaria 59 Rumunia Polityka Turcji wobec Europy Wschodniej 63 Ukraina 63 Mołdawia Polityka Turcji wobec Federacji Rosyjskiej Kwestie bezpieczeństwa i działania NATO w regionie a interesy Turcji 71 III. Konkluzje 74 Federacja Rosyjska 77 I. Uwarunkowania sytuacji w regionie Morza Czarnego: perspektywa Federacji Rosyjskiej Geopolityczna pozycja Federacji Rosyjskiej Uwarunkowania historyczne Uwarunkowania sytuacji na obszarze Wspólnoty Niepodległych Państw Polityka Federacji Rosyjskiej wobec bliskiej zagranicy" i regionu Morza Czarnego 87

3 5. Rozszerzenie NATO na Wschód: perspektywa Federacji Rosyjskiej 6. Nowa architektura bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej II. Realizacja polityki Federacji Rosyjskiej wobec regionu Morza Czarnego 1. Płaszczyzna energetyczna 2. Płaszczyzna ekonomiczna 3. Płaszczyzna militarna 4. Soft i hard power Federacji Rosyjskiej 5. Polityka konfesyjna Federacji Rosyjskiej w regionie Morza Czarnego III. Ewolucja polityki Federacji Rosyjskiej wobec poradzieckich państw regionu Morza Czarnego 1. Polityka Federacji Rosyjskiej w latach Polityka Federacji Rosyjskiej w latach Polityka Federacji Rosyjskiej w latach Pomarańczowa rewolucja" na Ukrainie 5. Konflikty gazowe (szantaż energetyczny) IV. Konkluzje Ukraina I. Pozycja i struktura geopolityczna Ukrainy 1. Ukraina a bliska zagranica" 2. Geostrategiczne położenie Ukrainy II. Realizacja wymiaru południowego polityki zagranicznej Ukrainy 1. Płaszczyzna energetyczna 2. GUAM 3. Wojna Rosji z Gruzją - implikacje dla Ukrainy 4. Wspólnota Demokratycznego Wyboru 5. Organizacja Współpracy Gospodarczej. ' Państw Morza Czarnego (BSEC) 6. Konflikt w Naddniestrzańskiej Republice Mołdawskiej - propozycje uregulowania sporu przez Ukrainę 7. Kwestia rozszerzenia NATO o Ukrainę III. Konkluzje Rumunia I. Uwarunkowania sytuacji w regionie Morza Czarnego 1. Geopolityczne położenie Rumunii 2. Czynniki warunkujące sytuację w regionie Morza Czarnego II. Realizacja polityki zagranicznej Rumunii w regionie Morza Czarnego 1. Rumunia - Mołdawia 2. Rumunia - Ukraina 3. Rumunia - Bułgaria 4. Rumunia - Turcja

4 5. Rumunia - Grecja Rumunia - Federacja Rosyjska Polityka Rumunii wobec Kaukazu Południowego Regionalne i subregionalne struktury wielostronnej współpracy w polityce zagranicznej Rumunii 170 III. Konkluzje 172 Bułgaria 177 I. Uwarunkowania polityki Bułgarii w regionie Morza Czarnego Geopolityczne położenie Bułgarii Uwarunkowania historyczne 181 II. Realizacja polityki zagranicznej Bułgarii w kontekście wymiaru czarnomorskiego Polityka regionalna Bułgarii Integracja euroatlantycka Bułgarii Polityka Bułgarii wobec Federacji Rosyjskiej Polityka Bułgarii wobec Turcji 190 III. Konkluzje 192 Gruzja 195 I. Uwarunkowania sytuacji na obszarze Kaukazu Południowego Geostrategiczne położenie Kaukazu Południowego Uwarunkowania historyczne sytuacji na Kaukazie Południowym 199 II. Uwarunkowania, koncepcje i realizacja polityki zagranicznej Gruzji w regionie Morza Czarnego Geostrategiczne położenie Gruzji Uwarunkowania, koncepcje i realizacja polityki zagranicznej Gruzji Uwarunkowania sytuacji w regionie czarnomorskim w kontekście konfliktów etnicznych Konflikty (zbrojne) etniczno-polityczne w regionie czarnomorskim Abchazja Osetia Południowa Mediacja Unii Europejskiej w wojnie Rosji z Gruzją w sierpniu 2008 roku Działania dyplomatyczne Unii Europejskiej po konflikcie zbrojnym w Gruzji Misja obserwacyjna Unii Europejskiej w Gruzji (European Union Monitoring Mission - EUMM) Dochodzenie i raport Unii Europejskiej w sprawie przyczyn wybuchu wojny w sierpniu 2008 roku 216 III. Konkluzje 217

