Mikro i makroekonomia integracji europejskiej Spotkanie 6

Mikro i makroekonomia integracji europejskiej Spotkanie 6 Makroekonomiczne aspekty integracji gospodarczej Wzrost gospodarczy Katarzyna Śledziewska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego 1

Plan wykładu Logika wzrostu gospodarczego Fakty Model Solowa Regiony Dr Katarzyna Śledziewska

Logika wzrostu Wzrost gospodarczy: produkować więcej i więcej Wzrost per capita wzrost produkcji na osobę W większości państw EU 1 do 3% rocznie. Dlaczego? Jeśli siła robocza produkuje coraz więcej dóbr i usług gospodarka ma coraz więcej narzędzi rok po roku Narzędzia kapitał Kapitał fizyczny Kapitał ludzki Kapitał wiedzy (technologia) Integracja może w sposób niezaplanowany przyspieszyć wzrost np. poprzez przyśpieszenie międzynarodowej dyfuzji się postępu technologicznego (Europa Centralna) Efekty wzrostu: Średniookresowe Długookresowe Dr Katarzyna Śledziewska

Logika wzrostu w UE Wzrost średniookresowy akumulacja kapitału fizycznego Integracja prowadzi do polepszenia efektywności produkcji Efektywność EU lepsze miejsce do inwestowania więc więcej inwestycji Wzrost średniookresowy Wraz ze wzrostem kapitału na pracownika zwrot z inwestycji na kolejnej jednostce spada Dochodzi do momentu gdzie równa się kosztom. W tej sytuacji akumulacja kapitału zatrzymuje się Przykład Hiszpanii Dr Katarzyna Śledziewska

Logika wzrostu EU Wzrost długookresowy Stała zmiana w stopie akumulacji kapitału i tym samy stała zmiana w stopie wzrostu Stopa akumulacji kapitału wiedzy postęp technologiczny Dr Katarzyna Śledziewska

Integracja Europejska efekt alokacji wzrost efektywności lepszy klimat inwestycyjny więcej inwestycji w maszyny, umiejętności i technologie wyższy poziom produkcji na pracownika Dr Katarzyna Śledziewska

Wzrost w Europie Zachodniej (Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Włochy, Holandia, Norwegia, Szwecja, Szwajcaria, Wielka Brytania) Integracji w Europie towarzyszył wzrost gospodarczy Historia: Wzrost po drugiej wojnie światowej ewenement Wcześniej pod koniec XVIII wieku Rewolucja Przemysłowa. Ale już w 1850 roku płace robotnika w WB równe dochodom rzemieślników w czasach Rzymskich (Cameron, Neal, 2003) Pomiędzy okresy wzrostu przerywane plagami, wojnami itd. Wraz z Rewolucja Przemysłową, która dotarła do reszty Europy przed 1870 rokiem wzrost 2% na rok 1890-1913 (Belle Epoque) wzrost pozwalający zdublować PKB w ciągu 27 lat 1913-1950 I i II Wojna Światowa, odbudowa 1950-1973 Złote Lata. Do końca nie wiadomo czemu się skończyły Dr Katarzyna Śledziewska

Fazy wzrostu w Europie, 1890-1992 Okres Realny PKB Realny PKB per capita Realny PKB na godzinę 1890-1913 2.6 1.7 1.6 1913-1950 1.4 1.0 1.9 1950-1973 4.6 3.8 4.7 1973-1992 2.0 1.7 2.7 Cały okres 1890-1992 2.5 1.9 2.6 Dr Katarzyna Śledziewska Źródło: Baldwin, Wyplosz 2004 za Crafts i Toniolo 1996

Wzrost w Europie Zachodniej (Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Włochy, Holandia, Norwegia, Szwecja, Szwajcaria, Wielka Brytania) 1945-1950 - okres rekonstrukcji spektakularny wzrost Najdłużej: Niemcy, Włochy, Austria Do 1995 wszystkie kraje Spadek PKB w okresie II Wojny Światowej wynikiem raczej dezorganizacji niż zniszczeń wojennych Dr Katarzyna Śledziewska

Wzrost gospodarczy w okresie rekonstrukcji Rok w którym PKB równy był temu z 1945 Rok, w którym osiągnięto poziom PKB z okresu sprzed IIWŚ Austria 1886 1951 15.2% Belgia 1924 1948 6.0% Dania 1936 1946 13.5% Finlandia 1938 1945 b.d. Francja 1891 1949 19.0% Niemcy 1908 1951 13.5% Włochy 1909 1950 11.2% Holandia 1912 1947 39.8% Norwegia 1937 1946 9.7% Szwecja Szwajcaria Wielka Brytania Rekonstrukcja, roczny wzrost (w okresie od1945 do roku z kolumny 2) W krajach tych wzrost gospodarczy w czasie II Wojny Światowej Dr Katarzyna Śledziewska Źródło: Baldwin, Wyplosz 2004 za Crafts i Toniolo 1996

