Ocena wpływu podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z projektem rządowym i propozycją PKPP Lewiatan na rynek pracy i wzrost gospodarczy 1 Piotr Lewandowski (red.), Kamil Wierus Warszawa, marzec 2012 1 Fragment opracowania Ocena skutków regulacji dla propozycji zmian prawnych wypracowanych w projekcie Modelowe rozwiązania flexicurity. Projekt wspólfinasowany z funduszy unijnych. Instytut Badań Strukturalnych Strona 1
Ocena wpływu podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z projektem rządowym i propozycją PKPP Lewiatan na rynek pracy i wzrost gospodarczy Tabele 1-2 prezentują prognozę rynku pracy, a konkretnie liczby aktywnych zawodowo, pracujących i bezrobotnych w wieku 15+ oraz odpowiednio współczynnik aktywności, wskaźnik zatrudnienia i stopę bezrobocia w tej grupie, w sytuacji braku zmian w wieku emerytalnym oraz podniesienia wieku emerytalnego do 67 lat dla obu płci zgodnie z projektem rządowym (dla mężczyzn w 2020 roku, a dla kobiet w 2040). Tabela 3 ukazuje natomiast wpływ tej reformy na rynek pracy zmiany poszczególnych zmiennych w następstwie jej wprowadzenia, względem braku zmian. Uzyskane oszacowania wskazują, że podniesienie wieku emerytalnego pociągnie za sobą wzrost wskaźnika aktywności zawodowej (zarówno osób w wieku 15 lat i więcej, jak i 15-64 lat, 2 którego poniżej nie prezentujemy). Przeprowadzone symulacje wskazują, że zdecydowana większość tej dodatkowej liczby osób aktywnych (podaży pracy) przełoży się na wzrost zatrudnienia, choć częściowo też na wzrost bezrobocia w horyzoncie kilkunastu należy spodziewać się o około 0,5 mln pracujących więcej niż gdyby wiek emerytalny utrzymać na obecnym poziomie, przy podniesieniu się liczby bezrobotnych o ok. 100 tys. osób. Wzrost zatrudnienia w wyniku wzrostu aktywności zawodowej jest zjawiskiem powszechnym w krajach podnoszących wiek emerytalny lub ograniczających możliwości dezaktywizacji przed osiągnięciem tego wieku (por. IBS/CRZL, 2010, 2011), wynikającym głównie z faktu, że w następstwie takich zmian wydłuża się okres aktywności zawodowej i obniżają się ryzyka opuszczenia rynku pracy przez osoby w wieku powyżej 50 lat. Oczywiście wyższa liczba aktywnych zawodowo częściowo wiąże się ze wzrostem liczby bezrobotnych, jednak w znacznie mniejszej skali niż wzrost zatrudnienia. Przy tym, dotychczas w Polsce wśród osób po 55+ roku życia niskiej aktywności zawodowej towarzyszyło to, że wyraźną większość wśród niepracujących stanowiły osoby bierne, a bezrobocie występowało w relatywnie niskim stopniu (w roku 2010, stopa bezrobocia wśród mężczyzn w wieku 55-59 oraz 60-64 wynosiła odpowiednio 8,4 i 8,1 proc., wobec średniej 9,7 proc. dla mężczyzn w wieku 15-64 lat; wśród kobiet w wieku 55-59 lat różnica ta była jeszcze większa 8,3 proc. wobec 10,8% w grupie w wieku 15-64 lat). Model wskazuje, że wraz z podnoszeniem wieku emerytalnego stopa bezrobocia osób po 55 roku życia będzie stopniowo zbiegać do przeciętnej stopy bezrobocia wg płci (podobnie jak ich wskaźniki zatrudnienia, które jednak pozostaną niższe od średniej), co prowadzi do nieznacznego wzrostu bezrobocia, ale w kategoriach