Poradnik dla nauczyciela

Artur Kowalski Moduł Badanie konstrukcji mechanicznych 311410.M2 Jednostka modułowa Wykorzystanie dokumentacji technicznej 311410.M2.J2 Poradnik dla nauczyciela 1

Konsultacja: mgr Radosław Niemczewski 2

3

1. WPROWADZENIE 5 2. WYMAGANIA WSTĘPNE 11 3. CELE KSZTAŁCENIA 12 4. Podstawowe zasady rysunku technicznego 13 4.1 Przykładowe scenariusze 13 4.2 Pytania sprawdzające 20 4.3 Ćwiczenia 20 4.4 Sprawdzian postępów 30 5. Zasady rzutowania prostokątnego i aksonometrycznego, przekroje 31 5.1 Pytania sprawdzające 5.2 Ćwiczenia 5.3 Sprawdzian postępów 31 31 37 6. Wymiarowanie przedmiotów na rysunkach 37 6.1 Pytania sprawdzające 6.2 Ćwiczenia 37 37 6.3 Sprawdzian postępów 43 7. Uproszczenia rysunkowe 43 7.1 Pytania sprawdzające 43 7.2 Ćwiczenia 44 7.3 Sprawdzian postępów 45 8. Zasady oznaczania wymiarów tolerowanych, pasowań oraz stanu powierzchni na rysunkach maszynowych 8.1 Pytania sprawdzające 8.2 Ćwiczenia 8.3 Sprawdzian postępów 45 45 45 48 9. Dokumentacja konstrukcyjna i technologiczna 48 9.1 Pytania sprawdzające 48 9.2 Ćwiczenia 48 9.3 Sprawdzian postępów 51 10. Wprowadzenie do komputerowego wspomagania projektowania CAD 52 10.1 Pytania sprawdzające 52 10.2 Ćwiczenia 52 10.3 Sprawdzian postępów 54 11. Rozpoczęcie pracy z programem Solid Edge ST 2013 55 11.1 Przykładowe scenariusze 11.2 Pytania sprawdzające 11.3 Ćwiczenia 11.4 Sprawdzian postępów 55 60 61 65 12. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA- SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ 66 13. LITERATURA 82

1. WPROWADZENIE Przekazuje Państwu Poradnik dla nauczyciela który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych dla jednostki modułowej Wykorzystanie dokumentacji technicznej 311410.M2.J2 zawartej w modułowym programie nauczania dla zawodu technik mechatronik. W poradniku zamieszczono: wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane, aby bez problemów mógł korzystać z poradnika dla ucznia, cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z Poradnikiem dla ucznia, przykładowe metody i formy zajęć, ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami, nauczania-uczenia się oraz środkami dydaktycznymi, z których nauczyciel może skorzystać w całości lub wybrać jego zdaniem najlepsze, ewaluację osiągnięć ucznia, przykład narzędzi pomiaru dydaktycznego, wykaz literatury. Zamieszczony materiał nauczania zawiera najważniejsze informacje dotyczące wymienionych zagadnień i wskazuje tematykę, z jaką powinien zostać zapoznany uczeń. Obejmuje on jedynie wybrane efekty nauczania dla danej jednostki modułowej. Poziom trudności wykonywanych ćwiczeń powinien być dostosowany do możliwości i wcześniej ukształtowanych umiejętności uczniów. Wykonanie zaproponowanych przykładowych ćwiczeń pomoże ukształtować niezbędne umiejętności, wymagane programem kształcenia. Wiadomości należy poszerzyć o wskazaną literaturę. Poradnik został opracowany m.in. w oparciu o pakiety edukacyjne opracowane w ramach projektu 5

współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, opublikowane na stronie internetowej Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej. Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania samokształcenia kierowanego, tekstu przewodniego oraz z Internetu gdzie można znaleźć wiele ciekawych filmów obrazujących poznaną teorię i zjawiska które zostały podparte tylko schematami lub zdjęciami oraz ćwiczeniami np. do programu Solid Edge ST). Dlatego należy pozwolić uczniom wyszukiwać w sieci i wykorzystać znalezione materiały - odpowiadając na część zagadnień, pamiętając o zastosowaniu praw autorskich (podanie źródła ).Weryfikowanie wyszukanych informacji, sprawdzanie wspólnie z nauczycielem ( szczególnie aktualnych norm dotyczących rysunku technicznego ) będzie w niedługim czasie najwyżej cenioną umiejętność korzystania ze źródeł informacji są i będą dla człowieka niezbędna w ciągu całego życia, i to tym bardziej, im bardziej skomplikowane prace wykonuje oraz im częściej musi uzupełniać swoją wiedzę. Ćwiczenie tej umiejętności w szkole jest niekiedy ważniejsze niż opanowanie dzięki niej danego fragmentu wiedzy. Na umiejętność korzystania ze źródeł składają się: wyszukiwanie źródeł, wyszukiwanie informacji, sprawdzenie informacji, łączenie informacji. Wyszukiwanie informacji to umiejętność niekiedy merytoryczna, niekiedy techniczna. Żeby zdobyć informacje w niektórych dziedzinach, dotrzeć do ich źródła, trzeba opanować rozmaite techniki np. obsługiwanie programu CAD lub komputera, posługiwanie się katalogami, samouczkami, instrukcjami. 6

