1x1 qs-stat millennium

1x1 qs-stat millennium Pakiet programowy rozwiązywania problemów statystycznych w zarządzaniu jakością Wersja: 5 / Februar 2003 - Kwiecień 2003 Doku-Nr.: E-PD 07 D Copyright 2003 Q-DAS GmbH Eisleber Str. 2 D - 69469 Weinheim Tel.: ++49/6201/3941-0 Fax: ++49/6201/3941-24 E-Mail: q-das@q-das.de Internet: http://www.q-das.de Hotline: Tel.: ++49/6201/3941-14 Fax: ++49/6201/3941-28 E-Mail: hotline@q-das.de

2 1x1 qs-stat ME ISO już mamy, a co z jakością Warszawa Kwiecień 2003

Wstęp 3 Wstęp Serdeczne dzięki za zaufanie, z jakim wiąże się nabycie naszego systemu qs-stat. Podręcznik użytkownika pozwoli Państwu na szybkie zorientowanie się w funkcjonalności używanego oprogramowania. Z naszej strony życzymy Państwu wielu sukcesów w pracy z narzędziami jakości zawartymi w oprogramowaniu firmy Q-DAS. Wskazówka: Oferujemy także szkolenia wprowadzające w nasze oprogramowanie. Szczegółowy opis treści szkoleń przesyłamy na życzenie. Informacje te oraz terminy szkoleń w Niemczech znajdą Państwo także na naszej stronie internetowej WWW.Q-DAS.DE. W Polsce przedstawiamy ponadto indywidualne oferty szkoleniowe dla szkoleń przeprowadzanych zarówno u Państwa w zakładzie, jak i w Warszawie. Polecamy ponadto naszą literaturę fachową z zakresu statystyki przemysłowej. Prawa i gwarancje Wszystkie prawa do dokumentacji i do oprogramowania qs-stat posiada Q-DAS GmbH w Niemczech. Informacje zawarte w tym dokumencie i w funkcji pomocy oprogramowania mogą zostać zmienione w dowolnym czasie i bez uprzedniego zawiadomienia. Q-DAS GmbH nie podejmuje żadnych zobowiązań związanych z tym dokumentem. Legalne nabycie oprogramowania i podręczników pozwala na używanie oprogramowania zgodnie z liczbą nabytych licencji. Kopiowanie dozwolone jest tylko w celu zabezpieczenia danych (kopie robocze). Ten, kto kopiuje oprogramowanie na nośniki lub inne media w celu innym niż do własnego użytku zgodnie z warunkami licencji, popełnia przestępstwo. Ograniczenia gwarancji Mimo wysiłku nie jest możliwe uniknięcie błędów i pomyłek w dokumentacji. Za wskazówki i uwagi jesteśmy zawsze bardzo wdzięczni.

4 1x1 qs-stat ME Wymagania systemowe qs-stat ME Procesor: Pentium 750 MHZ Pamięć robocza 128 MB RAM Grafika: Magistrala AGP Rozdzielczość monitora: 1024 x 768, >256 Kolorów w konfiguracji standardowej Monitor: 17 Dysk twardy 10,0 GB HDD (EIDE lub SCSI) Stacja dysków: CD-ROM Środowisko pracy o Windows 98 o Windows 2000 o Windows NT Podwyższenie częstotliwości procesora, rozszerzenie pamięci roboczej oraz dysk o większej pojemności zwiększą w istotny sposób szybkość pracy programu. Instalacja jednostanowiskowa Przed instalacją systemu qs-stat ME należy zakończyć działanie innych programów. Do instalacji wykorzystywany instalacyjny InstallShield, który umożliwia także później usunięcie oprogramowania. Instalacja przebiega następująco: Należy włożyć dysk CD do stacji dysków Program instalacyjny powinien zostać wywołany automatycznie. W przeciwnym przypadku należy postąpić następująco: Proszę wywołać program Setup.exe na dysku CD wykorzystując Exploratora Windows lub w menu Start/Uruchom podając nazwę stacji dysków i nazwę programu. Przykład: F:\Setup.exe Instalacja możliwa jest aktualnie w języku angielskim i niemieckim, co nie określa jednak późniejszego języka pracy programu, który może być inny i może się zmieniać.

Instalacja jednostanowiskowa 5 Program instalacyjny sprawdza, czy system był już instalowany w komputerze i wyświetla odpowiedni meldunek powitalny. By kontynuować należy kliknąć przycisk Dalej. Teraz wybrać należy typ instalacji: Instalacja jednostanowiskowa By kontynuować instalację należy teraz przeczytać i potwierdzić warunki licencji użytkowania systemu. Definicja ścieżki i katalogu dla qs-stat ME. Standardowo system instalowany jest w katalogu: C:\Q-DAS\QSSTAT_ME. Nazwę katalogu i ścieżkę można indywidualnie zmienić używając przycisku Znajdź albo wprowadzając podając Ścieżkę bezpośrednio odręcznie. Określenie rodzaju instalacji. Dane są przy tym trzy możliwości Standard, polecany dla większości użytkowników Minimal, instaluje minimum wymaganych opcji Użytkownik, polecana dla doświadczonych użytkowników Instalacja minimalna polecana jest w przypadku braku miejsca na dysku. Nie instaluje ona przykładów i innych elementów niekoniecznie potrzebnych. Instalacja użytkownika pozwala na indywidualny wybór instalowanych elementów. Kliknięcie tej instalacji pokazuje elementy instalowane standardowo. Wychodząc od standardu można dokonać zmian. Przy akceptacji bez zmian obie instalacje są identyczne. Program Setup instaluje teraz qs-stat ME w podanym katalogu a w razie potrzeby przeprowadza update zainstalowanych wcześniej elementów w katalogu programu i katalogu Windows. W katalogu Windows umieszczony zostaje plik konfiguracyjny QSSTAT2000.INI wspólny dla wszystkich modułów.

6 1x1 qs-stat ME Instalacja sieciowa / Update oprogramowania Szczegółowe informacje na temat instalacji qs-stat ME w sieci komputerowej (Instalacja serwera i klienta) oraz instalacji nowych wersji systemu (Update) znaleźć można w osobnym podręczniku instalacyjnym. Podręcznik znajduje się także na płycie CD w formie pliku PDF w folderze \Documents. W podręczniku znaleźć można także dalsze wskazówki na temat przypadków szczególnych i problemów, jakie mogą pojawić się podczas instalacji, a także sposobów ich rozwiązywania. W wersji polskiej jest to folder \Dokumentacja. W polskiej wersji firma Notika dostarcza dodatkowy dysk zawierający wszystkie polskie elementy programu oraz pełną polską dokumentację. Dysk ten wysyłamy także bezpłatnie na życzenie.