Wzrost i integracja europejska związane? 1950-1973 nasilenie procesów integracyjnych Niemcy, Francja, Włochy szybszy wzrost od Wielkiej Brytanii (raczej nie tylko efekt doganiania) Dr Katarzyna Śledziewska

PKB per capita i ranking, 1950-1973 (ceny stałe z 1990) Średnia EWG PKB w 1950 (1990 $) Miejsce w Europie 1950 Zmiana miejsca 1950-1973 4,825 8.0 + 1.2 4.2 Średnia 6,835 3.6-1.4 3.0 EFTA Francja 5,221 7 + 2 4.0 Niemcy 4,281 9 + 5 5.0 Włochy 3,425 13 + 2 4.9 WB 6,847 2-5 2.4 Stopa wzrostu PKB Dr Katarzyna Śledziewska Źródło: Baldwin, Wyplosz 2004 za Crafts i Toniolo 1996

PKB per capita i ranking, 1950-1973 (ceny stałe z 1990) 1950 GDP (1990 $) European Rank 1950 Change in Rank 1950-1973 GDP Growth Rate EEC average 4,825 8.0 + 1.2 4.2 Netherlands 5,850 5-1 3.4 Belgium 5,346 6-2 3.5 France 5,221 7 + 2 4.0 Germany 4,281 9 + 5 5.0 Italy 3,425 13 + 2 4.9 EFTA average 6,835 3.6-1.4 3.0 Switzerland 8,939 1 0 3.1 UK 6,847 2-5 2.4 Sweden 6,738 3 + 1 3.1 Denmark 6,683 4 + 1 3.1 Norway 4,969 8-4 3.2 Finland 4,131 10 0 4.2 Austria 3,731 11 + 2 4.9 Others average 2,401 14.3-0.3 5.2 Ireland 3,518 12-3 3.1 Spain 2,397 14 + 1 5.8 Portugal 2,132 15 + 1 5.6 Greece 1,558 16 0 6.2 For Comparison USA 9,573 2.4 Japan 1,873 8.0 Dr Katarzyna Śledziewska Źródło: Baldwin, Wyplosz 2004 za Crafts i Toniolo 1996

Stopy wzrostu gospodarczego na świecie, 2006 rok Źródło: WDI Dr Katarzyna Śledziewska

Model Solowa Średniookresowe efekty wzrostu można przedstawić na prostym diagramie Dla uproszczenia : UE jedna, zamknięta gospodarka ze zintegrowanym rynkiem kapitału i siły roboczej oraz tą sama technologią Dr Katarzyna Śledziewska

euros/l Model Solowa Y/L* B δ(k/l) GDP/L I o D o A s(gdp/l) K/L o K/L* Dr Katarzyna Śledziewska K/L

euros/l Y/L Y/L c Y/L* Induced capital formation effect, i.e. medium-run growth bonus Allocation effect C B A E D GDP/L GDP/L δ(k/l) s(gdp/l) s(gdp/l) Dr Katarzyna Śledziewska K/L* K/L K/L

euros/l Y/L Y/L* Medium-run growth bonus B D GDP/L δ(k/l) C s (GDP/L) s(gdp/l) A K/L* Dr Katarzyna Śledziewska K/L K/L

Wzrost długookresowy euros/l GDP/L Y/L* s(gdp/l) A δ(k/l) B K/L* Dr Katarzyna Śledziewska K/L =Knowledge/L

Wzrost długookresowy, wpływ integracji euros/l Integracja, wyższa efektywność lepszy klimat inwestycyjny wyższa stopa inwestycji (s do s ) wyższy wzrost (szybsza akumulacja kapitału wiedzy) GDP/L Y/L* s (GDP/L) C A s(gdp/l) δ(k/l) B K/L* Dr Katarzyna Śledziewska K/L =Knowledge/L

Inne efekty dynamiczne Efekt polaryzacji Zyski z kreacji handlu, tylko w jednym regionie Region ten może stać się bardziej atrakcyjny i przyciągać czynniki produkcji Wpływ na lokalizację i wielkość realnych inwestycji

Uwagi Efekty dynamiczne- bardzo zróżnicowane Poza korzyściami skali inne korzyści rozłożone w czasie

Hub-and-spoke arrangements Firmy znajdujące się na obrzeżach mają wyższe koszty i niższy popyt, a ich import z krajów centrum jest ograniczony. Przeniesienie międzynarodowej produkcji do centrum. Jeśli integracja postępuje dość szybko, może to przyspieszyć proces aglomeracyjny w centrum (hub). Wyższe zatrudnienie w centrum powoduje większe zróżnicowanie płac.

