SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 4.3.2016 r. COM(2016) 140 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Drugie sprawozdanie z postępów Turcji w zakresie wymogów planu działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego {SWD(2016) 97 final} PL PL

1. WPROWADZENIE W dniu 16 grudnia 2013 r., równolegle z podpisaniem umowy o readmisji między UE a Turcją 1, Unia Europejska (UE) rozpoczęła dialog w sprawie liberalizacji systemu wizowego z Turcją. Dialog w sprawie liberalizacji systemu wizowego oparty jest na Planie działania na rzecz ruchu bezwizowego między UE i Turcją ( plan działania ) dokumencie zawierającym wymogi, które Turcja musi spełnić, aby Komisja mogła przedstawić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie wniosek dotyczący zmiany rozporządzenia (WE) nr 539/2001, która pozwoliłaby obywatelom tureckim na pobyt krótkoterminowy (tj. 90 dni w dowolnym okresie 180 dni) na obszarze Schengen bez wizy. Wymienione w planie działania 72 wymogi podzielone są na pięć grup tematycznych ( segmentów ): bezpieczeństwo dokumentów, zarządzanie migracjami, porządek publiczny i bezpieczeństwo, prawa podstawowe oraz readmisja nielegalnych migrantów. W dniu 20 października 2014 r. Komisja przyjęła swoje pierwsze sprawozdanie z postępów Turcji w zakresie wymogów planu działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego ( pierwsze sprawozdanie ) 2. W sprawozdaniu tym oceniono spełnienie każdego wymogu i wydano zalecenia dotyczące dokonania dalszych postępów w zakresie wypełniania wszystkich wymogów. Po opublikowaniu pierwszego sprawozdania, w dniach 26 lutego 2015 r., 14 grudnia 2015 r. i 19 stycznia 2016 r. miały miejsce spotkania na wysokim szczeblu między Komisją a organami tureckimi w ramach dialogu w sprawie liberalizacji systemu wizowego. W okresie od kwietnia do lipca 2015 r. Komisja zorganizowała siedem misji technicznych do Turcji, w których udział wzięli eksperci z państw członkowskich, Komisji, Fronteksu, EASO, Europolu i delegatury UE w Turcji, w celu przeanalizowania ustawodawstwa i praktyk administracyjnych Turcji oraz ocenienia ewentualnych postępów we wdrażaniu wymogów określonych w planie działania. Ponadto w dniach 15 lipca 2015 r. i 19 stycznia 2016 r. odbyły się dwa posiedzenia Wspólnego Komitetu ds. Readmisji, które miały na celu ocenę wdrażania umowy o readmisji między UE a Turcją. Rozmowy z organami tureckimi na temat sposobów wspierania Turcji w osiąganiu postępów w realizacji planu działania odbyły się również przy okazji negocjacji w sprawie wspólnego planu działania UE-Turcja, który został uzgodniony ad referendum w dniu 15 października 2015 r. 3, oraz szczytu UE-Turcja, który miał miejsce w dniu 29 listopada 2015 r.. Na szczycie strona turecka zobowiązała się do przyspieszenia wdrażania planu działania, w tym poprzez wcześniejsze zastosowanie wszystkich postanowień umowy o readmisji między UE a Turcją w celu ewentualnego uzyskania liberalizacji reżimu wizowego w październiku 2016 r. 4. Unia Europejska z zadowoleniem przyjęła to zobowiązanie. Niniejsze drugie sprawozdanie z postępów Turcji w zakresie wymogów planu działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego ( drugie sprawozdanie ) jest oparte na informacjach zebranych przez Komisję podczas wyżej wspomnianych misji ekspertów i spotkań oraz na 1 http://europa.eu/rapid/press-release_ip-13-1259_en.htm 2 COM(2014) 646 final Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady z postępów Turcji w zakresie wymogów planu działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego, http://europa.eu/rapid/pressrelease_ip-14-1173_en.htm 3 Tekst wspólnego planu działania można znaleźć na stronie http://europa.eu/rapid/press-release_memo-15-5860_en.htm 4 Pełny tekst oświadczenia przyjętego na szczycie przywódców UE z Turcją znajduje się na stronie www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2015/11/29-eu-turkey-meeting-statement/ 2

