KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 28.9.2011 SEK(2011) 1103 wersja ostateczna DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI STRESZCZENIE SPRAWOZDANIA Z OCENY SKUTKÓW Towarzyszący dokumentowi: Wniosek dotyczący dyrektywy Rady w sprawie wspólnego systemu podatku od transakcji finansowych i zmieniającej dyrektywę 2008/7/WE {KOM(2011) 594 wersja ostateczna} {SEK(2011) 1102 wersja ostateczna}
Streszczenie sprawozdania z oceny skutków Instrumenty opodatkowania sektora finansowego 1. WPROWADZENIE W swoim Komunikacie Opodatkowanie sektora finansowego z dnia 7 października 2010 r. Komisja ogłosiła rozpoczęcie kompleksowej oceny skutków w celu zbadania poszczególnych wariantów opodatkowania sektora finansowego, tak aby mieć możliwość przedłożenia odpowiednich wniosków dotyczących działań w ramach polityki. W związku z tym niniejsza ocena skutków uwzględnia analizę różnych systemów podatkowych i przedstawia odpowiedni projekt podatku od transakcji finansowych (PTF) i jego potencjalne skutki. 2. ZAGADNIENIA PROCEDURALNE I KONSULTACJE Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI Zgodnie z wymaganiami wytycznych dotyczących oceny skutków (Impact Assessment Guidelines) niniejsza ocena skutków uwzględnia konsultacje z wszystkimi zainteresowanymi stronami. Wykorzystano w niej również wyniki badań zewnętrznych ad hoc. 3. OPIS PROBLEMU I ZASADA POMOCNICZOŚCI 3.1. Określenie problemu Koszty kryzysu W publicznych debatach powszechnie twierdzi się, że sektor finansowy powinien mieć sprawiedliwy udział w pokrywaniu kosztów kryzysu finansowego. Państwa członkowskie indywidualnie zobowiązały się do zapewnienia wsparcia dla sektora finansowego w łącznej kwocie około 4,6 biliona EUR (39 % PKB 27 państw członkowskich UE w 2009 r.). Pogorszyło to sytuację finansów publicznych, przy czym stan taki jest niemożliwy do utrzymania z fiskalnego punktu widzenia i nakłada znaczne obciążenie na obecne i przyszłe pokolenia. Zwolnienie usług finansowych z podatku od wartości dodanej (VAT) Artykuł 135 ust. 1 dyrektywy w sprawie VAT zapewnia zwolnienie większości usług finansowych i ubezpieczeniowych z podatku od wartości dodanej (VAT). Z analizy wynika, że zwolnienie z VAT daje sektorowi finansowemu przewagę na poziomie 0,15 % PKB. Skutkuje ono także preferencyjnym traktowaniem sektora finansowego w porównaniu z innymi sektorami gospodarki, a także zakłóceniami w zakresie cen. Niedoskonałość rynku i ryzyko systemowe w sektorze finansowym Kryzys był wynikiem złożonej interakcji niedoskonałości rynku, braku globalnej równowagi finansowej i pieniężnej, niewłaściwej regulacji, słabego nadzoru oraz niedoskonałego nadzoru makroostrożnościowego. Twierdzi się, że podatki można byłoby zastosować jako narzędzie regulacyjne do rozwiązywania problemów, takich jak: wyraźne i dorozumiane gwarancje; automatyczne systemy transakcyjne (i bardziej ogólnie pogoń za rentą w perspektywie krótkoterminowej); odmienne traktowanie podatkowe zadłużenia i kapitału; systemy nadmiernych wynagrodzeń, które zachęcają do podejmowania ryzyka; duże kwoty PL 2 PL
skomplikowanych instrumentów pochodnych oraz istnienie rent ekonomicznych, prowadzących głównie do wzrostu wynagrodzeń w sektorze. Kwestie dotyczące rynku wewnętrznego Reakcją państw członkowskich po kryzysie finansowym było nałożenie różnego rodzaju podatków i opłat na sektor finansowy. Takie indywidualne działanie może prowadzić do delokalizacji i zakłóceń konkurencji na wspólnym rynku, a także powoduje konieczność podjęcia bardziej skoordynowanych działań. Koordynacja jest również niezbędna ze względu na ryzyko podwójnego opodatkowania. 