stopy bezrobocia zmian praktycznie nie ma rośnie bowiem także liczba aktywnych i pracującychg. Zgodnie z uzyskanymi oszacowaniami, w wyniku podniesienia wieku emerytalnego należy w średnim okresie (czyli ok. 8 lat) oczekiwać wzrostu współczynnika aktywności zawodowej osób w wieku 15 i więcej lat o ok. 1,5 pkt. proc., wskaźnika zatrudnienia o ok. 1,3 pkt. proc, a stopy bezrobocia o ok. 0,1 pkt. proc., natomiast w horyzoncie roku 2030 wzrostu współczynnika aktywności zawodowej populacji w wieku 15+ o ok. 2,2 pkt. proc., wskaźnika zatrudnienia o ok. 2,0 pkt. proc, a stopy bezrobocia o ok. 0,1 pkt. proc. 2 Obecnie różnice między liczbą osób aktywnych zawodowo, pracujących, bezrobotnych w obu tych grupach wieku są niewielkie. Jednak w sytuacji, gdy wiek emerytalny podnoszony będzie powyżej 65 lat, to mówienie o osobach w wieku 15-64 lat jako o osobach "w wieku produkcyjnym" przestaje mieć sens. Dlatego w opracowaniu uwagę skupiono na grupie wieku 15 lat i więcej (w skrócie, 15+). Instytut Badań Strukturalnych Strona 2
Tabela 1. aktywnych zawodowo, pracujących i bezrobotnych (w tys. osób) w wieku 15+ oraz odpowiednie wskaźniki (w proc.) w Polsce w latach 2013-2030 pod warunkiem braku zmian w wieku emerytalnym. Aktywność Współczynnik Wskaźnik Stopa Zatrudnienie Bezrobocie zawodowa aktywności zatrudnienia bezrobocia 2013 18 142 55,9 16 393 50,5 1 749 9,6 2014 18 173 56,0 16 455 50,7 1 717 9,4 2015 18 188 56,0 16 505 50,8 1 683 9,3 2016 18 190 56,1 16 542 51,0 1 648 9,1 2017 18 173 56,1 16 560 51,1 1 613 8,9 2018 18 143 56,0 16 565 51,2 1 578 8,7 2019 18 109 56,0 16 566 51,2 1 543 8,5 2020 18 069 55,9 16 559 51,3 1 510 8,4 2021 17 983 55,7 16 484 51,1 1 499 8,3 2022 17 893 55,4 16 403 50,8 1 490 8,3 2023 17 806 55,2 16 323 50,6 1 483 8,3 2024 17 726 54,9 16 247 50,3 1 479 8,3 2025 17 653 54,6 16 176 50,1 1 477 8,4 2026 17 590 54,4 16 111 49,8 1 479 8,4 2027 17 532 54,2 16 048 49,6 1 484 8,5 2028 17 482 54,1 15 990 49,5 1 491 8,5 2029 17 432 53,9 15 932 49,3 1 500 8,6 2030 17 380 53,8 15 873 49,1 1 508 8,7 Tabela 2. aktywnych zawodowo, pracujących i bezrobotnych (w tys. osób) w wieku 15+ oraz odpowiednie wskaźniki (w proc.) w Polsce w latach 2013-2030 pod warunkiem podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z propozycją rządową. Aktywność Współczynnik Wskaźnik Stopa Zatrudnienie Bezrobocie zawodowa aktywności zatrudnienia bezrobocia 2013 18 196 55,9 16 439 50,5 1 757 9,6 2014 18 267 56,0 16 537 50,7 1 730 9,4 2015 18 340 56,0 16 639 50,8 1 701 9,3 2016 18 403 56,1 16 730 51,0 1 672 9,1 2017 18 449 56,1 16 806 51,1 1 643 8,9 2018 18 485 56,0 16 871 51,2 1 614 8,7 2019 18 517 56,0 16 931 51,2 1 586 8,5 2020 18 542 55,9 16 982 51,3 1 560 8,4 2021 18 548 55,7 16 992 51,1 1 555 8,3 2022 18 503 55,4 16 955 50,8 1 548 8,3 2023 18 434 55,2 16 892 50,6 1 541 8,3 2024 18 361 54,9 16 824 50,3 1 537 8,3 2025 18 294 54,6 16 758 50,1 1 536 8,4 2026 18 236 54,4 16 699 49,8 1 537 8,4 2027 18 186 54,2 16 644 49,6 1 542 8,5 2028 18 145 54,1 16 595 49,5 1 550 8,5 2029 18 109 53,9 16 550 49,3 1 559 8,6 2030 18 077 53,8 16 509 49,1 1 568 8,7 Instytut Badań Strukturalnych Strona 3