informacjach otrzymanych od organów tureckich, państw członkowskich, agencji UE i z innych źródeł. Przedstawiono w nim analizę sytuacji z lutego 2016 r. w zakresie wdrażania przez Turcję wymogów określonych w planie działania oraz wymieniono szczególne zalecenia dotyczące środków, które Turcja powinna przyjąć, aby poczynić dalsze postępy na drodze do pełnego spełnienia tych wymagań. Do drugiego sprawozdania dołączony jest dokument roboczy służb Komisji 5, w którym szczegółowo opisano znaczną liczbę istotnych środków, które Turcja przyjęła i wdraża na potrzeby spełnienia wymogów określonych w planie działania od października 2014 r. Ponadto zgodnie z wymogami metodyki dialogu w sprawie liberalizacji systemu wizowego w dokumencie roboczym służb Komisji przeanalizowano oczekiwane skutki jakiejkolwiek przyszłej liberalizacji reżimu wizowego dla migracji 6. Drugie sprawozdanie opiera się na strukturze planu działania i dlatego omówiono w nim po kolei wspomniane pięć segmentów, wskazując w odniesieniu do każdego z nich wymogi, które nie są jeszcze całkowicie spełnione, i przedstawiając zalecenia dotyczące środków, które pozwoliłyby organom tureckim osiągnąć ten cel. 2. SEGMENT 1: BEZPIECZEŃSTWO DOKUMENTÓW W pierwszym sprawozdaniu zwrócono uwagę na to, że Turcja osiągnęła już znaczne postępy w spełnianiu kryteriów odniesienia zawartych w segmencie dotyczącym bezpieczeństwa dokumentów. Niektóre dodatkowe pozytywne zmiany, które opisano bardziej szczegółowo w dokumencie roboczym służb Komisji, miały miejsce niedawno. Były to w szczególności: wycofanie z obiegu nielicznych pozostałych paszportów innych niż biometryczne, wprowadzenie bezpieczniejszej procedury unieważniania paszportów, które straciły ważność, w celu uniknięcia ich ewentualnego ponownego wykorzystania na potrzeby fałszerstwa, oraz przyjęcie środków prawnych i technicznych pozwalających na rozpoczęcie wydawania wkrótce nowych, bardziej wiarygodnych dowodów tożsamości zawierających dane biometryczne i mających okres ważności wynoszący 10 lat. Pomimo tych postępów Turcja musi przyjąć dalsze istotne środki w celu całkowitego spełnienia wymogów określonych w ramach tego segmentu: zabezpieczenia paszportów tureckich powinny być dostosowane do norm UE określonych w rozporządzeniu Rady (WE) nr 2252/2004, tj. Turcja powinna rozpocząć wydawanie paszportów z mikroprocesorem bezstykowym, w którym znajduje się nie tylko obraz twarzy posiadacza, lecz także jego odciski palców 7 ; tureckie organy ścigania powinny rozpocząć terminową wymianę informacji ze swoimi odpowiednikami w państwach członkowskich na temat podrobionych i fałszywych dokumentów znalezionych przy pasażerach podróżujących do UE; 5 Dokument roboczy służb Komisji towarzyszący drugiemu sprawozdaniu z postępów Turcji w zakresie wymogów planu działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego, SWD(2016) 97. 6 Ocena skutków dla bezpieczeństwa wynikających z liberalizacji reżimu wizowego wobec Turcji zostanie przedstawiona przy okazji publikacji kolejnego sprawozdania. 7 Jak określono w planie działania, po przyznaniu prawa do ruchu bezwizowego będzie ono miało zastosowanie wyłącznie do obywateli Turcji posiadających paszport biometryczny zgodny z normami ustanowionymi w rozporządzeniu Rady (WE) nr 2252/2004. 3

należy zwiększyć zdolność policji tureckiej i personelu naziemnego przewoźników lotniczych działających w głównych tureckich międzynarodowych portach lotniczych do wykrywania podrobionych lub fałszywych dokumentów podróży, wiz i dokumentów pobytowych wykorzystywanych przez pasażerów podróżujących do UE, w szczególności poprzez zwiększenie liczby szkoleń i poprawę współpracy z urzędnikami łącznikowymi ds. imigracji z państw członkowskich, którzy znajdują się w Turcji. 