3.2. Uprawnienie do podejmowania działań przez UE i zasada pomocniczości Prawo UE do podejmowania działań w odniesieniu do podatków nałożonych na sektor finansowy opiera się na art. 113 i art. 115 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Głównym uzasadnieniem działania UE jest to, że decyzje państw członkowskich o indywidualnym działaniu w tym obszarze niekorzystnie wpłynie na funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Przynajmniej 12 państw członkowskich wprowadziło lub analizuje możliwość wprowadzenia opłat bankowych od instytucji finansowych. Takie nieskoordynowane nakładanie podatków na sektor finansowy skutkuje rozdrobnieniem unijnego rynku finansowego, zakłóca konkurencję i zwiększa ryzyko delokalizacji działalności finansowej zarówno w ramach UE, jak i poza UE. Zwiększa ono również ryzyko podwójnego opodatkowania sektora finansowego, co z kolei utrudnia korzystanie z podstawowych wolności chronionych TFUE. W związku z tym należy stwierdzić, że działanie UE byłoby zgodne z zasadą pomocniczości, ponieważ działania państw członkowskich nie zapewniają realizacji celów polityki w wystarczającym stopniu i cele te można lepiej zrealizować na poziomie unijnym. 4. CELE Można wskazać następujące cele ogólne: Zwiększenie dochodów i odpowiedni wkład sektora finansowego w dochody podatkowe. Ograniczenie niepożądanych zachowań rynkowych i tym samym stabilizacja rynków. Zapewnienie funkcjonowania rynku wewnętrznego (uniknięcie podwójnego opodatkowania i zakłócenia konkurencji). Problemy charakterze ogólnym o Szczególne problemy Cele ogólne Cele szczegółowe Koszty kryzysu (kwestie konsolidacji fiskalnej) Przewaga podatkowa sektora finansowego Istotne publiczne wsparcie finansowe i inne skutki budżetowe kryzysu finansowego spowodowały konieczność konsolidacji Zwiększenie dochodów Odpowiedni (sprawiedliwy i istotny) (1) Identyfikacja nowych źródeł dochodów (2) Odzyskanie kosztów niedawnego kryzysu finansowego PL 3 PL
budżetu Zwolnienie usług finansowych z podatku od wartości dodanej (VAT) udział finansowego sektora (3) Pokrycie kosztów budżetowych potencjalnego przyszłego kryzysu finansowego (4) Wyrównanie zwolnienia usług finansowych z podatku od wartości dodanej (VAT) Nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku i ryzyko systemowe w sektorze finansowym (1) Niepożądane zachowania rynkowe ze względu na domyślne gwarancje (pokusa nadużyć) (2) Niewłaściwie zarządzane i nadzorowane automatyczne transakcje (3) Zakłócenie wyborów pomiędzy zadłużeniem a kapitałem dźwignia finansowa (4) Wygórowane systemy wynagrodzeń dla kadry kierowniczej wyższego szczebla zachęcające do podejmowania ryzyka Ograniczenie niepożądanych zachowań rynkowych i tym samym Ograniczenie zachęt do podejmowania nadmiernego ryzyka Uwzględnienie ryzyka specyficznego wynikającego z automatycznych transakcji stabilizacja rynków Ograniczenie dźwigni finansowej wskaźnika zadłużenia do kapitału (5) Złożone produkty i ryzyko kontrahenta (6) Renty ekonomiczne Zapewnienie funkcjonowania rynku wewnętrznego poprzez koordynację wprowadzanych środków Uniknięcie zakłóceń w ramach UE, zapewnienie efektywności środków i zabezpieczenie względnej pozycji konkurencyjnej w ramach UE Uniknięcie podwójnego opodatkowania 5. WARIANTY STRATEGICZNE Warianty polityki objęte analizą skutków (podatek od transakcji finansowych (PTF) i podatek od działalności finansowej (PDF)) zostały poddane ocenie w odniesieniu do scenariusza bazowego. Scenariusz bazowy to scenariusz bez wprowadzenia podatków. Uwzględnia on zwolnienie sektora z podatku od wartości dodanej (VAT), które widoczne jest jako główna różnica w traktowaniu podatkowym sektora finansowego i innych sektorów gospodarki, wysokie poziomy wynagrodzeń kadry kierowniczej w sektorze finansowym, niedawne indywidualne działania państw członkowskich mające na celu wprowadzenie opłat bankowych, a także zestaw podatków krajowych nałożonych na sektor lub na transakcje finansowe, jak również PL 4 PL