Tabela 3. Wpływ podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z propozycją rządową na aktywność zawodową, zatrudnienie i bezrobocie (w tys. osób) w wieku 15+ oraz odpowiednie wskaźniki (w pkt. proc.) w Polsce w latach 2013-2030. Aktywność Współczynnik Wskaźnik Stopa Zatrudnienie Bezrobocie zawodowa aktywności zatrudnienia bezrobocia 2013 54 0,17 46 0,14 8 0,01 2014 94 0,29 82 0,25 12 0,02 2015 152 0,47 134 0,41 18 0,02 2016 212 0,65 189 0,58 24 0,02 2017 276 0,85 246 0,76 30 0,03 2018 342 1,06 305 0,94 37 0,04 2019 408 1,26 365 1,13 44 0,05 2020 473 1,46 422 1,31 51 0,06 2021 565 1,75 508 1,57 57 0,05 2022 610 1,89 552 1,71 58 0,04 2023 628 1,95 570 1,76 59 0,03 2024 636 1,97 577 1,79 59 0,03 2025 641 1,98 583 1,80 58 0,03 2026 647 2,00 589 1,82 58 0,02 2027 654 2,02 596 1,84 58 0,02 2028 663 2,05 605 1,87 59 0,01 2029 677 2,09 618 1,91 59 0,01 2030 697 2,16 636 1,97 61 0,00 W stanowisku PKPP Lewiatan wobec rządowej propozycji podniesienia wieku emerytalnego zaproponowano, aby najpierw stopniowo podnieść wiek emerytalny kobiet do 65 lat i dopiero wtedy podnosić razem wiek emerytalny kobiet i mężczyzn. Zgodnie z tą propozycją, wyrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn na poziomie 65 lat nastąpiłoby w ciągu 10 lat, wiek podnoszony byłby stopniowo co 2 miesiące o miesiąc. Następnie zaś podnoszenie wieku emerytalnego, zarówno kobiet jak i mężczyzn, następowałoby w tempie, które zaproponował rząd, czyli co 4 miesiące o miesiąc. Pozwoliłoby to podnieść wiek uprawniający do przejścia na ę dla kobiet i mężczyzn do 67 lat w ciągu 18 lat. Tabela 4 prezentuje symulację rynku pracy pod warunkiem takiego scenariusza zmian w wieku emerytalnym, a Tabela 5 jego wpływ względem scenariusza braku zmian. Kierunek zmian na rynku pracy jest analogiczny jak w propozycji rządowej, jednak różni się ich rozkład w czasie. W latach 2015-2025 propozycja PKPP Lewiatan przynosi nieco mniejsze korzyści w kategoriach wzrostu liczby aktywnych zawodowo i pracujących niż propozycja rządowa, bowiem szybsze podnoszenie wieku emerytalnego kobiet do 65 lat nie rekompensuje braku zmian wieku emerytalnego mężczyzn, mającego przeważające znaczenie dla efektów propozycji rządowej w perspektywie do 2020 roku. Natomiast po 2025 roku propozycja PKPP Lewiatan przynosi większe efekty dla rynku pracy, głównie dlatego, że wiek emerytalny kobiet jest wtedy istotnie wyższy niż w propozycji rządowej, a wiek emerytalny mężczyzn przekracza już 66 lat. Instytut Badań Strukturalnych Strona 4
Tabela 4. aktywnych zawodowo, pracujących i bezrobotnych (w tys. osób) w wieku 15+ oraz odpowiednie wskaźniki (w proc.) w Polsce w latach 2013-2030 pod warunkiem podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z alternatywną propozycją PKPP Lewiatan. Aktywność Współczynnik Wskaźnik Stopa Zatrudnienie Bezrobocie zawodowa aktywności zatrudnienia bezrobocia 2013 18 203 56,0 16 447 50,6 1 756 9,6 2014 18 277 56,3 16 548 50,9 1 729 9,5 2015 18 338 56,5 16 639 51,2 1 699 9,3 2016 18 385 56,7 16 715 51,5 1 669 9,1 2017 18 410 56,8 16 771 51,7 1 639 8,9 2018 18 420 56,9 16 812 51,9 1 608 8,7 2019 18 422 57,0 16 845 52,1 1 577 