3. SEGMENT 2: ZARZĄDZANIE MIGRACJAMI W pierwszym sprawozdaniu uznano, że Turcja osiągnęła już znaczne postępy w spełnianiu kryteriów odniesienia zawartych w drugim segmencie planu działania. Od października 2014 r. organy tureckie podjęły dodatkowe, znaczące kroki mające na celu dalsze wzmocnienie zdolności operacyjnych Dyrekcji Generalnej ds. Zarządzania Migracjami. Turcja przyjęła również szereg aktów prawnych w dziedzinie ochrony międzynarodowej, w tym rozporządzenie z dnia 22 października 2014 r. przyznające tymczasową ochronę wszystkim uchodźcom z Syrii oraz rozporządzenie z dnia 15 stycznia 2016 r. dające tym uchodźcom możliwość ubiegania się o zezwolenie na pracę. Organy tureckie zacieśniły współpracę w zakresie zarządzania granicami ze swoimi greckimi i bułgarskimi odpowiednikami na całej wspólnej granicy lądowej. Przyjęto również kilka ważnych środków mających na celu wzmocnienie systemu wizowego i zarządzania granicami. W dniu 8 stycznia Turcja wprowadziła obowiązek wizowy w odniesieniu do Syryjczyków wjeżdżających do Turcji drogą powietrzną lub morską z państw trzecich, a w dniu 5 lutego zniosła możliwość uzyskiwania wiz przez obywateli irackich na granicy. Turcja zaproponowała negocjowanie dwustronnych umów o readmisji 14 państwom i rozpoczęła prace nad wprowadzeniem wiz tranzytowych dla obywateli 18 państw uznanych za potencjalne źródło nieuregulowanej migracji. Ponadto w celu eliminacji przemytu ludzi Turcja zintensyfikowała wysiłki swoich organów ścigania, w tym ich wspólne operacje na lądzie, oraz utworzyła w ramach tureckiej krajowej policji i żandarmerii specjalne jednostki do zwalczania przemytu ludzi i handlu ludźmi. Szczegółowe informacje na temat wszystkich podjętych środków znajdują się w dokumencie roboczym służb Komisji. Niemniej jednak kilka wymogów określonych w segmencie 2 pozostaje tylko częściowo spełnionych. Jeden z nich jest związany z faktem, że Turcja w dalszym ciągu stosuje dyskryminujący system wizowy wobec państw członkowskich 8. Najważniejszym z wymogów, których Turcja nadal nie spełniła, jest [p]rzeprowadzanie należytych odpraw granicznych i ochrona wszystkich granic kraju [...] w sposób powodujący znaczny i trwały spadek liczby osób, którym udaje się nielegalnie przekroczyć granicę turecką, czy to wjeżdżając do Turcji, czy z niej wyjeżdżając. W 2015 r. liczba migrantów i uchodźców, którzy dotarli do granic lądowych i morskich UE, nielegalnie opuszczając terytorium Turcji, wyniosła 888 457 osób. Jest to około 17 razy 8 Informacje na temat wymogów wizowych stosowanych wobec państw członkowskich znajdują się w dokumencie roboczym służb Komisji. 4

więcej, niż zarejestrowano w 2014 r. Problem ten utrzymuje się niestety w styczniu 2016 r. odnotowano 68 650 takich migrantów i uchodźców 9. Większa liczba przypadków nielegalnego przekraczania granic jest również powiązana z szerszym kryzysem uchodźczym spowodowanym trwającym konfliktem w Syrii i w niektórych innych państwach. Organy tureckie, które powinny zapobiegać nielegalnemu przekraczaniu granic, stoją przed ogromnym wyzwaniem, ponieważ na terytorium Turcji przebywa ponad 2,5 mln uchodźców z Syrii i ponad 200 000 migrantów i uchodźców z innych państw. Należy odnotować, że w 2015 r. turecka straż przybrzeżna zatrzymała i uratowała 91 612 migrantów i uchodźców, którzy próbowali nielegalnie dotrzeć do UE siedmiokrotnie więcej niż w 2014 r. Niemniej jednak środki przyjęte przez organy tureckie są wciąż niewystarczające ze względu na sam ogrom liczby osób nielegalnie przybywających do Turcji. Aby skuteczniej zmierzyć się z tym wyzwaniem, organy tureckie muszą dalej pilnie wprowadzać środki uwzględniające różne aspekty tego problemu w sposób kompleksowy. W związku z tym Komisja zaleca, aby Turcja rozważyła środki opisane poniżej. Po pierwsze, należy wzmocnić zdolności tureckiej straży przybrzeżnej pod względem nadzoru i przechwytywania jednostek pływających na obszarze Morza Egejskiego. W tym celu należy przyspieszyć realizację różnych projektów finansowanych przez Turcję i UE, które mają na celu zarówno utworzenie systemu przybrzeżnego nadzoru radarowego, jak i zwiększenie liczby dostępnych patrolowych jednostek pływających oraz poprawienie ich jakości, obecności wzdłuż wybrzeża i