Spis treści 7 Spis treści Wstęp...3 Wymagania systemowe qs-stat ME...4 Instalacja jednostanowiskowa...4 Instalacja sieciowa / Update oprogramowania...6 Spis treści...7 1 Funkcje qs-stat...9 1.1 Moduły systemu...9 1.2 Pulpit qs-stat...10 1.3 Pomoc kontekstowa...10 2 Pierwsze analizy...11 2.1 Środowisko programowe systemu...11 2.2 Język programu...11 2.3 Otwarcie pliku danych...11 2.4 Graficzne obrazy wartości pomiarowych...12 2.4.1 Rozkład pomiarów...12 2.4.2 Strumień wartości...13 2.4.3 Histogram...13 2.4.4 Dystrybuanta...13 2.4.5 Sieć prawdopodobieństwa...13 2.5 Graficzne obrazy wskaźników statystycznych...14 2.6 Wyniki numeryczne (liczbowe)...15 2.6.1 Testy statystyczne...15 2.6.2 Modele rozkładów...15 2.7 Przegląd wyników...17 2.7.1 Box Plot...17 2.7.2 Wskaźniki zdolności...18 2.7.3 Wskaźniki cech...18 2.7.4 Korelacje...18 2.8 Sprawozdania...19 2.9 Dalsze funkcje...20 2.9.1 Zbiorcza zmiana konfiguracji wykresów...20 2.9.2 Zoom...20 2.9.3 Selekcje danych...21 3 Rejestracja danych...22

8 1x1 qs-stat ME 3.1 Nowy plik danych... 22 3.1.1 Arkusz wyrobu... 22 3.1.2 Arkusz cech... 22 3.1.3 Operacje na wyrobach i cechach... 22 3.1.4 Arkusz pomiarów... 23 3.2 Katalogi danych dodatkowych... 23 3.3 Import danych z innych programów... 24 3.4 Zapisywanie danych... 24 3.5 Analiza danych po rejestracji... 24 3.6 Dalsze funkcje rejestracji danych... 24 4 Konfiguracja systemu qs-stat... 25 4.1 Konfiguracja wykresów... 25 4.2 Konfiguracja tabel danych liczbowych... 26 4.3 Konfiguracja formularzy sprawozdań... 26 4.4 Rejestracja użytkowników... 26 4.5 Strategie analiz statystycznych... 27 5 Funkcje specjalne modułów systemu... 28 5.1 Analiza zdolności maszyn produkcyjnych... 28 5.1.1 Regresja, kompensacja trendów... 28 5.2 Analiza procesów produkcji... 28 5.2.1 Graficzny obraz wskaźników statystycznych... 28 5.2.2 Karty Kontrolne... 28 5.3 Analiza systemów pomiarowych... 30 5.3.1 Procedura 1 Cg/Cgk... 30 5.3.2 Procedura 2 R%R... 30 5.3.3 Procedura 3... 31 5.3.4 Liniowość... 31 5.3.5 Stabilność / Trwałość wyników pomiarowych... 31 5.3.6 Niepewność pomiarów (opcja systemu)... 31 5.4 Analiza niezawodności... 32 6 Indeks... 34

Funkcje qs-stat 9 1 Funkcje qs-stat Oprogramowanie qs-stat przeznaczone jest do rejestracji danych istotnych dla jakości produkcji, własności wyrobów i parametrów procesów produkcyjnych, ich statystycznej analizy w ramach badań zdolności oraz statystycznej regulacji procesów produkcji. 1.1 Moduły systemu System qs-stat składa się z następujących modułów Moduł Skrót Typy analiz Typowe wskaźniki Analiza zdolności maszyn AS Badanie zdolności maszyn produkcyjnych (Analiza prób losowych) Cm, Cmk Analiza procesów PC Badanie zdolności procesów produkcyjnych Karty kontrolne Cp, Cpk Analiza systemów pomiarowych Analiza niezawodności GC RB Badanie zdolności systemów pomiarowych (Opcja: Niepewność pomiarów) Badanie niezawodności wyrobów Testy czasu życia Cg, Cgk T, t, B10 Moduł programowy wybierany jest z menu Moduł: - Analiza zdolności maszyn (Analiza prób losowych) - Analiza procesów produkcji - Analiza systemów pomiarowych - Analiza niezawodności - procella Jest to lista dostępnych modułów programowych. Zależnie od tego, jakie moduły systemu zostały zakupione, menu konkretnej instalacji systemu może zawierać nie wszystkie z nich.

10 1x1 qs-stat ME 1.2 Pulpit qs-stat Pulpit to główny ekran środowiska pracy z systemem qs-stat. Składa się on z paska Menu, pasków ikon, ekranu roboczego i paska stanu z podstawowymi informacjami o pracy na dole ekranu. 1.3 Pomoc kontekstowa Pomoc kontekstowa otwierana jest kluczem F1 i dostarcza wyjaśnień związanych z aktualnie wykonywanym zadaniem. Dalsze szczegółowe informacje, indeks i funkcja wyszukiwania znajdują się w pomocy online otwieranej z menu Pomoc. Pierwszy zarys możliwości i funkcji programowych systemu uzyskać można przeglądając niniejszy podręcznik. Tu znajduje się wstępny opis działania programu. Pomoc online udzieli Państwu bardziej szczegółowych informacji na znaleziony temat. Do zrozumienia sposobu pracy i nauki obsługi systemu qs-stat polecamy na początek zapoznanie się z dostarczanymi wraz z systemem przykładami (Test_01,...) i przejrzenie omawiającego je specjalnego podręcznika.

