Scenariusz zajęć Dziękuję, nie palę. Palenie nie jest modne! 1. Cele zajęć: - uczeń zdobywa wiedzę na temat uzależnień nikotynizm, - uczeń potrafi podać przyczyny palenia papierosów, - uczeń zna fazy uzależnienia od papierosów. 2. Metody: - dyskusja, burza mózgów, odgrywanie ról. 3. Formy: - grupowa, zespołowa. 4. Środki: - kartki A4, ankiety (zał. 1), artykuł (zał. 2), notatka o szkodliwości nikotyny (zał. 3), notatka o fazach uzależnienia (zał. 4), ulotki sklepów RTV i AGD. Przebieg zajęć: 1. Burza mózgów : Co to jest uzależnienie? (zapis na tablicy) np. Uzależnienie to silne pragnienie lub nieodparty przymus dalszego brania środka np. alkohol lub wykonywania pewnej czynności, np. korzystanie z Internetu, zdobywanie go wszelkimi możliwymi sposobami i za każdą cenę, tendencja do zwiększania dawek lub poświęcania danej czynności coraz większej ilości czasu, psychiczne (psychologiczne i emocjonalne) oraz w przypadku papierosów, alkoholu i narkotyków fizyczne uzależnienie od efektów działania tego środka, skutki szkodliwe dla jednostki i społeczeństwa. 2. Burza mózgów: Dlaczego młodzi ludzie palą? (zapis na tablicy) Np. 1) Presja rówieśników. 2) Ciekawość. 3) Naśladowanie dorosłych 4) Próba odreagowania problemów. 5) Wpływ reklam. 6) Brak wiedzy na temat mechanizmu uzależnień.
3. Podział klasy na grupy zadaniowe. Grupa 1 : Na podstawie artykułu z Internetu przygotujcie scenkę, w której zawrzecie zdobyte dzięki artykułowi informacje. Grupa 2: Wypiszcie szkody, jakie czyni nikotyna w naszym organizmie. Przedstawcie je grupie w postaci scenki rozmowy dwóch osób : palącej i niepalącej. Grupa 3 : Przygotujcie plakat promujący życie bez papierosów. Zamieśćcie w nim hasło, które mogłoby stać się mottem akcji Dzień bez papierosa. Grupa 4: W postaci scenki przedstawcie fazy uzależnienia się od papierosów. Grupa 5: Policzcie, ile tygodniowo, miesięcznie i rocznie wydaje człowiek, który pali 1 paczkę dziennie. Ile wyda, jeśli będzie palił przez 20 lat? Przedstawcie, co w zamian mógłby sobie kupować raz w roku - po rzuceniu palenia. (w załączeniu reklamówki sklepów ze sprzętem RTV AGD itp.) 4. Przedstawienie efektów pracy plakatu, scenek. 5. Podsumowanie Czy uważacie, że dużo ludzi pali? Warto podkreślić, że statystyki jednoznacznie pokazują, że jest tylko pewna grupa, która jest mniejszością, a która stosuje różne używki. W Polsce, podobnie jak w innych krajach np. niepopularne staje się palenie papierosów. W wielu zakładach pracy promuje się niepalących pracowników, także poprzez premie. Pytanie : Czy pan/pani pali? Jest też coraz częstszym pytaniem padającym w czasie rozmowy kwalifikacyjnej. Tak więc, jeśli chcesz być modnym nie pal! Palenie to przeżytek, który w dodatku zrujnuje Twoje zdrowie i uszczupli budżet! 6. Zamknięcie zajęć. Jeśli w grupie panuje atmosfera wzajemnego zaufania (uczeń-uczeń, wychowawcauczeń), a są w niej uczniowie palący, można zaproponować im wypowiedzenie się, czy zamierzają walczyć z nałogiem. Uczniowie i wychowawca mogą wówczas zaproponować swoją pomoc.
