Raport z identyfikacji dobrych praktyk w obszarze. VII. Monitorowanie zaległości wynikających z podatku od nieruchomości.

Raport z identyfikacji dobrych praktyk w obszarze VII. Monitorowanie zaległości wynikających z podatku od nieruchomości w ramach projektu Benchmarking narzędzie efektywnej kontroli zarządczej w urzędach miast na prawach powiatu, urzędach gmin i starostwach powiatowych Sporządził: Marcin Smala Ekspert ds. opracowania produktu finalnego innowacji Projekt współfinansowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytet V Dobre rządzenie Działanie 5.2 "Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej" Poddziałanie 5.2.1 "Modernizacja zarządzania w administracji samorządowej" Umowa nr UDA- POKL.05.02.01-00-146/10-01 Katowice, październik 2014 r. 1

1. Metodologia prowadzenia badao Celem podjęcia analizy w tym obszarze projektu było dążenie do maksymalizacji ściągalności podatku od nieruchomości poprzez optymalizację procesu działao prowadzących do uzyskania zapłaty podatku. Podatek od nieruchomości jest podatkiem lokalnym, stanowiącym dochód własny gminy. Dane z badanego zakresu za rok 2013 zebrane zostały z 21 miast na prawach powiatu: Bielsko Biała, Bydgoszcz, Bytom, Chorzów, Częstochowa, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jaworzno, Kalisz, Krosno, Lublin, Mysłowice, Piotrków Trybunalski, Ruda Śląska, Rybnik, Tarnobrzeg, Sosnowiec, Tarnów, Tychy, Zabrze, Żory, z 9 urzędów gmin miejskich: Czechowice-Dziedzice, Czeladź, Kalety, Lędziny, Lubliniec, Radlin, Radzionków, Skoczów, Wodzisław Śląski, 7 urzędów gmin wiejskich: Jaworze, Kochanowice, Konopiska, Ornontowice, Pawłowice, Pilchowice, Zbrosławice. Łącznie zebrano dane z 37 jednostek, spośród których 17 uczestniczyło w procesie zbierania danych za lata 2011-2012. 1 Z procesu zbierania danych porównawczych wyłączono powiaty, które nie wykonają wymiaru i poboru podatku od nieruchomości. Porównywanie danych odbywało się, w obrębie większości wskaźników, odrębnie dla zaległości podatkowych osób fizycznych i prawnych. W ramach odrębnego raportu przedstawiono wyniki analizy obszaru egzekucji podatku od nieruchomości, ze względu na zakres analizy, wykraczającej poza sam podatek od nieruchomości oraz ze względu różnice w uprawnieniach samodzielnego prowadzenia egzekucji podatków w jednostkach. 2 Dane do badania zebrane zostały kwietniu i maju 2014 r i obejmowały pomiar parametrów dotyczących aktualizacji informacji od podatnikach i monitorowania zaległości podatkowych z tytułu podatku od nieruchomości w gminach w roku 2013. Dane przekazywane były zdalnie za pomocą zdefiniowanej wcześniej ustandaryzowanej ankiety, wypełnianej przez uprawnionych pracowników urzędów w zaprojektowanym do tego celu narzędziu informatycznym. W trakcie analizy danych przeprowadzono weryfikację poprawności danych, prowadzoną poprzez pytania telefoniczne, mailowe oraz bezpośrednie wizyty w wybranych urzędach. Do uczestników wysłane zostały dwa zestawy pytao uzupełniających. Najwięcej korekt dokonano w odpowiedzi na pytania o zaangażowanie etatowe, liczbę postepowao podatkowych oraz kwotę zaległości podatkowych na koniec 2013 r. W analizie danych i identyfikacji dobrych praktyk uwzględniono wyniki zawarte w raportach badania opinii klientów z przeprowadzonych w każdym urzędzie przez niezależny podmiot badao opinii 1 Dane z badanego zakresu za lata 2011-2012 zebrane zostały z 14 miast na prawach powiatu (Bielsko Biała, Bytom, Chorzów, Częstochowa, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Kalisz, Krosno, Piotrków Trybunalski, Rybnik, Sosnowiec, Tarnów, Tychy, Żory) z 2 urzędów gmin miejskich: Lubliniec, Radlin, 1 urzędu gminy wiejskiej: Jaworze. 2 Spośród gmin uczestniczących w projekcie Benchamrking uprawnienia takie przysługiwały w 2013 r. następującym 17-stu prezydentom miast na prawach powiatu: Bielsko-Biała, Bydgoszcz, Bytom, Chorzów, Częstochowa, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jaworzno, Kalisz, Lublin, Mysłowice, Ruda Śląska, Rybnik, Sosnowiec, Tarnów, Tychy, Zabrze. 2

klientów. Badania te, wykonywano techniką wywiadu osobistego na reprezentatywnej próbie respondentów, korzystających z usług świadczonych przez urząd w marcu i kwietniu 2014 r. W dniu 1 lipca 2014 r. odbyło się w Katowicach spotkanie z zarządzającymi procesem ustalania zobowiązao i egzekwowaniem dochodów podatkowych w urzędach biorących udział w projekcie w celu podsumowania zrealizowanego badania, prezentacji dobrych praktyk, wymiany doświadczeo dotyczących dobrych praktyk, doświadczeo z procesu zbierania i analizy danych z okresu testowego, celem dokonania potrzebnych zmian. 2. Analiza danych Zaangażowanie etatowe Zaangażowanie etatowe można porównywad osobno dla podprocesu wymiaru podatku i podprocesu monitorowania zaległości podatkowych. Ze względu na trudności w rozgraniczeniu czynności warto jednak porównywad również wszystkie etaty biorące udział w całym procesie: wymiaru, księgowości oraz windykacji podatku od nieruchomości. W trakcie spotkania zarządzających procesem wymiaru i monitorowania zaległości podatkowych w urzędach biorących udział w projekcie wskazano potrzebę uzupełnienia zebranych danych o całkowite zaangażowanie etatowe. Urzędy otrzymały dwa dodatkowe uzupełniające pytania: Pytanie uzupełniające 1: Proszę podad liczbę wszystkich etatów (przeliczeniowych) realizujących zadania dotyczące wymiaru, księgowości oraz windykacji podatku od nieruchomości w 2013 r. (średniorocznie). Chodzi o podanie wszystkich pracowników (przeliczonych na wszystkie etaty) uczestniczących w procesie wymierzania i ewidencjonowania podatku od nieruchomości oraz jego windykacji. Ujmujemy wszystkie etaty, łącznie z kierownikiem referatu/naczelnikiem wydziału oraz sekretariatem. Ujmujemy wszystkich pracowników komórek, bez względu, jakie czynności wykonywali, jeżeli dotyczyły wymiaru, monitowania zaległości podatkowych, windykacji i księgowości podatkowej podatku od nieruchomości, zarówno osób fizycznych jak i prawnych. Nie ujmujemy etatów pracowników komórek egzekucyjnych wskazanych w odpowiedzi na pytanie z obszaru VIII. Pytanie uzupełniające 2: Proszę podad liczbę wszystkich etatów (przeliczeniowych) realizujących zadania dotyczące wymiaru, księgowości oraz windykacji wszystkich podatków i opłat lokalnych w jednostce w 2013 r. (w tym podatku od nieruchomości). Sposób kalkulacji taki jak w powyższym pytaniu. Nie ujmujemy etatów pracowników komórek egzekucyjnych wskazanych w odpowiedzi na pytanie z obszaru VIII. Porównanie odpowiedzi na tak zadane pytania miało wyeliminowad możliwe różnice w podejściu do pytao w ankiecie. Zebrane informacje nt. zaangażowania etatowego przedstawiono w Tabelach danych 1a i 1b. 3