Pierwsze analizy 11 2 Pierwsze analizy Najszybsza droga do poznania możliwości analitycznych systemu qs- STAT to przerobienie dostarczonych z systemem przykładów i testów. W rozdziale 3 omówiony jest sposób rejestracji danych pomiarowych. 2.1 Środowisko programowe systemu System qs-stat pracuje w środowiskach Windows 98 / 2000/ NT/ Me / XP Otwarcie programu następuje z menu Windows: START / Programy / Q-DAS QM-Tools / qs-stat ME Najlepszą metodą jest jednak umieszczenie kopii ikony programu na pulpicie systemu. Następnym krokiem jest wybranie potrzebnego modułu systemu. System otwiera zwykle moduł Analizy procesów, o ile jest on zainstalowany. W menu Moduł można jednak dokonać zmiany. Przy następnym otwarciu programu ostatnio używany moduł wywoływany jest automatycznie. 2.2 Język programu Język pracy programu wybrać i zmienić można w dowolnym czasie. Wybór możliwy jest jednak tylko spośród języków aktualnie zainstalowanych. Program otwierany jest w języku uznanym za standardowy. By wybrać inny język proszę kliknąć ikonę globalnej zmiany języka. Niezależnie od języka systemu podobną ikoną zmienić można język dowolnego okna systemu. Proszę nie mylić obu ikon. 2.3 Otwarcie pliku danych Następnym krokiem użytkownika jest otwarcie jednego z dostarczanych z systemem przykładów, np. TEST_03.DFQ, albo założenie nowego pliku danych.

12 1x1 qs-stat ME Dla modułów Analizy systemów pomiarowych (GC) i Niezawodności (RB) odpowiednie przykłady znajdują się w odpowiadających im podkatalogach. Po otwarciu pliku qs-stat dokonuje automatycznie analizy zgodnie ze strategią przyjętą jako standard dla zakładu, początkowo Q-DAS1 i wyświetla rozkład wartości pomiarowych. Opcję programu stanowi odczyt danych z bazy Access, SQL lub Oracle, otwieranej z ikony: Przed pobraniem pliku danych otwierane jest okno z listą wszystkich wyrobów i cech zawartych w tym pliku lub w bazie. Przed analizą można określić, które wyroby i cechy będą pobrane i w ten sposób przyśpieszyć analizę. To okno dialogowe musi być uaktywnione w menu Ustawienia / Ustawienia systemowe / Ogólne / Wyświetlaj listę cech przed otwarciem. Baza danych musi być zdefiniowana w menu: Ustawienia / Ustawienia systemowe / Bazy danych 2.4 Graficzne obrazy wartości pomiarowych W menu Wykresy danych dostępne są wykresy danych pomiarowych: 2.4.1 Rozkład pomiarów Wykres wyświetlany jest kluczem F2 albo z menu Wykresy danych Rozkład pomiarów Celem grafiki jest pokazanie Przebiegu czasowego rozkładu pomiarów Zmiany systematycznych w uzyskiwanych wynikach

Pierwsze analizy 13 2.4.2 Strumień wartości Wykres wyświetlany jest kluczem F3 albo z menu Wykresy danych Strumień wartości Celem grafiki jest pokazanie Rozdzielczości systemu pomiarowego Skupienia wyników wokół pewnych wartości Zakłóceń w pracy systemu pomiarowego 2.4.3 Histogram Wykres wyświetlany jest kluczem F4 albo z menu Wykresy danych Histogram Celem grafiki jest pokazanie Klasowania wyników pomiarowych Częstotliwości / Prawdopodobieństw Modelu rozkładu statystycznego wyników pomiarowych 2.4.4 Dystrybuanta Wykres dostępny jest z menu Wykresy danych Dystrybuanta Celem grafiki jest pokazanie Kumulacyjnego przedstawienia histogramu / Strumienia wartości Zgodności przyjętego modelu rozkładu z uzyskanymi wynikami 2.4.5 Sieć prawdopodobieństwa Wykres wyświetlany jest kluczem F5 albo z menu Wykresy danych Sieć prawdopodobieństwa Celem grafiki jest pokazanie Prawdopodobieństw dla poszczególnych wartości Przydatności i zgodności wybranego modelu rozkładu Kwantyli

14 1x1 qs-stat ME 2.5 Graficzne obrazy wskaźników statystycznych Wykresy z Rozdz. 2.4 pokazują wykresy uzyskanych wyników pomiarowych w różnej formie. Na ich podstawie w module Analizy procesów i w szeregu procedur Analizy systemów pomiarowych dla każdej pobieranej próby losowej wyliczyć można wskaźniki statystyczne, których przebiegi z kolei same dadzą się przedstawić w formie graficznej. Przykładem obrazu graficznego wskaźników statystycznych jest rozkład wartości wariancji: Wskaźniki Rozkład pomiarów Wariancje W menu Wskaźniki dostępne są dalsze wykresy wskaźników statystycznych:

Pierwsze analizy 15 2.6 Wyniki numeryczne (liczbowe) Menu to zawiera wyniki wykonanych obliczeń i analiz statystycznych. W szczególności w punktach Wyniki numeryczne Wyniki analizy oraz Wyniki numeryczne Formularz 3 znaleźć można standardowe wskaźniki statystyczne i wskaźniki C. Tabele wartości pomiarowych dostępne są w punktach Wyniki numeryczne Wartości pomiarowe - Komplet albo Wyniki numeryczne Wartości pomiarowe - Pomiary. 2.6.1 Testy statystyczne Testy statystyczne służą między innymi weryfikacji dopuszczalności stosowania danych metod analitycznych. System przeprowadza testy przypadkowości i istnienia wyskoków, ale również testy zmienności wariancji i średnich oraz testy modeli rozkładu (zależnie od używanego modułu). Wyniki przedstawiane są zawsze w taki sposób, by łatwo było rozpoznać uzyskany wynik: Zielony kolor mówi, że postawiona hipoteza H0 nie zostaje odrzucona a czerwony, że zostaje odrzucona na określonym poziomie istotności, co prowadzi do hipotezy alternatywnej H1. Przegląd najważniejszych wyników testów znajduje się w punkcie menu: Wyniki numeryczne Testy Przegląd Wyniki dalszych testów znajdują się także w menu Przegląd, zobacz: Przegląd / Testy -F, -t 2.6.2 Modele rozkładów Do teoretycznego opisu wyników pomiarowych wykorzystywane są modele rozkładów statystycznych. Konfiguracja strategii analizy (Zobacz Rozdz. 4.5) umożliwia określenie, jakie modele będą brane w analizie pod uwagę. Pierwszego wyboru modelu dokonuje qs-stat na podstawie przyjętej strategii i kolejności dokonywania analizy. Sterując analizą ręcznie można w razie potrzeby wybrać inny model rozkładu.