Przygotowanie ucznia do wyszukiwania potrzebnych mu informacji wymaga dokładnej analizy zadania, ustalenia, z jakich zakresów będą potrzebne informacje i sprecyzowanie, czego mogą dotyczyć i jakim celom mogą posłużyć. Uczniowi może być potrzebny przykład (wzór) czynności wyszukiwania potrzebnych informacji, zwłaszcza jeśli korzysta ze źródeł zbyt trudnych dla niego w toku samodzielnej pracy, więc nie pod bezpośrednim kierunkiem nauczyciela korygującego jego działania. Dane powinny być kompletne, a jeśli takie nie są, to warto wiedzieć, czy te, których brakuje, nie zmieniłyby wyniku końcowego. Bardzo ważnym elementem jest synteza informacji. Polega ona na łączeniu tego co uzyskał uczeń i wyciąganiu wniosków. W fazie tej niezbędne jest korzystanie z wcześniej zgromadzonej wiedzy. Dzięki temu odnajdujemy sens w zgromadzaniu danych. Połączenia danych, porządkowanie informacji dostarcza odpowiedzi na pytania i wyjaśnia opracowywane zagadnienia. Praca ucznia z różnymi źródłami informacji służy również celom wychowawczym wyrabiając u niego samodzielność intelektualną. Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. Zaleca się, aby uczniowie kształtując umiejętności przewidziane w danej jednostce modułowej korzystali z przeznaczonej dla nich pomocy dydaktycznej tj. Poradnika dla ucznia, instrukcji programu, samouczka oraz najnowszych materiałów udostępnionych przez producentów programów-oprogramowania. W Poradniku dla ucznia materiał nauczania jest podzielony na rozdziały które są efektami kształcenia z podstawy programowej. Przy realizacji określonego rozdziału tok postępowania powinien być następujący: materiał teoretyczny (wprowadzenie teoretyczne w Poradniku dla ucznia) w miarę możliwości uczniowie powinni opanowywać samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać czytanie 7

tekstu technicznego ze zrozumieniem, po przeczytaniu wprowadzenia teoretycznego. Pytania sprawdzające (w Poradniku dla ucznia) mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny. W zależności od tematu można zalecić uczniom samodzielne przerobienie pytań lub wspólnie z całą grupą uczniów na przykład w formie dyskusji, opracowanie odpowiedzi na pytania. Ta druga forma jest korzystniejsza, ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać nawet najbardziej opornych uczniów oraz w trakcie dyskusji wyjaśnić wszelkie wątpliwości, dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału mają ćwiczenia. Ćwiczenia - w trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń jest w stanie zweryfikować wiedzę teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia, mając na uwadze różne możliwości ich realizacji w danej szkole. Nauczyciel decyduje, które z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie przy określonym zapleczu techno-dydyktycznym zrealizować oraz czasie który przeznaczył na realizacje efektów kształcenia. Prowadzący może również opracować swoje propozycje tematów ćwiczeń i sposobów ich realizacji. Sprawdzian postępów - uczeń powinien samodzielnie czytając zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do danych zagadnień wrócić sprawdzając, czy nieopanowanie pewnych treści jest wynikiem niezrozumienia przez ucznia danego zagadnienia, czy też niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania. W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela, sposobu prowadzenia zajęć zależy, na ile jest on w stanie zainteresować ucznia. Uczeń nie zainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni umiejętności przewidzianych 8

w danej jednostce modułowej. Testy zamieszczone w rozdziale ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają przykładowe różnorodne możliwości sprawdzenie wiedzy lub wykorzystania tych narzędzi do wykonania np. pracy domowej. Każdemu zadaniu testu nauczyciel przypisze określoną ilość możliwych do uzyskania punktów. Ocena końcowa uzależniona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może przeprowadzić test według własnego projektu oraz zaproponować własną punktację. Należy pamiętać, żeby tak kontrolować osiągnięcia ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie swoich umiejętności. Przy pracy z programem CAD należy pamiętać jak ważną rolę odgrywa dobrze ustawiona konfiguracja programu. Dzięki konfiguracji można przystosować parametry pracy programu, tak aby praca w programie nie odbiegała standardom. Czas który będzie poświęcony na pracę z programem będzie zależał od nauczyciela. W materiałach dla ucznia zostały wymienione tylko dwa moduły więc można wykorzystać w ramach czasu lub zajęć dodatkowych np. praca domowa - pozostałe dwa. Ważnym aspektem na który powinien zwrócić uwagę nauczyciel jest zastosowanie programu CAD w celu wykorzystania go do wspomagania wizualnego podawanych treści teoretycznych lub przeprowadzanych ćwiczeń z rysunku technicznego może być i na pewno jest cenną pomocą dydaktyczną. Zalety zastosowania programu CAD: szybkie i łatwa wizualizacja kształtów omawianych modeli i urządzeń itp. obsługa standartowych funkcji tworzenia modeli, które w większości programów CAD są bardzo podobne. łatwość wprowadzania zmian, skrócenie czasu tworzenia dokumentacji, zwiększenie precyzji, zmniejszenie możliwości popełnienia błędu, możliwość kopiowania fragmentów dokumentacji, korzystanie z bibliotek elementów, 9

możliwość pracy grupowej, możliwość przesyłania dokumentacji w formie elektronicznej, symulacja projektowanych urządzeń, wizualizacja widoku zewnętrznego projektowanego urządzenia, automatyzacja powtarzających się czynności,. automatyczne tworzenie fragmentów dokumentacji (zestawienia elementów). 10

2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: korzystać z różnych źródeł informacji, korzystać z technologii informacyjnych, obsłużyć komputer na poziomie podstawowym, współpracować w grupie i indywidualnie, stosować podstawowa terminologię techniczną i posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu ogólnopojętej technologii mechanicznej, części maszyn i materiałoznawstwa, stosować jednostki miary układu SI, odczytywać podstawowe rysunki techniczne, uczestniczyć w dyskusji, prezentować efekty swojej pracy, wyciągać i uzasadniać wnioski z wykonanych ćwiczeń. przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać zagrożenia i zapobiegać im, selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje, interpretować związki wyrażone za pomocą wzorów, wykresów, schematów, diagramów, tabel, organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii. 11

3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku realizacji programu jednostki modułowej i ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć: naszkicować części maszyn w rzutach prostokątnych na podstawie rysunków aksonometrycznych, naszkicować części maszyn w uproszczeniu, odczytać dokumentację konstrukcyjną, technologiczną i warsztatową rysunki części, rysunki złożeniowe i wykonawcze, oraz, zinterpretować zawarte na nich oznaczenia, odczytać rysunki z uwzględnieniem wymiarowania, przygotować przybory kreślarskie i materiały rysunkowe do wykonywania szkiców, rozpoznać oznaczenia i symbole graficzne stosowane w rysunku technicznym oraz w dokumentacji technologicznej, rozróżnić rodzaje dokumentacji technicznej: rysunki techniczne: wykonawcze, złożeniowe, zestawieniowe, montażowe, operacyjne, skorzystać z norm dotyczących rysunku technicznego, PN, ISO. wyjaśnić rolę rysunku w przemyśle i pracy zawodowej, wykonać dokumentację techniczną z wykorzystaniem oprogramowania komputerowego, wykonać rysunki techniczne prostych części maszyn z wykorzystaniem komputerowych programów do wspomagania projektowania, wykonać szkic części maszyn odwzorowujący kształty zewnętrzne i wewnętrzne prostych części maszyn, zwymiarować i opisać rysunek zgodnie z PN, szkicowane części maszyn, posłużyć się dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń oraz przestrzegać norm dotyczących rysunku technicznego, części maszyn, materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych; stosować programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań. 12