Żory Zabrze Tychy Tarnów Tarnobrzeg Sosnowiec Rybnik Ruda Śląska Piotrków Trybunalski Mysłowice Lublin Krosno Kalisz Jaworzno Gliwice Dąbrowa Górnicza Częstochowa Chorzów Bytom Bydgoszcz Bielsko-Biała 1,88 7,65 9 6 3 11,25 7 9 4,4 7 19,83 3,12 9 8 10,75 6 10,5 9 11,75 12,5 7,5 1 1,9 5 4 3 9 2 2 0,8 5 14 1,1 5 7 1,75 1,25 10,5 6 4 8 3 4,625 12,9 16 10,5 5 20 16,75 14 6,9 13 41,83 5,51 6,9 18 19,45 14 22 29 20,45 21,5 16 7,875 15,4 19 16 11 23 19,5 19,65 9,8 16 58 6,84 9,8 21 22,8 21 19 33 30,20 29 19 Tabela danych 1a. ŚLĄSKI ZWIĄZEK 1. Liczba etatów realizujących zadania dotyczące wymiaru podatku od nieruchomości nieuwzględniająca naczelnika i osoby obsługującej sekretariat (razem os. prawne i fizyczne) 2. Liczba etatów realizujących zadanie monitorowania zaległości podatkowych w zakresie podatku od nieruchomości (razem os. prawne i fizyczne) 3. Liczba wszystkich etatów realizujących zadania dotyczące wymiaru, księgowości oraz windykacji podatku od nieruchomości 4. Liczba wszystkich etatów realizujących zadania dotyczące wymiaru, księgowości oraz windykacji wszystkich podatków i opłat lokalnych 1.Wymiar pod. od nieruchom. 2. Monitor.zal egłości pod. od nieruchom. 3.Wymiar, księg., windykacja pod od nieruchom. 4.Wymiar, księg., windykacja podatków i opłat 4

Zbrosławice Pilchowice Pawłowice Ornontowice Konopiska Kochanowice Jaworze Wodzisław Śl. Skoczów Radzionków Radlin Lubliniec Lędziny Kalety Czeladź Czechowice- Dziedzice 2,5 0,75 2,75 2,25 0,75 1 0,9 3,75 4 1,25 2 1,6 2 1 4 3 0,75 0,16 0,62 0,06 2 0,5 0,3 0,73 3 0,75 1,25 1,6 1 0,3 3 1,5 4,5 1,13 4,75 3,25 2,5 3 2,4 8 8 3,15 4 3,1 3 2 6,5 6 5 1,625 5,25 3,75 3 3 4,8 13 8 4,9 6 4,1 5 2,2 10,5 11 Tabela danych 1b. ŚLĄSKI ZWIĄZEK 1. Liczba etatów realizujących zadania dotyczące wymiaru podatku od nieruchomości nieuwzględniająca naczelnika i osoby obsługującej sekretariat (razem os. prawne i fizyczne) 2. Liczba etatów realizujących zadanie monitorowania zaległości podatkowych w zakresie podatku od nieruchomości (razem os. prawne i fizyczne) 3. Liczba wszystkich etatów realizujących zadania dotyczące wymiaru, księgowości oraz windykacji podatku od nieruchomości 4. Liczba wszystkich etatów realizujących zadania dotyczące wymiaru, księgowości oraz windykacji wszystkich podatków i opłat lokalnych 1.Wymiar pod. od nieruchom. 2. Monit. zaległości pod. od nieruchom. 3.Wymiar, księg., windykacja pod od nieruchom. 4.Wymiar, księg., windykacja podatków i opłat 5

Zaangażowanie etatowe w stosunku do liczby podatników 3 i liczby mieszkaoców Liczba etatów zaangażowanych w wymiar podatku od nieruchomości osób fizycznych stanowiła ok. 80% wszystkich etatów dot. wymiaru tego podatku. W 2013 r. średnia liczba podatników przypadających na każdy etat zajmujący się wymiarem podatku od nieruchomości wyniosła w miastach na prawach powiatu 7755. Najwięcej podatników przypadało na każdy z etatów w Dąbrowie Górniczej (ponad 14 tysięcy). Wyniki znacznie przekraczające średnią osiągnęły również w miastach na prawach powiatu: Bielsko-Biała, Bydgoszcz, Żory. 16000 14000 12000 11437 12369 13107 14181 10000 8000 6000 4222 5620 5784 6037 6063 6483 6720 6856 7311 7409 7485 7619 7620 7642 7696 7713 8396 4000 2000 0 Dąbrowa Górnicza Bielsko-Biała Bydgoszcz Żory Zabrze Krosno Ruda Śląska Tychy Tarnów Rybnik Piotrków Trybunalski Mysłowice Jaworzno Lublin Sosnowiec Bytom Gliwice Częstochowa Tarnobrzeg Chorzów Kalisz Wykres 1a. Liczba podatników przypadających na każdy z etatów realizujących zadania dotyczące wymiaru podatku od nieruchomości w 2013 r. Miasta na prawach powiatu. Największa liczba podatników przypadających na 1 etat zajmujący się wymiarem podatku od nieruchomości w urzędach miejskich i gminnych odnotowana została w Pilchowicach (na 0,75 etatu wymiaru podatku od nieruchomości przypadało tam 6700 podatników). Wyniki przekraczające średnią, wynoszącą w tym przypadku 5336 podatników/etat, osiągnęły również: Lubliniec, Konopiska, Jaworze, Wodzisław Śląski, Radzionków, Czechowice-Dziedzice, Lędziny i Czeladź. 3 Należało podad liczbę wszystkich podatników podatku od nieruchomości zarówno osoby fizyczne jak i prawne. 6

9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 1950 2921 3927 3954 4170 4533 4929 5449 5714 6610 6661 6670 8023 8428 8629 8933 Pilchowice Lubliniec Konopiska Jaworze Wodzisław Śląski Radzionków Czechowice- Lędziny Czeladź Kalety Radlin Zbrosławice Pawłowice Skoczów Kochanowice Ornontowice Wykres 1b. Liczba podatników przypadających na każdy z etatów realizujących zadania dotyczące wymiaru podatku od nieruchomości w 2013 r. Urzędy miejskie i gminne. Pełniejszy obraz zaangażowania etatowego daje przyrównanie całego zespołu uczestniczącego w procesie wymiaru, monitorowania i księgowości podatku od nieruchomości i liczby podatników (Wykresy 2a i 2b). Najwyższą efektywnośd w miastach na prawach powiatu notuje Bydgoszcz 7191 podatników przypadających na każdy z etatów. Wysoką liczbę podatników na 1 etat notuje również Bielsko-Biała i Dąbrowa Górnicza. Warto zwrócid uwagę na Kalisz, który osiągnął najniższą efektywnośd w zakresie wymiaru podatku od nieruchomości, a osiągnął jeden z najwyższych wskaźników efektywności wszystkich etatów zaangażowanych w proces wymiaru, księgowania i monitorowania zaległości podatkowych. W przypadku gmin wiejskich oraz urzędów miast, niebędących miastami na prawach powiatu, zarówno w zakresie efektywności wymiaru, jak i efektywności poszerzonej o monitorowanie i księgowośd, najwyższą efektywnośd uzyskały Pilchowice i Lubliniec. Lędziny, posiadające przeciętny wskaźnik efektywności wymiaru, w porównaniu wszystkich etatów uczestniczących w procesie poboru i ewidencji podatku od nieruchomości zajęły trzeci w kolejności wynik. 7