5 CZĘŚĆ 2 (Geo)polityka państw powiązanych z regionem Morza Czarnego 221 Grecja 223 I. Uwarunkowania, koncepcje i kierunki polityki zagranicznej Grecji w regionie Morza Czarnego Geostrategiczne położenie Grecji Uwarunkowania historyczne, koncepcje i kierunki polityki zagranicznej Grecji 226 II. Realizacja polityki zagranicznej Grecji w kontekście wymiaru czarnomorskiego Europeizacja (EU-ization) polityki zagranicznej Grecji Polityka Grecji wobec Turcji Polityka Grecji wobec państw Kaukazu Południowego 237 Grecja - Armenia 237 Grecja - Azerbejdżan 238 Grecja - Gruzja Polityka Grecji wobec Federacji Rosyjskiej Polityka Grecji wobec państw Europy Wschodniej 243 Grecja - Ukraina 243 Grecja - Mołdawia Polityka Grecji wobec państw Europy Południowo-Wschodniej (Bałkanów) 246 Grecja - Bułgaria 246 Grecja - Rumunia 249 III. Konkluzje 250 Mołdawia 253 I. Uwarunkowania historyczne 255 II. Uwarunkowania wewnętrzne sytuacji międzynarodowej Mołdawii Uwarunkowania wewnętrzne polityki zagranicznej Mołdawii Naddniestrzańska Republika Mołdawska Gagauzja 263 III. Uwarunkowania zewnętrzne sytuacji międzynarodowej Mołdawii 264 IV. Konkluzje 269 Azerbejdżan 275 I. Uwarunkowania polityki zagranicznej Azerbejdżanu w regionie Morza Czarnego Geostrategiczne położenie Azerbejdżanu Uwarunkowania, koncepcje i realizacja polityki zagranicznej Azerbejdżanu 278

6 3. Płaszczyzna energetyczna polityki zagranicznej Azerbejdżanu Górski Karabach 281 II. Konkluzje 282 Armenia 285 I. Uwarunkowania polityki zagranicznej Armenii w regionie Morza Czarnego Geostrategiczne położenie Armenii Uwarunkowania, koncepcje i realizacja polityki zagranicznej Armenii w regionie Morza Czarnego Płaszczyzna energetyczna polityki zagranicznej Armenii 290 II. Konkluzje 291 CZĘŚĆ 3 (Geo)polityka kluczowych aktorów trzecich wobec regionu Morza Czarnego 293 Unia Europejska 295 I. Uwarunkowania polityki Unii Europejskiej wobec regionu Morza Czarnego Geopolityczne znaczenie regionu Morza Czarnego dla Unii Europejskiej Polityka Unii Europejskiej wobec regionu Morza Czarnego w latach 90. XX wieku 298 II. Ewolucja polityki Unii Europejskiej wobec regionu Morza Czarnego Europejska Polityka Sąsiedztwa Unii Europejskiej Synergia Czarnomorska Partnerstwo Wschodnie 310 III. Problem Federacji Rosyjskiej w polityce Unii Europejskiej wobec regionu Morza Czarnego 314 IV. Problem Turcji w polityce Unii Europejskiej wobec regionu Morza Czarnego 316 V. Konkluzje 318 Stany Zjednoczone Ameryki 321 I. Interesy, strategia, energia i bezpieczeństwo USA w regionie Morza Czarnego Interesy i strategia USA w regionie Morza Czarnego Płaszczyzna energetyczna Bezpieczeństwo morskie Reset" w stosunkach USA - Rosja (i NATO - Rosja) 330 II. Realizacja polityki Stanów Zjednoczonych Ameryki w regionie Morza Czarnego: na przykładzie Ukrainy 331

7 10 Spis treści 1. Polityka Stanów Zjednoczonych Ameryki wobec Ukrainy w latach 90. XX wieku Ukraina strategicznym partnerem Stanów Zjednoczonych Ameryki ( ) Polityka Stanów Zjednoczonych Ameryki na początku XXI wieku Promowanie demokracji" - pomarańczowa rewolucja" Ukraina pomarańczowo-niebieska" w optyce Stanów Zjednoczonych Ameryki Szczyt NATO w Bukareszcie w 2008 roku: kwestia Ukrainy 346 III. Realizacja polityki Stanów Zjednoczonych Ameryki w regionie Morza Czarnego: na przykładzie Gruzji Polityka Stanów Zjednoczonych Ameryki w latach 90. XX wieku Polityka Stanów Zjednoczonych Ameryki po 11 września 2001 roku Wojna Rosji z Gruzją w sierpniu 2008 roku 354 IV. Konkluzje 356 Sojusz Północnoatlantycki 359 I. Uwarunkowania i interesy Sojuszu Północnoatlantyckiego w regionie Morza Czarnego Uwarunkowania bezpieczeństwa w regionie Morza Czarnego Interesy Sojuszu Północnoatlantyckiego w regionie Morza Czarnego 362 II. Strategia Sojuszu Północnoatlantyckiego w regionie Morza Czarnego Ewolucja strategii Sojuszu Północnoatlantyckiego w regionie Morza Czarnego Szczyt Sojuszu Północnoatlantyckiego w Bukareszcie: strategiczny punkt zwrotny ' Zmieniający się kontekst rozszerzenia Sojuszu Północnoatlantyckiego 366 III. Konkluzje 367 Zakończenie The Geopolitics of the Black Sea Region in the Post-Cold War World Summary Teono/inTUKa MepHOMopcKoro pemoha noaie XOJIOAHOM Pe3K)Me O Autorze Bibliografia