SPROSZKOWANE ROŚLINNE SUROWCE LECZNICZE klucz do rozpoznawania skrypt do nauki farmakognozji dla studentów farmacji Michał Gleńsk, Danuta Raj, Maciej Włodarczyk KATEDRA I ZAKŁAD FARMAKOGNOZJI AKADEMII MEDYCZNEJ WE WROCŁAWIU
N o t k a r e d a k c y j n a : Michał Gleńsk, Danuta Raj, Maciej Włodarczyk, Wrocław 2006 Sproszkowane roślinne surowce lecznicze klucz do oznaczania. Wydanie I. Katedra i Zakład Farmakognozji, Wrocław, 2006. Nakładem własnym 10 egzemplarzy drukowanych oraz wersja elektroniczna w formacie Portable Document Format. S p i s t r eści: analiza proszku roślinnego...2 klucz...5 zestawienie cech kwiatów i kwiatostanów...6 zestawienie cech ziel...7 zestawienie cech liści...8 zestawienie cech nasion...9 zestawienie cech owoców...9 zestawienie cech korzeni i kłączy...10 zestawienie cech kor...11 Z a m i a s t w s tępu Niniejsze opracowanie ma charakter klucza ułatwiającego rozpoznawanie roślinnych surowców leczniczych, zarówno sproszkowanych jak i nierozdrobnionych (w razie wątpliwości co do toŝsamości surowca moŝna go sproszkować i poddać analogicznemu badaniu). Tabelaryczne ujęcie charakterystycznych cech surowców ma za zadanie ułatwić ich porównywanie i róŝnicowanie. Farmakopea szczegółowo określa metody pobierania próbek surowców roślinnych i ich badań. Przewiduje badanie makroskopowe, mikroskopowe, fitochemiczne oraz oznaczanie jakościowe i ilościowe zawartości związku lub grupy związków farmakologicznie czynnych, względnie markerów, a takŝe badanie czystości. 1 Sproszkowane roślinne surowce lecznicze skrypt do nauki farmakognozji / Akademia Medyczna we Wrocławiu / 2006
A n a l i z a p r o s z k u r oślinnego badanie organoleptyczne Pierwszym elementem analizy powinno być określenie cech organoleptycznych, poniewaŝ pomaga ono znacznie zawęzić grupę rozpatrywanych roślin. Wzrokowo moŝna określić barwę. JeŜeli proszek ma barwę zieloną bądź zbliŝoną do zielonej, mamy do czynienia z tkanką w której zachodziła fotosynteza (liść, ziele). Barwa intensywnie zielona charakteryzuje jedynie proszki przygotowane ex tempore, w starsze mogą być Ŝółtozielone do szaroch. Wzrokowo moŝna równieŝ określić m.in. nerwację liści oraz obecność włosków na pojedynczych fragmentach surowca. W tym badaniu moŝna skorzystać z lupy. Za pomocą węchu moŝna określić, czy dany proszek naleŝy do surowców ch, a nawet, w niektórych przypadkach, wskazać konkretny surowiec. Analizowany surowiec warto dodatkowo rozetrzeć aby uwolnić olejek eteryczny. Niektóre surowce nie zawierające olejków równieŝ charakteryzuje zapach (np. Stramonii ). Przed spróbowaniem surowca naleŝy zapytać o zgodę asystenta wydającego analizę, gdyŝ wśród proszków mogą się zdarzyć surowce silnie działające. Surowcami o smaku m mogą być surowce goryczowe sensu stricte, alkaloidowe lub zawierające glikozydy nasercowe. Surowce garbnikowe charakteryzują się smakiem ściągającym zaś surowce śluzowe śluzowatosłodkawym. Smak palący lub korzenny (tzn., ostry) moŝe wskazać surowce olejkowe lub niektóre inne, jak np. Capsici fructus. badanie fitochemiczne JeŜeli analiza organoleptyczna nie pozwala