ryzyko podwójnego opodatkowania i wiele niedawnych inicjatyw w zakresie regulacji sektora. Ten scenariusz bazowy bierze również pod uwagę pewne działania regulacyjne dotyczące sektora finansowego proponowane obecnie, które także wspierają realizację niektórych celów wymienionych powyżej. W szczególności ocena skutków zakłada zastosowanie tych środków regulacyjnych, które mają na celu zmniejszenie ryzyka indywidualnego oraz systemowego w sektorze finansowym poprzez zwiększenie kapitalizacji i buforów kapitałowych zarówno instytucji finansowych, jak i systemu finansowego jako całości. Odrzucono pewne inne warianty polityki, takie jak dodatkowa regulacja, wyeliminowanie zwolnienia z podatku od wartości dodanej (VAT) lub podjęcie działań w odniesieniu do odmiennego opodatkowania zadłużenia i kapitału poprzez zmiany w systemach podatków od osób prawnych, ponieważ nie zapewniają one rozwiązania wystarczającej liczby zidentyfikowanych problemów. 6. PORÓWNANIE WARIANTÓW POLITYKI 6.1. Zwiększenie dochodów i odpowiedni udział sektora finansowego w dochodach z podatków Identyfikacja nowych źródeł dochodów Oba instrumenty podatkowe PTF i PDF mogą stanowić nowe źródło dochodów, ponieważ są w stanie generować znaczne kwoty dochodów podatkowych dla budżetów publicznych. Biorąc pod uwagę liczbę nieznanych zmiennych i założenia dla celów szacunków, rzeczywisty potencjał generowania dochodów jest jednak obciążony znaczną niepewnością. W przypadku PDF, dochody dla przykładowej stawki opodatkowania 5 % wahają się od 9,3 miliarda EUR do 30,3 miliarda EUR w zależności od założeń dotyczących delokalizacji i projektu. PTF wykazuje większy potencjał generowania dochodów. Szacunkowe kwoty wahają się od 16,4 miliarda EUR do 400 miliardów EUR w zależności od założeń dotyczących spadku wolumenu, zakresu produktów objętych opodatkowaniem oraz stawek opodatkowania (0,01 % dla pierwszej wartości szacunkowej i 0,1 % dla drugiej). Założenia dotyczące delokalizacji obejmowałyby migrację transakcji i redukcję wolumenu działalności, głównie szybkich transakcji handlowych. Odzyskanie kosztów niedawnego i przyszłego kryzysu finansowego Nałożenie nowych podatków na sektor finansowy przyczyniłoby się do odzyskania kosztów poniesionych przez budżet w związku z niedawnym kryzysem, jeśli uznamy, że cały sektor pośrednio skorzystał z pomocy finansowej udzielonej pewnym instytucjom finansowym. Poza tym tak zwana zasada zanieczyszczający płaci uzasadniałaby wymaganie dodatkowego wkładu sektora finansowego w budżecie państwowym, tak aby pokryć koszty przyszłych kryzysów wykraczające poza mechanizmy rozwiązywania sytuacji kryzysowych. 6.2. Wyrównanie zwolnienia usług finansowych z podatku od wartości dodanej (VAT) Chociaż PDF kalkulowany metodą dodawania częściowo rozwiązałby kwestię zwolnienia sektora finansowego z podatku od wartości dodanej, w ocenie skutków stwierdzono, że tę PL 5 PL
kwestię należałoby najlepiej rozwiązać w kontekście zielonej księgi w sprawie przyszłości VAT. 6.3. Skorygowanie niepożądanych zachowań rynkowych i tym samym stabilizacja rynków finansowych Ograniczenie zachęt do podejmowania nadmiernego ryzyka Środki regulacyjne ściślej powiązane ze źródłami ryzyka systemowego mogłyby być bardziej odpowiednie w odniesieniu do podejmowania nadmiernego ryzyka. PTF może być jednak odpowiednim narzędziem do ograniczenia podejmowania nadmiernego ryzyka w takim zakresie, w jakim krótkoterminowy obrót i obrót instrumentami pochodnymi z wysoką dźwignią, tworzy ryzyko systemowe. PDF byłby tylko środkiem pośrednim w odniesieniu do podejmowania ryzyka. Uwzględnienie ryzyka specyficznego wynikającego z automatycznych transakcji PTF, faktycznie zwiększający koszty transakcji na rynkach finansowych, mógłby być zastosowany jako metoda ograniczenia automatycznych transakcji, a w szczególności ich podgrupy transakcji o wysokiej częstotliwości. Skutki dodatkowych kosztów transakcji mogłyby być szczególnie istotne dla pewnych segmentów rynku charakteryzujących się bardzo małymi marżami. PDF nie ma bezpośredniego wpływu na zachowanie dotyczące obrotów na rynkach finansowych. Ograniczenie dźwigni wskaźnika zadłużenia do kapitału Ani PTF, ani PDF nie