16 1x1 qs-stat ME Indywidualnej definicji testowanych modeli rozkładu służy funkcja Wyniki numeryczne - Testowane modele rozkładów System zmusić można do przyjęcia konkretnego modelu w poleceniach: Wyniki numeryczne Wybór rozkładu bez Offsetu Wyniki numeryczne Wybór rozkładu z Offsetem Wskazówka: Wybierając ręcznie model rozkładu należy swoją decyzję uzasadnić. System qs-stat wybiera "najlepszy" model z punktu widzenia statystyki. Reguły wyboru ustalane są przy tym jednak przez użytkownika poprzez wybór strategii analitycznej. Proszę używać tej funkcji ze szczególną ostrożnością. Jednym z możliwych uzasadnień jest teoretyczna znajomość przewidywanego rozkładu wyników.

Pierwsze analizy 17 2.7 Przegląd wyników By łatwiej zrozumieć znaczenie menu Przegląd (Rozdz. 2.1) proszę otworzyć przykład TEST_ALL.DFQ. Proszę pobrać wszystkie cechy i kliknąć OK. Menu to dostarcza przeglądu wyników uzyskanych dla wszystkich aktywnych wyrobów i cech zawartych w pliku danych. W praktyce wyłączenie niepotrzebnych cech przyśpiesza program. Omówione w Rozdz. 2.4 i 2.6 wykresy i wyniki uzyskiwane dla pojedynczych cech można przeglądać kartkując kolejne wykresy. Kartkowanie możliwe jest przy użyciu klawiszy Poprzednia/Następna strona lub z ikon W menu Przegląd znajdują się natomiast wykresy zbiorcze dające porównawczy obraz wszystkich analizowanych cech. Uwaga: W wersji Demo analizowane są tylko maksymalnie 2 cechy. 2.7.1 Box Plot 1 W menu Przegląd Box plot zobaczyć można porównawczy i unormowany obraz graficzny szeregu wskaźników statystycznych Wartości średnie Mediany Rozrzut (99,73% albo +/-3s) Wartości największe Wartości najmniejsze Liczba wartości 1 Zwany także w Polsce "Wykresem pudełkowym".

18 1x1 qs-stat ME 2.7.2 Wskaźniki zdolności Dwa punkty dają obraz porównawczy wskaźników zdolności: Przegląd Wskaźniki zdolności Przegląd Wskaźniki C dla tolerancji pozycji Wykres przeglądowy wskaźników zdolności jest dwuwarstwowy, co najlepiej widać w przedstawieniu trójwymiarowym. Wskaźniki zdolności potencjalnej (Cm, Cp, Pp,...) zaznaczone na drugim planie wykresu. Wskaźniki zdolności ukazujące wydajność procesu (Cmk, Cpk, Ppk,...) ukazane są na pierwszym planie. 2.7.3 Wskaźniki cech Trzy kolejne punkty zawierają tabelaryczny przegląd wszystkich wyznaczanych wielkości dla wszystkich cech Przegląd Wskaźniki cech -... Przegląd wykorzystuje szereg tabel. Ich konfigurację można jednak dostosować do własnych potrzeb. 2.7.4 Korelacje qs-stat przeprowadza analizy korelacji różnymi metodami. Wyniki zebrane są w formie tabeli dla wszystkich analizowanych cech w trzech punktach menu Przegląd Korelacje Przegląd Korelacja rang Spearmana Przegląd Korelacja rang Kendalla

Pierwsze analizy 19 2.8 Sprawozdania Sprawozdania z uzyskanych wyników drukować można bezpośrednio z listy otwieranej kliknięciem ikony drukarki: Drugą możliwość jest menu Pliki/Dane Druk sprawozdania Kliknięcie strzałki obok drukarki i menu prowadzą do okna selekcji pliku ze skryptem sprawozdania: Wskazówka: Pliki ze skryptami leżeć mogą w innym katalogu systemu Wygląd przyszłego wydruku zobaczyć można na ekranie w menu Pliki/Dane Podgląd sprawozdania W oknie dialogowym wybrać można odpowiednie sprawozdanie, tzn. plik ze skryptem sprawozdania. Lista sprawozdań w oknie odpowiada aktualnemu modułowi qs-stat, a w module analizy systemów pomiarowych lista zależy także od użytej procedury analitycznej. Dostarczane z systemem sprawozdania traktować proszę jako przykłady. Dla własnych potrzeb można sprawozdania zmienić lub utworzyć własne sprawozdania wykorzystując designer formularzy.

20 1x1 qs-stat ME 2.9 Dalsze funkcje W tym miejscu ukazane zostanie kilka innych ważniejszych funkcji. 2.9.1 Zbiorcza zmiana konfiguracji wykresów Punkt ten wymaga dokładniejszego wyjaśnienia: Zmiany konfiguracji wykresów albo cech możliwe są dla jednego lub wielu okien jednocześnie. Zmiana konfiguracji albo cechy możliwa jest dla: Aktualne okno Przedział Wszystkie okna Aktualnego okna (pozostałe zostają bez zmian) Dany typ okien (tylko typ aktualnego okna, np. pomiary, histogramy) Wszystkie okna i wszystkie cechy Uwaga: W wersji 3.2 zamiast określenia Dany typ okien używane było określenie Przedział. Przykład zastosowania: Zaznaczenie ikon ma znaczenie np. w następującej sytuacji: Chcemy porównać wyniki dla cechy Nr 1 i Nr 7. Aktualne okno pokazuje wykres dla cechy Nr 1. Otwarcie drugiego okna wyświetla także cechę Nr 1. Kartkowanie cech wywołuje zmianę cechy w obu oknach, gdy zaznaczona jest ikona i do zmianę tylko w aktualnym oknie, gdy zaznaczona jest ikona, a to prowadzi do potrzebnego rezultatu. 2.9.2 Zoom By móc dokładniej przeanalizować wybrane odcinki wykresów można wykorzystać funkcje zoomowania. Poniżej pokazane są trzy przykłady zoomowania wykresów. Szczegółowy opis sposobów postępowania znaleźć można w funkcji pomocy online.

Pierwsze analizy 21 Trzy przykłady użycia funkcji zoomowania: Przykład Działanie funkcji różni się zależnie od rodzaju analizowanej grafiki. 2.9.3 Selekcje danych Dla wykresu wartości pomiarowych istnieje analogiczna do zoomowania funkcja selekcji danych: Przy jej użyciu usunąć można wybrane wartości, które nie są dalej analizowane. Funkcja pomocy udziela również tutaj bardziej szczegółowych wyjaśnień. Wskazówka: Omawianą tutaj selekcję należy odróżniać od selekcji z bazy danych. Ta selekcja dotyczy już pobranych pomiarów.