8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 7191 6144 6078 5507 4979 4948 4773 4649 4368 4354 4299 3989 3780 3725 3471 3351 3250 3249 3184 2881 1744 Bydgoszcz Bielsko-Biała Dąbrowa Górnicza Kalisz Zabrze Ruda Śląska Piotrków Trybunalski Żory Krosno Tarnów Tychy Mysłowice Sosnowiec Bytom Tarnobrzeg Gliwice Lublin Jaworzno Rybnik Częstochowa Chorzów Wykres 2a. Liczba podatników przypadających na każdy z etatów realizujących zadania dotyczące wymiaru podatku, monitorowania zaległości i księgowości podatku od nieruchomości w 2013 r. Miasta na prawach powiatu. 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 974 1350 1964 2267 2289 2317 2465 2528 2643 3009 3127 3305 3353 3809 4454 5956 Pilchowice Lubliniec Lędziny Czeladź Czechowice-Dziedzice Wodzisław Śląski Jaworze Radzionków Konopiska Kalety Zbrosławice Pawłowice Radlin Skoczów Ornontowice Kochanowice Wykres 2b. Liczba podatników przypadających na każdy z etatów realizujących zadania dotyczące wymiaru podatku, monitorowania zaległości i księgowości podatku od nieruchomości w 2013 r. Urzędy miejskie i gminne. 8

18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 16060 14916 13246 12964 11041 10848 10715 10565 10478 10033 9785 9421 8752 8711 8219 8125 7965 7778 5651 5166 3717 Bydgoszcz Kalisz Zabrze Żory Piotrków Trybunalski Bielsko-Biała Tarnów Sosnowiec Częstochowa Ruda Śląska Tarnobrzeg Gliwice Dąbrowa Górnicza Krosno Rybnik Lublin Tychy Bytom Mysłowice Jaworzno Chorzów Wykres 3a. Liczba mieszkaoców przypadających na każdy z etatów realizujących zadania dotyczące wymiaru podatku, monitorowania zaległości i księgowości podatku od nieruchomości w 2013 r. Miasta na prawach powiatu. 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 1838 2311 2802 3235 3284 3818 4308 4377 4547 5079 5342 5540 6060 7261 7852 9832 Pilchowice Lubliniec Czechowice-Dziedzice Wodzisław Śląski Lędziny Radzionków Czeladź Radlin Kalety Konopiska Pawłowice Zbrosławice Skoczów Jaworze Kochanowice Ornontowice Wykres 3b. Liczba mieszkaoców przypadających na każdy z etatów realizujących zadania dotyczące wymiaru podatku, monitorowania zaległości i księgowości podatku od nieruchomości w 2013 r. Urzędy miejskie i gminne. 9

Zaangażowanie etatowe w stosunku do liczby postepowao podatkowych Zaangażowanie etatowe pracowników wymiaru podatku od nieruchomości można porównad za pomocą odniesienia liczby etatów do liczby postępowao podatkowych w następujący sposób: Liczba postępowao w stosunku do osób fizycznych zakooczona wydaniem decyzji ustalających, jako liczba postępowao bez tzw. decyzji wymiarowych (masówki generowanej przez automaty) / Liczba etatów realizujących zadania dotyczące wymiaru podatku od nieruchomości w stosunku do osób fizycznych nieuwzględniająca naczelnika i osoby obsługującej sekretariat; Liczba postępowao w stosunku do osób prawnych + Liczba deklaracji i korekt w stosunku do osób prawnych / Liczba etatów realizujących zadania dotyczące wymiaru podatku od nieruchomości w stosunku do osób prawnych nieuwzględniająca naczelnika i osoby obsługującej sekretariat; Liczba postępowao w stosunku do osób fizycznych zakooczona wydaniem decyzji ustalających, jako liczba postępowao bez tzw. decyzji wymiarowych (masówki generowanej przez automaty) + Liczba postępowao w stosunku do osób prawnych + Liczba deklaracji i korekt w stosunku do osób prawnych / Liczba etatów realizujących zadania dotyczące wymiaru podatku od nieruchomości w stosunku do osób fizycznych i prawnych nieuwzględniająca naczelnika i osoby obsługującej sekretariat. Najwięcej postępowao, w zakresie podatku od nieruchomości, w stosunku do osób fizycznych w przeliczeniu na 1 etat zrealizowano w: Gliwicach, Chorzowie, Zabrzu i Bydgoszczy, a prawnych w: Żorach, Bytomiu, Bydgoszczy i Gliwicach (miasta na prawach powiatu). W urzędach miejskich i gminnych najwięcej postępowao na etat odnotowano w: Konopiskach, Ornontowicach, Pilchowicach i Radzionkowie (os. fizyczne) oraz Pilchowicach, Lubliocu, Radzionkowie, Zbrosławicach (os. prawne). Zarówno w stosunku do osób fizycznych jak i łącznie osób fizycznych i prawnych, w przeliczeniu na 1 etat, najwięcej postepowao przeprowadziły w 2013 r. Gliwice. W Gliwicach i Piotrkowie Trybunalskim ponadto, trzeci rok z rzędu wzrasta liczba postępowao przypadających na 1 etat. W stosunku do roku 2012, liczba postępowao (łącznie os. fizyczne i prawne) wzrosła również wyraźnie w Żorach. Trzeba zwrócid uwagę, że wyniki niektórych jednostek mogą byd w danym roku zawyżone w związku z prowadzeniem akcji weryfikacyjnej ewidencji gruntów i budynków. Zwiększona liczba postępowao z tym związanych przełożyła się na wysokie wskaźniki za 2013 r. m. in. w Konopiskach i Wodzisławiu Śląskim. 10

Średnia liczba postępowao podatkowych w zakresie podatku od nieruchomości / etat Miasta na prawach powiatu Urzędy miejskie i gminne 4 osoby fizyczne 998 493 osoby prawne 1041 352 razem osoby fizyczne i prawne 990 462 4 Liczba postępowao dotyczących osób prawnych wyliczana była przy zaangażowaniu etatowym mniejszym niż 1 etat. 11

2500 2357 2252 2000 1500 1000 500 686 1356 820 1533 1531 1534 625 1600 668 1784 1250 1233 479 1342 602 294 887 393 1458 431 547 393 1348 1135 1375 161 1173 304 1303 1334 1292 386 329 409 1038 1152 1023 783 654 799 1103 1084 1106 897 564 830 458 645 364 186 986 319 441 579 387 1727 1066 1563 1003 1972 1132 0 Bielsko-Biała Mysłowice Lublin Krosno Kalisz Jaworzno Gliwice Dąbrowa Górnicza Częstochowa Chorzów Bytom Bydgoszcz Piotrków Trybunalski Zabrze Tychy Tarnów Tarnobrzeg Sosnowiec Rybnik Ruda Śląska Liczba postępowao / etat (fizyczne) Liczba postepowao / etat (prawne) Liczba postępowao / etat (razem fizyczne i prawne) Żory Wykres 4a. Liczba postępowao podatkowych w zakresie podatku od nieruchomości przypadających na 1 etat zajmujący się wymiarem podatku od nieruchomości. Miasta na prawach powiatu. 12

1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 508 760 457 506 833 243 173 95 250 858 792 875 591 647 578 960 923 952 289 300 285 373 215 478 411 427 403 1545 324 2156 1208 142 1474 234 364 286 104 195 14 96 102 90 378 794 275 379 392 374 Czeladź Zbrosławice Kochanowice Skoczów Kalety Ornontowice Konopiska Czechowice-Dziedzice Lędziny Pawłowice Pilchowice Wodzisław Śląski Radzionków Radlin Lubliniec Jaworze Liczba postępowao / etat (fizyczne) Liczba postępowao / etat (prawne) Liczba postepowao / etat (razem fizyczne i prawne) Wykres 4b. Liczba postępowao podatkowych w zakresie podatku od nieruchomości przypadających na 1 etat zajmujący się wymiarem podatku od nieruchomości. Urzędy miejskie i gminne. 13

