RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (21) Numer zgłoszenia: 334646 (22) Data zgłoszenia: 28.07.1999 (19) PL (11) 189366 (13)B1 (51 ) IntCl7 A61L2/18 B09C 1/08 (54) Sposób dezynfekcji gleby, podłoża, osprzętu i pomieszczeń ogrodniczych z użyciem kąpieii lub natrysku wodną mieszaniną środka dezynfekcyjnego (43) Zgłoszenie ogłoszono: 29.01.2001 BUP 02/01 (73) Uprawniony z patentu: Fediuk Władysław, Gdańsk, PL (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 29.07.2005 WUP 07/05 Twórcy wynalazku: Władysław Fediuk, Gdańsk, PL PL 189366 B1 (57) 1. Sposób dezynfekcji gleby, podłoża, osprzętu i pomieszczeń ogrodniczych z użyciem kąpieli lub natrysku wodną mieszaniną środka dezynfekcyjnego, znamienny tym, że zanieszyszczoną glebę lub podłoże ogrodnicze, osprzęt, jak maszyny, pojazdy, narzędzia, pojemniki, oraz pomieszczenia, jak magazyny i przechowalnie ogrodnicze poddaje się działaniu wodnej mieszaniny środka odkażającego zawierającego 5 do 30% wagowych kwasu nadoctowego, 10 do 30% wagowych nadtlenku wodoru oraz 10 do 35% wagowych kwasu octowego, w temperaturze 0 do 30 C, przy czym stężenie robocze środka wynosi od 1,0 do 5%.
2 189 366 Sposób dezynfekcji gleby, podłoża, osprzętu i pomieszczeń ogrodniczych z użyciem kąpieli lub natrysku wodną mieszaniną środka dezynfekcyjnego Zastrzeżenia patentowe 1. Sposób dezynfekcji gleby, podłoża, osprzętu i pomieszczeń ogrodniczych z użyciem kąpieli Iub natrysku wodną mieszaniną środka dezynfekcyjnego, znamienny tym, że zanieszyszczoną glebę lub podłoże ogrodnicze, osprzęt, jak maszyny, pojazdy, narzędzia, pojemniki, oraz pomieszczenia, jak magazyny i przechowalnie ogrodnicze poddaje się działaniu wodnej mieszaniny środka odkażającego zawierającego 5 do 30% wagowych kwasu nadoctowego, 10 do 30% wagowych nadtlenku wodoru oraz 10 do 35% wagowych kwasu octowego, w temperaturze 0 do 30 C, przy czym stężenie robocze środka wynosi od 1,0 do 5%. 2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że dezynfekcję z użyciem środka przeprowadza się conajmniej w dwóch etapach zmieniając stężenie środka korzystnie od wartości stężenia 2,5% do wartości stężenia 5%. 3. Sposób według zastrz. 1, znamienny tvm, że pomieszczenia ogrodnicze, jak magazyny i przechowalnie, tunele foliowe i szklarnie poddaje się od wewnątrz działaniu środka z użyciem do tego celu dysz wytwarzających mgłę. 4. Sposób według zastrz. 1 albo 2, albo 3, znamienny tym, że przed odkażaniem nanosi się na zanieczyszczoną powierzchnię warstwę środka wiążącego, korzystnie na bazie oleju, opóźniającego spływanie naniesionej warstwy środka odkażającego. 5. Sposób według zastrz. 1 albo 2, albo 3, znamienny tym, że do wodnej mieszaniny środka odkażającego dodaje się substancję zwiększającą jego lepkość, na przykład z grupy tensydów amfoterycznych, szczególnie betainę alkilową lub betainę siarczanowo-alkilową. w ilości 0,1 do 5% wagowych. * * * Przedmiotem wynalazku jest sposób dezynfekcji gleby, podłoża, osprzętu i pomieszczeń ogrodniczych z użyciem kąpieli lub natrysku wodną mieszaniną środka dezynfekcyjnego. Do dezynfekcji gleby w ogrodnictwie stosuje się na przykład wodny preparat na bazie bromku metylu, który jednakże ze względu na toksyczne działanie zaliczony jest w Polsce do środków mających wkrótce, wyjść z użycia. Do dezynfekcji podłoża, osprzętu ogrodniczego jak i pomieszczeń stosuje się również preparaty odkażające na bazie chloru, które nie są obojętne dla gleby oraz odznaczają się drażniącym, długotrwałym zapachem, nawet w przypadku niewielkich stężeń. W przypadku dezynfekcji powierzchni betonowych, jak ściany i przejścia środki te nie dostają się wprost do gleby, ale po zmyciu wodą doprowadzane są w końcu do systemu wodnego. Największą trudnością w dezynfekcji gleby jest słaba rozpuszczalność w wodzie zawartych w glebie szkodliwych substancji. W uprawach szkółkarskich może łatwo dochodzić do zakażenia ziemi i podłoża, przykładowo poprzez podlewanie roślin w pojemnikach, jeżeli w ziemi lub substracie znajdującym się w pojemniku wytworzyły się zarodniki i formy przetrwalnikowe grzybów. Przy podlewaniu zarodniki te zostają wypłukiwane i dostają się do rodzimej gleby. Skutkiem tego jest stopniowe rozprzestrzenianie się chorób roślin. Zarodniki patogenowe m ogą być rozprzestrzeniane także poprzez spłukiwanie wodą deszczową oraz przez wiatr, który przenosi je bardzo łatwo na duże odległości. Zadaniem wynalazku jest opracowanie takiego sposobu odkażania gleby oraz podłoża, osprzętu i pomieszczeń ogrodniczych, którego zastosowanie nie wpływa ujemnie na środowisko naturalne i który zapewnia w znacznej mierze zniszczenie mikroorganizmów chorobotwórczych.