rozwiązują problemu zakłóceń decyzji finansowych i zachęt do nadmiernego zwiększania dźwigni, wynikających z odmiennego traktowania zadłużenia i kapitału w obecnych systemach podatku od osób prawnych. W tym celu bardziej odpowiednie byłyby środki regulacyjne. Opodatkowanie rent ekonomicznych wprowadzenie środków nakładających podatek od wartości dodanej w sektorze finansowym? PTF miałby ograniczony wpływ jako podatek od rent ekonomicznych. PDF można specjalnie zaprojektować w celu opodatkowania rent ekonomicznych, chociaż jego efektywność będzie zależeć od możliwości zastosowania pojęcia normalnych zwrotów do podstawy opodatkowania. 6.4. Wspieranie funkcjonowania rynku wewnętrznego Aby zapewnić funkcjonowanie rynku wewnętrznego i zminimalizować zakłócenia ekonomiczne w ramach UE, oba instrumenty podatkowe należałoby wprowadzić przy zachowaniu wysokiej harmonizacji podstaw i stawek opodatkowania. W szczególności zarówno PTF, jak i PDF należałoby wprowadzić w zharmonizowany sposób, tak aby uniknąć podwójnego opodatkowania i braku opodatkowania. PL 6 PL
6.5. Skumulowane skutki Chociaż skumulowany skutek podatku ze zmianami regulacyjnymi łatwiej zmierzyć dla PDF niż PTF, prawdopodobne jest, że wpływ zarówno PTF, jak i PDF na większość zmiennych ekonomicznych (koszt kredytu, zmienne makroekonomiczne i na poziomie sektora) po prostu sumuje się ze skutkami proponowanych obecnie środków regulacyjnych. 6.6. Podsumowanie i uwagi końcowe Analiza wykazała, że oba instrumenty PTF i PDF są technicznie realne, ale wybór jednego z nich stanowi w zasadzie wybór pomiędzy różnymi realizowanymi celami i będzie zależeć od specyficznych cech projektu podatku. Wydaje się, że oba podatki mają potencjał zwiększenia znaczących dochodów podatkowych z sektora finansowego, chociaż w prawdopodobnie większym stopniu dotyczy to PTF. PTF łączy się z wyższym ryzykiem delokalizacji lub zaniknięcia transakcji, w szczególności transakcji krótkoterminowych o wysokiej częstotliwości. W tym kontekście związane z podatkami zwiększenie kosztów transakcji mogłoby wpłynąć na transakcje automatyczne, tak że koszty te w znacznym stopniu ograniczyłyby zysk krańcowy, tym samym wpływając na model biznesowy transakcji o wysokiej częstotliwości. Oczekuje się, że oba podatki miałyby niewielki, ale niemożliwy do pominięcia wpływ na PKB i zatrudnienie, przy czym negatywne skutki PTF są prawdopodobnie w pewnym stopniu wyższe. Przyczyną tych negatywnych skutków jest zwiększenie kosztu kapitału, ponieważ osoby opodatkowane będą próbowały przenieść podatek na swoich klientów, co ujemnie wpływa na inwestycje. Implikacje dystrybucyjne podatku od sektora finansowego są zwykle progresywne, tj. takie podatki przypadają w większym stopniu na bogatszą część społeczeństwa niż na jego uboższą część, ponieważ ta pierwsza grupa częściej i w większym stopniu korzysta z usług sektora finansowego. W szczególności dotyczy to PTF w razie ograniczenia go do transakcji dotyczących instrumentów finansowych, takich jak obligacje i akcje, a także instrumenty pochodne oparte na obligacjach i akcjach. Dnia 29 czerwca 2011 r. Komisja Europejska przedstawiła propozycję wieloletnich ram finansowych na lata 2014-2020. W tym kontekście proponuje się wprowadzenie PTF w UE w ramach pierwszego etapu, biorąc pod uwagę potencjał dochodów i wpływ tego podatku na nadmierne podejmowanie ryzyka. Dokument roboczy służb Komisji 1 załączony do propozycji określa szereg elementów, które należy wziąć pod uwagę, aby ograniczyć ryzyko delokalizacji w razie wdrożenia PTF na poziomie UE, które zostały omówione w dalszej części. 7. ANALIZA SKUTKÓW POSZCZEGÓLNYCH WARIANTÓW PTF 7.1. Produkty i transakcje objęte podatkiem Warianty polityki rozróżniają podatek od (i) kasowych transakcji walutowych i transakcji na instrumentach pochodnych; podatek od (ii) transakcji na papierach wartościowych na rynku pierwotnym i wtórnym; oraz podatek od (iii) rynków 1 Komisja Europejska. SEC(2011) 876 wersja ostateczna, s. 29-30. PL 7 PL