22 1x1 qs-stat ME 3 Rejestracja danych Rozpoczęcie rejestracji danych wiąże się z założeniem nowego planu kontroli a to z kolei wymaga założenie nowego pliku danych wyrobu lub dodania cechy do już istniejącego wyrobu. 3.1 Nowy plik danych Przed założeniem nowego pliku należy z menu wybrać moduł systemu, w którym rejestrowane będą dane. Założenie nowego pliku danych możliwe jest z ikony lub z menu Pliki/Dane Nowy plik danych W oknie dialogowym nowego wyrobu podać należy liczbę i rodzaj jego cech albo charakterystyk. Po kliknięciu OK na wyświetlone zostaną okna szczegółowych definicji wyrobu i jego cech. 3.1.1 Arkusz wyrobu Dla istniejących plików arkusz otwierany jest z ikony W arkuszu wyrobu zawarte są informacje wymagane do identyfikacji planu kontroli i wyrobu, przede wszystkim numer i nazwa wyrobu / części. Więcej informacji nie jest na początku niezbędnie koniecznych. 3.1.2 Arkusz cech Dla nowego wyrobu arkusz otwierany jest automatycznie, dla plików już istniejących można ją zawsze otworzyć z ikony W arkuszu wprowadzane są parametry cech (charakterystyk) wyrobów. Obok nazwy są to w szczególności wymiary nominalne i granice specyfikacji. Dalsze informacje mogą być na początek pominięte. 3.1.3 Operacje na wyrobach i cechach Ważną funkcją są operacje na wyrobach i cechach, dodawanie nowych i usuwanie wyrobów i cech z pliku. Do tego celu służy okno otwierane z ikony: Kliknięcie myszą znaku plus obok nazwy wyrobu wyświetla listę należących do niego cech. Kliknięcie teraz prawym przyciskiem myszy nazwy zaznaczonego wcześniej wyrobu lub cechy otwiera menu funkcji związanych z tym elementem. Możliwe jest przy tym wstawienie lub dodanie na końcu nowego wyrobu do pliku lub nowej cechy do wyrobu, zmiana nazwy oraz usunięcie wyrobu czy cechy. Do istniejącej cechy

Rejestracja danych 23 można też dodać cechę podrzędną. Ważną funkcją jest ułatwiająca rejestrację danych transformacja liniowa, a także wzór wyliczający wartość nowej cechy z innych. Punkt Zmień status przełącza status elementu między aktywnym i nieaktywnym. Podobnie jak przy otwieraniu pliku elementy nieaktywne nie są analizowane. 3.1.4 Arkusz pomiarów Arkusz ten służy właściwej rejestracji danych. Otwierana jest zwykle z ikony: W arkuszu wyświetlić można dane pomiarowe i dodatkowe jednej lub wszystkich cech wyrobu obok siebie. U góry maski widoczne są numer i nazwa wyrobu i aktualnej cechy, dla której rejestrowane będą wyniki. Konfiguracja maski możliwa jest w menu Ustawienia - Konfiguracja rejestracji pomiarów - Standard i tutaj w punkcie Obraz maski pomiarów. Niektóre rodzaje analiz wymagają minimalnej liczby wartości albo prób losowych. Jeśli danych jest za mało, analiza nie jest przeprowadzana. 3.2 Katalogi danych dodatkowych Data i czas każdego pomiaru rejestrowane są automatycznie. Inne informacje jak atrybuty, zdarzenia, szarże czy maszyny użytkownik rejestruje opcjonalnie. Kliknięcie prawym przyciskiem myszy kolumny odpowiedniej cechy w masce rejestracji wyświetla menu kontekstowe definicji, przy czym rejestracja i wyświetlanie listy danych dodatkowych są niezależne od siebie. Indywidualny wpis danych podczas rejestracji jest niedozwolony, ponieważ prowadziłoby to do nieporozumień. Wszystkie możliwe wartości danych dodatkowych muszą uprzednio być skatalogowane. Tylko takie postępowanie pozwala je później wykorzystać. Stąd przed rejestracją konieczna jest definicja i edycja katalogu danych dodatkowych w menu Ustawienia ustawienia systemowe Katalogi Z listy plików w punkcie Definicja katalogu proszę wybrać przykładowy plik Kataloge.dfd lub Katalogi.dfd w folderze...\kataloge. Wprowadzanie danych w pola danych dodatkowych w masce rejestracji inicjalizowane jest teraz wybraniem spacji w odpowiednim polu.

24 1x1 qs-stat ME 3.3 Import danych z innych programów Najprostszą drogą przejęcia danych jest wykorzystanie schowka systemu. Dane źródłowe, np. z EXCELA muszą przy tym być dostępne w formie tabelarycznej, po jednej kolumnie dla każdej cechy. Po skopiowaniu wybranego obszaru do schowka przejść można do qs- STAT i wstawić zawartość schowka. W podobny sposób przekopiować można następnie również pozostałe cechy i dane dodatkowe jak czas i data, szarża, itd. 3.4 Zapisywanie danych Program qs-stat posiada zasadniczo dwie metody zapisu danych. Dane zapisywane są w plikach lub w bazie danych Pliki/Dane - Zapisz oraz Zapisz jako... Pliki/Dane Zapisz w bazie danych Baza danych jest produktem opcjonalnym i wymaga zakupu. Dla dużych ilości danych i automatycznego zapisywania w bazie należy stosować program DBUpload. Wskazówka: W wersji demo brak jest możliwości zapisu danych! 3.5 Analiza danych po rejestracji Po rejestracji należy zachować zmienione dane i dokonać ich ponownej analizy. Do tego celu służy ikona Wykonaj analizę: Analizy standardowe omówione zostały w Rozdz. 2. 3.6 Dalsze funkcje rejestracji danych Z rejestracją danych związany jest szereg funkcji dodatkowych: Transformacja liniowa z uproszczeniem procedury rejestracji Dane dodatkowe Kolejność rejestracji Łączenie cech Rejestracja danych online Szczegółowe informacje dotyczące tych funkcji znaleźć można w pomocy online.