jednoznacznie rozpoznać proszku, naleŝy dodatkowo posłuŝyć się reakcjami mikrochemicznymi. Niektóre z nich mają charakter grupowy (garbniki, antrachinony), inne są charakterystyczne dla konkretnych surowców. Reakcje mikrochemiczne moŝna wykonywać bezpośrednio na surowcu, na mikrosublimacie (sublimują m.in. wolne chinony, kofeina) lub na wyciągu wykonanym przez ekstrahowanie odrobiny surowca kilkoma mililitrami 70% roztworu metanolu. najprostszą próbą jest wytrząsanie w probówce proszku z niewielką ilością wody: w przypadku obecności saponin roztwór zacznie się pienić. Powstała piana powinna być obfita i trwała co najmniej przez 15 minut (nietrwałą pianę mogą dawać równieŝ garbniki), pod wpływem roztworu jodu skrobia barwi się na kolor niebieskofioletowy. Reakcję moŝna wykonywać na całym surowcu lub proszku, a wynik reakcji moŝna obserwować pod mikroskopem (chyba Ŝe mamy do czynienia ze skrobią czystą), obecność niezglikozydowanych antrachinonów w surowcu moŝna potwierdzić skrapiając surowiec roztworem KOH lub NaOH (reakcją Bornträgera). Uzyskanie zabarwienia czerwonego jest pozytywnym wynikiem reakcji, dodanie roztworu FeCl 3 do wyciągu z surowca zawierającego związki fenolowe, spowoduje powstanie zabarwienia zielonego, niebieskiego, szarego, rzadziej czerwonofioletowego. Reakcja ta pozwoli np. pozwoli na odróŝnienie Uvae ursi i Vitis idaeae, poniewaŝ wyciąg z pierwszego surowca pod wpływem odczynnika barwi się na kolor granatowy, a wyciąg z liści borówki brusznicy przybiera barwę ciemnozieloną, garbniki katechinowe po dodaniu roztworów waniliny i HCl nadają wyciągowi z proszku barwę czerwoną, nakropienie stęŝonego H 2SO 4 bezpośrednio na surowiec daje róŝne moŝliwości reakcji barwnej, np. pozwala odróŝnić Salicis cortex (w wyniku tej próby barwi się czerwono), od Cinchonae cortex (barwa w świetle widzialnym nie ulega szczególnej zmianie, natomiast w świetle UV widoczna jest intensywna niebieska fluorescencja). 2 Sproszkowane roślinne surowce lecznicze skrypt do nauki farmakognozji / Akademia Medyczna we Wrocławiu / 2006
badanie mikroskopowe Dla ostatecznego potwierdzenia trafności rozpoznania wykonuje się badanie mikroskopowe. Analiza ta pozwala na identyfikację w proszku surowców obecnych w nim nawet w znikomych ilościach. Pierwszy preparat naleŝy wykonać na zimno z odczynnikiem jodowym w celu uwidocznienia kształtów ewentualnych ziaren skrobi. Kolejne preparaty wykonuje się prześwietlając proszki wodzianem chloralu. NaleŜy pamiętać, Ŝe często nie wystarcza wykonanie jedynie jednego preparatu. Roztwór wodzianu chloralu rozpuszcza skrobię, aleuron, barwniki i Ŝywice oraz doskonale prześwietla błony komórkowe, przez co poprawia się przejrzystość preparatu i uwidaczniają się szczegóły anatomiczne badanego proszku. Dlatego teŝ wodzianu chloralu nie stosuje się w przypadku wykonywania preparatów ze skrobi, bądź w przypadku gdy jej obecność lub kształt jej ziaren jest waŝnym elementem róŝnicującym. Podczas przeszukiwania preparatów szczególną uwagę zwraca się na: obecność i typy tkanek miękiszowych (asymilacyjna, spichrzowa, przewietrzająca), wzajemne