instrumentów pochodnych z wyłączeniem instrumentów pochodnych na giełdach walutowych. Wszystkie objęte rynki to zarówno regulowane rynki giełdowe, jak i rynki pozagiełdowe. Podatek od transakcji walutowych (PTW) Pobór następowałby centralnie, w systemach wymiany walut, czyli w systemach rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym (Real Time Gross Settlement, RTGS). W przypadku transakcji monitorowanych w takich systemach, podatek mógłby być nakładany centralnie. Należy zauważyć, że ta opcja wiąże się z istotnymi zagadnieniami prawnymi. W związku z tym dla walut wprowadzamy rozróżnienie pomiędzy rynkami kasowych transakcji walutowych i rynkami instrumentów pochodnych. Podatek od transakcji papierami wartościowymi (PTPW) z wyłączeniem transakcji na instrumentach pochodnych i transakcji walutowych Odpowiada on wąskiemu podatkowi od transakcji, który dotyczyłby wyłącznie transakcji kasowych na kapitałowych papierach wartościowych i obligacjach (na rynku pierwotnym i wtórnym). W połączeniu z zasadą emisji krajowej ta opcja jest podobna do brytyjskiej opłaty skarbowej. Alternatywnie można wyłączyć rynki pierwotne, tak aby uniknąć zwiększenia kosztów pozyskiwania kapitału w ten sposób. Następnie taki podatek od transakcji na papierach wartościowych zostałby nałożony wyłącznie na obrót akcjami i obligacjami na rynkach wtórnych. Podatek finansowy od instrumentów pochodnych Obejmowałby on wszystkie finansowe instrumenty pochodne bezpośrednio lub pośrednio oparte na produktach znajdujących się w obrocie na giełdach regulowanych lub w obrocie pozagiełdowym. Mogą być to finansowe walutowe instrumenty pochodne, instrumenty pochodne oparte na papierach wartościowych lub towarach, ryzyku lub stopach procentowych, lub wszelkie inne finansowe instrumenty pochodne, które nie są jednoznacznie transakcjami kasowymi ani transakcjami mającymi na celu pozyskanie kapitału, na przykład poprzez obligacje i akcje. Podatek od transakcji finansowych Ten wariant obejmowałby wszystkie transakcje finansowe wymienione powyżej lub ich węższą grupę. Taka grupa mogłaby wyłączać np. opodatkowanie jednoznacznie kasowych transakcji na rynkach walutowych i opodatkowanie pozyskania kapitału poprzez emisję obligacji lub akcji. Argumenty przemawiające za i przeciw różnym wariantom Dyrektywa w sprawie rynków instrumentów finansowych zawiera już ugruntowaną klasyfikację instrumentów i produktów finansowych, którą przyjmuje się za punkt wyjścia do zdefiniowania zakresu propozycji PTF, jeśli chodzi o produkty, które mają być objęte podatkiem. W skład koszyka objętego podatkiem powinny wejść wszystkie produkty, które definiują rynki finansowe i transakcje finansowe i które mogłyby być bliskimi substytutami. Wprowadzenie węższych definicji stanowiłoby zachętę do podejmowanych na szerszą skalę działań w celu uniknięcia podatku. W związku z tym wydaje się, że jeśli chodzi o produkty PL 8 PL
opodatkowane, najbardziej odpowiedni byłby PTF obejmujący wszystkie papiery wartościowe i wszystkie instrumenty pochodne. Biorąc pod uwagę transakcje walutowe, możliwe jest istnienie potencjalnego konfliktu pomiędzy celem polegającym na pozyskaniu dodatkowych dochodów a celem niewprowadzania ograniczeń w swobodnym przepływie kapitału. W szczególności dotyczy to transakcji walutowych. Przyjmuje się zwykle, że szczególnie opodatkowanie transakcji walutowych dotyczących różnych walut stosowanych w ramach UE stanowi naruszenie art. 63 TFUE, podczas gdy potencjalnie można zapewnić zgodność opodatkowania transakcji walutowych dotyczących walut spoza UE, gdyby Rada podjęła decyzję o wprowadzeniu takiego opodatkowania poprzez zastosowanie art. 64 ust. 3 TFUE, który na to pozwala. 