zdolności operacyjnych. W celu zapobiegania nielegalnemu opuszczaniu terytorium Turcji można byłoby rozważyć wykorzystywanie systemu radarowego marynarki wojennej do czasu powstania systemu przybrzeżnego nadzoru radarowego. Aby zmniejszyć obciążenie straży granicznej, należy zwiększyć zdolność policji i żandarmerii do wykrywania przypadków nielegalnego opuszczania terytorium Turcji przez migrantów i do zapobiegania im jeszcze na lądzie lub daleko od granicy lądowej poprzez działania w zakresie patrolowania i nadzoru, w tym poprzez zwiększenie wykorzystania systemów obserwacji przestrzeni powietrznej. Wszystkim organom, które są odpowiedzialne za ochronę granic i zwalczanie migracji nieuregulowanej 10, należy polecić zacieśnienie wzajemnej współpracy, w tym poprzez systematyczne koordynowanie działań oraz wymianę danych wywiadowczych, informacji i zasobów, a także zwiększenie liczby wspólnych operacji. Należy również pilnie utworzyć Ośrodek Koordynacji Krajowej i Wspólnej Analizy Ryzyka (NACORAC), który UE pomaga ustanowić. Praca wszystkich tych organów, oprócz zapobiegania nielegalnemu opuszczaniu terytorium Turcji przez migrantów oraz losowego zatrzymywania przemytników ludzi, powinna być również wyraźnie skoncentrowana na identyfikowaniu i aresztowaniu członków wyższego i średniego szczebla organizacji przemycających migrantów oraz na konfiskowaniu ich majątku. 9 Dane liczbowe podane na tej stronie zostały opracowane przez służby Komisji na podstawie informacji przekazanych przez Frontex i organy tureckie. Wszystkie dane mają charakter orientacyjny i mogą ulec zmianie. 10 Organy tureckie poinformowały Komisję, że w świetle obecnej sytuacji geopolitycznej porzuciły swój wstępny plan, przewidziany w krajowym planie działania z 2006 r. na rzecz realizacji strategii Turcji dotyczącej zintegrowanego zarządzania granicami, w którym zakładano utworzenie centralnej specjalistycznej służby granicznej o charakterze niewojskowym oraz przeniesienie do niej wszystkich obowiązków i zasobów związanych z zarządzaniem granicami. 5

Aby zmniejszyć liczbę osób nielegalnie wjeżdżających na terytorium Turcji, należy wzmocnić ochronę jej południowo-wschodniej i wschodniej granicy lądowej. W tym celu tureckie siły lądowe powinny kontynuować swoją modernizację poprzez oddelegowanie większej liczby dobrze wyszkolonych pracowników kontraktowych zamiast poborowych, a także poprzez korzystanie z nowoczesnych urządzeń dozorowania i przyjęcie elastycznych technik patrolowania. Organy tureckie powinny w miarę możliwości rozwijać współpracę w zakresie działań związanych z ochroną granicy oraz wymiany informacji na temat organizacji przemycających migrantów z organami państw pochodzenia i tranzytu nielegalnych migrantów. Jednocześnie należy kontynuować prace w kontekście realizacji innych wymogów i zaleceń odnośnie do tego segmentu, które przyczynią się również do lepszego zapobiegania nielegalnej migracji. W obszarze współpracy granicznej z sąsiadującymi państwami członkowskimi Komisja zaleca, aby organy tureckie rozważyły następujące środki: porozumienie w sprawie ustanowienia trójstronnego centrum kontaktowego na przejściu granicznym Capitan Andreevo, podpisane w maju 2015 r., powinno wejść w życie bez dalszej zwłoki; między strażami granicznymi Turcji i Grecji należy ustanowić zabezpieczony kanał komunikacji na potrzeby terminowej wymiany informacji na temat działań związanych z przemytem migrantów; Turcja powinna rozwijać współpracę operacyjną z Fronteksem, aby korzystać z jego wiedzy eksperckiej w zakresie przesłuchiwania zatrzymanych migrantów i uzyskiwania dostępu do zgromadzonych w ten sposób informacji dotyczących sposobu działania siatek zajmujących się przemytem ludzi. Należy również zmienić turecki system wizowy, aby lepiej zapobiegać wjazdowi do Turcji obywateli państw trzecich, którzy zamierzają przedostać się do UE, nielegalnie przekraczając granice zewnętrzne. W tym celu w oparciu o środki już przyjęte w dniach 8 stycznia i 5 