Sprawozdanie z działalności Zespołu Rehabilitacyjnego przy Warszawskim Kole Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym za rok 2013 Warszawa, styczeń 2014
I. Wstęp II. Realizacja projektu Od Bierności do Aktywności III. Podejmowane działania IV. Podsumowanie I. Wstęp W 2013 roku w Zespole Rehabilitacyjnym z kompleksowego wsparcia terapeutycznego korzystało 34 osoby z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym ze sprzężeniami (epilepsja, mózgowe porażenie dziecięce, schorzenia metaboliczne) w wieku od 24 r.ż. do 61 r.ż. Uczestnicy Zespołu mieszkają na terenie Warszawy i okolic, w większości przyprowadzani są na zajęcia przez opiekunów, kilkoro dojeżdża samodzielnie. Każdy uczestnik pracuje wg opracowanego indywidualnego planu działań (IPD) przygotowanego przez terapeutów na podstawie przeprowadzonej diagnozy i zgodnie z zaleceniami lekarza i psychologa. W Zespole w I półroczu pracowało 22 terapeutów, od września 2013 25, zatrudnionych w oparciu o umowyzlecenia oraz 1 kierownik, zatrudniony w oparciu o umowę o pracę. Wszyscy terapeuci są nauczycielami szkoły specjalnej, mają wyższe wykształcenie, zdecydowana większość to nauczyciele dyplomowani. Zespół Rehabilitacyjny mieści się na terenie szkoły specjalnej, uczestnicy korzystają ze wszystkich pracowni szkolnych wyposażonych w niezbędny sprzęt do prowadzenia zajęć. Placówka funkcjonuje od poniedziałku do piątku w godzinach 7:00 17:00. Uczestnicy zgodnie ze swoimi zainteresowaniami i predyspozycjami podzieleni są na trzy grupy: - I grupa o profilu rękodzieło artystyczne (12 osób) - II grupa o profilu przysposobienie do pracy (10 osób) - III grupa o profilu wychowanie patriotyczne (12 osób). II. Realizacja projektu Od Bierności do Aktywności W 2013 roku Zespół Rehabilitacyjny kontynuował realizację projektu Od Bierności do Aktywności. Prowadzono kompleksową i ciągłą rehabilitację dostosowaną do indywidualnych potrzeb, możliwości psychofizycznych uczestników i ich zainteresowań. Podejmowane działania przede wszystkim ukierunkowane były na aktywizację społeczną uczestników Zespołu. Wsparcie terapeutyczne oparte było na pobudzaniu ich aktywności społecznej, wdrażaniu do wypełniania różnych ról społecznych, na budowaniu poczucia własnej wartości, kompetencyjności, pozytywnego stosunku do siebie i wiary we własne siły. Planowane działania realizowane były poprzez prowadzenie 6 bloków tematycznych, z których wynikały poszczególne formy wsparcia. Od września 2013, po analizie poziomu posiadanych umiejętności i dotychczasowych osiągnięć uczestników w poszczególnych sferach oddziaływań terapeutycznych, wprowadzono modyfikację w poszczególnych formach wsparcia. Stwierdzono, że wielu uczestników zajęć robi duże postępy, zwłaszcza osoby, które brały udział w formach wsparcia: wychowanie do pracy oraz zajęcia gospodarstwa domowego i zajęcia kulinarne. Wielu też uczestników potrzebuje większego wsparcia w sferze doskonalenia motoryki małej, np. poprzez zwiększenie liczby sesji przeznaczonych na zajęcia plastycznotechniczne. Stwierdzono także, że potrzebne jest większe wsparcie dotyczące aktywizacji zawodowej. Obecnie uczestnicy realizują następujące formy wsparcia: 1. zajęcia sportowe z siatkówki, koszykówki, piłki nożnej, tenisa stołowego 2. zajęcia rehabilitacyjne (z rehabilitacji społecznej) podzielone na następujące formy wsparcia: - zajęcia rozwijające kompetencje społeczne i kreatywność (połączenie kompetencji społecznych i kreatywności) - zajęcia socjalizujące 2