7.2. Zdarzenie podatkowe Zdarzenie podatkowe może opierać się na zasadzie memoriałowej lub zasadzie kasowej. W przypadku pewnych transakcji takie rozróżnienie może być nieistotne, ponieważ wszystkie zdarzenia następują w tym samym momencie, co w szczególności dotyczy transakcji realizowanych elektronicznie. Tak zwykle jest na rynkach finansowych. Popierania jednak wyłącznie podejścia kasowego mogłoby być zachętą do odraczania płatności, tak aby skorzystać z przewag związanych z istotnymi przepływami pieniężnymi. Również w razie niedokonania wymiany instrumentów finansowych, zdarzenie podatkowe wciąż zaistniałoby. W przypadku instrumentów podatkowych zdarzeniem podatkowym zwykle byłyby moment uzgodnienia kontraktu. Ocena skutków sugeruje, że najlepszym wariantem byłoby połączenie zasady kasowej i memoriałowej w zależności od analizowanych produktów. 7.3. Miejsce opodatkowania Aby zdefiniować transakcje finansowe, które każda jurysdykcja miałaby prawo opodatkować w ramach PTF, można byłoby zastosować różne zasady (miejsce pobytu stron, miejsce transakcji oraz miejsce emisji instrumentu finansowego). Te podejścia wiążą się z różnymi wyzwaniami związanymi z mechanizmami poboru podatków, windykacją i podziałem dochodów. Ocena skutków stwierdza, że jako najlepszy wariant sugeruje się zasadę siedziby, biorąc pod uwagę konieczność ograniczenia ryzyka delokalizacji i zapotrzebowanie na prosty system administracji podatkowej. 7.4. Podatnik Wśród różnych omawianych wariantów, PTF mógłby być nakładany na instytucje finansowe będące stroną lub pośredniczące w imieniu strony. Wiązałaby się z tym korzyść związana z ukierunkowaniem obciążenia prawnego na sektor finansowy i uniknięciem problemu potencjalnie wysokich kosztów administracyjnych PTF nałożonych na podmioty spoza sektora finansowego. Sugeruje się, że aby uwzględnić również finansowanie w ramach grupy i ukryte działania bankowe, PTF powinien objąć również wszystkie przedsiębiorstwa prowadzące działania finansowe powyżej określonego progu. Ocena skutków sugeruje, że odpowiednim sposobem zwalczania unikania opodatkowania jest wariant polegający na nałożeniu podatków na strony transakcji ustanowione w UE w razie transakcji z instytucjami finansowymi spoza UE. PL 9 PL
7.5. Podstawa opodatkowania Zdefiniowanie podstawy opodatkowania dla transakcji kasowych nie powinno stwarzać poważnych problemów. Chociaż niektóre instrumenty pochodne mają własną wartość w momencie zawarcia kontraktu, dla wielu jedyną bezpośrednio dostępną wartością referencyjną, która mogłaby służyć jako podstawa opodatkowania, jest wartość instrumentu bazowego lub bazowego składnika aktywów. Ocena skutków sugeruje zastosowanie (i) wartości brutto transakcji dla transakcji kasowych; Ocena skutków sugeruje zastosowanie (i) wartości brutto transakcji dla transakcji kasowych; oraz (ii) wartości bazowego składnika aktywów kontraktu pochodnego (tj. wartości referencyjnej). 7.6. Stawka podatku Zakłada się, że niska jednolita stawka opodatkowania stanowi podstawę uniknięcia zdecydowanego negatywnego wpływu na rynek i zapewnienia uzyskania pewnych dochodów, ponieważ zachęty do unikania podatku rosną wraz ze stawką opodatkowania. Ocena skutków sugeruje również stawkę zróżnicowaną według kategorii produktów jako dobry sposób ograniczenia ryzyka delokalizacji, przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiednich dochodów. 7.7. Wnioski odnośnie projektu Aby zapewnić skuteczne zastosowanie każdej wersji PTF w UE, zaleca się wspólną definicję zakresu podatku, stawek opodatkowania, a także dokładnych podstaw opodatkowania i innych istotnych cech podatku. Po pierwsze istnieją zdecydowane przyczyny ekonomiczne wysokiego stopnia harmonizacji i koordynacji, tak aby uniknąć substytucji i luk. Po drugie istnieją argumenty techniczne. Niektóre giełdy krajowe połączyły się w ostatnich latach i korzystają z tej samej infrastruktury technicznej. Systemy te są w znacznym stopniu zintegrowane i zaleca się koordynację administracji i windykacji podatków w poszczególnych krajach. Zastosowanie zasady siedziby, jak wskazano powyżej, mogłoby ograniczyć te kwestie. W związku z tym, zalecanym wariantem zharmonizowanego PTF jest podatek od obrotu instrumentami finansowymi i instrumentami pochodnymi opartymi na instrumentach finansowych przez instytucje finansowe, obejmujący akcje, obligacje i powiązane instrumenty pochodne w wartości referencyjnej i w oparciu o zasadę siedziby. Uwzględnienie kasowych transakcji walutowych jest uzależnione od wykonalności prawnej. Zwolnione byłyby rynki pierwotne obligacji i akcji, tak aby ograniczyć bezpośredni wpływ na finansowanie spółek w gospodarce realnej. 