ułoŝenie komórek (jedno a dwuliścienne), kształt, ewentualne zgrubienia, Ŝeberkowania ścian, typy aparatów szparkowych: typ anomocytyczny: zmienna ilość komórek przyszparkowych, nie róŝniących się od komórek skórki, rodziny: Asteraceae (Compositae), Betulaceae, Ericaceae, Fabaceae (Papilionaceae), Malvaceae, Myrtaceae, Juglandaceae, Papaveraceae, Primulaceae, Ranunculaceae, Rosaceae, Scrophulariaceae, typ anizocytyczny: dwie komórki przyszparkowe większe i jedna mniejsza, rodziny: Brassicaceae (Cruciferae), Solanaceae, Urticaceae, typ diacytyczny: dwie komórki przyszparkowe prostopadłe do osi szparki, rodziny: Caryophyllaceae, Lamiaceae, Verbenaceae, typ paracytyczny: dwie komórki przyszparkowe (rzadziej trzy) równoległe z osią szparki, rodziny: Caesalpiniaceae, Gentianaceae, Hypericaceae, Polygonaceae, Rubiaceae, Violaceae, typ tetracytyczny: dwie komórki przyszparkowe większe i dwie mniejsze, rodziny: Apiaceae (Umbelliferae), typ cyklocytyczny: zmienna ilość komórek przyszparkowych pierścieniowato okalających komórki szparkowe, rodziny: Celastraceae, Piperaceae, obecność kryształów (COO) 2Ca, CaCO 3, hesperydyny lub diosminy, ich kształt (jedyńce, słupy, bliźniaki, piasek, rafidy, gruzły) i umiejscowienie (np. okrysztalone włókna, komórki wypełnione piaskiem ), obecność włosków prostych: jednokomórkowe: maczugowate, retortowate, szczecinowate, nierozgałęzione: biczykowate, bliźniacze, główkowe, parzące, proste, teowate, węŝowate, zmarniałe, rozgałęzione: choinkowate, drzewiaste, gwiazdkowate, krzaczkowate, tarczowate, obecność włosków gruczołowych, wydzielniczych: typ Compositae: dwoinkowe, piętrowe, typ Labiatae: jednopiętrowe, róŝyczkowe, obecność zbiorników wydzielniczych, obecność elementów naturalnie barwnych, obecność i budowę ziaren pyłku, obecność i kształt naczyń, włókien, obecność rur mlecznych, obecność tkanek wzmacniających, zwłaszcza twardzicowych (komórki kamienne, komórki piszczelowate, włóknice), Dla usystematyzowania obserwacji proponowany jest poniŝszy schemat:: 3 Sproszkowane roślinne surowce lecznicze skrypt do nauki farmakognozji / Akademia Medyczna we Wrocławiu / 2006
4
proszek beztkankowy proszek tkankowy Sproszkowane roślinne surowce lecznicze skrypt do nauki farmakognozji / Akademia Medyczna we Wrocławiu / 2006 5 moŝliwe: skrobia, alona, włoski gruczołowe, pyłek, zarodniki, plecha tak czy zawiera liczne pyłki? tak moŝliwe: kwiatostan pyłek endotecjum włoski puch kielichowy inne cechy nie moŝliwe: ziele, liść miękisz aparaty szparkowe włoski komórki skórki kryształy naczynia rury mleczne włókna zbiorniki wydzielnicze inne cechy czy zawiera tkankę zieleniową i/lub aparaty szparkowe? tak moŝliwe: kwiat, kwiatostan pyłek endotecjum włoski puch kielichowy inne cechy tak moŝliwe: korzeń, kłącze, bulwa, cebula naczynia włókna skrobia kryształy sklereidy inne cechy nie czy zawiera liczne pyłki? nie czy zawiera liczne naczynia? nie czy zawiera liczne włókna? tak moŝliwe: kora włókna kryształy sklereidy inne cechy nie moŝliwe: owoc, nasienie sklereidy kształt komórek przewody olejkowe włoski włókna skrobia inne cechy
