Drewno i łyko wtórne drzew liściastych na przykładach dębu, brzozy, wierzby i lipy

Transkrypt

1 Drewno i łyko wtórne drzew liściastych na przykładach dębu, brzozy, wierzby i lipy Typy morfologiczne drewna Przekrój poprzeczny przez drewno wtórne dębu - Quercus sp. (bukowate - Fagaceae). Jest to przykład drewna typu pierścieniowo-naczyniowego. Preparat barwiony: ściany zdrewniałe są czerwone, celulozowe zielone. Zwróć szczególną uwagę na sposób ułożenia naczyń w drewnie późnym oraz szerokość promieni drzewnych. Połącz objaśnienia z odpowiednimi elementami strukturalnymi. Klamrą po lewej stronie rysunku zaznacz roczny przyrost drewna wtórnego. Zauważ, że naczynia drewna późnego ułożone są w promieniowo zorientowanych smugach. Drewno typu pierścieniowo-naczyniowego granica rocznego przyrostu wielorzędowy 1-rzędowy drewna późnego miękisz apotrachealny włókna drzewne i cewki włókniste drewna wczesnego miękisz wokółnaczyniowy (paratrachealny) wcistki granica rocznego przyrostu 45

2 Przekrój podłużny, promieniowy przez drewno wtórne dębu - Quercus sp. Preparat barwiony: ściany zdrewniałe są czerwone, celulozowe zielone. Połącz objaśnienia z odpowiednimi elementami strukturalnymi. Klamrą z lewej strony rysunku zaznacz. płyta perforacyjna prosta jednakokomórkowy miękiszowa promienia ( leżąca ) jamka półprosta w polu krzyżowym włókna drzewne jamka lejkowata cewki Przekrój podłużny, styczny przez drewno wtórne dębu - Quercus sp. Preparat barwiony: ściany zdrewniałe są czerwone, celulozowe zielone. Połącz objaśnienia z odpowiednimi elementami strukturalnymi. człon naczyniowy promień wielorzędowy ściana członu naczynia wcistki promień 1-rzędowy wcistka miękiszowa włókna/cewki Przekrój podłużny naczynia z wcistkami 46

3 Elementy strukturalne w zmacerowanym drewnie dębu. Zidentyfikuj i porównaj człony naczyniowe drewna wczesnego i późnego. Narysuj drewna wczesnego. Połącz objaśnienia z odpowiednimi elementami strukturalnymi. drewna wczesnego drewna późnego płyta perforacyjna prosta jamki półproste w polach krzyżowych jamki lejkowate T Typy morfologiczne drewna Przekrój poprzeczny przez drewno wtórne brzozy brodawkowatej - Betula pendula (brzozowate - Betulaceae). Jest to przykład drewna rozpierzchło-naczyniowego. Preparat barwiony: ściany zdrewniałe są czerwone, celulozowe zielone. Połącz objaśnienia z odpowiednimi elementami strukturalnymi. Zwróć uwagę na ułożenie naczyń: pojedynczo lub po kilka, w grupach promieniowych. Uwaga! Miękisz drzewny zaznaczono małymi elipsami, włókna drzewne zajmują puste miejsca. Drewno typu rozpierzchłonaczyniowego perforacja drabinkowa widoczna w świetle naczynia granica słoja drewna późnego (od 1 do 4-rzędowy) włókna drzewne drewna wczesnego 47

4 Przekróje podłużne: promieniowy i styczny przez drewno brzozy brodawkowatej - Betula pendula (brzozowate - Betulaceae). Preparat barwiony: ściany zdrewniałe są czerwone, celulozowe zielone. Narysuj fragment przekroju promieniowego. Połącz elementy rysunków z właściwymi objaśnieniami. jednakokomórkowy miękiszowa promienia leżąca jamka prosta jamka półprosta w polu krzyżowym płyta perforacyjna drabinkowa jamka lejkowata włókno drzewne włókno drzewne jamka lejkowate perforacja drabinkowa miękiszu drzewnego jamka prosta 48

5 Promień drzewny u drzew liściastych Promień drzewny jednakokomórkowy na przekroju promieniowym przez drewno dębu - Quercus sp. i brzozy brodawkowatej Betula pendula. Promień drzewny różnokomórkowy na przekroju promieniowym przez drewno wierzby - Salix sp. Preparat barwiony: ściany zdrewniałe są czerwone, celulozowe zielone. Zaobserwuj komórki miękiszowe promienia: stojące, leżące, izolowane i kontaktowe oraz jamki (podłużny) włókno drzewne kontaktowa izolowana stojąca leżąca jamka prosta różnokomórkowy (zawiera komórki leżące i stojące) jamka półprosta w polu krzyżowym jamka lejkowata 1. Czym w swej budowie różni się promień jednakokomórkowy od różnokomórkowego w drewnie drzew liściastych? 2. Według jakich kryteriów wyróżniamy komórki stojące i leżące oraz izolowane i kontaktowe w promieniu? 3. Porównaj budowę promienia drzewnego u drzew iglastych i liściastych. 49

6 Łyko wtórne drzew liściastych Przekrój poprzeczny przez łyko wtórne lipy - Tilia sp. (lipowate - Tiliaceae). Preparat barwiony: ściany zdrewniałe są czerwone, ściany celulozowe zielone. Zidentyfikuj na preparacie elementy strukturalne łyka wtórnego wymienione na rys. A. Rysunki B i C są kolejnymi powiększeniami zaznaczonego na rys. A fragmentu. Obserwacje łyka na dużym powiększeniu prowadź w sąsiedztwie kambium. Wprowadź brakujące objaśnienia do rys. C. peryderma kora pierwotna A sektor dylatujący (rozszerzający się) sektor niedylatujący (nierozszerzający się) promień łykowy dylatujący łyko wtórne kambium drewno wtórne promień łykowy niedylatujący pokład włókien łykowych pokład rurek sitowych i komórek miękiszowych B miękiszu łykowego człon rurki sitowej C 1 wtórny floem towarzysząca włókno łykowe miękiszu łykowego (z widocznymi jamkami prostymi) C 2 Komórka miękiszowa promienia łykowego zawierająca: 1 - kambium 2 - wtórny ksylem promień łykodrzewny Na czym polega różnica między sektorem rozszerzającym się i nierozszerzającym łyka wtórnego? Jaki jest sens tworzenia przez roślinę sektorów dylatujących w łyku wtórnym? 50

7 Przekrój poprzeczny przez łyko wtórne dębu - Quercus sp. (bukowate - Fagaceae) Porównaj budowę łyka u dębu i lipy. Napisz w czym przejawiają się różnice? Literatura podstawowa: Gorczyński T. (red.) - Ćwiczenia z botaniki. Wydania od 1978 r. PWN. Braune W., Leman A., Taubert H. - Praktikum z anatomii roślin PWN, Warszawa. Tomanek J., Witkowska-Żuk L. - Botanika leśna PWRiL, Warszawa. Szweykowska A., Szweykowski J. - Botanika. Tom 1: Morfologia i późniejsze wydania. PWN, Warszawa. Hejnowicz Z. - Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych PWN. Kokociński W. - Anatomia drewna. Poznań Nakładem autora. Literatura uzupełniająca: Hejnowicz Z. - Anatomia rozwojowa drzew PWN, Warszawa. Esau K. - Anatomia roślin PWRiL, Warszawa. Malinowski E. - Anatomia roślin PWN, Warszawa. Zimmermann M.H., Brown C.L. - Drzewa, struktura i funkcje PWN, Warszawa. 51