Wysokośd zaległości podatkowych z tytułu podatku od nieruchomości 5 Zaległości podatkowe z tytułu podatku od nieruchomości wszystkich 37 analizowanych miast i gmin wyniosły na koniec 2013 r. ok. 356,9 mln. złotych, z czego 325,2 mln zł w miastach na prawach powiatu, a 31,7 mln zł w pozostałych urzędach gminnych i miejskich. 40 000 000 30 000 000 20 000 000 10 000 000 0 28 515 348 25 219 339 22 136 876 19 950 022 18 713 545 18 591 119 16 321 719 16 206 961 14 608 721 13 793 732 13 330 280 11 911 076 8 762 857 7 758 454 5 632 939 5 469 684 4 706 839 3 465 381 2 767 800 2 486 719 Zabrze Chorzów Gliwice Bytom Lublin Jaworzno Bielsko-Biała Rybnik Bydgoszcz Sosnowiec Dąbrowa Górnicza Ruda Śląska Kalisz Mysłowice Tarnów Żory Piotrków Trybunalski Krosno Tychy Tarnobrzeg Wykres 5a. Zaległości z tytułu podatku od nieruchomości wg stanu na 31.12.2013 r. Miasta na prawach powiatu. Wśród miast na prawach powiatu zaległości z tytułu podatku od nieruchomości osób fizycznych stanowiły 27%, a osób prawnych 73% kwoty zaległości ogółem. W mniejszych urzędach udział zaległości osób fizycznych był większy i wynosił 38% w stosunku do 62% zaległości osób prawnych. 5 W trakcie weryfikacji danych doprecyzowano treśd pytao dotyczących zaległości w następujący sposób: Podajemy kwotę zaległości w zakresie podatku od nieruchomości (fizyczne i prawne razem) wg stanu na 31 grudnia 2013 r. Powinna byd ona równa sumie podanych w ankiecie zaległości w zakresie osób fizycznych i prawnych. Przez wszystkie zaległości rozumiemy całośd zaległości w zakresie podatku od nieruchomości, również zaległości firm, które ogłosiły upadłośd, niezapłacone kwoty objęte decyzją o odroczeniu płatności do 31 grudnia, zaległości zabezpieczone i niezabezpieczone hipotekami itd. Tak samo postępujemy odpowiadając na pytania o kwotę zaległości w zakresie osób fizycznych i prawnych (Pytania VII. 16 i VII.18). Nie podajemy zaległości wyegzekwowanych w 2013 r., tylko zaległości w podatku od nieruchomości wg stanu na 31 grudnia 2013 r. Jest to tożsame z Rb27 S. 14

Bielsko B. Bytom Chorzów Częstochowa Dąbrowa G. Gliwice Kalisz Krosno Piotrków T. Rybnik Sosnowiec Tarnów Tychy Żory ŚLĄSKI ZWIĄZEK 6 000 000 5 000 000 4 000 000 3 000 000 2 000 000 1 000 000 0 147 839 176 376 237 623 281 344 303 900 395 267 412 324 947 788 1 084 908 1 676 013 1 822 834 2 368 988 4 437 818 4 564 958 4 617 054 8 238 753 Lędziny Wodzisław Śląski Czeladź Czechowice-Dziedzice Radlin Lubliniec Radzionków Skoczów Zbrosławice Kalety Konopiska Pilchowice Pawłowice Ornontowice Jaworze Kochanowice Wykres 5b. Zaległości z tytułu podatku od nieruchomości wg stanu na 31.12.2013 r. Urzędy miejskie i gminne. Analizując kwoty zaległości z tytułu podatku od nieruchomości w miastach na prawach powiatu w latach 2011-2013 warto odnotowad, że największy procentowy spadek zaległości w 2013 r. w stosunku do roku 2011 nastąpił w kolejności: w Tarnowie, Sosnowcu, Kaliszu, Gliwicach i Bytomiu. 40000000 35000000 30000000 25000000 20000000 15000000 10000000 5000000 0 2013 2012 2011 Wykres 6. Zaległości z tytułu podatku od nieruchomości na 31 grudnia w latach 2011-2013. 15

Zabezpieczenie zaległości podatkowych Stałym punktem analizy porównawczej w zakresie monitorowania zaległości podatkowych jest tzw. wskaźnik zabezpieczenia, czyli kwota zaległości w zakresie podatku od nieruchomości (osoby fizyczne i prawne) zabezpieczona hipotekami na dzieo 31 grudnia 2013 r. do kwoty zaległości na dzieo 31 grudnia 2013 roku. Im wyższy wskaźnik zabezpieczenia tym wyższy poziom zabezpieczenia zaległości, które podlegają możliwości egzekucji. W ankiecie za 2013 r. zmodyfikowano pytanie ankietowe, uzupełniając zaległości zabezpieczone hipotekami, zaległościami zabezpieczonymi zastawami skarbowymi, aby precyzyjniej określid stopieo zabezpieczenia zaległości. Kwota zaległości w zakresie podatku od nieruchomości (osoby prawne i fizyczne) zabezpieczona hipotekami i zastawami skarbowymi na dzieo 31 grudnia 2013 roku Odsetek kwoty zaległości zabezpieczonej hipotekami i zastawami skarbowymi Kwota wszystkich zaległości w zakresie podatku od nieruchomości na dzieo 31 grudnia 2013 roku (obejmująca również zaległości dotyczące poprzednich lat) x 100 % Dla całej grupy porównawczej odsetek ten wyniósł w 2013 r. 36%, co oznacza, że tyle procent zaległości podatkowych było na koniec ubiegłego roku zabezpieczona hipotekami i zastawami skarbowymi (36,5% w miastach na prawach powiatu, 30,3% w gminach). Dla grupy porównawczej złożonej z 17-stu jednostek w 2012 r. odsetek ten wyniósł 45,34 %, (45,29% w miastach na prawach powiatu, 47,78 % w gminach). Najwyższy wzrost zabezpieczonych zaległości w 2013 r. w stosunku do roku 2012 odnotowano w: Jaworzu, Krośnie, Kaliszu, Rybniku, Tarnowie. Ponad 68% swoich zaległości z tytułu podatku od nieruchomości zabezpieczył Rybnik, co było najwyższym wskaźnikiem w grupie miast na prawach powiatu. Wysokim, ponad 50-procentowym, poziomem zabezpieczenia może pochwalid się również: Dąbrowa Górnicza, Piotrków Trybunalski, Kalisz. W grupie gmin najwyższy wskaźnik zabezpieczenia osiągnęły Zbrosławice (76,6%), wysoki Radzionków i Lubliniec (ponad 60%) oraz Czechowice-Dziedzice (ponad 50%). 16

100% 50% 0% 95,5% 4,5% 93,6% 6,4% 91,4% 8,6% 82,7% 17,3% 80,7% 19,3% 76,2% 23,8% 75,3% 24,7% 73,9% 26,1% 67,7% 32,3% 63,3% 36,7% 62,5% 37,5% 62,1% 37,9% 61,1% 38,9% 55,8% 44,2% 54,6% 45,4% 53,4% 46,6% 52,0% 48,0% 48,0% 52,0% 40,8% 59,2% 40,5% 59,5% 31,6% 68,4% pozostałe zaległości zaległości zabezpieczone hipotekami i zastawami skarbowymi 100% 50% 0% 10 10 10 10 97,0% 3,0% 86,2% 13,8% 82,4% 17,6% 81,5% 18,5% 69,2% 30,8% 65,3% 34,7% 54,7% 45,3% 53,4% 46,6% 44,7% 55,3% 36,7% 63,3% 31,8% 68,2% 23,4% 76,6% pozostałe zaległości zaległości zabezpieczone hipotekami i zastawami skarbowymi Wykresy 7a i 7b. Porównanie procentowego udziału zaległości dotyczących podatku od nieruchomości (osoby fizyczne i prawne) zabezpieczonych hipotekami i zastawami skarbowymi na dzieo 31.12.2013 w ogólnej kwocie zaległości dot. podatku od nieruchomości. 17