7.8. Wpływ PTF Szacunki dochodów Szacowane dochody dla PTF według stawki opodatkowania wynoszącej np. 0,01 % wynoszą od 16,4 miliarda EUR (przy elastyczności -2 i wysokim spadku wolumenu) do 43,4 miliarda EUR (przy elastyczności 0 i niskim spadku wolumenu) (0,13 % do 0,35 % PKB), przy uwzględnieniu wszystkich źródeł i wartości aktywów stanowiących podstawę transakcji jako podstawy opodatkowania. W razie zwiększenia stawki do 0,1 %, łączne szacowane dochody wynoszą od 73,3 miliarda EUR (przy elastyczności -2 i wysokim spadku wolumenu) do 433,9 miliarda EUR (przy elastyczności 0 i niskim spadku wolumenu) (0,60 % do 3,54 % PKB). PL 10 PL
Delokalizacja Szacunki dochodów dla poszczególnych wariantów PTF w znacznym stopniu zależą od założeń dotyczących spadku wolumenu i elastyczności wolumenu pozostałych obrotów w stosunku do podatku. W ocenie skutków przyjęto dwa założenia robocze dotyczące spadku wolumenu (w tym delokalizacji i zanikania): W ocenie skutków przyjęto dwa założenia robocze dotyczące spadku wolumenu (w tym delokalizacji i zanikania): jedno (spadek na poziomie 70 %) zgodne z istniejącymi badaniami dotyczącymi reakcji na rynkach instrumentów pochodnych i drugie (spadek na poziomie 90 %) nieznacznie wyższe i oparte na doświadczeniach szwedzkich. Założenia te opierają się również na rozwoju transakcji o wysokiej częstotliwości, które obecnie stanowią około 40 % rynku papierów kapitałowych i na które PTF będzie miał istotny wpływ. Ocena skutków sugeruje, że pewne elementy projektu podatku, takie jak miejsce opodatkowania w oparciu o zasadę siedziby oraz poziom stawek, stanowią najlepiej rokujące elementy, jeśli chodzi o ograniczenie ryzyka delokalizacji. Wprowadzenie dodatkowych podatków wiąże się z nieodłącznym ryzykiem przeniesienia przez agentów swojej działalności w celu ograniczenia obciążeń fiskalnych. Delokalizacja może polegać na przeniesieniu danej działalności do jurysdykcji, w której opodatkowanie takiej działalności jest niższe, lub na przejściu do produktów/dostawców nieobjętych zakresem opodatkowania w ramach tej samej jurysdykcji. Oczywiście ryzyko fizycznej delokalizacji rynków/uczestników rynków i migracji w kierunku produktów nieopodatkowanych spada wraz z powszechnością zastosowania podatku i rozszerzeniem ich zakresu. Skutki makroekonomiczne i zatrudnienie Model zastosowany w analizie skutków makroekonomicznych wykazuje, że zgodnie z szacunkami, przy stawce 0,1 % podatek od transakcji przy pominięciu skutków ograniczających mógłby obniżyć przyszły wzrost PKB o 1,76 % PKB i na poziomie 0,17 % przy stawce 0,01 % na dłuższą metę. Wyniki te należy jednak interpretować ostrożnie, biorąc pod uwagę pewne ograniczenia modeli bazowych. Ograniczenie modelu wiąże się z tym, że uwzględnia on tylko wpływ PTF na jedno źródło finansowania, czyli emisję kapitałowych papierów wartościowych. Pominięto wpływ na koszt finansowania przez zadłużenie. Ze względu na to ograniczenie model może zawyżać ujemny wpływ podatku na PKB. Brak również modelu, który pozwoliłby na oszacowanie proponowanych skutków ograniczających wynikających z projektu wniosku (np. wyłączenia rynków pierwotnych, wyłączenia większości transakcji, w których nie uczestniczy przynajmniej jedna instytucja finansowa itp.) oraz kanałów, poprzez które wpływają one na zmienne makroekonomiczne. W związku z tym jedyne dostępne podejście polega na