ANKIETA 1. Płeć: a) kobieta b) mężczyzna 2. W jakim wieku zapaliłeś pierwszego papierosa? a) mniej niż 10 lat b) w wieku 11-15 lat c) później d) wcale nie zapaliłem 3. Co skłoniło Cię do zapalenia? a) ciekawość smaku b) chęć zaimponowania towarzystwu c) podkreślenie swojego wieku w towarzystwie d) zdenerwowanie np. niepowodzenie w szkole e) inne (wymień przyczyny) 4. Czy palisz: a) tylko w obecności niektórych palaczy b) niemalże systematycznie gdziekolwiek jesteś c) gdy ktoś Cię poczęstuje d) tylko w szkole e) w ogóle nie palę 5. Kto w Twoim domu pali: a) mama b) tato c) dziadkowie d) starsze pełnoletnie rodzeństwo e) ukradkiem niepełnoletnie rodzeństwo f) goście (czasami) 6. Skąd bierzesz pieniądze na papierosy: a) pożyczam od kolegów b) kupuję papierosy zamiast np. bułek, owoców (pieniądze od rodziców) c) sprzedają drobne przedmioty innym d) nie palę 7. Kiedy palisz: a) podczas przerwy w szkole b) przed lekcjami c) po wyjściu z domu ( w drodze do szkoły) d) wymykam się ukradkiem z domu na spacer" e) wcale nie palę 8. Dlaczego palenie papierosów szkodzi? a) bo dym zabija pożądane bakterie w naszym organizmie b) dym uszkadza komórki nabłonka wyścielającego drogi oddechowe c) wywołuje przykry, duszący kaszel d) wywołuje choroby oskrzeli, rozedmy płuc, raka płuc e) wszystkie odpowiedzi są prawdziwe 9. Toksyczne składniki dymu tytoniowego to: a) nikotyna, tlen, czad b) tlenek węgla, nikotyna, formaldehyd, acetylen c) 4000 związków chemicznych d) odpowiedzi a, b, c są prawdziwe e) tylko a jest prawdziwe 10. Wymień inne choroby u palacza tytoniu:............ 11. Czy w Twojej szkole dorośli palą papierosy w obecności uczniów? a) tak (kiedy i gdzie) b) nie c) sporadycznie (raz lub dwa) d) spotykam tylko palących uczniów
Załącznik 2 Artykuł: Papierosy to 10 lat życia mniej Palacze umierają średnio o 10 lat wcześniej niż niepalący. Jednak zrywając z nałogiem, nawet w wieku 50 lat, o połowę zmniejszają ryzyko przedwczesnej śmierci. Odkrycie to jest wynikiem trwającego 50 lat badania zagrożeń związanych z paleniem. Wykazano w nim, że jeśli ludzie rzucą palenie do wieku 30 lat, niemal w pełni mogą uniknąć ryzyka przedwczesnego zgonu. "Palenie papierosów zmniejsza spodziewaną długość życia o 10 lat" - uważa 91-letni profesor Uniwersytetu Oksfordzkiego Richard Doll, odkrywca związku pomiędzy paleniem a nowotworem. "To oczywiste, że konsekwentne palenie papierosów podwaja śmiertelność w dorosłym życiu - u ludzi w wieku średnim i starszych. Jasne jest też, że rzucenie palenia może dużą część tego ryzyka wykluczyć" - powiedział badacz. Richard Doll oraz Bradford Hill potwierdzili związek pomiędzy paleniem i nowotworem płuc w badaniu opublikowanym w "British Medical Journal" 26 czerwca 1954 r. Pół wieku później Doll i profesor Oksfordu Richard Peto poinformowali o wynikach innych, trwających 50 lat badań, prowadzonych na 34,439 tysiącach Brytyjczyków. Na początku zaplanowano jedynie projekt pięcioletni. Wstępne wyniki badań okazały się jednak tak intrygujące, że badanie potrwało pięć dekad. Badania potwierdziły, że palenie wywołuje raka płuc oraz że powoduje też choroby serca. Uznaliśmy, że lepiej będzie dłużej poprowadzić pracę i sprawdzić, czy to już wszystkie możliwe choroby - wspominał Doll. - "Przez ten czas stwierdziliśmy, że palenie wydaje się wywoływać jeszcze około 25 chorób i że przy konsekwentnym paleniu śmiertelność podwają się". Trwające 50 lat badanie dotyczyło mężczyzn urodzonych w latach 20., którzy w wieku około 18 lat - gdy brali udział w II wojnie światowej - zostali pokoleniem nałogowców na niespotykaną wcześniej skalę. Obserwacje wykazały, że około dwie trzecie tych ludzi umarło z powodu nałogu. Od kiedy Doll rozpoczął badania, tytoń zabił na całym świecie około 100 mln ludzi.
Załącznik 3 Do wykorzystania przez grupę: Nikotyna znajdująca się w dymie papierosowym jest szkodliwa dla organizmu człowieka. Jedna jej kropla w czystej postaci powoduje zgon człowieka w ciągu 10 minut. Palenie papierosów powoduje częste zapalenie oskrzeli i zapalenie górnych dróg oddechowych. Negatywnie wpływa na rozwój człowieka przyspieszając rozwój miażdżycy i choroby wiecowej, grozi zawałem serca. Przyczynia się do występowania różnego rodzaju nowotworów, jak rak serca, gardła, krtani, płuc, trzustki, żołądka, uszkadza płód w łonie matki i powoduje poronienia. Wymienione choroby są powodowane przez różne związki chemiczne znajdujące się w dymie papierosowym. Jest w nim 3000 związków chemicznych, a 30 z nich to silne trucizny. Ludzie znajdujący się w pobliżu palacza i regularnie oddychający powietrzem zanieczyszczonym przez dym papierosowy tak zwani palacze bierni są również narażeni na szkodliwe działanie papierosów, ponieważ dym zawiera 5 razy więcej dwutlenku węgla, i 3 razy więcej smoły i nikotyny niż każdy wypalony przez palacza papieros. Każdy wypalony papieros skraca życie o 5,5 minuty paczka wypalona dziennie to życie krótsze o 5 lat. Nie ma papierosów, które nie szkodzą. Lekarze w Polsce biją na alarm. Ponad połowa przedwczesnych zgonów Polaków to choroby wywołane przez papierosy.
Załącznik 4 W paleniu można wyróżnić 4 fazy: Faza I - to eksperymentalne próbowanie palenia. Faza II - to faza przyjemności, osoba paląca czuje się ożywiona i ma poczucie kontroli, pali, kiedy chce i jest zafascynowana paleniem. Faza III - to faza utraty kontroli i uzależnienia się od papierosów. Papierosy regulują nastrój, pali się jeden za drugim, pojawiają się dolegliwości fizyczne i psychiczne, gdy nie pali się. W tej fazie bardzo trudno jest przestać palić. Faza IV - to faza degradacji zdrowia i rozchwiania emocjonalnego.