8,6 2020 18 416 57,0 16 868 52,2 1 548 8,4 2021 18 360 56,9 16 821 52,1 1 539 8,4 2022 18 298 56,7 16 766 52,0 1 532 8,4 2023 18 237 56,5 16 711 51,8 1 527 8,4 2024 18 266 56,6 16 736 51,8 1 530 8,4 2025 18 256 56,5 16 723 51,8 1 533 8,4 2026 18 268 56,5 16 729 51,8 1 539 8,4 2027 18 284 56,6 16 736 51,8 1 548 8,5 2028 18 309 56,6 16 749 51,8 1 561 8,5 2029 18 339 56,7 16 765 51,9 1 575 8,6 2030 18 374 56,9 16 785 51,9 1 589 8,6 Tabela 5. Wpływ podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z alternatywną propozycją PKPP Lewiatan na aktywność zawodową, zatrudnienie i bezrobocie (w tys. osób) w wieku 15+ oraz odpowiednie wskaźniki (w pkt. proc.) w Polsce w latach 2013-2030. Aktywność Współczynnik Wskaźnik Stopa Zatrudnienie Bezrobocie zawodowa aktywności zatrudnienia bezrobocia 2013 61 0,19 54 0,17 7 0,01 2014 104 0,32 93 0,28 12 0,01 2015 150 0,46 134 0,41 16 0,01 2016 194 0,60 173 0,53 21 0,02 2017 237 0,73 211 0,65 25 0,02 2018 277 0,86 247 0,76 30 0,03 2019 314 0,97 279 0,86 35 0,04 2020 347 1,07 308 0,95 39 0,05 2021 377 1,17 337 1,04 41 0,05 2022 405 1,25 363 1,12 42 0,05 2023 432 1,34 388 1,20 44 0,04 2024 541 1,67 489 1,52 51 0,03 2025 603 1,87 548 1,70 55 0,03 2026 678 2,10 619 1,91 60 0,01 2027 752 2,33 688 2,13 64 0,00 2028 828 2,56 759 2,35 69-0,01 2029 907 2,81 832 2,57 75-0,02 2030 993 3,07 912 2,82 81-0,03 Instytut Badań Strukturalnych Strona 5
Wykres 1 zestawia ze sobą skutki obu wariantów podnoszenia wieku emerytalnego dla wskaźnika zatrudnienia, unaoczniając omówione wcześniej różnice (dla liczby pracujących kształtują się one analogiczne). Wzrost podaży pracy i zatrudnienia pociąga za sobą podniesienie wzrostu gospodarczego w okresie realizacji reformy. Uzyskane oszacowania wskazują, że już w horyzoncie 2020 roku wpływ reformy na poziom PKB przekracza 0,5 proc., a w roku 2030 spodziewamy się PKB o 1,7 proc. wyższego niż w przypadku braku reform w wariancie rządowym, oraz o 2,0 proc. wyższego PKB w wariancie PKPP Lewiatan. Po roku 2040, gdy wiek emerytalny kobiet osiąga 67 lat w obu wariantach, PKB Polski byłoby, zgodnie z wynikami modelu, większe o 2,4 proc. w porównaniu do sytuacji utrzymania obecnych rozwiązań. Wykres 1. Zmiana wskaźnika zatrudnienia osób w wieku 15+ w Polsce w latach 2012-2030 w wyniku podniesienia wieku emerytalnego zgodnie ze projektem rządowym i propozycją PKPP Lewiatan (w pkt. proc. względem braku zmian). 54% 53% Wskaźnik zatrudnienia Wykres 2. Zmiana poziomu PKB w Polsce w latach 2015-2030 w wyniku podniesienia wieku emerytalnego zgodnie ze projektem rządowym i propozycją PKPP Lewiatan (w proc. względem braku zmian). 2.00% Zmiana poziomu PKB w wyniku podniesienia wieku emerytalnego 52% 51% 50% 49% 48% 1.50% 1.00% 47% 46% 45% 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 0.50% Źródło: Obliczenia własne. Podniesienie wieku emerytalnego Podniesienie wieku emerytalnego - PKPP Lewiatan Bez podniesienia wieku emerytalnego 0.00% 2015 2020 2025 2030 Projekt rządowy Propozycja PKPP Lewiatan Źródło: Obliczenia własne. Ocena wpływu podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z projektem rządowym i propozycją