Regiony UE Regiony gorzej rozwijające się były zawsze głównym priorytetem UE Preambuła Traktatu Rzymskiego Przed 1986, większość wydatków regionalnych była narodowa Drogi, telekomunikacja, elektryfikacja. Wejście Hiszpanii i Portugalii, wraz z Irlandią i Grecją przewaga głosów, przesunięcie wydatków z CAP do wydatków dla biedniejszych regionów Wydatki strukturalne teraz około 1/3 budżetu UE http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/official/reports/interim6/com_200 9_295_annex_en.pdf http://epp.eurostat.ec.europa.eu/guip/introaction.do?prof ile=cpro&theme=eurind&lang=en

Sytuacja i trendy: różnice regionalne najbardziej rozwinięte regiony (10% populacji) miały PKB na głowę mieszkańca prawie 5 razy wyższy niż PKB w regionach najmniej rozwiniętych (10% populacji), w 2000 r. był on 6 razy wyższy Źródło: http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/official/reports/interim6/com_2009_295_annex_en.pdf

Analiza GDP pc w PPS. Regiony o najwyższym GPD pc w PPS oraz o najwyższych wzrostach Źródło: http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/official/reports/interim6/com_2009_295_annex_en.pdf

Źródło: http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/official/reports/interim6/com_2009_295_annex_en.pdf

Bezrobocie, analiza Źródło: http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/official/reports/interim6/com_2009_295_annex_en.pdf

Produktywność pracy, analiza Źródło: http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/official/reports/interim6/com_2009_295_annex_en.pdf

Nowe firmy zagraniczne, analiza Źródło: http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/official/reports/interim6/com_2009_295_annex_en.pdf

Polityka spójności redukuje wykluczenie społeczne i ubóstwo Polityka spójności współfinansuje szkolenie 9 milionów osób rocznie, w tym ponad połowę stanowią kobiety; Utworzono ponad 450,000 miejsc pracy w okresie między 2000 i 2005 w sześciu krajach, które otrzymały 2/3 finansowania w ramach Celu 2; Szacunki wskazują że około 1.4 miliona dodatkowych miejsc pracy będzie Szacunki wskazują że około 1.4 miliona dodatkowych miejsc pracy będzie utworzone w regionach objętych celem Konwergencji w latach 2007-2013

Strategia lizbońska Plan rozwoju przyjęty dla Unii Europejskiej przez Radę Europejską na posiedzeniu w Lizbonie w roku 2000. 10 lat Celem planu, Uczynienie Europy najbardziej dynamicznym i konkurencyjnym regionem gospodarczym na świecie, Europa ma się rozwijać szybciej niż Stany Zjednoczone. Maksymalnie wykorzystana innowacyjność oparta na badaniach naukowych, zwłaszcza w nowoczesnych dziedzinach wiedzy

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFRR (European Regional Development Fund ERDF) ma na celu przyczynianie się do korygowania podstawowych dysproporcji regionalnych we Wspólnocie poprzez udział w rozwoju i dostosowaniu strukturalnym regionów opóźnionych w rozwoju oraz w przekształcaniu upadających regionów przemysłowych Działalność koncentruje się na następujących dziedzinach: inicjatyw na rzecz rozwoju lokalnego oraz zatrudnienia, jak też działalności średnich i małych przedsiębiorstw rentownych inwestycji produkcyjnych umożliwiających tworzenie lub utrzymywanie trwałego zatrudnienia, infrastruktury, rozwoju turystyki oraz inwestycji w dziedzinie kultury, ochrony i poprawy stanu środowiska, rozwoju społeczeństwa informacyjnego

Cohesion policy 2007-2013: indicative financial allocations (million EUR, 2004 prices) 1 CONVERGENCE OBJECTIVE Cohesion Fund Convergence Statistical Phasing out REGIONAL COMPETITIVENESS AND EMPLOYMENT OBJECTIVE Phasing in Regional competitiveness and employment EUROPEAN TERRITORIAL COOPERATION OBJECTIVE TOTAL België/Belgique 579 1.268 173 2.019 Ceska Republika 7.830 15.149 373 346 23.697 Danmark 453 92 545 Deutschland 10.553 3.770 8.370 756 23.450 Eesti 1.019 1.992 47 3.058 Ellas 3.289 8.379 5.779 584 186 18.217 Espana 3.250 18.727 1.434 4.495 3.133 497 31.536 France 2.838 9.123 775 12.736 Ireland 420 261 134 815 Italia 18.867 388 879 4.761 752 25.647 Kypros 193 363 24 581 Latvija 1.363 2.647 80 4.090 Lietuva 2.034 3.965 97 6.097 Luxembourg 45 13 58 Magyarorszag 7.589 12.654 1.865 343 22.451 Malta 252 495 14 761 Nederland 1.477 220 1.696 Österreich 159 0 914 228 1.301 Polska 19.562 39.486 650 59.698 Portugal 2.722 15.240 254 407 436 88 19.147 Slovenija 1.239 2.407 93 3.739 Slovensko 3.433 6.230 399 202 10.264 Suomi-Finland 491 935 107 1.532 Sverige 1.446 236 1.682 United Kingdom 2.436 158 883 5.349 642 9.468 Bulgaria 2.015 3.873 159 6.047 Romania 5.769 11.143 404 17.317 1 Figures result from the application of the methodology agreed by the European Council in December 2005. They are inclusive of all additional provisions decided by the European Council. Technical assistance at the initiative of the Commission is included in the national allocations. Amounts under the "European territorial cooperation" objective include the contribution of the ERDF to the financing of crossborder and seabasin programmes on the external borders of the Union. Figures for Bulgaria and Romania are without prejudice to the date of accession of these countries Not allocated 392 392 TOTAL 61.558 177.083 12.521 10.385 38.742 7.750 308.041

