Dr Ewa Cichowicz Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Konferencja ZABEZPIECZENIE EMERYTALNE, 3-4.11.2016 Wrocław
Wskazanie czy i jaki sposób instytucje sektora emerytalnego powinny angażować się w kształtowanie kompetencji ekonomicznych polskiego społeczeństwa Określenie znaczenia tych instytucji w procesie zmian w poziomie kompetencji ekonomicznych Polaków 2
Zmiany oczekiwań i potrzeb jednostek Niedostosowanie kompetencji ekonomicznych do wymogów systemu społeczno-ekonomicznego Wzrost złożoności produktów i mechanizmów na rynkach finansowych Zmiany demograficzne Reformy systemów emerytalnych 3
Świadomość potrzeby posiadania wiedzy ekonomicznej Wiedza ekonomiczna Umiejętności ekonomiczne Kompetencje ekonomiczne znajomość i zrozumienie zagadnień finansowych oraz umiejętności, motywacja i pewność stosowania ich w celu podejmowania skutecznych decyzji w celu zwiększania finansowego dobrobytu jednostek i społeczeństwa i zapewnienia udziału w życiu ekonomicznym [PISA, OECD 2013] kombinacja świadomości, wiedzy, umiejętności, postaw i zachowań niezbędnych, aby podejmować sensowne decyzje finansowe i w ich efekcie osiągnąć indywidualny dobrobyt finansowy [OECD i INFE 2011] 4
Edukacja ekonomiczna traktowana jako kształtowanie kompetencji ekonomicznych, pozwalających na racjonalne korzystanie z oferty instytucji rynku finansowego versus Celem nie powinno być tylko przekazanie wiedzy i umiejętności (edukacja ekonomiczna), lecz także wykształcenie zdolności świadomego korzystania z informacji (alfabetyzacja ekonomiczna) 5
Instytucje publiczne (m.in. Regionalne Ośrodki Polityki Społecznej, biblioteki publiczne, Narodowy Bank Polski, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego) Organizacje pozarządowe, organizacje społeczne (m.in. Uniwersytety Trzeciego Wieku, Fundacja Wspomagania Wsi, Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości) Instytucje finansowe (m.in. zakłady ubezpieczeń, banki komercyjne i lokalne banki spółdzielcze) 6
Komisja Europejska uważa, że programy edukacji ekonomicznej powinny być tworzone jak najbliżej odbiorcy, tj. na poziomie narodowym, regionalnym czy lokalnym Miejsce kształtowania kompetencji ekonomicznych rodzina? Szkoła? Instytucje publiczne? Jeśli chodzi o towarzystwa ubezpieczeniowe, powinny one m.in. przekonać klientów do czytania OWU, wyjaśnić skutki zbyt niskiej stopy zastąpienia czy potrzebę dodatkowego ubezpieczenia na starość z własnej inicjatywy Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny uważa, że polityka edukacyjna powinna stanowić efekt połączonych działań różnego rodzaju podmiotów, a instytucje finansowe powinny pełnić rolę wspierającą, rola wiodąca: organy wolne od wszelkiego konfliktu interesów 8 zasad KE, m.in.: wiedza przekazywana przez podmioty świadczące usługi finansowe powinna być udostępniana w sposób uczciwy, przejrzysty i bezstronny oraz należy wspierać koordynację edukacji na szczeblu krajowym wśród zainteresowanych stron, aby osiągnąć jasny podział zadań, ale i podmioty oferujące programy edukacyjne powinny być okresowo poddawane ocenie 7
Dążenie do większej przejrzystości oferty Działania promocyjne Organizacja seminariów Udział w prowadzonych badaniach Włączanie się w kampanie społeczne Konkursy ZUS działalność statutowa na rzecz edukacji ekonomicznej PIU: edukacyjne witryny internetowe, współpraca z organizacjami naukowymi i studenckimi poprzez patronaty nad podyplomowymi studiami, wspomaganie inicjatyw ubezpieczeniowych kół naukowych i patronaty nad konferencjami nt. ubezpieczeń organizowanymi przez uczelnie wyższe. W zakresie edukacji finansowej współpraca z ZBP, wspieranie programów edukacyjnych Fundacji Młodzieżowej Przedsiębiorczości, własne programy edukacyjne 8
Instytucje finansowe chwalą się głównie takimi wynikami jak przypis składki czy wysokością wpłat do funduszy inwestycyjnych. Małą uwagę zwracają na prezentację efektów produktowych, podkreślanie jakości obsługi klienta oraz rozwój rynku i zjednywanie klientów przez działania edukacyjne. Poziom zaufania Polaków Polityka sprzedażowa - marketing społecznie odpowiedzialny - społeczna odpowiedzialność biznesu Rzetelność i przejrzystość Edukacja czy informacja 9
Polacy w zależności od wieku poszukują wiedzy ekonomicznej w odmiennych źródłach. Najmłodsi (20 lat i młodsi) wolą poradzić się rodziny i znajomych, niż sięgać do Internetu. Respondenci ze wszystkich grup wiekowych uważają jednak zgodnie, że to szkoła powinna wprowadzać w świat finansów Strony internetowe banków i innych instytucji finansowych są pierwszym źródłem informacji o finansach dla ludzi w wieku 21-35 lat (39%) oraz 36-50 lat (42%); badani w wieku 16-20, najczęściej taką wiedzę czerpią od rodziny, znajomych i przyjaciół (44%), a 33% osób z pokolenia w wieku 51-70 lat najchętniej zasięga informacji finansowych z audycji radiowych i telewizyjnych Problem jakości edukacji oraz jej dostosowania do potrzeb i oczekiwań Koncepcja edukacji od poziomu przedszkola Edukacja reagująca aktywnie na potrzeby edukowanych i pojawiające się zjawiska Kompleksowość i długofalowość oraz współpraca 10
ewa.cichowicz@sgh.waw.pl