lutego 2016 r., dotyczące odpowiednio obywateli syryjskich przebywających poza Syrią i obywateli irackich, organy tureckie powinny obecnie przyznać priorytet wzmocnieniu systemu wizowego mającego zastosowanie do obywateli innych państw, z których w 2015 r. pochodziła największa liczba osób nielegalnie wjeżdżających do UE przez Turcję, a mianowicie do Afgańczyków, Pakistańczyków, Irańczyków, Marokańczyków, Palestyńczyków, Somalijczyków, Banglijczyków, Libańczyków, Algierczyków itd. 11. Ponadto należy przeprowadzić dokładną analizę potencjału migracji nieuregulowanej z wszelkich innych państw, których obywatelom Turcja przyznaje zwolnienie z obowiązku wizowego lub zapewnia możliwość uzyskania wiz elektronicznych. Punktami odniesienia powinny być unijne wykazy państw, których 11 Dane statystyczne dotyczące narodowości osób, które nielegalnie wjechały na terytorium UE przez Turcję, znajdują się w dokumencie roboczym służb Komisji. 6

obywatele są zwolnieni z obowiązku wizowego, i państw, których obywatele muszą posiadać wizę podczas podróży do UE 12. W zależności od systemu wizowego aktualnie stosowanego wobec różnych państw oraz od wzorców migracji i przemytu obserwowanych w odniesieniu do ich obywateli Turcja powinna przyjąć następujące środki: nałożenie obowiązku wizowego na obywateli niektórych państw związanych z wysokim ryzykiem migracji, które aktualnie korzystają z ruchu bezwizowego; jeżeli organy tureckie zdecydują się na utrzymanie ruchu bezwizowego w odniesieniu do obywateli państw trzecich, które są potencjalnym źródłem migracji nieuregulowanej: uwarunkowanie tego ułatwienia szybkim podpisaniem i skutecznym wprowadzeniem w życie umów o readmisji z tymi państwami; zlikwidowanie możliwości wjazdu do Turcji na podstawie wizy elektronicznej w przypadku obywateli niektórych państw związanych z wysokim ryzykiem migracji, którzy obecnie mają taką możliwość, i wprowadzenie zamiast tego wymogu ubiegania się o wizę w tureckiej misji dyplomatycznej, gdzie możliwe byłoby przeprowadzenie odpowiedniej weryfikacji ryzyka migracji i ryzyka związanego z bezpieczeństwem; jeżeli organy tureckie zdecydują się na utrzymanie możliwości wjazdu do Turcji na podstawie wizy elektronicznej w przypadku obywateli państw trzecich, które są potencjalnym źródłem migracji nieuregulowanej: poddawanie tych posiadaczy wiz elektronicznych dokładniejszej kontroli w momencie przekraczania granicy, aby zweryfikować, czy faktycznie spełniają kryteria uzyskania takiej wizy; pogłębianie wiedzy i zwiększanie zdolności tureckiego personelu konsularnego odpowiedzialnego za wydawanie wiz, mając na celu upewnianie się, czy osoby ubiegające się o wizę mają uzasadnione powody, aby przyjechać do Turcji, oraz czy zamierzają wrócić do swoich państw pochodzenia; jednoczesne podnoszenie standardów kontroli wewnętrznej w odniesieniu do integralności całego systemu wydawania wiz, zwłaszcza w ambasadach znajdujących się w państwach o wysokim stopniu ryzyka; Turcja powinna zacząć wymagać lotniskowych wiz tranzytowych od obywateli państw, które zidentyfikowano jako główne źródła migracji nieuregulowanej. Turcja powinna poczynić dalsze postępy w spełnianiu wymogów określonych w tym segmencie w odniesieniu do ochrony międzynarodowej, opierając się na dotychczasowych znacznych wysiłkach 13. W szczególności: organy tureckie powinny kontynuować prace nad ułatwieniem skutecznego dostępu osób objętych ochroną międzynarodową do usług socjalnych (zwłaszcza do nauki szkolnej dla ich dzieci), do możliwości legalnego zatrudnienia, godnych warunków mieszkaniowych, szkoleń zawodowych i językowych oraz wszelkich inicjatyw przyczyniających się do ich włączenia społecznego i samodzielności gospodarczej w społeczeństwie tureckim; 12 W kwestii systemu wizowego stosowanego przez Turcję wobec państw, które są głównymi źródłami migracji nieuregulowanej, i porównania z systemem wizowym UE mającym zastosowanie do tych państw zob. dokument roboczy służb Komisji. 13 Odnośnie do postępów poczynionych przez Turcję w okresie sprawozdawczym w zakresie spełniania wymogów dotyczących ochrony międzynarodowej zawartych w planie działania zob. dokument roboczy służb Komisji. 7