189 366 3 W sposobie według wynalazku zanieczyszczoną glebę lub podłoże ogrodnicze, osprzęt, jak maszyny, pojazdy, narzędzia, pojemniki, oraz pomieszczenia, jak magazyny i przechowalnie ogrodnicze poddaje się działaniu wodnej mieszaniny środka odkażającego zawierającego 5 do 30% wagowych kwasu nadoctowego, 10 do 30% wagowych nadtlenku wodoru oraz 10 do 3 % wagowych kwasu octowego, w temperaturze 0 do 30 C, przy czym stężenie robocze środka wynosi od 1,0 do 5%. Szczególnymi zaletami sposobu według wynalazku są: stosunkowo niska cena preparatu, preferowana niska temperatura jego użycia, wynosząca korzystnie 5 do 12 C oraz stosunkowo szybki rozkład środka, który nie zalega w środowisku glebowym względnie na odkażanych powierzchniach. Proponowany preparat można zaliczyć do tak zwanych surowych kwasów nadoctowych, zawierających znaczne ilości nie przereagowanego kwasu octowego i nadtlenku wodoru. W stosunku do destylowanego kwasu nadoctowego odznacza się więc znacznie niższą ceną. Niska temperatura kąpieli lub natrysku wpływa również na taniość procesu. Obok działania na grzyby chorobotwórcze stwierdzono również niszczące działanie środka na glony, mchy i wątrobowce. Przeprowadzone próby wykazały, że przy niewielkim stopniu zakażenia ziemi i podłoża wystarczy stężenie środka wynoszące około 2,5%, aby przy zastosowaniu dodatkowych prostych czynności, jak przykrycie powierzchni folią na ustalony doświadczalnie czas uzyskać pozytywne wyniki. Możliwe jest również zastosowanie wieloetapowej, na przykład dwuetapowej dezynfekcji z użyciem środka, korzystnie zmieniając jego stężenie. Magazyny i przechowalnie, tunele foliowe i szklarnie ogrodnicze można zdezynfekować natryskiem środka na powierzchnię pomieszczeń, przy czym bezpośrednio po natrysku zamyka się pomieszczenia możliwie szczelnie na dłuższy czas, przykładowo na jedną dobę, a następnie wietrzy się. Zalecane jest również użycie do dezynfekcji pomieszczeń dysz wytwarzających mgłę. Środek odkażający w postaci mgły dociera lepiej do trudnodostępnych miejsc, na przykład do szczelin w spojeniach ścian, przy czym jego zastosowanie jest wydajniejsze. Pionowe albo skośne powierzchnie ścian można wpierw potraktować środkiem wiążącym, korzystnie na bazie oleju, opóźniającym spływanie naniesionej następnie warstwy środka odkażającego. Alternatywnie można dodać do wodnej mieszaniny środka odkażającego substancję zwiększającą jego lepkość, na przykład substancję z grupy amfoterycznych środków powierzchniowo-czynnych, szczególnie betainę alkilową lub betainę siarczano-alkilową, w ilości 0,1 do 5% wagowych. Istotna jest tutaj kolejność czynności przy wytwarzaniu mieszaniny. Wpierw rozpuszcza się w wodzie betainę przy ciągłym mieszaniu, a następnie dodaje się koncentrat środka aż do otrzymania homogennej, zgęszczonej mieszaniny. Lepkość końcowa, mierzona wiskozymetrem kulkowym Hópplera nie powinna przekraczać 350 mpa x s. Należy z naciskiem podkreślić, że termin ogrodniczy odnosi się także do możliwych zastosowań preparatu w ogólnie pojętej produkcji rolniczej. Przykładowo można z użyciem preparatu przeprowadzać dezynfekcję silosów i magazynów, urządzeń, maszyn i pojazdów rolniczych. Środek nadaje się także do zaprawiania nasion oraz do dezynfekcji roślin. Przykład 1: Do odkażania gleby torfowej zastosowano natryski wodnym preparatem zawierającym: 10,0% wagowych kwasu nadoctowego, 13,2% wagowych nadtlenku wodoru, 31,4% wagowych kwasu octowego, 2,5% wagowych kwasu cytrynowego (jako stabilizator). Stężenie użytego do natrysków środka wynosiło 2,5% (250 ml w 10 1wody) oraz 5,0%, wydatek około 200 ml na 1 m powierzchni ziemi, zaś temperatura środka 12 C. Bezpośrednio po natrysku przykryto powierzchnię cienką folią polietylenową na okres 24 godzin, po czym zruszono zdezynfekowaną glebę, aby umożliwić jej bezpośrednie wykorzystanie do sadzenia roślin.