4. Podstawowe zasady rysunku technicznego 4.1 Przykładowe scenariusze Scenariusz zajęć 1 Osoba prowadząca. Modułowy program nauczania: Technik mechatronik 311410 Moduł: Badanie konstrukcji mechanicznych 311410.M2 Jednostka modułowa: Wykorzystanie dokumentacji technicznej 311410.M2.J2 Temat: Polskie normy rysunkowe i normy ISO. Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności posługiwania się normami rysunkowymi. Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: rozpoznać normy rysunkowe, zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami ergonomii, zdefiniować pojęcie normy, wyjaśnić przykłady oznaczania Polskiej Normy i ISO. W czasie zajęć będą kształtowane następujące KPS - kompetencje personalno i społeczne : organizowania i planowania pracy, pracy w zespole, oceny pracy zespołu. Metody nauczania uczenia się: pogadanka dydaktyczna, metoda przewodniego tekstu. 13

Środki dydaktyczne: Polskie Normy oraz ISO, normy branżowe, komputer z dostępem do Internetu, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna. Formy organizacyjne pracy uczniów: indywidualna, uczniowie pracują w grupach 2 4 osobowych. Czas trwania zajęć: 1 godzina dydaktyczna. Zadanie dla ucznia : Dokonaj klasyfikacji norm rysunkowych i norm ISO. Przebieg zajęć: Faza wstępna Określenie tematu zajęć. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego. Podział grupy uczniów na zespoły. Faza właściwa : Praca metodą tekstu przewodniego. Faza I: Informacje Pytania prowadzące: 1. Co to jest norma? 2. Co to jest Polska Norma i Norma ISO? 14

3. Jakie korzyści wynikają ze stosowania Polskich Norm i Norm ISO? 4. Jakie są podstawowe działy Polskiej Normy? 5. Jaki jest sposób oznaczania norm? Faza II. Planowanie 1. Jak oznacza się normy? 2. Jakie jest przeznaczenie norm? 3. Jak klasyfikujemy normy? Faza III. Ustalenie 1. Uczniowie pracując w zespołach odczytują oznaczenia norm rysunkowych. 2. Uczniowie zastanawiają się nad przeznaczeniem i klasyfikacją norm. 3. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność odczytanych oznaczeń norm oraz tok postępowania podczas klasyfikowania norm. Faza IV. Wykonanie 1. Uczniowie odczytują oznaczenia Polskich Norm i Norm ISO. 2. Uczniowie opisują przeznaczenie wybranych norm. 3. Uczniowie dokonują klasyfikacji norm. Faza V. Sprawdzanie 1. Uczniowie przygotowują się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów wyznaczają lidera grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia. 2. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność wykonanych ćwiczeń. Nauczyciel sprawdza poprawność. 15

Faza VI. Analiza końcowa Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość. Faza końcowa Zakończenie zajęć i ocena poprawności wykonania ćwiczenia oraz aktywności uczniów. Praca domowa Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Normalizacja i unifikacja. Na podstawie zgromadzonych informacji sporządź w zeszycie notatkę. Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności. 16

Scenariusz zajęć 2 Osoba prowadząca. Modułowy program nauczania: Technik mechatronik 311410 Moduł: Badanie konstrukcji mechanicznych 311410.M2 Jednostka modułowa: Wykorzystanie dokumentacji technicznej 311410.M2.J2 Temat: Zasady rzutowania brył. Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rzutowania prostokątnego. Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: zorganizować stanowisko do wykonywania rysunków zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, scharakteryzować zasady tworzenia rzutów prostokątnych brył, wykonać rzutowanie brył w koniecznej ilości rzutów. W czasie zajęć będą kształtowane następujące KPS- kompetencje personalno i społeczne : organizowania i planowania pracy, pracy w zespole, oceny pracy zespołu. Metody nauczania uczenia się: pogadanka dydaktyczna, praca z przykładowymi rysunkami pod kierunkiem nauczyciela, ćwiczenia. 17

Środki dydaktyczne: rysunki rzutowe, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, komputer z dostępem do Internetu, modele brył, literatura zgodnie z poradnikiem dla nauczyciela. Formy organizacji pracy uczniów: praca w grupach, praca indywidualna. Czas trwania zajęć: 1 godzina dydaktyczna. Przebieg zajęć: Lp. 1. Stworzenie ładu zewnętrznego i wewnętrznego Ogniwa zajęć Czynności nauczyciela Czynności uczniów 2. Opracowanie nowego materiału 3. Kształtowanie pojęć 4. Wiązanie teorii z praktyką wita uczniów, sprawdza obecność, podaje temat zajęć, przedstawia cele zajęć. przypomina zagadnienia z ostatnich zajęć, rozpoczyna opracowanie nowego materiału. wyjaśnia jak należy analizować rysunki, nawiązuje rozmowę z uczniami na temat rodzajów rzutowania. przypomina terminologię stosowaną przy rysowaniu rzutów prostokątnych, wyjaśnia od czego zapisują temat zajęć w zeszytach. odpowiadają na pytania, biorą czynny udział w zajęciach, zapisują nowe informacje w zeszytach, odpowiadają na pytania nauczyciela. wybierają przedmiot do rysowania. Czas trwania 3 min. 5 min. 5 min. 5 min. 18

należy zacząć rysowanie, wyjaśnia w jaki sposób należy patrzeć na bryłę aby narysować poszczególne rzuty, zwraca uwagę na dokładność rysowania. 5. Ćwiczenia nadzoruje pracę uczniów. rozpoczynają rysowanie pod 6. Kształtowanie nawyków powtarza najważniejsze wiadomości, sprawdza wykonanie szkiców oraz przekazuje uwagi dotyczące rzutowania. 7. Ocena i kontrola ocenia aktywność uczniów. 8. Zakończenie podaje treść zadania zajęć domowego. kontrolą nauczyciela. odpowiadają na pytania, prezentują wykonane szkice. Zapisują treść zadania w zeszytach. 15 min. 10 min. 1 min. 1 min. Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych umiejętności. 19