przybliżeniu skutków z poważnymi zastrzeżeniami i niepewnościami związanymi z tym działaniem. Przy założeniu pełnej skuteczności działań ograniczających, straty wynikłe w scenariuszu bez skutków ograniczających mogłyby obniżyć się z 1,76 % do 0,53 % przyszłego wzrostu PKB. W modelowanych scenariuszach podatki od transakcji na papierach wartościowych według stawek 0,01 % i 0,1 % miałyby ograniczony negatywny wpływ na zatrudnienie na poziomie, odpowiednio, -0,03 % i -0,20 %. Wpływ na podejmowanie ryzyka i zachowanie Aspekty dotyczące wpływu PTF na ryzyko i zachowanie dotyczą możliwości ograniczenia przez PTF spekulacji, transakcji realizowanych na podstawie fałszywych informacji (noise trading) oraz handlu technicznego (technical trade), jak również ograniczenia zmienności PL 11 PL
rynków. Podczas gdy literatura ekonomiczna stwierdza, że wpływ PTF na zmienność jest w dużym stopniu niejednoznaczny i zależy od struktury rynku, byłoby to bardzo skuteczne narzędzie pozwalające na ograniczenie automatycznych transakcji o wysokiej częstotliwości i instrumentów pochodnych z wysoką dźwignią. Wpływ na koszt kapitału i wzrost Przeanalizowano wpływ podatków od transakcji na koszt kapitału (i tym samym zachowania inwestycyjne firm). Generalnie, w teorii, wyższe koszty transakcji, w tym wynikające z opodatkowania transakcji, są związane z niższymi cenami aktywów. W związku z tym koszt kapitału ponoszony przez firmy może wzrosnąć. Wpływ na ceny papierów wartościowych i koszty kapitału rośnie wraz ze stawką opodatkowania i zmniejsza się w dłuższych okresach posiadania. Badania empiryczne wpływu opodatkowania na rynki finansowe generalnie potwierdzają wynik teoretyczny. Ocena skutków wykazuje, że wyłączenie rynków pierwotnych obligacji i akcji z zakresu podatku mogłoby być obiecującym sposobem ograniczenia wpływu na koszt kapitału. Obciążenie i wpływ na dystrybucję Duża część obciążenia przypadłaby na bezpośrednich i pośrednich właścicieli instrumentów finansowych w obrocie. Specjalne cechy projektu PTF, takie jak sugerowane w odniesieniu do definicji podatnika, mogłyby ograniczyć wpływ zwiększonych kosztów kapitału na sektory niefinansowe. Wpływ na struktury rynkowe i konkurencyjność Wpływ podatku od transakcji zależy od struktury rynku. Struktura ta jest odmienna w poszczególnych segmentach rynku, a także krajach. Jeżeli ta struktura jest niejednorodna, podatek może wpłynąć na dane rynki w bardzo różny sposób. W związku z tym literatura empiryczna przedstawia bardzo rozbieżne wyniki, jeśli chodzi o wpływ podatków od transakcji. Podczas gdy większość analiz wykazuje spadek wolumenu transakcji, wpływ na zmienność i ceny jest mniej wyraźny, nawet jeśli wyniki oparte na danych panelowych i podejściach szacunkowych, które pozwalają lepiej określić wpływ kosztów transakcji, wydają się częściej wykazywać pozytywną zależność pomiędzy kosztami transakcji a zmiennością. Wpływ podatków na konkurencyjność gospodarki realnej (przemysł i usługi) w dużym stopniu zależy od projektu podatków. Analiza skutków wykazuje, że ograniczenie produktów opodatkowanych do instrumentów finansowych zdefiniowanych w dyrektywie w sprawie rynków instrumentów finansowych (MiFID), a tym samym wyłączenie codziennych transakcji finansowych (takich jak regulowanie rachunków lub wypłata pensji) i transakcji, takich jak kredyty udzielane przez banki na rzecz przedsiębiorstw lub prywatnych gospodarstw domowych (takie jak kredyty hipoteczne lub udzielanie kredytów konsumpcyjnych) idzie w kierunku oddzielenia gospodarki realnej od bezpośrednich skutków nałożenia tego podatku. 8. MONITOROWANIE I OCENA Ocena skutków makroekonomicznych i mikroekonomicznych zastosowania aktu normatywnego może nastąpić trzy lata po wejściu w życie aktu normatywnego wdrażającego PL 12 PL
dyrektywę. Komisja może wtedy przedstawić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie z funkcjonowania przedmiotowej dyrektywy w praktyce. PL 13 PL