PKPP Lewiatan na system emerytalny oraz finanse publiczne Tabela 6 prezentuje prognozę liczby przyznawanych i pobieranych w latach 2013-2030, a także przychodów ze składek, wydatków i salda systemu emerytalnego oraz przychodów podatkowych budżetu państwa w sytuacji braku zmian instytucjonalnych. Tabela 7 te same wielkości pod warunkiem podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z propozycją rządową, natomiast Tabela 8 różnicę między nimi, czyli wpływ podniesienia wieku emerytalnego na system emerytalny i finanse publiczne. W horyzoncie dekady spodziewać się należy o ok. 1 mln mniejszej liczby osób pobierających y (i w większości aktywnych zawodowo, por. Tabela 3), oraz poprawy salda finansowego systemu emerytalnego o niemal 20 mld zł (w cenach stałych) w latach 2021-2022 i kilkanaście mld później. Efekt ten wynika głównie z niższych wydatków na y, przychody ze składek są wyższe niż w scenariuszu braku zmian, ale ilościowe znaczenie tego czynnika jest dużo mniejsze niż niższych wydatków. Ze względu na zasadę zdefiniowanej składki, po 2022 roku efekt ten maleje, ponieważ wraz z podwyższaniem wieku wypłacane są coraz wyższe świadczenia. Pozostaje jednak dodatni, a z czasem dla poprawy salda FUS coraz większe znaczenie mają wyższe wpływy ze składek. Dodatkowe korzyści netto dla finansów publicznych, które rosną z czasem, wynikają z wyższych przychodów z podatków CIT, PIT oraz pośrednich, wynikających z wyższego zatrudnienia, konsumpcji i PKB w następstwie podwyższenia wieku emerytalnego efekt ten sięga 3 mld w roku 2020 i prawie 15 mld w roku 2030. Instytut Badań Strukturalnych Strona 6
Tabela 6. przyznawanych i wypłacanych (w tys. osób), przychody ze składek, wydatki i saldo systemu emerytalnego oraz przychody podatkowe budżetu państwa (mld zł, ceny stałe) w latach 2013-2030 pod warunkiem braku zmian w wieku emerytalnym. przyznanych wypłacanych ze składek Wydatki Saldo z podatków od produkcji i importu z PIT i CIT 2013 210 5 065 74 119-45 238 119 2014 206 5 103 75 121-46 247 123 2015 383 5 316 76 127-51 256 128 2016 452 5 593 78 134-56 266 133 2017 455 5 867 80 142-62 276 138 2018 455 6 135 82 149-67 285 143 2019 448 6 390 84 155-71 295 147 2020 443 6 633 87 161-74 304 152 2021 433 6 858 89 167-78 313 156 2022 420 7 065 92 172-81 322 161 2023 414 7 258 94 178-83 331 166 2024 404 7 434 97 183-85 340 170 2025 391 7 591 100 187-87 350 175 2026 378 7 727 103 191-88 359 179 2027 350 7 829 106 193-88 368 184 2028 333 7 907 109 196-87 377 188 2029 350 7 995 112 197-86 387 193 2030 370 8 095 115 199-85 397 198 Tabela 7. przyznawanych i pobieranych (w tys. osób), przychody ze składek, wydatki i saldo systemu emerytalnego oraz przychody podatkowe budżetu państwa (mld zł, ceny stałe) w latach 2013-2030 pod warunkiem podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z propozycją rządową. przyznanych wypłacanych ze składek Wydatki Saldo z podatków od produkcji i importu z PIT i CIT 2013 187 5 042 75 119-44 238 119 2014 172 5 047 76 120-44 247 123 2015 212 5 090 77 122-45 257 128 2016 428 5 346 80 129-50 266 133 2017 172 5 340 81 131-50 276 138 2018 340 5 500 84 136-52 287 143 2019 401 5 716 87 142-56 296 148 2020 426 5 951 90 149-59 306 153 2021 196 5 950 92 151-58 316 158 2022 378 6 126 95 157-61 326 163 2023 404 6 322 98 163-65 335 168 2024 404 6 510 101 169-68 345 172 2025 276 6 563 104 173-69 355 177 2026 348 6 682 107 177-71 365 182 2027 363 6 808 110 182-72 375 187 2028 361 6 925 113 186-73 385 192 2029 240 6 913 117 188-71 396 198 2030 311 6 965 120 191-71 406 203 Instytut Badań Strukturalnych Strona 7