Efektywnośd zaangażowania etatowego w monitorowanie zaległości podatkowych Efektywnośd w zakresie monitowania zaległości podatkowych można porównywad za pomocą stosunku liczby wystawionych tytułów wykonawczych i upomnieo do liczby zaangażowanych etatów (osobno dla zaległości wynikających z podatku od nieruchomości osób fizycznych i prawnych) Tabele danych 2a i 2b. W grupie miast na prawach powiatu liczba wystawionych tytułów wykonawczych 6 w stosunku do liczby etatów realizujących zadania monitorowania podatku od nieruchomości osób fizycznych odnotowana została w Rybniku. Wskaźniki przekraczające znaczenie średnią wystąpiły też w Dąbrowie Górniczej i Piotrkowie Trybunalskim. Na każdy z etatów monitorujących zaległości podatkowe przypadało tam ok. 2 tysiące tytułów wykonawczych. W grupie pozostałych jednostek, najwyższy wskaźnik uzyskał Wodzisław Śląski. Na 1 etat czynności monitorujących przypadało tam w 2013 r. 1800 tytułów wykonawczych. W przypadku analogicznego wskaźnika dla osób prawnych, najwyższą efektywnośd odnotowały: Dąbrowa Górnicza, a po niej Bytom, Gliwice, Zabrze (miasta na prawach powiatu) oraz Pawłowice i Jaworze. Najwięcej upomnieo 7 wystawiano w obrębie zaangażowanego etatu w Rybniku, Dąbrowie Górniczej, Piotrkowie Trybunalskim, Gliwicach, Zabrzu i Bielsku-Białej. Wykorzystując dane dotyczące wszystkich wystawionych tytułów wykonawczych (os. fizyczne i prawne) oraz całkowitego zaangażowania etatowego w proces wymiaru, księgowości oraz monitorowania zaległości podatkowych można częściowo zweryfikowad otrzymane wyniki w zakresie samego monitorowania. I tak, w Rybniku, Bielsku-Białej, Żorach oraz Lubliocu całkowite zaangażowanie etatowe w stosunku do liczby wystawianych tytułów wykonawczych było najniższe w obrębie grup porównawczych. W Tabelach danych 2a i 2b zaprezentowano następujące wskaźniki: 1. Liczba wystawionych tytułów wykonawczych w stosunku do osób prawnych w danym roku na 31 grudnia danego roku w zakresie podatku od nieruchomości / Liczba etatów realizujących zadanie monitorowania zaległości podatkowych w zakresie podatku od nieruchomości - osoby prawne; 2. Liczba wystawionych tytułów wykonawczych w stosunku do osób fizycznych w danym roku na 31 grudnia danego roku w zakresie podatku od nieruchomości / Liczba etatów realizujących zadanie monitorowania zaległości podatkowych w zakresie podatku od nieruchomości osoby fizyczne; 3. Liczba wystawionych upomnieo w stosunku do osób prawnych/ Liczba etatów realizujących zadanie monitorowania zaległości podatkowych w zakresie podatku od nieruchomości - osoby prawne; 6 Chodzi o liczbę wszystkich TW wystawionych w 2013 r, a zatem tych wyegzekwowanych i niewyegzekwowanych od 1.01.2013 do 31.12 2013. Nie chodzi o stan na 31.12.2013, ale o liczbę wszystkich TW w 2013 roku (odpowiednio w zakresie osób fizycznych i osób prawnych). 7 Chodzi o upomnienia dotyczące podatku od nieruchomości. Chodzi o liczbę wszystkich upomnieo w 2013 r, a zatem tych wyegzekwowanych i niewyegzekwowanych do 31.12 2013. Nie chodzi o stan na 31.12.2013, ale o liczbę wszystkich upomnieo w 2013 roku, czyli wystawionych od 1.01.2013 do 31.12.2013, o ile dotyczą podatku od nieruchomości (odpowiednio w zakresie osób fizycznych i osób prawnych). 18

4. Liczba wystawionych upomnieo w stosunku do osób fizycznych/ Liczba etatów realizujących zadanie monitorowania zaległości podatkowych w zakresie podatku od nieruchomości osoby fizyczne; 5. (Liczba wystawionych tytułów wykonawczych w stosunku do osób prawnych w danym roku na 31 grudnia danego roku w zakresie podatku od nieruchomości + Liczba wystawionych tytułów wykonawczych w stosunku do osób fizycznych w danym roku na 31 grudnia danego roku w zakresie podatku od nieruchomości) / Liczba wszystkich etatów uczestniczących w procesie wymiaru, monitorowania i księgowości podatku od nieruchomości. 19

ŚREDNIA Żory Zabrze Tychy Tarnów Tarnobrzeg Sosnowiec Rybnik Ruda Śląska Piotrków Trybunalski Mysłowice Lublin Krosno Kalisz Jaworzno Gliwice Dąbrowa Górnicza Częstochowa Chorzów Bytom Bydgoszcz Bielsko-Biała 422 660 923 278 57 132 531 806 423 607 210 179 173 347 119 1132 1620 566 201 1580 784 690 834 1944 2159 999 390 109 615 4383 2226 2900 408 446 589 364 394 2852 3032 457 138 1394 732 2220 718 600 1990 585 483 376 1007 1134 473 1323 398 290 983 411 223 1806 3136 641 273 1688 1752 1188 2304 4787 5733 2466 1700 1079 1993 10703 5891 8062 1225 1098 3825 1076 841 7705 8467 1949 510 2582 1317 6930 216 351 289 267 117 70 272 417 267 237 142 133 95 261 138 212 246 225 33 277 275 368 Tabela danych 2a. ŚLĄSKI ZWIĄZEK Liczba TW/ 1 etat (os. prawne) Liczba TW / 1 etat (os. fizyczne) Liczba upomnieo / 1 etat (os. prawne) Liczba upomnieo / 1 etat (os. fizyczne) Liczba TW (os. prawne i fizyczne) / 1 etat wymiaru, monitoring u i księg. 20

ŚREDNIA Zbrosławice Wodzisław Śląski Skoczów Radzionków Radlin Pilchowice Pawłowice Lubliniec Lędziny Konopiska Kochanowice Kalety Jaworze Czeladź Czechowice- Dziedzice 60 44 215 46 224 32 100 308 63 120 8 0 40 240 18 88 464 0 1832 208 552 449 1000 412 504 566 304 0 325 570 198 853 117 128 777 55 332 14 400 533 433 265 18 12 110 140 0 176 2448 2934 7135 812 2202 1872 4608 3186 1455 2000 3404 2220 3575 1915 931 5515 89 2 141 58 105 88 118 51 217 159 125 0 35 58 64 150 Tabela danych 2b 8. ŚLĄSKI ZWIĄZEK Liczba TW/ 1 etat (os. prawne) Liczba TW / 1 etat (os. fizyczne) Liczba upomnieo / 1 etat (os. prawne) Liczba upomnieo / 1 etat (os. fizyczne) Liczba TW (os. prawne i fizyczne) / 1 etat wymiaru, monitoring u i księg. 8 Nie ujęto UG Ornontowice ze względu na zaangażowanie etatowe poniżej 0,1 etatu. 21