kwiaty i kwiatostany zestawienie Aparaty szparkowe gruczołowe Wiązki przewodzące Włókna okrysztalone Sklereidy Komórki śluzowe Krople oleju Pyłki (ø) Inne cechy charakterystyczne Anthemidis (anthodium) Arnicae (anthodium) Calendulae (anthodium) Chamomillae (anthodium) Crataegi (inflorescentia) Helichrysi (inflorescentia) Lavandulae (anthodium) Lupuli strobilus Malvae silvestris Primulae Sambuci Tiliae (inflorescentia) Ulmariae Verbasci białozielony małe gruzły słabo cierpki, cierpki, nieco śluzowaty, śluzowaty słodkawy ostre członowane i bliźniacze, bezgłówkowe małe gruzły gruzły (w kielichu) szarofioletowy, zielonkawy szarofioletowy, zielonkawy brązowo korzenny, małe gruzły i jedyńce diacytyczne gruzły śluzowaty gruzły anizocytyczne grubościenne, bezgłówkowe biczykowate, maczugowate drzewiaste,, bezgłówkowe, sękate, wstęgowate retortowate, haczykowate, głowkowate krzaczkowate, szczeciniaste, biczykowate, drapiący słaby śluzowaty, drapiący słaby, śluzowaty piasek krystaliczny gruzły (w kielichu) Compositae Compositae 6 w koronie Compositae na powierzchni zaląŝni Compositae Labiatae lupulina zakończone małą komórką krzaczkowate, wełniste ściągający biczykowate śluzowaty, lekko słodki choinkowate, maczugowate, z nasion 3550 µm 3550 µm 3550 µm 2530 µm 4550µm 2530 µm 3550 µm endotecjum, o trzech ujściach łagiewkowych endotecjum, fitomelany, puch kielichowy o trzech ujściach łagiewkowych liczne Ŝółte plastydy w komórkach korony, o trzech ujściach łagiewkowych w nasadzie zaląŝni koliście ułoŝone sklereidy włoski o nakrapianej podstawie, komórki korony o ścianach wklęsłych, ziarna pyłku gładkie puch kielichowy pyłki z ziarnistą egzyną o sześciu ujściach łagiewkowych, komórki puzzlowate okrągławe cystolity CaCO3 (rozpuszczają się w HCl) duŝe bardzo duŝe >100 µm 4550 µm ok. 20 µm 4550 µm ok. 20 µm ok. 30 µm szczawian głównie w komórkach działek kielicha, na słupku podługowate brodawki, endotecjum, pyłki gładkie endotecjum, z H2SO4 barwa fioletowa pyłki gładkie endotecjum, z FeCl3 barwa zielona pyłki z ziarnistą egzyną z FeCl3 barwa zielona pyłki gładkie endotecjum, z FeCl3 barwa niebieska fragmenty włosków maczugowatych ze sferokryształami hesperydyny, w miękiszu widoczne duŝe komórki wydalnicze (ø 150 µm), endotecjum
ziela zestawienie Aparaty szparkowe gruczołowe Wiązki przewodzące Włókna okrysztalone Komórki śluzowe Krople oleju Pyłki (ø) Inne cechy charakterystyczne Absinthii Adonidis Cannabis indicae Centaurii Cnici benedicti Convallariae Equiseti Herniariae Hyperici Meliloti Millefolii Polygoni avicularis Polygoni hydropiperis Serpylli Thymi Violae tricoloris szary do brązowozielonego do ciemnozielonego bladozielony do brązowawego, mocno małe gruzły w liściach nie Towate, walcowate, spłaszczone z osadnika wstęgowate, mieszkowate Compositae, 7 ostry, gruzły retortowate słaby, małe jedyńce anizocytyczne, paracytyczne jedyńce, słupy nie, słodkawy słonawy zielony gruzły zielono nie lekko, palący kumarynowy lekko jedyńce anizocytyczne małe gruzły szczeciniaste, biczykowate szer. i wąskie Compositae rafidy jednoliścienych, drobne paracytyczne