Konfiguracja systemu qs-stat 25 4 Konfiguracja systemu qs-stat Konfiguracja systemu qs-stat przekracza zakres tego podręcznika, stąd ten rozdział ukazuje tylko krótki przegląd możliwych ustawień systemu zależnie od indywidualnych wymagań użytkownika. 4.1 Konfiguracja wykresów Funkcje konfiguracji wykresów umieszczone są w na paskach ikon i w oknie dialogowym prawego przycisku myszy. Dla każdego wykresu aktywne są tylko te ikony, które z nim są związane i użyteczne. Pierwszy pasek ikon to: Umieszczone są na nim funkcje konfiguracyjne: Rodzaj pisma Kolor tła, ramek i wykresu Obraz 2 lub 3-wymiarowy, cień, Linie, Symbole, Raster, Linie siatki Obrót grafiki Zapis ustawień Język tekstów opisu Drugi pasek ikon zawiera przyciski konfiguracji: Granice, wskaźniki Osie wartości Osie danych pomiarowych Kwantyle Elementy zależne od rodzaju wykresu o Ruchome średnie o Podział wykresu pomiarów zależnie od operatora o Informacje o pomiarach o Sposób przedstawiania histogramu o Przedziały ufności dla prostych prawdopodobieństwa o... Funkcje konfiguracyjne zebrane są w bardzo przejrzysty sposób w jednym oknie dialogowym, otwieranym kliknięciem prawego przycisku myszy na obszarze danego wykresu. Uwaga: Zachowanie zmian jako standard powoduje automatycznie zmianę wyglądu wykresu w drukowanych sprawozdaniach.

26 1x1 qs-stat ME 4.2 Konfiguracja tabel danych liczbowych Tabele i listy wyświetlane w menu Wyniki numeryczne i Przegląd są również konfigurowalne indywidualnie. By zmienić konfigurację należy kliknąć ikonę Kształt wykresu: i przejść do Trybu konfiguracji. Kliknięcie okna wybranej tabeli prawym przyciskiem myszy otwiera okno konfiguracji wyglądu. Sposób postępowania przy zmianie zależy przy tym od typu tabeli. Uwaga: Zachowanie zmian jako standard powoduje automatycznie zmianę wyglądu tabeli w drukowanych sprawozdaniach. 4.3 Konfiguracja formularzy sprawozdań Zmiana formularzy sprawozdać wymaga głębszej znajomości pracy systemu i języka skryptów. Designer formularzy ułatwia to zadanie w istotny sposób. W pewnym zakresie sprawozdania można także aktualizować także w czasie pracy z qs-stat (Zob. Rozdz. 4.1). Jedną z ważniejszych możliwości jest zmiana Logo na wydruku. Do tego celu podgląd wydruku należy kliknąć prawym przyciskiem myszy i wybrać punkt: Zmień Logo. Druga możliwość zmiany logo możliwa jest z menu: Ustawienia - Ustawienia systemowe Ścieżki. Umieszczane w sprawozdaniu wykresy i tabele mają kształt taki sam, jak i na ekranie. Zmiana i zapisanie wyglądu jako standard prowadzi do zmiany wyglądu tych elementów w formularzach wydruków. Jest to ważna możliwość prostej zmiany konfiguracji sprawozdań. Nazwisko kontrolera, wydział, stanowisko kosztów itp. odpowiadają aktualnemu użytkownikowi programu. Stąd identyfikacja sprawozdań wymaga poprawnego zameldowania każdego użytkownika (Rozdz. 4.4). 4.4 Rejestracja użytkowników Program qs-stat skonfigurować można tak, że dostęp do niego jest dowolny i nie wymaga zameldowania, bądź też każdy użytkownik musi

Konfiguracja systemu qs-stat 27 podać swoje nazwisko i hasło. Konfiguracji dostępu i nazwisk użytkowników służy menu Ustawienia - Ustawienia systemowe Użytkownik. Rejestracja użytkowników umożliwia także sterowanie dostępem do poszczególnych funkcji systemu i identyfikację drukowanych sprawozdań. 4.5 Strategie analiz statystycznych Strategie analizy są podstawowym parametrem analiz dokonywanych w poszczególnych modułach systemu. Wraz z instalacją dostarczane są ogólne strategie i strategie niektórych klientów. Ich definicji służy menu Ustawienia Konfiguracja strategii analizy Standardowo system ustawiony jest dla wszystkich modułów na ogólną przykładową strategię Q-DAS. W menu konfiguracji pokazany jest schemat blokowy przebiegu analizy. Kliknięcie każdego z elementów wyświetla okno dialogowe szczegółowych ustawień konfiguracji. Można także założyć indywidualną strategię analizy pod własną nazwą. Proszę pamiętać: Dostarczane standardowo strategie analizy naszych klientów nie mogą być zmieniane. Pod ich nazwą nie mogą też być zakładane własne strategie. By ustalić własną strategię należy kliknąć przycisk Zmień, w oknie dialogowym podać nazwisko użytkownika Superuser i hasło SUPERUSER (o ile nie zostało zmienione). Po podaniu nowej nazwy strategii w specjalnym oknie dialogowym przejść można do określenia własnej strategii i zachować te ustawienia kliknięciem Zachowaj i OK. Podczas konfiguracji kliknięcie żółtych prostokątów uaktywnia lub usuwa wybraną gałąź możliwej analizy. Kliknięcie niebieskiego rombu otwiera tabelę możliwych do przeprowadzenia testów i obliczeń, niebieskie prostokąty pozwalają na definicję analizowanych modeli rozkładu. Uwaga: Konfiguracja sprawozdań, okien programowych i strategii analizy powinna zostać ustalona centralnie dla wszystkich stanowisk pracy systemu qs-stat w zakładzie a następnie zabezpieczona hasłem.

