Zarządzanie wodami opadowymi w Warszawie z punktu widzenia rzeki Wisły i jej dorzecza Przemysław Nawrocki Fundacja WWF Polska Warsztaty WYKORZYSTANIE ZIELONEJ INFRASTRUKTURY W ZAGOSPODAROWANIU WÓD OPADOWYCH, Warszawa, 20.01.2017
Kluczowy problem ogólny: ekosystemy wód śródlądowych w Polsce, Europie i na świecie należą do najbogatszych pod względem przyrodniczym i jednocześnie najbardziej zdegradowanych wskutek gospodarczej działalności człowieka 80% spadek indeksu liczebności populacji kręgowców (indeks LP WWF) związanych z wodami słodkimi w ciągu 40 lat Rz. Wisła Rz. Biebrza
Przykład z Polski ponad 50% rodzimych gatunków minogów i ryb w dorzeczach Odry i Wisły jest zależne od ochrony lub narażone na wyginięcie; 40% gatunków mięczaków słodkowodnych jest zagrożonych wymarciem Ponad 80% objętych ochroną siedlisk wodnych i związanych z wodami jest złym stanie Polska nie jest Egiptem Europy! Problemem jest nie ilość lecz jakość wody i postępująca degradacja ekosystemów wodnych.
Dobry stan ekologiczny wód wymagany przez Ramową Dyrektywę Wodną = możliwie najbliższy naturalnemu stan populacji zasiedlających rzekę organizmów i stan koryta rzeki i jej doliny Rzeka to nie tylko odbiornik wód drenażowych, opadowych, ścieków, droga wodna, itp. w myśl RDW RZEKA PRZEDE WSZYSTKIM POWINNA BYĆ W PEŁNI FUNKCJONALNYM EKOSYSTEMEM
Rzeka Varde, Dania długość: 100 km powierzchnia zlewni: 1090 km² przepływ:1,6 m 3 /s odcinek: 1 400 m koszty: 2 000 000 DKk = 1 120 000 PLN odcinek po lewej stronie- przed renaturyzacją, po prawej stronie po renaturyzacji
Przykład 1. Kształtowaniu przekroju podłużnego i poprzecznego oraz układu poziomego rzeki Regulacja 3,3 km bieżących rzeki: Koszt 1,94 mln PLN (głównie ze środków PROW); W zasięgu inwestycji ok. 9 ha niezalesionych gruntów użytkowanych rolniczo o wartości < 10% kosztu inwestycji. Rz. Moszczanka Inwestycja pozbawiona racjonalności ekonomicznej, wysoce szkodliwa dla środowiska Environmental vandalism! wandalizm środowiskowy 6
Przykład 2. Regulacje rzek ze środków PROW Rz. Bystra Odcinek rzeki przed regulacją (wg. Geoportal) Ten sam odcinek rzeki po regulacji i usunięciu zadrzewień łęgowych (wg. Mapy Google, rok 2015)
Przykład 3. Regulacje rzeki ze środków PROW; jaz Odcinek przed regulacją (wg. Geoportal) Po regulacji wykonanej w roku 2013 (wg. Mapy Google, rok 2015) 8
Sprzeczne z pryncypiami Ramowej Dyrektyw Wodnej, anachroniczne, destruktywne dla środowiska i bezzasadnie kosztowne rozwiązania techniczne stosowane w inwestycjach na rzekach Potok Krzczonówka Rz. Kłodnica Rz. Wąglanka 674 km cieków 874 mln zł Rz. Węgierka Rz. Pluskawka Rz. Wilga (woj. małopolskie) Koszt regulacji 1 km: do 6 mln PLN!
Tzw. prace utrzymaniowe Do roku 2014 nieprecyzyjnie zdefiniowane w Prawie wodnym; silnie degradujące hydromorfologię i ekosystemy rzek pomimo tego włączone z obowiązku oceny oddziaływania na środowisko; powszechnie używane do przemycania faktycznej regulacji rzek bez decyzji środowiskowej, bez pozwolenia wodnoprawnego, a tylko na zgłoszenie budowlane. Rz. Ślina Rz. Strużnianka
Skala i skumulowane skutki degradacji ekosystemów rzek Bardzo trudna do określenia: nie prowadzi się systematycznie żadnego regionalnego ani centralnego rejestru przedsięwzięć hydrotechnicznych (regulacyjnych i utrzymaniowych) wykonywanych na wodach śródlądowych; brak jest bazy danych umożliwiającej łatwe i precyzyjne ustalenia zakresu takich przedsięwzięć, lokalizacji, terminu ich wykonania, skutków środowiskowych, kosztów i spodziewanych ekonomicznych korzyści
Pierwsza próba szacunkowej oceny skali i skutków degradacji zasobów przyrodniczych rzek pracami hydrotechnicznymi:
Szacunkowa ocena skali silnie degradującego przyrodę rzek i pogłębiającego problem suszy odmulania w ujęciu przestrzennym co najmniej 14 677 km bieżących w latach 2010 2014 na obszarze 10 województw; ok.22 000 km w skali całego kraju w latach 2010 2014; ok. 28 000 kmdo końca roku 2015? Źródło: Opracowanie WWF i Uniwersytetu Warszawskiego.
Szacunkowa ocena stanu hydromorfologiiśrednich i małych rzek oraz potoków Ocena oficjalna: stan hydromorfologii bardzo dobry i dobry Przykład oceny 2-km odcinka rzeki z zastosowaniem metody GIS-Habitat Quality
Szacunkowa ocena stanu hydromorfologii średnich i małych rzek oraz potoków R 2 = 0.624 Źródło: Opracowanie Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu i WWF
Rzeki miejskie nowe wyzwania Rzeka Cheonggyecheon(Seul) Źródło: nclurbandesign.org
Renaturyzacjarzek miejskich dla mieszkańców miast i promocja nowego podejścia do rzek nie tylko w miastach Rzeka Cheonggyecheon(Seul) Źródło: nclurbandesign.org Rzeka Los Angeles River Żródło: http://www.forconstructionpros.com
Powtórna regulacja Raszynki utracona szansa za płotem ITP Falenty
Potok Służewiecki unikalna szansa nie tylko dla Warszawy!? za płotem SGGW
Dziękuję za uwagę!