szczeciniaste, stoŝkowate drobne gruzły sękate, wąskie, szponowate Compositae gruzły paracytyczne zielony ostry, gruzły paracytyczne fioletowozielony zielony, brązowozielony słaby,, nieco ostry, nieco ostry niewielkie igły we włoskach członowanych niewielkie igły we włoskach członowanych diacytyczne diacytyczne śluzowaty duŝe gruzły anizocytyczne wielokomórkowe kosmki stoŝkowate, brodawkowate stoŝkowate, kolankowate stoŝkowate, sękate ok. 25 µm ok. 30 µm 5060 µm ok. 35 µm 3050 µm 3050 µm ok. 30 µm Labiatae Labiatae ok. 35 µm ok. 35 µm duŝe 80100 µm często sklejone endotecjum pylników perełkowato pogrubione, często występują Ŝółtawe fragmenty korony, budowa skórki przypomina budowę jednoliściennych włoski retortowate z cystolitami u podstawy, nerwy pokryte długimi włoskami prostymi całe nasiona (ø 250 µm) o sieciowatej strukturze, endotecjum, kryształy w miękiszu palisadowym liści, podługowate komórki puzzlowate puch kielichowy charakterystyczne rafidy, komórki miękiszu liścia ułoŝone poprzecznie do komórek skórki aparaty szparkowe charakterystycznie promieniście skrzemieniałe całe nasiona (ø 200 µm), włoski stoŝkowate o brodawkowanej powierzchni czerwone zbiorniki wydzielnicze z hyperycyną (rozpuszczalna w wodzianie chloralu), i jasnoŝółte olejkowe pyłki z gładką egzyną o dwóch ujściach łagiewkowych o trzech ujściach łagiewkowych fragmenty owocni i całe worki pyłkowe, pyłki z gładką egzyną zbiorniki wydzielnicze, wydalacze pyłki z gładką egzyną o sześciu ujściach łagiewkowych, włoski członowane skupione w nasadach włoski kolankowate dwukomórkowe, stoŝkowate jednokomórkowe, pyłki z gładką egzyną, o sześciu ujściach łagiewkowych kosmki śluzowe, pyłki z gładką egzyną o czterech lub pięciu ujściach łagiewkowych, endotecjum beleczkowato pogrubiałe
liście zestawienie Aparaty szparkowe gruczołowe Wiązki przewodzące Włókna okrysztalone Komórki śluzowe Krople oleju Pyłki (ø) Inne cechy charakterystyczne Althaeae Belladonnae Betulae Digitalis lanatae Digitalis purpureae Eucalypti Farfarae Hyoscyami Juglandis Malvae Melissae Menthae piperitae Rosmarini Rubi fruticosi Salviae Scillae bulbus jasnozielony zielony, brązowozielony śluzowaty gruzły, zielony zielony, miodowy, przykry lekko, drapiący, piekący, przykry korzenny, lekko śluzowaty, słodkawy, ostry piasek, gruzły, jedyńce jedyńce i gruzły anizocytyczne gruzły i jedyńce, z duŝymi kom. szparkowymi jedyńce gruzły, jedyńce anizocytyczne zielony śluzowaty gruzły zielony korzenny diacytyczne zielony, brązowozielony ostry, potem chłodzący krzaczkowate,, członowane grubościenne bezgłówkowe, bezgłówkowe zmarniałe, 80100 µm podstawy włosków krzaczkowatych zdrewniałe, często z jamkami, egzyna pyłków kolczasta, teleutospory Puccinia malvacearum komórki skórki o ścianach pofalowanych tarczowate biczykowate, długie bezgłówkowe, członowane krzaczkowate z oplotem, szczeciniaste,, krzaczkowate ząbkowate diacytyczne członowane ostry, diacytyczne drzewiaste zielony nie gruzły, brązowozielony lekko diacytyczne biały rafidy, jedyńce krzaczkowate, szczeciniaste z oplotem długie i giętkie, Labiatae (!) Labiatae Labiatae Labiatae bardzo