Tabela 8. Wpływ podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z projektem rządowym na liczbę przyznawanych i pobieranych (w tys. osób), przychody ze składek, wydatki i saldo systemu emerytalnego oraz przychody podatkowe budżetu państwa (mld zł, ceny stałe) w latach 2013-2030. przyznanych wypłacanych ze składek Wydatki Saldo z podatków od produkcji i importu z PIT i CIT 2013-22,8-22,8 0,4-0,4 0,9 0,1 0,0 2014-33,7-56,4 0,6-0,9 1,5 0,2 0,1 2015-170,6-226,6 0,9-4,8 5,7 0,3 0,1 2016-23,4-246,9 1,2-4,9 6,2 0,6 0,3 2017-283,7-527,2 1,6-10,7 12,2 0,9 0,4 2018-115,4-635,2 2,0-12,5 14,5 1,2 0,6 2019-47,2-673,5 2,4-12,8 15,2 1,6 0,8 2020-17,4-681,6 2,8-12,3 15,1 2,1 1,0 2021-236,7-908,8 3,1-16,4 19,5 2,7 1,4 2022-42,5-938,6 3,3-15,9 19,2 3,3 1,7 2023-10,0-935,9 3,5-14,8 18,3 4,0 2,0 2024-0,2-923,7 3,7-13,5 17,2 4,7 2,4 2025-115,7-1 027,4 3,9-14,1 18,1 5,4 2,7 2026-30,4-1 045,7 4,1-13,2 17,4 6,2 3,1 2027 13,1-1 021,0 4,4-11,4 15,7 7,0 3,5 2028 28,0-981,9 4,7-9,2 13,9 7,8 3,9 2029-110,4-1 081,8 5,1-9,2 14,3 8,7 4,3 2030-59,3-1 130,4 5,6-8,2 13,8 9,6 4,8 Tabela 9 prezentuje symulację przepływów w systemie emerytalnym i przychodów podatkowych pod warunkiem zmian w wieku emerytalnym zgodnie z propozycją PKPP Lewiatan, a Tabela 10 wpływ takiej reformy na system emerytalny oraz finanse publiczne, względem scenariusza braku zmian wieku emerytalnego. Generalnie efekty są analogiczne jak w przypadku projektu rządowego, choć różnią się skalą i rozłożeniem w czasie. Ponieważ projekt PKPP Lewiatan zakłada szybsze podniesienie wieku emerytalnego kobiet do 65 lat, ale późniejszy początek podnoszenia wieku emerytalnego mężczyzn, to w okresie 2013-2025 wiąże się z przeciętnie o 28,8 tys. niższą liczbą wypłacanych rocznie i nieznacznie niższymi napływami do systemu emerytalnego. Różnice te stają się jednak większe w latach 2025-2030 (analogicznie jak w przypadku efektów dla rynku pracy) i oznaczają przeciętnie o 64 tys. mniej nowoprzyznanych rocznie, co w 2030 roku implikuje o 300 tys. niższą liczbę emerytów (i odpowiednio wyższą liczbę osób aktywnych, por. Tabela 5). Co istotne, do roku 2023 projekt rządowy wiąże się z wyższymi przychodami ze składek, o przeciętnie 0,4 mld rocznie, ale w latach 2024-2030 relacja ta ulega odwróceniu. Podobnie jest z wydatkami na y, dlatego saldo powszechnego systemu emerytalnego do roku 2025 bardziej poprawia się w scenariuszu zmian zgodnych z propozycją rządową, natomiast w kolejnych latach w scenariuszu proponowanym przez PKPP Lewiatan, a w latach 2028-2030 różnice wynoszą przeciętnie 7 mld zł rocznie. Natomiast przychody finansów publicznych z tytułu podatków PIT, CIT, od produkcji i importu są jednoznacznie wyższe w przypadku propozycji PKPP Lewiatan, co wynika z tego, że przeciętnie rzecz biorąc na przestrzeni analizowanego okresu nieco bardziej podnosi ona PKB. Instytut Badań Strukturalnych Strona 8