Regionalne rozdysponowanie Funduszy Strukturalnych 2007-2013

Plan wykładu Polityka regionalna i zróżnicowanie regionalne w UE Liberalizacja przepływu kapitał rozważania teoretyczne czyli integracja a lokalizacja wstęp EG a integracja gospodarcza - teoria

Teoria integracja gospodarcza a rozwój regionów 2 główne nurty łączące integracje gospodarczą ze zmianami w lokalizacji geograficznej działalności gospodarczej Przewagi komparatywne kraje specjalizują w produkcji dóbr, w których mają przewagi komparatywne New Economic Geography sugeruje, że integracja prowadzi do koncentracji produkcji

Aglomeracje & NEG Kiedy czynniki produkcji mogą przemieszczać się pomiędzy krajami integracja może mieć bardzo zróżnicowany efekt Korzyści skali & koszty handlu siły, które wzmacniają powstanie geograficznych skupień (clustering, ośrodków) aktywności gospodarczej. "Overall clustering = niektóre obszary ściągają aktywność gospodarczą, inne pozostają puste, coreperiphery "Sectoral clustering" = each sector clusters in one region, but most regions get a cluster

Główne pytanie Wpływ integracji europejskiej na powstawanie aglomeracji na poziomie regionów i krajów

Aglomeracja & siły dyspersji (rozproszenia) Podstawowa myśl obniżenie kosztów handlu prowadzi do dwóch efektów Siły aglomeracji Lokalizacja przemysłu - skupianie się w sensie geograficznym Siły dyspersji Lokalizacja przemysłu - rozpraszanie się

Agglomeration Forces Dużo sił aglomeracyjnych Technological spillovers (e.g. silicon valley) Labour market pooling (e.g. City of London) Demand linkages (a.k.a backward linkages) Supply linkages (a.k.a foreward linkages) NEG (the New Economic Geography) wpływ na popyt i podaż, jasny wpływ integracji gospdorczej (niższe koszty handlu)

Circular Causality & Demand Linkages Firmy będą tam lokowały swoją produkcję gdzie będzie większy dostęp do ryku, redukcja kosztów handlu Supply Linkages Większość firm potrzebuje komponentów, surowców, poddostawców itd.. Ze względu na koszty handlu często taniej jest decydować się na lokalizację w której jest rynek dostarczający te komponenty, usługi itd..

Circular Causality & Demand Linkages 1. Jeśli firma decyduje się na lokalizację w większym regionie 4. Produkcja się zmienia, Ze względu na niższe koszty więcej firm chce lokować produkcję tam gdzie większy rynek. 2. Wydatki się zmieniają Pracownicy będą wydawać swoje dochody w dużym regionie zamiast w małym 3. Efekty wielkości rynku: Duży rynek staje się jeszcze większy, mały jeszcze mniejszy

Circular Causality & Supply Linkages 1. Jeśli jakiś przemysł przenosi się do dużego regionu 4. Produkcja się zmienia Kolejne firmy przenoszą się z małego rynku do dużego przyciągnięte przez niskie koszty 2. Produkcja się zmienia, Produkty firmy, która się przenosi stają się tańsze na rynku dużym zaś droższe na rynku na rynku mniejszym (koszty handlu) 3. Koszty się zmieniają, Dostępność większej ilości lokalnie dostępnych półproduktów sprawia, że duży rynek jest tańszym miejscem do produkcji

Dispersion Forces Dużo powodów dla których firmy będą unikały aglomeracji jako miejsca aktywności gospodarczej Wynajem, ceny gruntów; siła robocza (niewykwalifikowana) Wysoki koszt innych nie-handlowych usług Konkurencja z innymi firmami NEG koncentruje się na konkurencji ( local competition ) ze względu na jej jasne powiązania z kosztami handlu Jeśli koszty handlu spadają, odległość stanowi mniejsze zabezpieczenie przed konkurencją