28 1x1 qs-stat ME 5 Funkcje specjalne modułów systemu Tutaj omówione są funkcje związane z modułami systemu. 5.1 Analiza zdolności maszyn produkcyjnych Analiza zdolności maszyn albo analiza prób losowych analizuje dane uzyskane z dokładnie jednej próby losowej, tzn. wszystkie uzyskane dla danej cechy wartości traktowane są jako jedna wspólna próba losowa. Odpowiada to metodom analitycznym zdolności krótkoterminowej albo zdolności maszyny produkcyjnej. W przeciwieństwie do analizy procesu produkcji może tutaj okazać się pomocne przeprowadzeni kompensacji trendu i analizy regresji. 5.1.1 Regresja, kompensacja trendów Funkcja ta inicjalizowana jest z ikony Po jej wywołaniu na wykresie wyświetlone zostają dwie linie poziome ograniczające zakres pomiarów, dla którego przeprowadzone mają zostać obliczenia regresji albo kompensacja trendu. 5.2 Analiza procesów produkcji Analiza procesu produkcji rozpatruje dane jako zbiór prób losowych (Subgroups). Dla nich przeznaczone są odpowiednie wykresy i statystyczne metody obliczeniowe. 5.2.1 Graficzny obraz wskaźników statystycznych Wykresy wskaźników statystycznych omówione zostały już w Rozdz. 2.5. Wykresy zestawiane mogą być według różnych kryteriów, np. porównanie wyników różnych operatorów. 5.2.2 Karty Kontrolne Centralnym narzędziem statystycznej regulacji procesu są karty kontroli jakości albo karty kontrolne, w skrócie KKJ. Funkcje wyliczania, konfiguracji i wyświetlania kart kontrolnych zebrane są w menu KKJ.

Funkcje specjalne modułów systemu 29 System qs-stat wyliczać i prowadzić może karty kontrolne Shewharta, Pearsona, karty o rozszerzonych granicach i karty odbiorcze albo odbioru. Możliwe są przy tym dowolne kombinacje kart pomiarów, median i kart średnich z kartami rozstępów i kartami rozrzutu. W trakcie analizy qs-stat wylicza kartę kontrolną przeznaczoną do późniejszego rozpatrywania procesu i kartę SPC do regulacji procesu na stanowisku produkcyjnym. Kartę można ponadto zachować łącznie z danymi w celu wyświetlenia później. Wyświetlaniu kart służą trzy punkty menu: KKJ - Wyświetl KKJ z analizy KKJ - Wyświetl KKJ z SPC KKJ - Wyświetl zachowaną KKJ Dwa następne punkty KKJ Wylicz KKJ z analizy KKJ Wylicz KKJ z SPC umożliwiają zmianę parametrów i ponowne wyliczenie kart. Ważny jest przy tym poprawny wybór parametrów karty odpowiednio do używanych w zakładzie zwykle estymatorów położenia i rozrzutu. Ustawieniom parametrów służy okno dialogowe otwierane przyciskiem Parametry. Kryteria stabilności kart kontrolnych definiowane są w oknie dialogowym Stabilność w obu maskach wyliczania kart.

30 1x1 qs-stat ME 5.3 Analiza systemów pomiarowych Analiza systemów pomiarowych zawiera zbiór procedur i metod kwalifikacji systemów pomiarowych. Przed rozpoczęciem pomiarów ustalić należy, która z procedur będzie przeprowadzana. Arkusze rejestracji dostosowują się każdorazowo do aktualnej procedury automatycznie. Procedura analityczna szereguje i ocenia dane zgodnie z podanymi założeniami. Obok standardowych Procedur 1, 2 i 3, liniowości i stabilności, w systemie dostępne są również indywidualne procedury klientów, które nie będą tutaj dalej omawiane. Przykłady ukazujące użycie metod analizy systemów pomiarowych znajdują się w katalogu...\tests\gc\ (GC = Gage Capability). Wskazówka: W wersji Demo systemu analizowane są tutaj wyłącznie dostarczone przykłady bez możliwości rejestracji własnych danych. Definicja poszczególnych metod obliczeniowych w zakresie wybranej procedury analitycznej możliwa jest w menu: Ustawienia - Konfiguracja strategii analizy 5.3.1 Procedura 1 Cg/Cgk Procedura 1 bada przy pomocy wskaźników zdolności Cg i Cgk rozdzielczość, Bias (offset, dokładność ) i powtarzalność środka pomiarowego metodą powtarzania pomiarów wzorca kontrolnego. Proszę nie zapomnieć o podaniu przed rejestracją rozdzielczości środka pomiarowego, wartości rzeczywistej wzorca i przedziału odniesienia (na ogół tolerancji). 5.3.2 Procedura 2 R%R Procedura 2 służy określaniu powtarzalności i odtwarzalności oraz rozrzutu całkowitego R&R w warunkach rzeczywistego zastosowania metodą powtarzania badań szeregu produkowanych wyrobów przez kilku różnych operatorów (np. 10 wyrobów mierzonych jest przez 2 operatorów dwukrotnie każdy). Przy rejestracji proszę nie zapomnieć o podaniu rozdzielczości środka kontrolnego i przedziału odniesienia (na

Funkcje specjalne modułów systemu 31 ogół tolerancji). Istnieje przy tym szereg zasadniczo różnych metod obliczeniowych, np. ARM czy ANOVA). Obrazy porównawcze uzyskanych wyników zobaczyć można na wykresach w menu Wskaźniki Rozkład pomiarów Odchylenia (Operatorów) Wskaźniki Rozkład pomiarów Różnice (Wyrobów) 5.3.3 Procedura 3 Procedura 3 jest przypadkiem specjalnym Procedury 2 dla systemów pomiarowych, w których brak jest wpływu użytkownika na wyniki. 5.3.4 Liniowość Analiza liniowości przeprowadzana jest drogą wyznaczania Bias dla całego zakresu pomiarowego. Podobnie jak w Procedurze 1 mierzony jest przy tym szereg wzorców pomiarowych. 5.3.5 Stabilność / Trwałość wyników pomiarowych Celem analizy stabilności jest ustalenie trwałości pomiarowej używanego systemu pomiarowego, do czego system wykorzystuje karty kontrolne. 5.3.6 Niepewność pomiarów (opcja systemu) W niepewności pomiarów zawarte są łącznie wszystkie składniki rozrzutu z omówionych wyżej analiz, uzupełnione o dalsze zdefiniowane przez użytkownika elementy wpływające na rozrzut. Stąd wyliczane są budżety niepewności używanych środków i procesów kontrolnych jak to wymagają normy DIN 14253 i jak to zostało metodycznie w GUM/DIN 13005 i VDA 5 opisane.