4 189 366 Zastosowanie preparatu spowodowało drastyczne zmniejszenie populacji patogenów odglebowych. M iarą jego skuteczności było określenie liczebności populacji przy zastosowaniu pożywek selektywnych dla Phytophthora i Fusarium. Wyniki przedstawiają poniższe tabele: Tabela nr 1 Zmiany w liczebności populacji form specjalnych Fusarium oxysporum w torfie odkażonym preparatem według wynalazku; liczba jednostek propagacyjnych w 1 gramie ziemi torfowej Stężenie preparatu (%) F. oxysporum f. sp. cyclaminis, po dniach F. oxysporum f. sp. dianthi, po dniach 3 62 3 72 ---- 8260 12300 840 2425 2,5 2500 350 55 650 5,0 3100 175 0 350 Tabela nr 2 Zmiany w liczebności populacji Phytophthora spp w torfie odkażonym preparatem według wynalazku; liczba jednostek propagacyjnych w 1 gramie ziemi torfowej Stężenie preparatu (%) P. cinnamoni po dniach P. cryptogea po dniach 7 35 7 70 2,5 540 b 620 b 825 c 800 b 5,0 112 a 150 a 125 b 262 a 25 a 112 c 37 a 250 a Przykład 2: Do dezynfekcji pojemników (naczynia, doniczki ceramiczne i z tworzyw sztucznych) oraz mat ogrodniczych użyto wodnego środka o składzie opisanym w przykładzie 1. Do otwartego zbiornika polietylenowego wlano środek o stężeniu 2,5% (250 ml na 10 1 wody), w którym z kolei zanurzono całkowicie wspomniane przedmioty na czas 15 minut. Drugi zbiornik zawierał preparat o stężeniu 5,0%. Skuteczność preparatu przedstawia tabela jak niżej: Tabela nr 3 Odkażanie mat i doniczek; liczba jednostek propagacyjnych P. cryptogea w 1 gramie ziemi torfowej po 72 godzinach Stężenie % Maty Doniczki 412 b 675 b 2,5 37 a 56 a 5,0 25 a 0 Przykład 3: Do odkażania ścian bocznych szklarni ogrodniczej użyto wodnego środka dezynfekcyjnego zawierającego: 10,5% wagowych kwasu nadoctowego, 13,4% wagowych nadtlenku wodoru, 32,1% wagowych kwasu octowego. 2,5% wagowych kwasu cytrynowego. Zazielenione powierzchnie szkła opryskano wpierw preparatem olejowym o nazwie handlowej Atpolan 80 EC, zwiększającym przyczepność użytego następnie preparatu odkażającego. Stężenie środka wynosiło 2,5% (250 ml na 10 1wody), wydatek około 120 ml na 1 m2
189 366 5 powierzchni. Po natrysku zamknięto pomieszczenie na czas 24 godzin, po czym dokładnie je przewietrzono. Przykład 4: Do roztworu roboczego środka według przykładu 3 dodano betainę alkilową w ilości wagowej 0,3%. Tak przygotowaną mieszaninę użyto następnie do odkażania ścian bocznych szklarni ogrodniczej, bez wstępnego opryskiwania preparatem olejowym. Przykład 5: Przed wjazdem do obiektu (duża przechowalnia roślin) opryskano dokładnie pojazd, a w szczególności jego opony środkiem o składzie opisanym w przykładzie 1. Dezynfekcję przeprowadzono na specjalnie do tego celu wyznaczonym, osobnym stanowisku, wyposażonym w instalację odpływową. Stężenie środka wynosiło 5%, temperatura 10 C. Ze względu na dużą wartość zmagazynowanych w przechowalni produktów wjazd do przechowalni dozwolony jest dopiero po całkowicie przeprowadzonej dezynfekcji i wyschnięciu pojazdu. Przykład 6: Powierzchnie przejść betonowych, na których rozwijały się glony, mchy i wątrobowce potraktowano środkiem według wynalazku o recepturze opisanej w przykładzie 3. Próby przeprowadzono natryskiem jak w przykładzie 1. Już po 24 godzinach zaobserwowano bielenie zwalczanych organizmów. Skuteczność preparatu przedstawia poniższa tabela: Tabela nr 4 % zniszczonych organizmów po 48 godzinach Stężenie (%) Glony Mech Wątrobowce na żywotniku mata beton w uprawie róż doniiczk. na pow. ziemi 2,5 5,0 87 75 88 88 100 100 100...... 100 Przykład 7: Zdrewniałe łodygi i bulwy kwiatowe opryskano dokładnie preparatem opisanym w przykładzie 1, używając tego samego stężenia. Po 15 minutach powtórzono dezynfekcję, przy czym stężenie środka wynosiło 2,5%. Po całkowitym wyschnięciu zmagazynowano rośliny na okres zimowy w przechowalni.
6 189 366 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 50 egz. Cena 2,00 zł.