Dostępność i projektowanie uniwersalne Podstawowe wymiary i zakresy ruchu osoby na wózku Nie ma jednolitej definicji określającej stopień dostępności Trudno jest precyzyjnie określić wymiary i zakres danych (różnorodność sprzętu np. wózki elektryczne) Różnice wynikają z: różnicy zasięgu kończyn, wysokości siedziska wózka, sprawności osoby, zwrotności wózka Środowisko zewnętrzne Ulica Dostępne i przyjazne środowisko (od tego zależy aktywność) Dostępne środki transportu, parkingi, wysepki przystankowe, niskie krawężniki, przejścia przez jezdnię, sygnalizacja dźwiękowa Dojścia i dojazdy Przynajmniej jedno dojście Szerokość 1,5m Przynajmniej jedno wejście musi zapewnić dostęp do całego budynku 1
Wjazd Miejsca postojowe Bramy i wjazdy nie mogą się otwierać na zewnątrz Szerokość bramy min. 2,4m a furtki 0,9m Wjazd na posesję wykonany z twardej nawierzchni Liczba i sposób rozmieszczenia zgodnie z wymaganiami określonymi w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu Szczególnie oznakowane Szerokość 3,6m a długość 6m Parking O dostępności miejsca parkingowego decydują Dogodna lokalizacja Dobre oznakowanie Urządzenia do obsługi parkingu w pobliżu miejsca postojowego Nawierzchnia gładka, antypoślizgowa, bez wysokich krawężników Zieleń i urządzenia rekreacyjne Ogrodzenia Miejsca rekreacyjne np. ławki w parkach dostępne dla osób niepełnosprawnych (dot. Zespołów budynków wielorodzinnych np. osiedla mieszkaniowe) Szerokość furtki min. 0,9m Wejścia do budynków i mieszkań: Szerokość drzwi 0,9m, wysokość 2m, wysokość progów 2cm 2
Schody i pochylnie Podnośniki, platformy Pochylnia: Szerokość 1,2m Wysokość krawężników 0,07m Przestrzeń do manewrowania min. 1,5m Obustronne poręcze o odstępie od 1 do 1,1m Wysokość poręczy od 0,75m do 0,9m Długość spocznika pochylni 1,4m Maksymalny udźwig do 300kg Prędkość podnoszenia do 0.2 m/s Prędkość podnoszenia do 0.2 m/s w przypadku podnośników ukośnych Awaryjna blokada systemów napędowych Barierka ochronna lub blokada kół uniemożliwiająca zsunięcie się wózka w trakcie transportu Ryflowana, antypoślizgowa powierzchnia podłogi urządzenia Schody zewnętrzne Gdy nie można zastosować łagodnych spadkówkonieczne jest stosowanie pochylni, wind, podnośników, platform Liczba stopni w jednym biegu- 10 Unikać stosowania 1-2 stopni Budynek dostępny- rampy, podjazdy Winda Minimalne wymiary wewnętrzne kabiny dźwigu wynoszą 140x110cm Strefa włączników i przycisków wewnątrz kabiny musi być przystosowana dla osoby siedzącej na wózku (80-120cm od posadzki) Minimalna wolna przestrzeń przed dźwigiem to 160cm Powierzchnia posadzki powinna być ryflowana lub perforowana 3
Korytarze Minimalna szerokość wymagana do przejazdu wózkiem to 120cm Zaleca się montaż posadzki antypoślizgowej W przypadku zakrętu o 90 stopni wskazany jest zaokrąglony narożnik Schody wewnętrzne Okładzina stopni powinna być szorstka, uniemożliwiająca poślizgnięcie się Przy szerokości schodów powyżej 125cm wymagane są poręcze po obu stronach Optymalna szerokość stopnia to 15-17cm Optymalna głębokość stopnia to 30-35cm Optymalna wysokość balustrady to 90cm Wejścia, dojścia Przedsionki i wiatrołapy Utwardzone dojścia o minimalnej długości 150cm Powierzchnia antypoślizgowa Szerokość drzwi 90cm Przestrzeń powinna być na tyle duża aby osoby na wózku mogły swobodnie manewrować Ściany powinny być odpowiednio zabezpieczone (wysokie listwy, rurki na poziomie kółek od wózka) Drzwi wejściowe do przedsionka powinny otwierać się do wewnątrz a drzwi wyjściowe do zewnątrz (gdy drzwi wyjściowe otwierają się do wewnątrz potrzeba dłuższego pomieszczenia o szerokość drzwi) 4
Drzwi i okna Minimalna szerokość drzwi wejściowych to 90 cm Optymalna strefa włączników, domofonów, dzwonków, wizjerów, uchwytów i klamek znajduje się na wysokości pomiędzy 80-110 cm od poziomu posadzki Optymalna wysokość osadzenia okna to 80-85cm od poziomu posadzki Klamki lub uchwyty otwierające okna nie powinny znajdować się na wysokości wyższej Budynki i pomieszczenia Dojazd do wind z poziomu terenu Dostęp dojazdu na wszystkie kondygnacje Pochylnie (lub inne urządzenia) umożliwiające dojazd do pierwszej kondygnacji oraz kondygnacji parkingu podziemnego w budynkach gdzie nie jest wymagane wyposażenie w windy Średniowysokie i wyższe budynki użyteczności publicznej wymagają wyposażenia w windę Pomieszczenia higienicznosanitarne Kabina natryskowa o pow. min. 2,5m2 i szerokości 1,5m Urządzenia wspomagające np. ręczniki i uchwyty Przynajmniej jedno pomieszczenie higienicznosanitarne na każdej kondygnacji (dostosowana miska i umywalka, uchwyty i poręcze ułatwiające korzystanie z urządzeń) Łazienka Minimalna powierzchnia manewrowa 150-150 cm Optymalna wysokość uchwytów poziomych 75-85 cm od poziomu podłogi Antypoślizgowa powierzchnia Optymalna wysokość miski ustępowej 45-50 cm Przycisk spłukiwania wody na 100 cm Minimalne wymiary brodzika 90x90 cm Wysokość górnej krawędzi umywalki 85 cm 5