4.2 Pytania sprawdzające Warunkiem wykonania poprawnie ćwiczeń przez ucznia jest zapoznanie z materiałem dydaktycznym oraz przygotowanie odpowiedzi na pytania: 1. Kto w Polsce ustanawia normy i gdzie można odszukać - zakupić normy? 2. Jakie są różnice pomiędzy szkicem i rysunkiem technicznym? 3. Jakie znasz rodzaje rysunków? 4. Jakie znasz podstawowe rodzaje linii rysunkowych? 5. Jakie jest zastosowanie linii rysunkowych? 6. Jakie są wymiary arkuszy rysunkowych formatu A4 oraz A3? 7. Co to jest podziałka? 8. Co oznacza zapis 5:1; 1:10? 9. Jakie są twardości ołówków? 10. Co należy uwzględnić podczas szkicowania? 11. Jakie wymagania musi spełniać szkic? 12. Na co należy zwrócić uwagę podczas analizy szkicowanego przedmiotu? 13. Czy potrafisz naszkicować przedmiot płaski? 4.3 Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Zadaniem ucznia jest wpisanie do tabeli zastosowanie linii rysunkowych. Nazwa linii Ciągła gruba Ciągła cienka Kreskowa cienka Punktowa cienka Zastosowanie 20

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 5 minut. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) zapisać w tabeli zastosowanie linii rysunkowych, 3) zaprezentować wyniki ćwiczenia. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenie. Środki dydaktyczne: literatura zgodna z poradnikiem dla nauczyciela, tabela do uzupełnienia, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna. Ćwiczenie 2 Zadaniem ucznia jest określić, jaką podziałkę należy zastosować, aby przedstawić na formacie A4 (w układzie pionowym) przedmiot o wymiarach 250x210x50. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po 21

wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 5 minut. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) wypisać wymiary arkusza formatu A4, 3) dobrać podziałkę rysunku, 4) zanotować wyniki w zeszycie. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, literatura zgodna z poradnikiem dla nauczyciela. Ćwiczenie 3 Zadaniem ucznia jest dokonanie klasyfikacji Polskich Norm i Norm ISO. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na kształtowanie umiejętności posługiwania się normami. Uczniowie pracują w grupach. Po wykonaniu ćwiczenia liderzy grup prezentują prace. Czas wykonania ćwiczenia 45 minut. 22

Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) odczytać oznaczenia Polskich Norm i norm ISO, 2) zapisać spostrzeżenia w zeszycie, 3) opisać przeznaczenie wybranych norm, 4) dokonać klasyfikacji norm, 5) zwróć uwagę na estetykę i dokładność twojej pracy, 6) zaprezentować wyniki pracy. Zalecane metody nauczania uczenia się: metoda przewodniego tekstu. Środki dydaktyczne: Polskie Normy oraz ISO, normy branżowe, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, literatura zgodna z poradnikiem dla nauczyciela. Ćwiczenie 4 Zadaniem ucznia jest naszkicowanie w zeszycie przedstawiony na rysunku poniżej element. Zachować poprawności kształtu i wymiarów oraz oznaczyć grubość materiału, która wynosi 5 mm. Rysunek do ćwiczenia 4. 23

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Należy zwrócić uwagę na estetykę i poprawność wykonanego szkicu. Czas wykonania ćwiczenia 10 minut. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) dokonać analizy szkicowanego przedmiotu, 3) zaplanować etapy szkicowania, 4) wykonać szkic. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenie. Środki dydaktyczne: bryły geometryczne, literatura zgodna z poradnikiem dla nauczyciela. Ćwiczenie 5 Zadaniem ucznia jest naszkicowanie w zeszycie przedstawiony na rysunku element z uwzględnieniem poprawności kształtu i wymiarów. Rysunek do ćwiczenia 5 [5, s. 126]. 24

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Należy zwrócić uwagę na estetykę i poprawność wykonanego szkicu. Czas wykonania ćwiczenia 10 minut. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) dokonać analizy szkicowanego elementu, 3) zaplanować etapy szkicowania, 4) wykonać szkic. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: elementy rysunkowe, przybory do rysowania, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, arkusze papieru A4. 25

Ćwiczenie 6 Zadaniem ucznia jest naszkicowanie przedmiotu otrzymanego od nauczyciela (mogą to być przedmioty przedstawione na rysunku a) i b). a) b) Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 2) dokonać analizy szkicowanego przedmiotu, 3) zaplanować etapy szkicowania, 4) wykonać szkic, 5) opisać wykonany szkic, 6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: rysunki części maszyn, eksponaty i modele części maszyn, przybory kreślarskie, literatura zgodna z materiałami dla ucznia. 26

Ćwiczenie 7 Zadaniem ucznia jest naszkicowanie w zeszycie przedmiotowym bryłę geometryczną z uwzględnieniem poprawności kształtu i wymiarów. Źródło: Buksiński T., Szpecht A.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1999 Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 2) dokonać analizy szkicowanego przedmiotu, 3) zaplanować rozmieszczenie rzutów, 27

4) wykonać szkic, 5) opisać wykonany szkic, 6) sprawdzić szkic, 7) zaprezentować wykonane ćwiczenie. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: blok techniczny formatu A4, przybory kreślarskie, eksponaty i modele części maszyn, literatura zgodna z poradnikiem. Ćwiczenie 8 Zadaniem ucznia jest naszkicowanie w zeszycie przedmiotowym bryłę geometryczną z uwzględnieniem poprawności kształtu i wymiarów. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 2) dokonać analizy szkicowanego przedmiotu, 28