- funkcjonowanie osobiste i społeczne - zajęcia kształtujące samodzielność i poczucie tożsamości narodowej 3. przygotowanie do pracy zawodowej podzielone na następujące formy wsparcia: - praktyczna obsługa komputera - zajęcia komputerowe - technika biurowa - wychowanie do pracy - aktywizacja zawodowa (nowowprowadzona forma) 4. plastyka i wychowanie estetyczne podzielone na następujące formy wsparcia: - zajęcia plastyczne dekoratorstwo i zdobnictwo - zajęcia rękodzielnicze z elementami tkactwa - zajęcia techniczne obróbka sznurka (makrama) - zajęcia techniczne ceramika i decoupage (nowowprowadzona forma) 5. ekologia i gospodarstwo domowe podzielone na następujące formy wsparcia: - szycie i drobne naprawy odzieży - zajęcia gospodarstwa domowego z elementami gotowania (połączenie zajęć kulinarnych i gospodarstwa domowego) - zajęcia ekologiczne promujące ochronę przyrody 6. utrwalanie zdobytych umiejętności poznawczych podzielone na następujące formy wsparcia: - muzykoterapia - zajęcia relaksacyjne z elementami choreoterapii - interpretacja tekstu poprzez plastykę i muzykę (rozszerzenie zajęć z biblioterapii) - zajęcia teatralne. III. Podejmowane działania Podczas całego roku realizowano zadania przewidziane w formach wsparcia, podczas których wszyscy uczestnicy utrwalali swoje umiejętności i zdobywali nowe uczestnicząc w zajęciach praktycznych obejmujących następujące zagadnienia: - higiena życia codziennego oparta na założeniach ekologicznych (dbałość o zdrowie, higienę osobistą i wygląd zewnętrzny, dobieranie odzieży w zależności od warunków atmosferycznych i okoliczności, zdrowa żywność, segregowanie odpadów, ochrona środowiska, oszczędne korzystanie z energii elektrycznej i wody) - prowadzenie domu (warsztaty kulinarne, samodzielne dokonywanie zakupów, posługiwanie się pieniędzmi, przygotowanie posiłków, samodzielne korzystanie ze sprzętu niezbędnego w gospodarstwie domowym, pranie, prasowanie, drobne naprawy) - kształtowanie kompetencji społecznych (samodzielne podpisywanie się, samodzielny dojazd na zajęcia, umiejętność proszenia o pomoc, umiejętność zadawania pytań) - funkcjonowanie osobiste i społeczne rozwijanie wiedzy o otaczającym świecie, kształtowanie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji - muzykoterapia i drama przygotowanie widowisk słowno-muzycznych, interpretacja tekstów - zajęcia rękodzielnicze wykonywanie stroików z okazji świąt, na kiermasze, wykonywanie upominków, biżuterii, szycie, drobne naprawy odzieży - zajęcia techniczne rozwój motoryki małej, koordynacji wzrokowo-ruchowej, wyrażanie emocji poprzez poszczególne techniki - rehabilitacja ruchowa (wg wskazań lekarza), rekreacja ruchowa i sekcje sportowe (pływanie, koszykówka, bocce, siatkówka, tenis stołowy, piłka nożna, narty biegowe, rakiety śnieżne) podsumowanie nabytych umiejętności sportowych, udział w rywalizacji sportowej, nabywanie prawidłowych umiejętności z przeżywania wygranej lub porażki 3
- poczucie tożsamości narodowej aktywny udział w drużynie harcerskiej Nieprzetartego Szlaku i poznanie historii Polski - rozwijanie zainteresowań i indywidualnych zdolności poprzez udział w kołach zainteresowań (zajęcia muzyczne, sportowe, komputerowe z umiejętnością korzystania z Internetu) - trening umiejętności społecznych i integracja ze środowiskiem szkolnym (pomoc nauczycielom w opiece nad młodszymi uczniami, pełnienie dyżurów opiekuńczych w młodszych klasach, na stołówce szkolnej i w szatni) - integracja ze społecznością lokalną wycieczki, imprezy integracyjne Wycieczki tematyczne 1. Wycieczki po Warszawie - wycieczka do Kręgielni Saska praktyczna nauka gry w kręgle, zachęcenie do wypraw do kręgielni w rodzinnym gronie (styczeń 2013) - wyprawa do sklepu z cukierkami Cukrowa Sowa pokaz tworzenia cukierków według XVIIIwiecznych receptur połączony z własnoręcznym robieniem lizaków (luty 2013) - wycieczka do Muzeum Powstania Warszawskiego przygoda z historią wojennej Warszawy, spacer po salach wystawienniczych (luty 2013) - wycieczka na Stadion Narodowy zwiedzanie Stadionu i wystaw okolicznościowych prezentujących historię powstania stadionu oraz stroje piłkarzy kadry narodowej (kwiecień 2013) - wycieczka na Cmentarz Powstańców Warszawy złożenie hołdu wszystkim mieszkańcom Warszawy i żołnierzom AK poległym w Powstaniu Warszawskim w 1944 roku poprzez zapalenie zniczy, utrwalenie zasad bezpiecznego podróżowania komunikacją miejską (październik 2013) - wyjście do restauracji Antrakt na spotkanie mikołajkowe, oglądanie