Tabela 9. przyznawanych i wypłacanych (w tys. osób), przychody ze składek, wydatki i saldo systemu emerytalnego oraz przychody podatkowe budżetu państwa (mld zł, ceny stałe) w latach 2013-2030 zgodnie z propozycją PKPP Lewiatan. przyznanych wypłacanych ze składek Wydatki Saldo z podatków od produkcji i importu z PIT i CIT 2013 143 4 997 75 118-43 238 119 2014 195 5 026 76 120-44 247 123 2015 217 5 074 77 123-46 257 128 2016 283 5 183 79 127-47 267 133 2017 335 5 339 81 132-51 277 138 2018 333 5 488 83 137-54 288 144 2019 438 5 736 86 145-59 297 149 2020 285 5 824 89 148-59 307 154 2021 386 6 008 92 154-63 317 158 2022 345 6 144 95 160-65 327 163 2023 357 6 285 98 165-67 337 168 2024 406 6 470 101 171-70 348 174 2025 314 6 555 104 175-71 358 179 2026 244 6 564 108 177-69 368 184 2027 328 6 651 111 181-70 379 189 2028 200 6 603 115 182-67 390 195 2029 221 6 571 119 183-64 401 200 2030 309 6 622 123 186-63 412 206 Tabela 10. Wpływ podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z propozycją PKPP Lewiatan na liczbę przyznawanych i pobieranych (w tys. osób), przychody ze składek, wydatki i saldo systemu emerytalnego oraz przychody podatkowe budżetu państwa (mld zł, ceny stałe) w latach 2013-2030. przyznanych wypłacanych ze składek Wydatki Saldo z podatków od produkcji i importu z PIT i CIT 2013-67,3-67,3 0,2-1,3 1,5 0,2 0,1 2014-10,2-77,1 0,4-1,2 1,6 0,5 0,2 2015-165,8-242,5 0,6-4,4 5,0 0,7 0,4 2016-168,7-409,7 0,9-7,7 8,6 1,2 0,6 2017-120,6-527,9 1,1-9,5 10,6 1,6 0,8 2018-122,3-647,1 1,4-11,2 12,6 2,2 1,1 2019-10,5-653,9 1,7-10,5 12,3 2,7 1,4 2020-158,3-808,4 2,1-12,7 14,8 3,4 1,7 2021-46,8-850,6 2,4-12,6 15,0 4,2 2,1 2022-75,5-921,2 2,8-12,9 15,8 5,0 2,5 2023-56,5-972,5 3,2-12,9 16,1 5,8 2,9 2024 2,5-964,4 3,9-11,6 15,5 7,2 3,6 2025-77,2-1 036,1 4,4-11,9 16,3 8,4 4,2 2026-133,7-1 164,0 4,9-13,7 18,6 9,6 4,8 2027-22,3-1 178,6 5,5-12,7 18,2 10,9 5,5 2028-132,7-1 303,5 6,2-14,0 20,1 12,3 6,2 2029-129,7-1 423,4 7,0-14,7 21,7 13,8 6,9 2030-61,4-1 473,5 7,9-13,7 21,6 15,4 7,7 Instytut Badań Strukturalnych Strona 9
Ponadto, rządowemu projektowi podnoszenia wieku emerytalnego towarzyszy możliwość podjęcia tzw. y częściowej w wysokości 50% hipotetycznej y, w wieku 62 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, pod warunkiem posiadania łącznego stażu składkowego i nieskładkowego w wysokości minimum 35 lat dla kobiet i 40 dla mężczyzn oraz zgromadzenia kapitały emerytalnego w wysokości gwarantującej co najmniej ę minimalną w momencie wystąpienia o ę częściową. Alternatywnie, w projekcie stworzonym w ramach pakietu flexicurity zaproponowaliśmy inne działanie osłonowe, w postaci prawa do podjęcia pełnej y w wieku 65 lat pod warunkiem stażu pracy w wysokości co najmniej 40 lat. W Tabeli 11 prezentujemy liczbę uprawnionych do odpowiednio y częściowej oraz y w wieku 65 lat (zarówno w wariancie zmian wieku emerytalnego proponowanego przez rząd). Uzyskane wyniki wskazują, że do y