3) zaplanować rozmieszczenie rzutów, 4) wykonać szkic, 5) opisać wykonany szkic, 6) sprawdzić szkic, 7) zaprezentować wykonane ćwiczenie. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: blok techniczny formatu A4, przybory kreślarskie, eksponaty i modele części maszyn, literatura zgodna z poradnikiem. Ćwiczenie 9 Uczeń ma za zadanie wyszukać w Internecie korzystając z dowolnej wyszukiwarki, symbol i numer aktualnej normy dotyczącej rysunku technicznego w zakresie metod rzutowania lub skorzystać z wersji papierowych, elektronicznych przygotowanych przez nauczyciela. Wyniki poszukiwań uczeń ma zapisać oraz sprawdzić czy wskazane normy w poradniku są nadal aktualne? Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) wyszukać w Internecie stronę internetową z wykazem norm, 2) wyszukać normy rysunku technicznego w zakresie metod rzutowania, 3) zapisać porównać symbole i numer normy. 29

Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: komputer podłączony do Internetu, aktualne Polskie Normy, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, poradnik dla ucznia. 4.3 Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wyjaśnić co zawiera i co określa Polska Norma? 2) określić znaczenie rysunku technicznego? 3) wymienić rodzaje rysunków? 4) wymienić rodzaje formatów arkuszy rysunkowych? 5) określić wymiary formatów arkuszy rysunkowych? 6) dobrać format arkusza rysunkowego? 7) rozróżnić znormalizowane linie rysunkowe? 8) zastosować znormalizowane linie rysunkowe? 9) posłużyć się podziałką rysunkową? 10) dobrać rodzaje ołówków do szkicowania? 11) opisać informacje zawarte na szkicu? 12) dokonać analizy szkicowanego przedmiotu? 13) naszkicować przedmiot? 14) sprawdzić i wyszukać w Internecie symbole aktualnych norm dotyczących rysunku technicznego? 30

5. Zasady rzutowania prostokątnego i aksonometrycznego, przekroje 5.1 Pytania sprawdzające Warunkiem wykonania poprawnie ćwiczeń przez ucznia jest zapoznanie z materiałem dydaktycznym oraz przygotowanie odpowiedzi na pytania: 1. Jakimi metodami odwzorowuje się przedmioty w rysunkach technicznych? 2. Co to jest płaszczyzna rzutowania? 3. Jaka jest różnica pomiędzy widokiem i przekrojem? 4. Jak wykonuje się rzut zwany przekrojem? 5. Jakie reguły obowiązują przy kreskowaniu przekrojów? 6. Jak należy oznaczać przekrój? 7. Czy rzuty muszą odzwierciedlać przedmiot w całości? 5.2 Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Zadaniem ucznia jest naszkicowanie trójkąta równobocznego w rzutach prostokątnych. Ćwiczenie powinno być wykonane na arkuszu A4. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) dokonać analizy szkicowanego trójkąta, 3) zaplanować rozmieszczenie rzutów, 4) wykonać szkic, 5) zaprezentować wyniki ćwiczenia. 31

Zalecane metody nauczania uczenia się: Ćwiczenie 2 pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: materiały do szkicowania, figury geometryczne, literatura zgodna poradnikiem dla ucznia. Uczeń ma za zadanie naszkicować bryły w rzucie prostokątnym. Uczeń ćwiczenie wykonać powinien na arkuszu A4. a) b) Rysunek do ćwiczenia 2 [3, s. 57]. Sposób wykonania ćwiczenia: Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien : 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) dokonać analizy szkicowanego przedmiotu, 3) zaplanować rozmieszczenie rzutów, 4) wykonać szkic, 5) zaprezentować wyniki ćwiczenia. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. 32

Środki dydaktyczne: materiały do szkicowania, bryły, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, literatura zgodna z poradnikiem dla ucznia. Ćwiczenie 3 Celem ćwiczenia było naszkicowanie przez ucznia detalu w aksonometrii ukośnej w oparciu o poniższy rysunek. Ćwiczenie uczeń powinien wykonać na arkuszu A4. Rysunek do ćwiczenia 3 [14]. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) dokonać analizy szkicowanego przedmiotu, 3) zaplanować rozmieszczenie detalu na arkuszu, 4) wykonać szkic, 5) zaprezentować wyniki ćwiczenia. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. 33

Środki dydaktyczne: rysunki części maszyn, eksponaty i modele części maszyn, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, literatura zgodna z poradnikiem dla ucznia. Ćwiczenie 4 Zadaniem ucznia jest na podstawie rzutu, w którym zarysy wewnętrzne narysowano linią kreskową, naszkicować przedmiot w przekroju. Rysunek do ćwiczenia 4 [2, s. 36]. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) dokonać analizy rysunków, 3) naszkicować rysunek w zeszycie przedmiotowym, 4) oznaczyć przekrój, 5) zaprezentować wyniki ćwiczenia. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. 34

Środki dydaktyczne: rysunki części maszyn, modele części maszyn, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, literatura zgodna z poradnikiem dla ucznia. Ćwiczenie 5 Zadaniem ucznia jest wykreślenie brakujących przykładów. rzutów dla podanych 4) wykonać trzeci rzut, 5) omówić sposób rozwiązania. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 2) dokonać analizy rysunków, 3) naszkicować rysunki w zeszycie przedmiotowym, 35

Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: rysunki części maszyn, eksponaty i modele części maszyn, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, literatura zgodna z poradnikiem dla ucznia. Ćwiczenie 6 Na podstawie modelu zadanego przez nauczyciela, uczeń ma za zadanie przedstawić -naszkicować przedmiot w odpowiednich widokach i przekrojach. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 2) dokonać analizy rysunków, 3) naszkicować rysunki w zeszycie przedmiotowym, 4) wykonać trzeci rzut, 5) omówić sposób rozwiązania. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: rysunki części maszyn, eksponaty i modele części maszyn, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, literatura zgodna z poradnikiem dla ucznia. 36