Skutecznośd windykacji Drugim, poza efektywnością, obszarem porównao urzędów w zakresie monitorowania zaległości podatkowych była skutecznośd wyrażana za pomocą procentowego objęcia zaległości podatkowych tytułami wykonawczymi. Porównanie wykonano odrębnie dla podatku od nieruchomości w zakresie osób fizycznych i prawnych. Kwota objęta tytułami wykonawczymi w zakresie podatku od nieruchomości (osoby prawne/fizyczne) - stan na dzieo 31 grudnia 2013 r. Odsetek kwoty zaległości objętej tytułami wykonawczymi Kwota zaległości w zakresie podatku od nieruchomości (osoby prawne /fizyczne) na dzieo 31 grudnia 2013 r. (obejmująca również zaległości dotyczące poprzednich lat) X 100% Kwota objęta tytułami wykonawczymi w stosunku do osób prawnych (fizycznych) w zakresie podatku od nieruchomości - stan na dzieo 31 grudnia 2013 r. to inaczej wszystkie zaległości objęte TW do realizacji na dzieo 31 grudnia 2013 r. (chodzi o stan na 31 grudnia 2013 r., a nie kwoty objęte TW w 2013 roku). Kwota zaległości w zakresie podatku od nieruchomości to kwota zaległości w zakresie osób fizycznych i prawnych wg stanu na 31 grudnia 2013 r. Powinna byd ona równa sumie podanych w ankiecie zaległości w zakresie osób fizycznych i prawnych. Przez wszystkie zaległości rozumied należy całośd zaległości w zakresie podatku od nieruchomości, również zaległości firm, które ogłosiły upadłośd, niezapłacone kwoty objęte decyzją o odroczeniu płatności do 31 grudnia, zaległości zabezpieczone i niezabezpieczone hipotekami itd. Tak samo rozumied należało pytania w ankiecie o kwotę zaległości w zakresie osób fizycznych i prawnych (Pytania VII. 16 i VII.18). Nie wlicza się zaległości wyegzekwowanych w 2013 r., a jedynie zaległości w podatku od nieruchomości wg stanu na 31 grudnia 2013 r. Jest to tożsame ze sprawozdaniem Rb27 S. Średni stopieo objęcia tytułami wykonawczymi zaległości podatkowych z tytułu podatku od nieruchomości osób prawnych wyniósł w miastach na prawach powiatu w 2013 r. 54%. W zakresie windykacji należności z tytułu podatku od nieruchomości osób prawnych najwyższy wskaźnik uzyskał Rybnik, w dalszej kolejności Bielsko-Biała, Tarnów, Dąbrowa Górnicza, Żory, Ruda 22

Śląska. W pozostałych jednostkach najwyższe wskaźniki uzyskały w kolejności: Radlin, Czechowice- Dziedzice, Ornontowice. (Wykresy 8a i 8b). W zakresie windykacji należności z tytułu podatku od nieruchomości osób fizycznych najwyższy wskaźnik uzyskały w kolejności: Tychy, Ruda Śląska, Bytom, Piotrków Trybunalski i Krosno. W 2013 r. tytułami wykonawczymi objęto tam ponad 90 % kwoty zaległości podatkowych 9. Średni stopieo objęcia tytułami wykonawczymi zaległości podatkowych wyniósł w miastach na prawach powiatu 70%. W pozostałych miastach i gminach średni wskaźnik windykacji wyniósł 69%, a najwyższy był w Czechowicach-Dziedzicach, Lubliocu i Radlinie. (Wykresy 8a i 8b). Na platformie benchmarkingowej dostępne są również dane dotyczące kwoty zaległości w zakresie podatku od nieruchomości, zarówno osób fizycznych, jak i prawnych, których nie można wyegzekwowad lub ujmując to precyzyjniej, nie można egzekwowad. Pod tym pojęciem rozumie się należności, wobec których nie jest prawnie dopuszczalne prowadzenie egzekucji administracyjnej. Dotyczy to przede wszystkim zaległości podmiotów, wobec których zostało wszczęte postępowanie upadłościowe wg stanu na 31 grudnia 2013 r. Podaje się w tym przypadku wartośd odpisów aktualizujących te należności zgodnie z art. 35b ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości. Kwoty, których nie można było egzekwowad w 2013 r. Miasta na prawach powiatu Pozostałe miasta i gminy wiejskie Zaległości osoby fizyczne 12% 34% Zaległości osoby prawne 27% 23% Przedawnienia należności podatkowych Drugą porównywaną grupą wskaźników w obrębie tzw. skuteczności były udziały przedawnionych należności podatkowych od osób fizycznych i prawnych w kwotach zaległości na dzieo 31 grudnia 2013 r. Odsetek kwot należności przedawnionych Kwota odpisanych należności przedawnionych (w odniesieniu do osób fizycznych i prawnych) w zakresie podatku od nieruchomości Kwota zaległości w zakresie podatku od nieruchomości na dzieo 31 grudnia 2013 roku osoby fizyczne i prawne (obejmująca również zaległości dotyczące poprzednich lat) X 100% 9 W porównaniu nie ujęto Bydgoszczy i Częstochowy. 23

Zgodnie z celem operacyjnym benchmarkingu, pożądana wielkością jest 100% zapobieganie przedawnieniu należności podatkowych z tytułu podatku od nieruchomości. Im wyższy wskaźnik tym większa możliwośd utraty potencjalnych dochodów gminy. Wskaźnik wyliczony został, jako stosunek kwoty należności przedawnionych w danym roku do kwoty zaległości na 31 grudnia 2013 r. Pożądaną wartością wskaźnika przedawnieo jest wartośd zero, czyli brak przedawnionych należności. Brak przedawnionych należności w stosunku do podatku od nieruchomości osób prawnych lub wskaźnik przedawnieo bliski zeru można wskazad w 2013 r. w: Bielsku-Białej, Gliwicach, Krośnie, Piotrkowie Trybunalskim, Rudzie Śląskiej, Tarnowie, Żorach (miasta na prawach powiatu) oraz większości gmin miejskich i wiejskich (Wykresy 9a i 9b). Brak przedawnionych należności w stosunku do podatku od nieruchomości osób fizycznych lub wskaźnik przedawnieo bliski zeru można wskazad w 2013 r. w większości miast na prawach powiatu, gmin miejskich i wiejskich. Miasta na prawach powiatu Pozostałe miasta i gminy wiejskie Przedawnienia osoby prawne 6,0% 0,7% Przedawnienia osoby fizyczne 1,2% 1,0% W narzędziu informatycznym, w którym gromadzono dane dostępne są również informacje nt. liczby podatników, których dotyczyły należności przedawnione w zakresie podatku od nieruchomości. W grupie jednostek biorących udział w projekcie w latach 2011-2013 nastąpił wzrost kwot przedawnionych w stosunku do kwot zaległości osób prawnych: 5,3 mln zł. (2011 r.), 5,4 mln zł (2012 r.), 13 mln zł (2013 r.). W 3 jednostkach przedawnienia w latach 2011-2013 były niższe niż 1% (zarówno w stosunku do osób fizycznych, jak i prawnych). Były to Jaworze, Bielsko-Biała i Piotrków Trybunalski. 24

100% 80% 60% 40% 20% 79% 81% 65% 92% 51% 68% 78% 76% 80% 63% 81% 61% 75% 61% 36% 90% 16% 62% 62% 56% 66% 90% 94% 76% 80% 89% 89% 73% 59% 86% 72% 80% 59% 95% 57% 49% 65% 75% 0% osoby prawne osoby fizyczne 100% 50% 3% 52% 40% 15% 11% 61% 27% 48% 49% 34% 43% 49% 47% 54% 59% 43% 19% 95% 71% 56% 87% 54% 96% 79% 93% 98% 0% osoby prawne osoby fizyczne Wykresy 8a i 8b. Wskaźniki objęcia należności zaległych tytułami wykonawczymi (w odniesieniu do podatku od nieruchomości w podziale na osoby prawne i osoby fizyczne) w 2013 r. 25

5,0% 96,6% 2,9% 37,2% 0,6% 0,2% 0,2% 1,2% 0,9% 4,9% 1,6% 0,9% osoby prawne osoby fizyczne 2 15,0% 39,8% 24,9% 20,4% 14,4% 1 5,0% 0,4% 3,1% 8,6% 8,4% 0,2% 0,8% 5,1% 1,2% 4,9% 0,1% 4,4% 3,5% 3,6% 0,2% 1,5% 2,4% 1,4% 2,5% 1,1% 2,6% 1,0% 0,7% 0,7% 0,1% 0,3% 0,1% 0,3% 0,1% 0,4% 0,6% 0,2% osoby prawne osoby fizyczne Wykresy 9a i 9b. Odsetek należności przedawnionych w 2013 r. w kwocie zaległości w 2013 r. w odniesieniu do podatku od nieruchomości w podziale na osoby prawne i osoby fizyczne. 26