organy tureckie powinny ponadto zapewnić, aby wnioski składane przez osoby ubiegające się o udzielenie ochrony międzynarodowej były rozpatrywane w jak najkrótszym czasie, przy czym rezultatem powinno być albo uzyskanie przez taką osobę jednego ze statusów ochrony przewidzianych w tureckim porządku prawnym, albo w przypadku odmownego rozpatrzenia wniosku otrzymanie przez taką osobę nakazu opuszczenia Turcji. W tym kontekście ogromnie istotne jest, aby Dyrekcja Generalna ds. Zarządzania Migracjami podjęła szczególne środki mające na celu: o zmniejszenie zaległości w rozpatrywaniu wniosków, które przez długi czas pozostają nierozpatrzone 14 ; o zapewnienie, aby migranci, którzy nielegalnie wjechali na terytorium Turcji i złożyli wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej, które później rozpatrzono odmownie, w odpowiednim czasie powrócili do swojego państwa pochodzenia; o uniemożliwianie osobom ubiegającym się o azyl, których wnioski są rozpatrywane, oraz osobom, które bezskutecznie ubiegały się o azyl, ucieczki i wtórnego przepływu w kierunku UE w trakcie ich pobytu na terytorium Turcji. Do osiągnięcia tych celów przydatne będzie uproszczenie procedur, w szczególności poprzez przyjęcie rozporządzenia, w którym określone zostaną szczegółowe przepisy dotyczące wdrażania ustawy o cudzoziemcach i ochronie międzynarodowej. 4. SEGMENT 3: PORZĄDEK PUBLICZNY I BEZPIECZEŃSTWO W pierwszym sprawozdaniu opisano zarówno mocne, jak i słabe strony tureckiego systemu, jeżeli chodzi o spełnianie wymogów określonych w tym segmencie. Od października 2014 r. organy tureckie podjęły dodatkowe kroki, takie jak ratyfikacja w dniu 19 lutego 2016 r. Konwencji Rady Europy o praniu, ujawnianiu, zajmowaniu i konfiskacie dochodów pochodzących z przestępstwa oraz o finansowaniu terroryzmu, Konwencji Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi, Konwencji Rady Europy o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych oraz protokołu dodatkowego do Konwencji Rady Europy o przekazywaniu osób skazanych. Należy jednak zauważyć, że pomimo tych zmian, realizacja wymogów segmentu 3 pozostaje na znacznie mniej zaawansowanym poziomie niż w przypadku segmentów 1 i 2. Zachęca się Turcję do przyjęcia następujących środków w celu spełnienia tych wymogów: zwiększenie liczby pozytywnych odpowiedzi na wnioski dotyczące współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych przedkładane przez państwa członkowskie, a także skrócenie czasu udzielania odpowiedzi na te wnioski i czasu realizacji tych wniosków. Można również rozważyć przyjęcie pojedynczej kompleksowej ustawy usprawniającej procedury dotyczące wywiązywania się przez Turcję z zobowiązań międzynarodowych związanych ze współpracą wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych; aktywne kontaktowanie się z właściwymi organami wszystkich państw członkowskich w obszarze współpracy policyjnej i współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych; 14 Wyjaśnienia dotyczące tych zaległości znajdują się w odpowiednim punkcie dokumentu roboczego służb Komisji. 8

rozpoczęcie wdrażania Konwencji Rady Europy z 1981 r. o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych oraz ratyfikowania protokołu dodatkowego do tej konwencji (CETS nr 181); przyjęcie przepisów o ochronie danych osobowych zgodnie ze standardami UE i Rady Europy; zawarcie umowy o współpracy operacyjnej z Europolem oraz umowy o współpracy z Eurojustem, kiedy tylko odpowiednie ramy prawne w zakresie ochrony danych osobowych wejdą w życie; do tego czasu zachęca się organy tureckie do dołożenia wszelkich możliwych starań, aby zwiększyć wymianę informacji i zacieśnić współpracę z tymi agencjami; przyjęcie nowego planu działania na rzecz zwalczania przestępczości zorganizowanej na lata 2016 18, umożliwiającego