5.3 Sprawdzian postępów Uczeń potrafi: Tak Nie 1) opisać kształt przedmiotu narysowanego w rzutowaniu aksonometrycznym? 2) naszkicować bryły w rzutowaniu aksonometrycznym? 3) odczytać rysunek obiektu przedstawiony w postaci rzutowania prostokątnego? 4) naszkicować bryły w rzutowaniu prostokątnym? 5) ustalić konieczną liczbę rzutów? 6) oznaczyć przekroje? 7) kreskować przekroje? 6. Wymiarowanie przedmiotów na rysunkach 6.1 Pytania sprawdzające Warunkiem wykonania poprawnie ćwiczeń przez ucznia jest zapoznanie z materiałem dydaktycznym oraz przygotowanie odpowiedzi na pytania: 1. Jakie wymagania graficzne są stawiane wymiarom rysunkowym? 2. Jakie są najważniejsze znaki wymiarowe? 3. Jakie są metody wymiarowania średnicy krzywizny? 4. Jakie znasz podstawowe zasady wymiarowania? 5. Czym się charakteryzuje wymiarowanie w układzie równoległym? 6.2 Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Zadaniem ucznia jest zwymiarować rysunek. Rysunek do ćwiczenia 1 [14]. 37

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) dokonać analizy rysunku, 3) zwymiarować rysunek, 4) zaprezentować wyniki ćwiczenia. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, rysunki części maszyn. Ćwiczenie 2 Celem ćwiczenia jest poprawne zwymiarowanie rysunku przez ucznia. Rysunek do ćwiczenia 2 [3, s. 45]. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) dokonać analizy rysunku, 3) zwymiarować rysunek, 4) zaprezentować wyniki ćwiczenia. 38

Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne Środki dydaktyczne : rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, rysunki części maszyn. Ćwiczenie 3 Uczeń ma wskazać jakie usterki i błędy dotyczące wymiarowania występują na przedstawionych rysunkach? Swoje spostrzeżenia i oceny ma napisać w zeszycie przedmiotowym oraz zwymiarować poprawnie wszystkie rysunki. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 2) dokonać analizy przedstawionych rysunków, 39

3) zanotować spostrzeżenia w zeszycie, 4) naszkicować rysunki, 5) zwymiarować rysunki, 6) omówić sposób rozwiązania. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne Środki dydaktyczne: eksponaty i modele części maszyn, literatura, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, komputer z dostępem do Internetu. Ćwiczenie 4 Zadaniem ucznia jest zwymiarować zgodnie z zasadami i normami przedmiot przedstawiony na rysunku. Rys. do ćwiczenia 4 Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien : 1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje o wymiarowaniu, 2) zwymiarować przedmiot zgodnie z zasadami i normą. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. 40

Wyposażenie stanowiska pracy: arkusz do ćwiczenia, przybory kreślarskie, normy dotyczące rysunku technicznego, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, poradnik dla ucznia. Ćwiczenie 5 Na rysunku przedstawiono przedmiot który został zwymiarowany niezgodnie z zasadami, zadaniem ucznia jest zwymiarowanie tego przedmiotu poprawnie. Wskazać jakie zasady wymiarowania naruszono? Rys. do ćwiczenia 5 Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacji o wymiarowaniu, 2) zwymiarować przedmiot zgodnie z zasadami i normą. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: normy dotyczące rysunku technicznego, normy dotyczące wymiarowania, arkusz do ćwiczenia, przybory kreślarskie, 41

poradnik dla ucznia. rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, komputer z dostępem do Internetu. Ćwiczenie 6 Zadaniem ucznia jest wskazanie błędnego wymiarowania przedmiotu przedstawionego na rysunku oraz zwymiarowanie tego przedmiotu poprawnie. Rysunek do ćwiczenia 6 Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: wyszukać w materiałach dydaktycznych informacji o wymiarowaniu, zwymiarować przedmiot zgodnie z zasadami i normą. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: przybory kreślarskie, normy dotyczące rysunku technicznego, normy dotyczące wymiarowania, literatura, poradnik dla ucznia. rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, komputer z dostępem do Internetu. 42

6.3 Sprawdzian postępów Uczeń potrafi: Tak Nie 1) wymienić 4 znaki wymiarowe? 2) określić zastosowanie znaków wymiarowych? 3) określić podstawowe zasady wymiarowania? 4) zwymiarować przedmiot z zastosowaniem znaków wymiarowych? 5) zwymiarować przedmioty przestrzegając zasad wymiarowania? 7. Uproszczenia rysunkowe 7.1 Pytania sprawdzające Warunkiem wykonania poprawnie ćwiczeń przez ucznia jest zapoznanie z materiałem dydaktycznym oraz przygotowanie odpowiedzi na pytania: 1. W jakim celu stosuje się uproszczenia w rysunku technicznym? 2. Jakie znasz rodzaje uproszczeń rysunkowych? 3. Na czym polega uproszczony sposób rysowania gwintów? 4. Jakie są zasady rysowania spoin? 5. Jakie są zasady oznaczania połączeń zgrzewanych? 6. Jakie są zasady oznaczania połączeń lutowanych? 7. Jakie są zasady oznaczania połączeń klejonych? 8. Jakie są zasady oznaczania łożysk tocznych? 43

7.2 Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Uczeń ma za zadanie wykonać szkic elementu, w którym występuje gwint zewnętrzny nacięty na całej długości. Element ma ten zwymiarować. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) wykonać szkic w zeszycie, 3) zaprezentować wyniki ćwiczenia. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: materiały rysunkowe, nagwintowane elementy, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, literatura zgodna z poradnikiem dla ucznia. Ćwiczenie 2 Zadaniem ucznia jest opisanie sposób oznaczania łożysk tocznych na rysunkach. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) opisać sposób oznaczania łożysk na rysunkach, 3) zaprezentować wyniki ćwiczenia. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. 44

Wyposażenie stanowiska pracy: rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, literatura zgodna z poradnikiem dla ucznia. 7.3 Sprawdzian postępów Uczeń potrafi: Tak Nie 1) naszkicować i oznaczyć gwint? 2) naszkicować i oznaczyć połączenie gwintowe? 3) naszkicować i oznaczyć połączenia spawane? 4) naszkicować i oznaczyć połączenia lutowane? 5) naszkicować i oznaczyć połączenia zgrzewane? 6) naszkicować wał maszynowy? 7) zwymiarować wał maszynowy? 8) naszkicować łożyska toczne? 9) naszkicować i oznaczyć koła napędów? 8. Zasady oznaczania wymiarów tolerowanych, pasowań oraz stanu powierzchni na rysunkach maszynowych. 8.1 Pytania sprawdzające Warunkiem wykonania poprawnie ćwiczeń przez ucznia jest zapoznanie z materiałem dydaktycznym oraz przygotowanie odpowiedzi na pytania: 1. Dlaczego tylko część wymiarów rysunkowych jest tolerowana? 2. W jaki sposób tolerujemy wymiary? 3. Jak można zapisać wymiar tolerowany? 4. W jaki sposób zapisujemy pasowanie na rysunku? 5. Jakie są rodzaje tolerancji kształtu i położenia? 6. Jaka jest różnica pomiędzy profilem chropowatości i falistości? 7. Jak oznaczyć obróbkę cieplną na rysunku? 8. Jak oznaczyć powłokę ochronną na rysunku? 45