32 1x1 qs-stat ME 5.4 Analiza niezawodności W module analizy niezawodności zebrane zostały metody obliczania wskaźników trwałości wyrobów. Wskaźniki te to charakterystyczny czas życia T, B10, współczynnik kształtu krzywej czasu życia b, czas między uszkodzeniami t0, itp. Do tego celu wykorzystywane są metody obliczeniowych zgodne z DIN i VDA. Należą do nich w szczególności metody obliczeniowe takie jak cezurowanie, bez cezurowania, badania terenowe, Sudden Death, itd. Dla zorientowania się w pracy systemu proszę otworzyć przykłady znajdujące się w folderze...\tests\rb i zapoznać się z pokazanymi wykresami. Znajdą Państwo tutaj przykłady dla wyrobów bez uszkodzeń (linie przerywane na wykresach pomiarów i strumienia wartości) oraz specjalne metody badawcze jak Sudden Death Testing. Dla graficznych obrazów wyników należą nakładane sieci prawdopodobieństwa. Proszę zwrócić uwagę, że na wykresach częstotliwości, np. Histogram, pokazane mogą zostać tylko wyroby z uszkodzeniami, podczas gdy znalezione modele rozkładu zawierać mogą również wyroby bez uszkodzeń. Przy rejestracji ważne jest by wyniki dla wyrobów nieuszkodzonych, ale wycofanych z badania, zaznaczyć znakiem plus po wartości. Przykład: Rejestracja: Prądnica ma uszkodzenie po t = 267 h 267 Prądnica nieuszkodzona po t = 300 h wycofana z analizy 300+ W przypadku prób cezurowanych proszę podać w arkuszu cech liczbę wyrobów bez uszkodzeń i czas przeprowadzenia cezurowania. Do arkusza cech wprowadzić można również czas między uszkodzeniami. Czas ten będzie uwzględniany lub wyliczany zgodnie z wybraną strategią analizy. W menu Ustawienia Planowanie kontroli niezawodności zebrane zostały metody planowania specyficznych metod badań niezawodności.

Funkcje specjalne modułów systemu 33 System wykonać może następujące rodzaje obliczeń i analiz: Liczba badanych wyrobów (z wieloma wariantami obliczeniowymi) Wyliczana jest minimalna liczba badanych wyrobów kontrolnych, jaka muszą być koniecznie przetestowane, by uzyskać zadane warunki kontrolne, np. dla niezawodności minimalnej albo poziomu prawdopodobieństwa poprawności wyników. Czas trwania kontroli Program wylicza minimalny czas trwania kontroli, konieczny do uzyskania zadanych warunków kontrolnych, np. dla niezawodności minimalnej albo poziomu prawdopodobieństwa. Porównanie czasów trwania kontroli Porównane zostaje ze sobą dwie kombinacje czasu trwania kontroli i liczby badanych wyrobów, wynikające z aktualnie danego budżetu kontrolnego. Kombinacja uzyskująca wyższy poziom prawdopodobieństwa poprawności wyników bądź wyższe prawdopodobieństwo minimalne posiada wyższą priorytet. Niezawodność minimalna (przy x uszkodzeniach) Wyznaczona zostaje minimalna niezawodność, jaką można uzyskać przy zadanych warunkach kontrolnych. Poziom prawdopodobieństwa wyników (przy x uszkodzeniach) Wyznaczony zostaje poziom prawdopodobieństwa, z jakim spełnione zostały zadane warunki kontrolne.

34 1x1 qs-stat ME 6 Indeks A Aktualne / wszystkie okna... 20 Analiza Niezawodności... 32 Analiza prób losowych... 28 Analiza procesu produkcji... 28 Analiza systemów pomiar... 30 Analiza zdolności maszyn... 28 ANOVA Metoda... 31 Arkusz cech... 22 Arkusz pomiarów... 23 Arkusz wyrobu... 22 ARM Metoda... 31 B Badania terenowe... 32 Baza danych... 12, 24 Bias... 30 Box plot... 17 C Cezurowanie... 32 Cg, Cgk... 30 Cm, Cmk, Cp, Cpk... 9, 18 Czas między uszkodzeniami... 32 Czas życia wyrobu... 32 D Dane dodatkowe... 23, 24 Designer formularzy... 19, 26 DIN 14253... 31 Dystrybuanta... 13 E Estymator... 29 G Gage Capability, GC...30 Granice specyfikacji...22 GUM, Norma...31 H Hipotezy, testowanie...15 Histogram...13 I Import danych...24 Instalacja sieciowa...6 Instalacja systemu...4 J Język systemu...11, 25 K Karta odbioru...29 Karta pomiarów, rozrzutu...29 Karta Shewharta, Pearsona...29 Karty kontrolne...28 Katalogi danych dodatkowych.23 KKJ...28 Klasowanie...13 Kolejność rejestracji...24 Kompensacja trendu...28 Konfiguracja okien...20 Konfiguracja systemu...25 Korelacje...18 Kryteria stabilności...29 Kwantyle...13, 25 L Liniowość...31 Logo firmy...26

Indeks 35 M Mediana... 17, 29 Modele rozkładów... 13, 15 Moduły systemu... 9, 28 N Niepewność pomiarów... 31 Niezawodność... 32 Normy DIN, VDA... 32 Normy DIN, VDA, GUM... 31 O Obraz 3-wymiarowy... 18 Odchylenia (operatorów)... 31 Odtwarzalność... 30 P Pasek ikon... 10, 25 Pasek menu / stanu... 10 Plan kontroli... 22 Plik danych... 11, 22 Pomoc kontekstowa i online... 10 Potencjał procesu... 18 Powtarzalność... 30 Poziom istotności... 15 prawdopodobieństwa... 33 Pp, Ppk... 9, 18 Procedury 1, 2 i 3... 30 Prosta prawdopodobieństwa... 25 Przegląd wskaźników... 18 Przegląd wyników... 17 Przykłady... 10, 11, 17, 30, 32 R R&R Metoda... 30 Regresja... 28 Rozdzielczość...13, 30 Rozkład pomiarów...12 Ruchome średnie...25 S Selekcja danych...21 Sieć prawdopodobieństwa.13, 32 Sprawozdania...19, 25 Stabilność...31 Status wyrobu / cechy...23 Strategia analizy...27 Strumień wartości...13 Sudden Death Metoda...32 System pomiarowy...30 T Testy statystyczne...15 Transformacja liniowa...24 Trwałość pomiarowa...31 U Użytkownicy systemu...27 W Wariancje...14, 15 Wersja demo...17, 24, 30 Wskaźniki czasu życia...32 Wskaźniki zdolności...18 Wyskoki...15 Wzorzec pomiarowy...30, 31 Z Zapis danych...24 Zdarzenia...23 Zdolność krótkoterminowa...28 Zdolność maszyny...28 Znak plus wyrobu...32 Zoom...20