wzmocnienie działań w zakresie zwalczania wszelkich form przestępczości zorganizowanej, zwłaszcza handlu narkotykami, ludźmi, bronią i towarami podrobionymi; przekazywanie UE informacji na temat krajowych i międzynarodowych organizacji przestępczych obecnie działających w Turcji i sposobu ich działania oraz na temat podejścia przyjętego przez organy tureckie w celu zwalczania działalności przestępczej tych organizacji; rozpoczęcie wdrażania niedawno ratyfikowanej Konwencji Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi i dostosowania tureckich krajowych ram prawnych w tej dziedzinie do standardów określonych w tej konwencji i w dorobku prawnym UE; wzmocnienie zdolności Dyrekcji Generalnej ds. Zarządzania Migracjami w zakresie identyfikowania ofiar handlu ludźmi i udzielania im schronienia; rozpoczęcie wdrażania niedawno ratyfikowanej Konwencji Rady Europy o praniu, ujawnianiu, zajmowaniu i konfiskacie dochodów pochodzących z przestępstwa oraz o finansowaniu terroryzmu (CETS nr 198) i dostosowanie tureckich krajowych ram prawnych w tej dziedzinie do standardów określonych w tej konwencji; dalsze wzmacnianie zdolności departamentu ds. ścigania przestępczości finansowej (MASAK) do analizowania podejrzanych transakcji i wykrywania przypadków prania pieniędzy i finansowania terroryzmu; pełne dostosowanie tureckich ram prawnych do przepisów konwencji Rady Europy o cyberprzestępczości; przyjęcie przepisów dotyczących skutecznych działań następczych w odniesieniu do wszystkich zaleceń Grupy Państw Przeciwko Korupcji (GRECO) oraz przyjęcie nowego krajowego planu działania na rzecz zwalczania korupcji, opracowanego w porozumieniu ze społeczeństwem obywatelskim, i powierzenie monitorowania jego wdrażania organowi upoważnionemu do działania z zachowaniem niezbędnego stopnia niezależności i przejrzystości; ustanowienie programów szkoleniowych i przyjęcie kodeksów etycznych w zakresie zwalczania korupcji dla funkcjonariuszy zajmujących się zarządzaniem granicami i zapobieganiem migracji nieuregulowanej, zwiększając w ten sposób wysiłki mające na celu systematyczne ściganie przekupstwa funkcjonariuszy publicznych; podpisanie i ratyfikowanie trzech protokołów dodatkowych z lat 1975, 2010 i 2012 do konwencji Rady Europy o ekstradycji (CETS nr 24 z 1957 r.) oraz protokołu dodatkowego z 2001 r. do konwencji Rady Europy o pomocy prawnej w sprawach 9

karnych (CETS nr 30 z 1959 r.), a także rozpoczęcie wdrażania protokołu dodatkowego z 1997 r. do konwencji Rady Europy o przekazywaniu osób skazanych (CETS nr 112 z 1983 r.); podpisanie i ratyfikowanie konwencji haskiej z 1996 r. o jurysdykcji, prawie właściwym, uznawaniu, wykonywaniu i współpracy w zakresie odpowiedzialności rodzicielskiej oraz środków ochrony dzieci, a także konwencji haskiej z 2007 r. o międzynarodowym dochodzeniu alimentów na rzecz dzieci i innych członków rodziny; ograniczenie opóźnienia w postępowaniach sądowych na mocy konwencji haskiej z 1980 r. dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę. 5. SEGMENT 4: PRAWA PODSTAWOWE W pierwszym sprawozdaniu stwierdzono, że wiele wymogów określonych w tym segmencie już zostało spełnionych, niemniej jednak zidentyfikowano kilka obszarów o dużym znaczeniu, w których konieczne są dalsze postępy. Od tamtej pory w przedmiotowych obszarach wydarzyło się niewiele, dlatego stosowne zalecenia wydane w pierwszym sprawozdaniu w dużej mierze pozostają ważne. Z tego względu zachęca się Turcję do: zmian prawodawstwa tureckiego dotyczącego terroryzmu w celu dostosowania go do dorobku prawnego UE, standardów Rady Europy i orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w zakresie terroryzmu; przyjęcia prawodawstwa dotyczącego zwalczania dyskryminacji, biorąc za przykład dorobek prawny UE w sprawie równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne; przyjęcia krajowego planu działania mającego na celu poprawę sytuacji Romów w Turcji i zapewnienie udziału romskich organizacji społeczeństwa obywatelskiego