pokazu cyrkowego (grudzień 2013) - wycieczki do kościołów oglądanie bożonarodzeniowych szopek (grudzień 2013) - spacery po Starym Mieście poszukiwaniu śladów legend warszawskich, rozpoznawanie i nazywanie zabytków - spacery do parku (Park Łazienkowski, Park Krasińskich, Ogród Saski, Park Mirowski) obserwowanie zmieniającej się przyrody w ciągu roku kalendarzowego 2. Wycieczka historyczna do Poznania pod hasłem Śladami pierwszych Piastów (maj 2013) - zwiedzanie z przewodnikiem Starego Rynku zwrócenie uwagi na miejsca związane z postaciami z legend i historią miasta - spacer do Zamku Książęcego - wysłuchanie koncertu organowego w Farze Poznańskiej - zwiedzanie Ostrowa Tumskiego - zwiedzanie Palmiarni z przewodnikiem podróż po odległych kontynentach, wśród bogatej roślinności różnych stref klimatycznych - oglądanie Makiety Grodu Pierwszych Piastów widowisko światła, dźwięku i efektów specjalnych z unikatowym pokazem laserowym i komentarzem - spacer po Starym Rynku oglądanie koziołków na Wieży Ratuszowej, zakup pamiątek, wykonanie pamiątkowych zdjęć. 3. Wycieczka turystyczna do Somianki zajęcia integracyjne z innymi grupami terapeutycznymi, wspólne zabawy terenowe, spacer po okolicy, utrwalenie zasad bezpiecznego zachowania się w autokarze (czerwiec 2013) 4. Dwudniowa wycieczka ekologiczna do lasu w Kamieńczyku przypomnienie zasad zachowania się w lesie, udział w akcji sprzątania lasu. Samodzielne pieczenie kiełbasek przy ognisku w miejscu specjalnie wyznaczonym przez leśniczego. (czerwiec 2013) 4
Zajęcia muzealne - O! Matejko! w Muzeum Narodowym oglądanie obrazów Jana Matejki przedstawiających najważniejsze wydarzenia z historii Polski, omówienie, skąd Matejko czerpał o nich wiedzę i do czego był mu potrzebny Skarbczyk, poznanie rodziny artysty i ciekawostek z życia Mistrza Jana - Koronacja w Zamku Królewskim poznanie zasad ustrojowych monarchii w Polsce (od dynastii Piastów, przez Jagiellonów, po królów elekcyjnych) i prerogatywy króla, inscenizacja ceremoniału koronacji, wzbogacenie słownictwa, rozumienie znaczenia poszczególnych elementów ceremonii koronacyjnej i insygniów koronacyjnych - Tajemnice wynalazków w Muzeum Techniki poznanie działania pierwszych maszyn parowych i rozwoju komunikacji, powstania elektryczności, jako początku współczesnej cywilizacji, narodziny fotografii i technik zapisu dźwięku. Omówienie wynalazków mających fundamentalny wpływ na rozwój nauki, techniki, szeroko pojętej kultury i przemian cywilizacyjnych, jakie dokonały się w XIX wieku. - wystawa jubileuszowa 80 lat z Koziołkiem Matołkiem w Muzeum Techniki oglądanie zdjęć z kreskowanych filmów o Koziołku Matołku na podstawie historyjek obrazkowych K.Makuszyńskiego, oglądanie starych egzemplarzy powieści obrazkowych - wystawa Samochody filmowe w Muzeum Techniki przeniesienie się w świat kreskówek i filmów podczas oglądania najciekawszych pojazdów superbohaterów z kolekcji Rafała Karwowskiego m.in. z filmów: Flinstonowie, Auta, Green Hornet, Wyścig Śmierci, Knight Rider, Pogromcy Duchów Konkursy i akcje charytatywne - konkurs plastyczno-techniczny Na olimpijskim szlaku wykazanie się kreatywnością i zdolnościami artystycznymi - udział zespołu Niebieskie kamizelki w konkursie piosenki polskiej w Helenowie Zielona Estrada 2013 - udział w konkursie wiedzy o polskich miastach historycznych praca z mapą Polski, utrwalenie wiedzy nt. najważniejszych miejsc i zabytków oraz postaci, przypomnienie legend związanych z miastami - udział w zbiórce darów dla bezdomnych psów pomoc psom ze schroniska, rozwijanie postaw społecznych, rozwijanie umiejętności dostrzegania potrzeb innych, kształtowanie empatii Spotkania integracyjne - interdyscyplinarne spotkanie profilaktyczno-edukacyjne z policjantami z Zespołu Prewencji Kryminalnej KRP Warszawa, poruszające problematykę unikania zagrożeń propagowanie szeroko pojętej profilaktyki bezpieczeństwa, właściwe wartościowanie postaw młodych ludzi, przekazywanie informacji na temat możliwych sposobów radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych - udział w Zabawie Andrzejkowej wspólna zabawa, występ artystyczny zespołu Niebieskie kamizelki (listopad 2013) - udział w Karnawałowym Balu Przebierańców w ZSS 85 wspólna zabawa (luty 2013) - udział w Balu Walentynkowym w ZSS 85 wspólna zabawa, występ artystyczny zespołu Niebieskie kamizelki (luty 2013) - udział w Spotkaniu z poezją w ZSS 85 występ artystyczny zespołu Niebieskie kamizelki (maj 2013) - udział w spotkaniu integracyjnym z kibicami Legii i przedstawicielami SP 220 (grudzień 2013) - udział w Pikniki Integracyjnym pod hasłem Wszyscy jesteśmy olimpijczykami zorganizowanym przez ZSS 85 występ artystyczny zespołu Niebieskie kamizelki (czerwiec 2013) - świąteczne spotkanie uczestników Zespołu Rehabilitacyjnego wraz z rodzicami spożywanie wspólnego posiłku przy wigilijnym stole, śpiewanie kolęd, składanie życzeń i rozdanie prezentów (grudzień 2013) 5
- świąteczne spotkania z młodzieżą z ZSS 85 i ZSS 63 opracowanie menu, przygotowanie poczęstunku, przygotowanie dekoracji stołów (grudzień 2013) - przedstawienia teatralne w ZSS 85 dla uczniów klas młodszych: Kot w butach, Chory kotek, Czerwony Kapturek, Mały Książe Praktyki asystenckie przysposabiające do pracy - prace porządkowe w szkolnym ogrodzie zgrabianie liści, mycie sprzętu ogrodowego - opieka nad młodszymi uczniami podczas przerw śródlekcyjnych doskonalenie umiejętności prowadzenia zabaw z najmłodszymi uczniami w obecności nauczyciela (pomoc podczas prac plastycznych, zabaw klockami, spacerów po szkolnym korytarzu) - pomoc uczniom z mózgowym porażeniem dziecięcym z klas przysposabiających do pracy podczas spożywania posiłków kształtowanie odpowiedzialności, budowanie empatii - pomoc w przemieszczaniu uczniów poruszających się na wózkach na terenie szkoły i podczas wycieczek uwrażliwianie na pomoc słabszym, kształtowanie poczucia bycia potrzebnym - wycieczki tematyczne do różnych miejsc użyteczności publicznej obserwacja różnych grup zawodowych podczas wykonywania pracy - wyjazd z uczniami z ZSS 85 na turnus rehabilitacyjny do Sarbinowa pomoc asystencka słabszym uczestnikom przy czynnościach samoobsługowych i zajęciach tematycznych Zawody sportowe - udział w zajęciach na pływalni przełamywanie barier/lęku przed wodą, kształtowanie wydolności tlenowej, nauka pływania - udział w Szkolnym Konkursie Rzutów do Kosza (z uczniami ZSS 85) - udział w Mazowieckim Drużynowym Turnieju Tenisa Stołowego w Grodzisku Mazowieckim - udział w Mazowieckim Mityngu Pływackim Olimpiad Specjalnych - udział w Mazowieckim Turnieju Piłki Nożnej Olimpiad Specjalnych - udział w Mistrzostwach Szkoły w Tenisie Stołowym (w ZSS 85) - udział w Międzyszkolnym Turnieju Tenisa Stołowego - udział w Mazowiecki Turniej Tenisa Stołowego Olimpiad Specjalnych - udział we wspólnych zajęciach sportowych wraz z uczniami ZSS 85 oraz ZSS 63 kształtowanie prawidłowych postaw prospołecznych, nabywanie umiejętności sportowych, rywalizacja wg zasady fair play, nawiązywanie nowych kontaktów IV. Podsumowanie Uczestnicy Zespołu Rehabilitacyjnego podlegają corocznej ocenie funkcjonalnej ocenie efektywności działań terapeutycznych. Ocenie podlega funkcjonowanie społeczne, emocjonalne, funkcje poznawcze, zdolności manualne, umiejętności praktyczne. Diagnozy są materiałem porównawczym w stosunku do okresu poprzedniego. Regularne, wielospecjalistyczne działania pozwalają uczestnikom poprawić funkcjonowanie społeczne (samodzielność, niezależność), kompetencje społeczne w relacjach z otoczeniem. Poprawiają zaradność i samodzielność w życiu codziennym. Utrzymują na zadawalającym poziomie kondycję fizyczną i psychiczną. Poprawiają zdolność komunikowania się z różnymi środowiskami. Dzięki prowadzanym przez terapeutów działaniom uczestnicy nabywają umiejętności prawidłowego zachowania się w miejscach użyteczności publicznej, a przede wszystkim nie tracą posiadanych już umiejętności. Zaleca się kontynuację zadań zawartych w indywidualnych planach działań. 6