częściowej uprawnionych będzie ponad 100 tys. mężczyzn w horyzoncie 5 lat, a wraz z podnoszeniem wieku emerytalnego kobiet, od 2021 roku również panie będą mogły nabywać prawa do tego świadczenia, tak że 2035 roku ponad 0,5 mln osób rocznie będzie miało prawo do y częściowej. W przypadku wprowadzenia alternatywnie prawa do podjęcia pełnej y w wieku 65 lat pod warunkiem stażu pracy w wysokości co najmniej 40 lat, liczba osób uprawnionych do podjęcia świadczenia przed osiągnięciem wieku ustawowego byłaby ok. o połowę mniejsza. Ponadto, o ile dla mężczyzn a 65/40 byłaby oczywiście dwukrotnie wyższa niż a częściowa, to w przypadku kobiet różnice sięgałaby dwuipółkrotności. Ponadto, podjęcie y częściowej i zaprzestanie pracy w przypadku mężczyzn prowadziłoby do obniżenia y po osiągnięciu wieku ustawowego o ok. 10 proc. w porównaniu do sytuacji pozostawania na rynku pracy, natomiast w przypadku kobiet spadek y wynosiłby 22-25 proc. dla tych roczników, które mogłyby ją pobierać przez pięć lat. Instytut Badań Strukturalnych Strona 10
Tabela 11. Oczekiwana przeciętna wysokość y częściowej zgodnie z projektem rządowym (w cenach bieżących) dla osób urodzonych w latach 1950-1982 wg płci. Mężczyźni Kobiety Rok przejścia na ę Emerytur a bez częściowej Emerytur a częściowa Emerytura po podjęciu częściowej i zaprzestani u pracy Rok przejścia na ę Emerytur a bez częściowej Emerytur a częściowa Emerytura po podjęciu częściowej i zaprzestani u pracy 1950 2016 2 272 1 120 2 176 2016 1 234 - - 1951 2017 2 538 1 191 2 381 2017 1 298 - - 1952 2019 2 668 1 252 2 452 2019 1 348 - - 1953 2020 2 795 1 301 2 523 2020 1 412 - - 1954 2021 3 071 1 352 2 739 2021 1 508 787 1 481 1955 2022 3 172 1 399 2 826 2022 1 622 833 1 575 1956 2023 3 276 1 446 2 916 2023 1 731 859 1 680 1957 2024 3 337 1 472 2 967 2024 1 784 881 1 722 1958 2025 3 453 1 523 3 069 2025 1 851 909 1 775 1959 2026 3 512 1 549 3 120 2026 1 962 930 1 874 1960 2027 3 625 1 598 3 219 2027 2 065 977 1 951 1961 2028 3 719 1 640 3 303 2028 2 128 1 006 1 993 1962 2029 3 804 1 677 3 375 2029 2 258 1 039 2 087 1963 2030 3 898 1 719 3 460 2030 2 333 1 074 2 129 1964 2031 3 826 1 756 3 401 2031 2 374 1 105 2 142 1965 2032 3 877 1 719 3 455 2032 2 549 1 123 2 263 1966 2033 3 946 1 751 3 517 2033 2 637 1 150 2 307 1967 2034 4 023 1 787 3 584 2034 2 644 1 170 2 289 1968 2035 4 146 1 842 3 689 2035 2 781 1 160 2 372 1969 2036 4 281 1 903 3 808 2036 2 870 1 187 2 413 1970 2037 4 328 1 925 3 847 2037 2 943 1 205 2 441 1971 2038 4 345 1 935 3 866 2038 3 157 1 240 2 573 1972 2039 4 443 1 979 3 953 2039 3 225 1 250 2 576 1973 2040 4 614 2 057 4 106 2040 3 338 1 281 2 627 1974 2041 4 850 2 165 4 318 2041 3 597 1 334 2 798 1975 2042 5 071 2 265 4 512 2042 3 708 1 370 2 868 1976 2043 5 044 2 255 4 494 2043 3 729 1 380 2 885 1977 2044 5 246 2 346 4 672 2044 3 831 1 417 2 952 1978 2045 5 454 2 441 4 855 2045 3 966 1 461 3 032 1979 2046 5 721 2 560 5 089 2046 4 111 1 511 3 127 1980 2047 5 890 2 636 5 232 2047 4 174 1 532 3 157 1981 2048 5 778 2 588 5 131 2048 4 239 1 554 3 197 1982 2049 5 847 2 620 5 199 2049 4 310 1 577 3 240 Instytut Badań Strukturalnych Strona 11