8.2 Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Zadaniem ucznia jest odczytanie i opisanie przedstawionych na rysunkach oznaczeń. Rysunek do ćwiczenia 1 [14]. Sposób wykonania ćwiczenia : Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko, 2) odczytać oznaczenia z PN, 3) opisać oznaczenia w zeszycie, 4) zaprezentować wyniki ćwiczenia. Środki dydaktyczne: PN tolerancje kształtu i położenia, mały poradnik mechanika, komputer z dostępem do Internetu. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. 46

Ćwiczenie 2 Zadaniem ucznia jest odczytanie chropowatość powierzchni przedmiotu przedstawionego na rysunku. Rysunek do ćwiczenia 2 [6, s. 170]. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) odczytać chropowatość powierzchni, 3) zaprezentować wyniki ćwiczenia. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: PN chropowatość powierzchni, literatura zgodna z poradnikiem dla ucznia. rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, komputer z dostępem do Internetu. 47

8.3 Sprawdzian postępów Uczeń potrafi: Tak Nie 1) zapisać wymiar tolerowany zgodnie z PN? 2) odczytać zapis pasowania na rysunku? 3) zapisać pasowanie na rysunku? 4) odczytać informacje dotyczące obróbki cieplnej powierzchni? 5) zapisać informacje dotyczące obróbki cieplnej powierzchni? 6) odczytać informacje dotyczące powłoki ochronnej? 9. Dokumentacja konstrukcyjna i technologiczna 9.1 Pytania sprawdzające Warunkiem wykonania poprawnie ćwiczeń przez ucznia jest zapoznanie z materiałem dydaktycznym oraz przygotowanie odpowiedzi na pytania: 1. Co to jest dokumentacja techniczna wyrobu? 2. Co zawiera dokumentacja techniczna? 3. Jakimi cechami charakteryzuje się dokumentacja konstrukcyjna? 4. Jakimi cechami charakteryzuje się dokumentacja technologiczna? 5. W jaki sposób wielkość produkcji wpływa na zakres dokumentacji technicznej? 9.2 Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Na rysunku przedstawiono zespół maszynowy złożony z określonej liczby części uczeń ma : a) odczytać budowę zespołu, b) sporządzić wykaz części zgodnie PN. 48

Rysunek do ćwiczenia 1 [3, 197]. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 2) opisać budowę zespołu, 3) sporządzić wykaz części zgodnie PN, 4) zaprezentować wyniki ćwiczenia. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: dokumentacja rysunkowa, mały poradnik mechanika, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, komputer z dostępem do Internetu. 49

Ćwiczenie 2 Na rysunku są przedstawione symbole graficzne stosowane podczas wykonywaniu schematów kinematycznych zasadniczych. Zadaniem ucznia jest zapisanie i określenie tych symboli. Rysunek do ćwiczenia 2 [1, s. 190]. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) odszukać w poradniku lub PN oznaczenia przedstawione na rysunku, 2) zapisać w zeszycie określenie symboli. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: mały poradnik mechanika, schematy kinematyczne, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, komputer z dostępem do Internetu. Ćwiczenie 3 Na rysunku są przedstawione symbole graficzne stosowane przy wykonywaniu schematów elektrycznych. Zapisz określenie tych symboli. Rysunek do ćwiczenia 3 [1, s. 191]. 50

Sposób wykonania ćwiczenia: Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) odszukać w poradniku lub PN (lub w Internecie ) oznaczenia przedstawione na rysunku, 2) zapisać w zeszycie określenie symboli. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: mały poradnik mechanika, schematy elektryczne, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, komputer z dostępem do Internetu. 9.3 Sprawdzian postępów Uczeń potrafi: Tak Nie 1. opisać dokumentację techniczną? 2. scharakteryzować dokumentację konstrukcyjną? 3. rozróżnić elementy dokumentacji? 4. dobrać dokumentację techniczną do realizowanych zadań? 5. odczytać zasadę działania zespołu przedstawionego na rysunku złożeniowym? 6. odczytać zasadę działania urządzenia na podstawie schematu? 51

10. Wprowadzenie do komputerowego wspomagania projektowania CAD 10.1 Pytania sprawdzające Warunkiem wykonania poprawnie ćwiczeń przez ucznia jest zapoznanie z materiałem dydaktycznym oraz przygotowanie odpowiedzi na pytania: 1. Co oznaczają skróty CAD/CAM/CAE? 2. Do jakich operacji wykorzystywane są programy CAD? 3. Jakie modele geometryczne można stworzyć w programach CAD? 4. Wymień programy - oprogramowania CAx (np. CAD/CAM/CAE)? 5. Co rozumiesz przez pojęcie technologia CAx? 6. Proces tworzenia nowego wyrobu z zastosowaniem technologii CAx obejmuje głównie? 10.2 Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Zadaniem ucznia jest wyszukanie w Internecie przykładowych 3 programów CAD (mogą być z listy proponowanej w materiałach ) porównanie ich parametrów i możliwości. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien : 1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 2) wyszukaj wg. nazwy w Internecie min. 3 programy, 3) sporządzić zestawienie tabelaryczne, możliwości i parametrów tych programów, 4) zaprezentować wyniki ćwiczenia. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. 52