3. Identyfikacja dobrych praktyk 10 Identyfikacja dobrych praktyk prowadzona powinna byd przede wszystkim w jednostkach, w których wszystkie lub większośd porównywanych wskaźników osiągnęła wartości przekraczające średnią w grupie porównawczej. W Tabelach 3a i 3b zaprezentowano porównanie wskaźników najwyższych i znaczenie przekraczających średnią we wszystkich jednostkach biorących udział w projekcie. Bielsko-Biała osiągnęło większośd wskaźników na poziomie powyżej średniej. W 2013 r. Bielsko- Biała odnotowało: znacznie przekraczający średnią wskaźnik efektywności w zakresie liczby tytułów wykonawczych i upomnieo przypadających na 1 etat; wysoki poziom zabezpieczenia zaległych należności hipotekami i zastawami skarbowymi 48% Wysoki poziom wskaźników windykacji (osoby fizyczne i prawne) 79 i 81% Bardzo niskie wskaźniki przedawnieo zaległości podatkowych. W grupie miast na prawach powiatu, poza Bielskiem - Białą, warto zwrócid uwagę na wyniki monitorowania zaległości z tytułu podatku od nieruchomości: Piotrkowa Trybunalskiego, Rudy Śląskiej, Dąbrowy Górniczej, Tarnowa i Żor. Ponadto, Gliwice bliskie były zrealizowania celu benchmarkingu definiowanego jako: Zapobieganie przedawnieniu zaległości podatkowych z tytułu podatku od nieruchomości (pożądana wielkośd 100 %). Wśród urzędów miejskich wysokie wartości wskaźników osiągnął Wodzisław Śląski. W 2013 r. Wodzisław Śląski odnotował: Przekraczający średnią w grupie porównawczej wskaźnik efektywności w zakresie liczby tytułów wykonawczych i upomnieo przypadających na 1 etat; Wskaźniki windykacji (osoby fizyczne i prawne) powyżej średniej w grupie porównawczej; Wskaźnik zabezpieczenia hipotekami i zastawami skarbowymi powyżej średniej w grupie porównawczej; Wskaźniki przedawnieo (osoby fizyczne i prawne) 0%. Poza Wodzisławiem Śląskim, w tej grupie urzędów, wyniki powyżej przeciętnych odnotowano również w Czechowicach-Dziedzicach, Czeladzi, Radlinie. 10 W tym punkcie wykorzystano prezentacje: ze spotkania z 1.07.2014 r. w Katowicach nt. dobrych praktyki w projekcie Benchmarking. : Monitorowanie zaległości z tytułu podatku od nieruchomości opracowaną i przedstawioną przez Agnieszkę Kempę, kierownik referatu Księgowości Podatkowej oraz Sylwię Uchnast-Garę, Gł. Specjalistę w Wydziale Organizacyjnym, Kadr i Szkoleo UM Tychy. 27

Tychy monitorowanie zaległości podatkowych Tychy w 2013 r. osiągnęły: Wskaźniki windykacji (osoby fizyczne i prawne) powyżej średniej w grupie porównawczej; Niską kwotę zaległości z tytułu podatku od nieruchomości w stosunku do wysokiej liczby podatników tego podatku. W procesie monitorowania zaległości podatkowych Urzędu Miasta Tychy, wyszczególniono 5 etapów, zwanych dalej krokami, w obrębie których uzyskuje i utrzymuje się efektywnośd i skutecznośd: Źródło: UM Tychy Krok 1: Systematyczna analiza kart kontowych prowadzonych dla podatników, m. in. likwidacja sald nadpłat terminowe wszczynanie postępowao podatkowych, analiza przedawnieo, przenoszenie odpowiedzialności na spadkobierców i osoby trzecie. Krok 2: Komunikacja z podatnikiem poprzez wprowadzenie systemu powiadamiania SMS 11 o terminach płatności: zintegrowanie systemu powiadomieo z systemem komputerowym w zakresie podatków i opłat w przypadku salda na karcie kontowej przekazywana informacja przypominająca o terminie płatności (7 dni przed terminem) bądź informacja o zaległości na karcie kontowej (7 dni po terminie). Powiadomienia dotyczą: podatku od 11 System powiadomieo wiadomościami tekstowymi wysyłanymi na telefony komórkowe został wdrożony w ramach projektu współfinansowanego ze środków UE i obejmuje osoby, które wyraziły chęd otrzymywania powiadomieo z UM Tychy. 28

ŚLĄSKI ZWIĄZEK nieruchomości os. fizycznych i prawnych, dzierżawy, użytkowania wieczystego, podatku od środków transportu, koncesji na sprzedaż alkoholu. Krok 3: Szerokie możliwości w zakresie regulowania zobowiązao podatkowych (karty płatnicze, opłatomat, system identyfikacji masowych płatności). Wprowadzenie narzędzi usprawniających proces księgowości wpłaty z tytułu podatków i opłat dzięki powiązaniu z systemem komputerowym trafiają bezpośrednio na karty kontowe zobowiązanych. Krok 4: Terminowośd wystawiania upomnieo i tytułów wykonawczych zgodnie z obowiązującą instrukcją dotyczącą zasad ewidencji i poboru podatków, opłat i należności cywilnoprawnych w Wydziale Podatków i Opłat. Wprowadzenie jasnych zasad postępowania pozwala na sprawne i terminowe realizowanie zadao Wydziału, co przekłada się na skutecznośd. Krok 5: Monitorowanie stanu prowadzonej egzekucji wobec zobowiązanych przez komórkę egzekucji lub komorników skarbowych. Bieżące analizowanie kart kontowych pod kątem zaległości objętych postępowaniem egzekucyjnym, monitorowanie wewnątrz komórki egzekucji oraz innych organów egzekucyjnych (urzędy skarbowe, komornicy) pod kątem podjętych działao. Opłatomaty w Tychach i innych urzędach Urząd Miasta Tychy zakupił 2 opłatomaty w 2013 r. Jedno urządzenie zostało umieszczone na parterze w Biurze Obsługi Klienta, drugie na piętrze, na którym obsługiwane są sprawy geodezyjne. Klient, który chce skorzystad z opłatomatu powinien posiadad stosowny dokument, np. decyzję wymiarową z kodem kreskowym, którego zeskanowanie pozwoli uiścid daną opłatę. Można tego dokonad zarówno gotówką, jak i kartą płatniczą w zakresie podatku od nieruchomości osób fizycznych, kosztorysów geodezyjnych, koncesji za sprzedaż napojów alkoholowych, opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi (w trakcie wdrażania). Opłatomat współpracuje z dziedzinowymi systemami informatycznymi na zasadzie webserwisów. Opłatomat łączy się z podatkami, katastrem oraz kasą przekazując dane związane z opłatami z tytułu podatku od nieruchomości oraz opłat geodezyjnych. Obecnie trwają prace zmierzające do uruchomienia płatności z tytułu opłaty komunalnej. 29