w monitorowaniu wdrażania tego planu; ratyfikowania protokołów dodatkowych nr 4 i 7 do europejskiej konwencji praw człowieka (EKPC) lub ewentualnie zapewnienia, aby do tureckich ram prawnych włączono równoważne przepisy, lub wykazania, że takie przepisy znajdują się w tych ramach; dalszego realizowania planu działania w zakresie zapobiegania naruszeniom europejskiej konwencji praw człowieka (EKPC) i działań następczych w odniesieniu do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczącego grupy spraw Incal ; dalszego zapewniania szkolenia, wsparcia i wytycznych funkcjonariuszom organów ścigania, sędziom i prokuratorom, aby umożliwić im interpretowanie obowiązującego prawodawstwa z uwzględnieniem europejskiej konwencji praw człowieka i orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka; przyjęcia przepisów ustanawiających niezależną komisję do spraw nadzoru nad ewentualnymi naruszeniami praw osób przez organy ścigania. 10

6. SEGMENT 5: READMISJA NIELEGALNYCH MIGRANTÓW W pierwszym sprawozdaniu odnotowano bardzo niski poziom realizacji wymogów określonych w tym segmencie. Dokument roboczy służb Komisji zawiera informacje na temat pewnych pozytywnych zmian, które nastąpiły od tamtego czasu. W szczególności Turcja po listopadowym szczycie zintensyfikowała kontakty z władzami greckimi w celu osiągnięcia poprawy w zakresie realizacji istniejącego protokołu dwustronnego. Odbyło się kilka spotkań technicznych, wskutek których Turcja przyspieszyła ocenianie wszystkich 864 wniosków o readmisję oczekujących na rozpatrzenie, złożonych przez Grecję w 2016 r. W lutym 2016 r. Turcja zaproponowała również Bułgarii zawarcie dwustronnego protokołu w na mocy umowy o readmisji między UE a Turcją. Istnieje jednak szereg ważnych działań, które Turcja powinna zrealizować. W szczególności Turcja powinna: rozpocząć stosowanie i skuteczne wdrażanie, w odniesieniu do wszystkich państw członkowskich, postanowień umowy o readmisji między UE a Turcją dotyczących obywateli państw trzecich, co Turcja zobowiązała się uczynić z dniem 1 czerwca 2016 r.; do tego czasu osiągnąć znaczną poprawę pod względem wywiązywania się z istniejących dwustronnych obowiązków w zakresie readmisji; w szczególności w kontekście umowy z Grecją Turcja powinna: o dołożyć większych starań, aby terminowo odpowiadać na wnioski o readmisję, w szczególności poprzez stosowanie procedury przyspieszonej przewidzianej w protokole dwustronnym; o zwiększyć liczbę pozytywnych odpowiedzi, a w przypadku odmów systematycznie podawać uzasadnienie; o otworzyć dodatkowe porty morskie, aby ułatwić przekazywanie osób podlegających readmisji; o prowadzić wymianę urzędników łącznikowych, aby ułatwić identyfikację i readmisję nielegalnych migrantów; poprawić wdrażanie mających już zastosowanie postanowień umowy o readmisji między UE a Turcją dotyczących powrotu i readmisji obywateli tureckich i bezpaństwowców, które to postanowienia obecnie nie są systematycznie egzekwowane przez wszystkie tureckie misje dyplomatyczne. 7. WNIOSKI I DALSZE DZIAŁANIA Po okresie w 2015 r., kiedy to Turcja poczyniła jedynie niewielkie postępy we wdrażaniu planu działania, sytuacja uległa zmianie w trakcie szczytu UE-Turcja mającego miejsce w dniu 29 listopada 2015 r. i od tamtego czasu władze tureckie zintensyfikowały swoje wysiłki w tym kierunku. Komisja z zadowoleniem przyjmuje nowy poziom zaangażowania i determinacji zaprezentowany przez władze tureckie, odnotowuje szereg już podjętych przez nie istotnych kroków i zachęca je do dalszego przyspieszenia procesu reform poprzez rozwiązanie w trybie 11

pilnym nierozstrzygniętych problemów zidentyfikowanych w niniejszym sprawozdaniu, tak aby do października 2016 r. Turcja spełniła wszystkie wymogi planu działania, do czego ambitnie dąży. Komisja będzie nadal pomagała Turcji w realizacji planu działania i czynnie monitorowała zmiany zachodzące w tym kontekście, mając na uwadze przedstawienie nowego sprawozdania z postępu prac jesienią 2016 r. 12