Środki dydaktyczne: rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, komputer z pakietem biurowy oraz dostępem do Internetu. Ćwiczenie 2 Na podstawie proponowanego zestawy programów CAD/CAM uczeń ma wyszukać w Internecie te programy które są najczęściej wymieniane, używane, oraz popularne i stosowane w branży mechatronicznej -wymienić ich zalety? Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) odszukać w Internecie a szczególnie na Vortalach branżowych opinii na temat w/w programów ze zwróceniem szczególnej uwagi czy przedstawiciel ma serwis, czy ma w swojej ofercie szkolenia i jakie funkcje zawiera program. 2) zapisać w zeszycie lub w pliku w komputerze. Zalecane metody nauczania uczenia się: pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, komputer z dostępem do Internetu. Ćwiczenie 3 Na podstawie proponowanego zestawu programów CAD/CAM uczeń ma wyszukać w Internecie informacji które z proponowanych programów są darmowe, a jeżeli jest to wersja komercyjna, to czy posiada w swojej ofercie wersje edukacyjną-demo i na jakich warunkach? 53

Sposób wykonania ćwiczenia: Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien: 1) wyszukać w Internecie w/w programów oraz informacji które z tych programów są darmowe, jeżeli jest to wersja komercyjna to czy posiada w swojej ofercie wersje edukacyjną-demo? 2) zapisać w zeszycie lub w komputerze najważniejsze informacje. Środki dydaktyczne: rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, komputer z dostępem do Internetu. 10.3 Sprawdzian postępów Uczeń potrafi: Tak Nie 1. Opisać co oznaczają skróty CAD/CAM/CAE? 2. Opisać do jakich operacji wykorzystywane są programy CAD? 3. Opisać jakie modele geometryczne można stworzyć w programach CAD? 4. Wymienić programy - oprogramowania CAx (np. CAD/CAM/CAE)? 5. Czy potrafisz scharakteryzowac pojęcie technologia CAx? 6. Opisać proces tworzenia nowego wyrobu z zastosowaniem technologii CAx? 7. Porównać programy CAD i opisać ich parametry i możliwości? 8. Wybrać odpowiedni program do swoich potrzeb CAD/CAM/CAE? 54

11. Rozpoczęcie pracy z programem Solid Edge ST 2013 11.1 Przykładowe scenariusze Scenariusz zajęć 1 Osoba prowadząca. Modułowy program nauczania: Technik mechatronik 311410 Moduł: Badanie konstrukcji mechanicznych 311410.M2 Jednostka modułowa: Wykorzystanie dokumentacji technicznej 311410.M2.J2 Temat: Zastosowanie programu CAD do tworzenia przekrojów części maszyn.[22] Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności posługiwania się programami komputerowymi CAD. 1. W wyniku przeprowadzonej lekcji uczeń powinien znać i umieć: wyjaśnić pojęcie przekroju znać zasadę tworzenia przekroju części maszynowej umieć tworzyć przekroje części maszyn z wykorzystaniem programu CAD 2. Forma organizacji zajęć: zbiorowa w początkowej fazie lekcji praca w grupach w fazie zasadniczej (po dwóch uczniów na jedno stanowisko komputerowe) 3. Metody kształcenia: dominująca praca w grupach z oprogramowaniem CAD, wspomagające dyskusja, praca z nauczycielem. 55

4. Środki dydaktyczne: szkolna sieć komputerowa z zainstalowanym programem CAD Solid Edge ST 2015,komputer z oprogramowaniem CAD, tablica, foliogramy, notebook, rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna, podręcznik do rysunku technicznego. 5. Plan lekcji czynności organizacyjne 5min. przypomnienie wiadomości teoretycznych dotyczących tworzenie przekrojów części maszyn 10min. wyjaśnienie celów lekcji poparte przykładami wizualnymi 5min. podział klasy na dwuosobowe grupy, przygotowanie komputerów i uczniów do pracy z programem CAD 5.min wykonywanie przykładu tworzenia przekroju części maszynowej za pomocą programu CAD kierowanego i objaśnianego przez nauczyciela 20min praca uczniów w grupach nad zadanymi przez nauczyciela przykładami 30.min prezentacja przez uczniów wypracowanych efektów pracy 10 min. podsumowanie lekcji, zadanie pracy domowej 5 min.[22] 56

Przebieg lekcji: L p Etapy lekcji Czas trwania lekcji Czynności nauczyciela Czynności ucznia 1. 2. 3. Czynności organizacyjne 5 min. Przypomnienie wiadomości teoretycznych dotyczących tworzenie przekrojów części maszyn 10min. Wyjaśnienie celów lekcji poparte przykładami wizualnymi 5min. Przywitanie uczniów, sprawdzenie listy obecności oraz wiadomości z poprzedniej lekcji na (2-4 osób) Przypomnienie wiadomości na temat wiadomości teoretycznych dotyczących tworzenia przekrojów nauczyciel zadaje pytania: - co nazywamy przekrojem? - w jakim celu tworzy się przekroje części maszyn? - jakie są zasady tworzenia przekrojów części maszyn? - jakie można wyróżnić rodzaje przekrojów części maszyn? Nauczyciel przedstawia modele, rysunki obrazujące i wspomagające odpowiedzi na zadane pytania, ocenia odpowiedzi uczniów. Nauczyciel wyjaśnia cele lekcji, prezentuje przy pomocy rzutnika i komputera opisujące cele lekcji. Przygotowują się do lekcji Odpowiadają na postawione pytania. Analizują rysunki, zapisują uwagi do zeszytu, analizują treści podręcznika w dziale: przekroje Słuchają, notują. 4. 5. Podział klasy na dwuosobowe grupy, przygotowanie komputerów i uczniów do pracy z programem CAD 5.min Wykonywanie przykładu tworzenia przekroju części maszynowej za pomocą programu CAD kierowanego i objaśnianego przez nauczyciela 20min Dzieli klasę na dwuosobowe zespoły, jeden zespół przypada na jedna stacje roboczą sieci. Następnie poleca uruchomić komputery, załogować się i uruchomić zadany program CAD pod nazwą Solid Edg ST 2013. Nauczyciel przedstawia etapy tworzenia przykładowego przekroju części. Nauczyciel szczegółowo I ETAP Otwarcie według wskazanej ścieżki pliku z utworzonym już wcześniej modelem części maszynowej z zaznaczoną płaszczyzna przekroju. Wykonują czynności zadane przez nauczyciela. Wykonują podane przez nauczyciela czynności i poszczególne etapy, doskonalą pracę z programem, żądają pytania nauczycielowi 57