duŝe >100 µm włoski bezgłówkowe tylko u B. pubescens, śluz w epidermie ściany komórkek skórki perełkowato zgrubiałe włoski członowane z zapadniętymi komórkami fragmenty wydalaczy, włókna o silnie zgrubiałych ścianach fragmenty miękiszu gąbczastego, miękisz palisadowy z kryształami inuliny oprócz jedyńców występują nielicznie gruzły i piasek nerw główny otoczony silnie zgrubiałą kolenchymą, podstawy włosków krzaczkowatych zdrewniałe, często jamkowane, nerwy II i III rzędu prostopadłe, teleutospory Puccinia malvacearum ząbkowate włoski jednokomórkowe włoski członowane pokryte brodaweczkami epiderma pokryta grubą kutikulą, hypoderma pogrubiona kilkukomórkowe fragmenty ząbków z pojedyńczą komórką na szczycie jednoliściennych grubościenne komórki podstawy włosków członowanych Ŝółtawe kryształy fruktanów 8
Sennae Stramonii Theae Urticae Uvae ursi Vitis idaeae zielony lub brązowy ciemnozielony, przykry nie zielony najpierw potem drapiący gruzły i jedyńce paracytyczne gruzły anizocytyczne nie szczeciniaste, brodaweczkowane, bezgłówkowe, członowane włókna okrysztalone jedyńcami, komórki epidemy ześluzowaciałe, z KOH barwa czerwona (po hydrolizie) włoski członowane pokryte brodaweczkami gruzły wrzecionowate gruzły, bardzo rzadkie jedyńce gruzły i jedyńce anizocytyczne z duŝymi kom. szparkowymi retortowate, główkowe () maczugowate, haczykowate parzące idioblastyczne sklereidy, włoski zagięte u podstawy cystolity, włoski retortowate, odłamki włosków parzących komórki skórkio regularnych kształtach, kutikula epidermy popękana komórki skórki falisto zatokowane, włoski haczykowate z brodawkowatym naskórkiem nasiona zestawienie Wiązki przewodzące Sklereidy Komórki śluzowe Krople oleju Skrobia (ø) Inne cechy charakterystyczne Foenugraeci semen Hippocastani semen Lini semen Ŝółtoszary jasnobrązowy, biały jasnobrązowy, nakrapiany, mocny śluzowaty, lekko ziarna aleuronu, komórki dźwigarowe śluzowaty, duŝo skrobi, barwna łupina nasienna śluzowaty, tłusty fragmenty włókien w epidermie komórki pigmentowe owoce zestawienie Aparaty szparkowe gruczołowe Wiązki przewodzące Sklereidy Krople oleju Skrobia (ø) Inne cechy charakterystyczne Capsici fructus Crataegi fructus Juniperi fructus Myrtilli fructus Rosae fructus Sambuci fructus pomarańczowy do czerwonobrązowego fioletowobrązowy fioletowoczarny Ŝółtopomarańczowy fioletowoczarny, wywołuje kichanie kwaskowaty ostry słodkokorzenny jedyńce małe gruzły jednokomórkowe wygięte, główkowe jedyńce 9 naczynia naczynia naczynia bardzo liczne komórki wewnętrznej ściany owocni perłowato pogrubione, skórka zewnętrzna owocni o komórkach mocno pogrubionych z jedyńcami zbiorniki olejkowe, komórki epidermy z brązową zawartością kwaskowaty gruzły kwaskowaty gruzły i jedyńce wrzecionowate, o spłaszczonej podstawie naczynia włoski o silnie zgrubiałych ścianach kwaskowaty