Bariery utrudniające poruszanie się osobom na wózkach inwalidzkich Nierówność chodnika Brak oznakowania kolorystycznego i fakturowego elementów małej architektury Brak ograniczeń krawężnikami lub odmiennymi fakturowo pasami nawierzchni (dla niewidomych) Najczęstsze problemy dostępności (wypowiedzi osób niepełnosprawnych) Brak ramp i podjazdów lub ich niewłaściwe dostosowanie Śliskie powierzchnie Brak miejsc parkingowych przystosowanych dla inwalidów Brak przejść dla pieszych w pobliżu budynku Analiza dostępności wytyczne dla budynków użyteczności publicznej 1. Uwzględnienie niepełnosprawności: sensorycznej, fizycznej, psychicznej, kulturowej 2. Uwzględnienie podstawowych potrzeb użytkowników w zakresie: mobilności, orientacji, dostępności do informacji, bezpieczeństwa. 3 6 6
Fragment tabeli diagnostycznej Projektowanie uniwersalne 38 Projektowanie uniwersalne Projektowanie produktów, budynków i przestrzeni w sposób odpowiadający możliwie wszystkim użytkownikom 7 zasad UD 1. Równość w korzystaniu 2. Elastyczność 3. Roste i intuicyjne korzystanie 4. Łatwo dostępna informacja 5. Tolerancja dla błędów 6. Mały wysiłek fizyczny 7. Odpowiednie rozmiary i przestrzeń 39 40 Analiza dostępności wytyczne dla budynków użyteczności publicznej 1. Uwzględnienie niepełnosprawności: sensorycznej, fizycznej, psychicznej, kulturowej 2. Uwzględnienie podstawowych potrzeb użytkowników w zakresie: mobilności, orientacji, dostępności do informacji, bezpieczeństwa. ZASADA 1: Równość w korzystaniu takie same zasady korzystania dla wszystkich użytkowników, w najszerszym możliwym zakresie, bez konieczności korzystania z rozwiązań zastępczych dla określonej grupy ludzi, niedopuszczalna jest segregacja lub napiętnowanie niektórych użytkowników, prawo do prywatności, ochrony i bezpieczeństwa powinny być zapewnione wszystkim w równym stopniu, 42 7
ZASADA 2: Elastyczność wybór pomiędzy metodami użytkowania, wzornictwo dostosowane jednocześnie do osób lewo i praworęcznych należy ułatwiać użytkownikom zachowanie dokładności i precyzji przy korzystaniu z danego urządzenia 43 44 ZASADA 3: Proste i intuicyjne korzystanie unikać zbędnego komplikowania, spójność z oczekiwaniami użytkownika i jego intuicją, otoczenie dopasowane do umiejętności językowych użytkowników, szeregować informacje w zależności od stopnia ich ważności, poznać opinię użytkowników przed i po wdrożeniu danego rozwiązania. ZASADA 4: Łatwo dostrzegalne informacje używać różnych form przekazu (obrazu, słowa, dotyku) ograniczając nadmiar niepotrzebnych informacji, odpowiedni kontrast pomiędzy informacjami a otoczeniem, wyróżnić podstawowe informacje, zgodność pomiędzy różnymi zastosowanymi technikami tak by umożliwić korzystania osobom mającym różne ograniczenia poznawcze (np. jednocześnie osobom niewidomym i głuchym) 45 46 ZASADA 5: tolerancja dla błędów Rozmieszczanie elementów w celu zminimalizowania zagrożeń i błędów Najczęściej używane elementów najbardziej dostępne; niebezpieczne elementy wyeliminowane lub ekranowane Ostrzeżenia o zagrożeniach i ZASADA 6: minimalizacja wysiłku fizycznego zachowanie neutralną pozycję ciała Używanie niewielkich sił Minimalizacja powtarzalnych czynności Minimalizacja przedłużonego wysiłku fizycznego. błędach 47 48 8
ZASADA 7: odpowiednie rozmiary i przestrzeń Dla jak najszerszego grona użytkowników Zgodnie z zasadą: mały ma sięgnąć, duży ma się zmieścić Bibliografia Projektowanie obiektów, pomieszczeń, oraz stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych dobre praktyki i ramowe wytyczne, CIOP, 2014 Portal niepełnosprawni.pl Materiały ramowewytyczne.pl Bartnicka J., Kowalska-Styczeń A., Wytyczne dotyczące dostępności budynku i pomieszczeń Pomorskiego Ośrodka Kompetencji 49 Zadanie domowe Pisemne: analiza dostępności wybranego fragmentu przestrzeni (np. zakładu pracy) + propozycja korekty Zwrot 19 listopada podczas zajęć 19.11 zajęcia w Tyflolabie bud. D21 (Bibliotech), s.004, wejście A 51 9