korzenie i kłącza zestawienie Wiązki przewodzące Włókna okrysztalone Sklereidy Komórki korkowe Komórki śluzowe Krople oleju Skrobia (ø) Inne cechy charakterystyczne Agropyri rhizoma Althaeae Archangelicae Belladonnae Bistortae rhizoma Calami rhizoma Gentianae Ginseng Glycyrrhizae Inulae Ipecacuanhae Levistici Ononidis Primulae Ratanhiae Rhei Saponariae Senegae Taraxaci Tormentillae rhizoma Valerianae szaro słodkawy kremowy śluzowaty gruzły jasnobrązowy szaro róŝowobrązowy białawy, Ŝółtoszary szary jasnoszary, korzenny lekko drapiący piasek bardzo szerokie szerokie ściągający duŝe gruzły korzenny, korzenny, śluzowaty jedyńce igły, jedyńce 10 325 µm ok. 10 µm 315 µm 520 µm 310 µm budowa jednoliściennych, komórki bliźniacze włókna zakończone bez rozwidleń, z KOH barwa Ŝółta przewody wydzielnicze, ze stŝ. H2SO4 wzmoŝenie niebieskiej fluorescencji w UV większe ziarna skrobi mają widoczne spękania z FeCl3 barwa niebieskozielona aerenchyma z komórkami olejkowymi wypełnionymi Ŝółtą treścią niezdrewniałe włókna zastępcze gruzły słodki jedyńce () (Maggi) szary szary czerwonobrunatny pomarańczowy, szaro szaro szarobrązowy czerwonobrązowy szarobrązowy korzenny, korzenny, nieco cierpki drapiący, 315 µm 520 µm Ŝółte przewody wydzielnicze, ze stŝ. H2SO4 barwa fioletowa surowiec handlowy zwykle jest okorowany, charakterystyczne Ŝółte naczynia, ze stŝ. H2SO4 barwa pomarańcz. fioletowa często spękane zbiorniki olejkowe igły, rafidy (drewno) szerokie jedyńce gruzły, tylko u Primula elatior Ŝółte, tylko u Primula elatior ściągający jedyńce, ściągający drapiący duŝe gruzły duŝe gruzły, piasek ok. 20 µm 315 µm 315 µm 520 µm 530 µm do 35 µm ziarna skrobi często połączone, spękane, rafidy o długości do 80 µm włókno zastępcze o ścianach w wyraźne pasy, przewody olejkowe komórki parenchymy prostokątne, o ścianach perełkowato przerywanych charakterystyczny miękisz korowy, włośniki, ze stŝ. H2SO4 barwa fioletowa ziarna skrobi posklejane, z FeCl3 barwa niebieskozielona gruzły do 150 µm ø, z FeCl3 barwa niebieskozielona, z KOH barwa czerwona ze stŝ. H2SO4 barwa fioletowa drapiący ze stŝ. H2SO4 barwa fioletowa rury mleczne, nieforemne kryształy inuliny ściągający gruzły kamforowy, nieco 315 µm ok. 10 µm z FeCl3 barwa niebieskozielona komórki miękiszu okrągławe, często z brunatną treścią, włośniki,
kory zestawienie Włókna okrysztalone Sklereidy, komórki kamienne Komórki śluzowe Krople oleju Skrobia (ø) Inne cechy charakterystyczne Cinchonae cortex Cinnamomi zeylanici cortex Frangulae cortex Quercus cortex Rhamni purshiani cortex Salicis cortex czerwonobrązowy bardzo, ściągający piasek jasnobrązowy korzenny, palący igły () zielono czerwonobrązowy zielono brązowoszary śluzowaty, nieco gruzły i jedyńce gruzły i jedyńce gruzły i jedyńce nieco gruzły i jedyńce do 14 µm do 20 µm ok. 3 µm ok. 8 µm niewiele włókna cygarowate, brak sklereid i gruzłów, ze stŝ. H2SO4 intensywna niebieska fluorescencja w UV włókna, cynamon chiński posiada w odróŝnieniu od cejlońskiego zarówno korek jak i sklereidy preparat barwi się na czerwono, schizogeniczne przewody śluzowe, z KOH barwa czerowna niewiele okrągłych ziaren skrobi, z FeCl3 barwa niebieskozielona preparat barwi się na czerwono, komórki parenchymatyczne z gruzłami, z KOH barwa czerowna częste jednorzędowe promienie, komórki parenchymatyczne o ścianach perełkowato zgrubiałych, niekiedy z gruzłami 11