Opłatomat w UM Tychy. Źródło: UM Tychy. Za pomocą opłatomatu można regulowad jedynie terminowe płatności. Płatności przeterminowane nie są przyjmowane, co jest istotną brakującą funkcjonalnością. Koszt zakupu 2 urządzeo wyniósł 239.943,77 zł brutto. Gwarancja trwa 36 miesięcy od daty zakooczenia wdrożenia. Naliczono kary umowne od tej kwoty za niewywiązanie się wykonawcy z terminowego wdrożenia urządzeo. Odnotowano też problemy techniczne przy wprowadzeniu nowych wzorów banknotów w 2014 r. Opłatomat w Wydziale Geodezji cieszy się dużym zainteresowaniem osób dokonujących płatności za wykonanie materiałów związanych z zasobem mapowym. Mniejszym zainteresowaniem cieszy się opłatomat w BOK. Duże zainteresowanie opłatomatem występuje w Częstochowie, gdzie dokonywane są za jego pośrednictwem wpłaty z tytułu rejestracji pojazdów (większośd tego rodzaju wpłat dokonuje się tam w opłatomacie). Opłatomat dostarczył i obsługuje bank, który prowadzi rachunek bankowy Urzędu Miasta bez dodatkowych opłat. Wpłaty w opłatomacie powiązane są z ewidencją księgową. W przyszłości planuje się umieścid kody kreskowe na decyzjach wymiarowych, tak, aby rozszerzyd zakres obsługiwanych płatności. Opłatomat wdrożono również w Chorzowie, gdzie sprawdza się dobrze tam, gdzie klient jest pewien wysokości opłaty (np. sprawy komunikacyjne). 30

Żory obsługa bez urzędowej kasy Żory w 2013 r. osiągnęły jednocześnie: Znacznie przekraczający średnią wskaźnik efektywności w zakresie liczby tytułów wykonawczych i upomnieo przypadających na 1 etat; Niski odsetek należności podatkowych odpisanych, jako przedawnione (wskaźnik skuteczności) 0% osoby prawne i 0,25 osoby fizyczne. Bank, który chce prowadzid obsługę budżetu Urzędu Miasta Żory obowiązany jest również do prowadzenia obsługi kasowej bez opłat dla klientów w jednym z budynków (warunek w postępowaniu przetargowym). Przeprowadzony został też przetarg na samą obsługę kasową, w wyniku którego obsługa realizowana jest przez inny bank w drugim z budynków urzędu. Klienci również nie płacą za dokonywane wpłaty. Odnotowywana jest oczywista oszczędnośd kosztów z tytułu braku konieczności ponoszenia kosztów kasy, która funkcjonuje tylko w jednym z budynków w bardzo ograniczonym zakresie (przyjmowanie wpłat w godzinach, w których zamknięta jest placówka banku). 31

Żory Zabrze Tychy Tarnów Tarnobrzeg Sosnowiec Rybnik Ruda Śląska Piotrków Trybunalski Mysłowice Lublin Krosno Kalisz Jaworzno Gliwice Dąbrowa Górnicza Częstochowa Chorzów Bydgoszcz Bytom Bielsko-Biała ŚLĄSKI ZWIĄZEK Tabela 3a. Wskaźniki monitorowania zaległości z tytułu podatku od nieruchomości porównanie. Miasta na prawach powiatu. 1. Przedawnie nia- osoby prawne 2. Przedawnie nia osoby fizyczne 3.Wskaźnik windykacji osoby prawne 4. Wskaźnik windykacji osoby fizyczne 5.Zabezpiec zenie zaległości 6.Liczba podatników a liczba etatów ++ + ++ + ++ + ++ ++ + + + + ++ ++ + + ++ ++ ++ ++ + + ++ + + +++ ++ + + ++ + + + + ++ ++ ++ + + + + +++ + + + ++ + ++ + ++ +++ + ++ +++ ++ ++ + + + + + + + +++ - wartości najwyższe w grupie porównawczej ++ - wartości bardzo wysokie (wśród pierwszych pięciu najwyższych w grupie porównawczej) + - wartości przekraczające średnią 32

Zbrosławice Wodzisław Śląski Skoczów Radzionków Radlin Pilchowice Pawłowice Ornontowice Lubliniec Lędziny Konopiska Kochanowice Kalety Jaworze Czeladź Czechowice- Dziedzice ŚLĄSKI ZWIĄZEK Tabela 3b. Wskaźniki monitorowania zaległości z tytułu podatku od nieruchomości porównanie. Urzędy miejskie i gminne. 1. Przedawnie nia- osoby prawne 2. Przedawnie nia osoby fizyczne ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ + ++ + ++ + ++ + + ++ ++ ++ 3.Wskaźnik windykacji osoby prawne ++ ++ + ++ + +++ + ++ 4. Wskaźnik windykacji osoby fizyczne 5.Zabezpiec zenie zaległości 6.Liczba podatników a liczba etatów +++ ++ + ++ + ++ + +++ + + ++ + ++ + + + + ++ +++ + +++ - wartości najwyższe w grupie porównawczej ++ - wartości bardzo wysokie (wśród pierwszych pięciu najwyższych w grupie porównawczej) + - wartości przekraczające średnią 33

4. Wnioski Dane zebrane w ankietach benchmarkingowych za 2013 rok, po dokonanych w wyniku poprzedniego badania korektach w pytaniach ankietowych, cechowały się większym stopniem porównywalności, niemniej jednak w zakresie zaangażowania etatowego konieczna była korekta danych i zebranie informacji, w oparciu o dodatkowe pytania ankietowe; W oparciu o dodatkowe pytanie ankietowe przenalizowano całkowitą liczbę etatów pracowników jednostek uczestniczących w wymiarze, ewidencji księgowej i monitorowaniu zaległości podatkowych. Przedstawiciele jednostek uczestniczących w projekcie podczas spotkania 1 lipca 2014 r. w Katowicach uznali takie ujęcie etatowe, jako bardziej porównywalne niż sam wymiar lub monitoring zaległości (wciąż w różny sposób liczone przez jednostki); Osiągnięcie celu operacyjnego benchmarkingu, w postaci braku przedawnieo należności podatkowych, łatwiejsze jest w przypadku mniejszych urzędów. W miastach na prawach powiatu, ze względu na przedawnione zaległości z tytułu podatku od nieruchomości osób prawnych, cel był trudny do osiągnięcia. Niemniej jednak dążenie do braku przedawnieo, mimo że nie w pełni zależne od samych pracowników, wydaje się byd obiektywnym i prawidłowym celem; Wskaźnik skuteczności może ulegad zwiększeniu w przypadku umarzania tytułów z uwagi na bezskutecznośd postepowania w danym roku. Aby wyeliminowad tego typu zagrożenie dla procesu wnioskowania, należałoby porównad kwoty zaległości i przedawnieo z uwzględnieniem dokonanych w danym roku umorzeo. Zaległości podlegające przedawnieniom lub zaległości objęte tytułami wykonawczymi na 31 grudnia danego roku nie obejmują kwot umorzonych z uwagi na bezskutecznośd postępowania. Trzeba zauważyd, że kwoty takie nie w każdym przypadku możliwe są do prostego wyliczenia przy wykorzystaniu oprogramowania finansowo-księgowego; Pewne obawy dotyczące przyszłego skutecznego zabezpieczania przedawnienia należności podatkowych powoduje ubiegłoroczny Wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Sprzeczny z konstytucją jest przepis, który zakłada, że zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym zaległości nigdy się nie przedawniają; Bardzo ważną rolę w zwiększaniu skuteczności i efektywności monitorowania zaległości z tytułu podatku od nieruchomości odgrywają rozwiązania informatyczne zintegrowane bazy danych różnych wykorzystywanych systemów informatycznych i inteligentne oprogramowanie wspomagające urzędnika. W niektórych aspektach, takich jak obsługa kasowa, możliwy jest korzystny outsourcing procesów. 34

Załącznik. Dane potrzebne do wyliczania wskaźników monitorowania zobowiązao wynikających z podatku od nieruchomości VII.1 Liczba etatów realizujących zadania dotyczące wymiaru podatku od nieruchomości nieuwzględniająca naczelnika i osoby obsługującej sekretariat. 12 [L EMZP ] VII.2 Liczba etatów realizujących zadania dotyczące wymiaru podatku od nieruchomości w stosunku do osób prawnych nieuwzględniająca naczelnika i osoby obsługującej sekretariat *L EP ] VII.3 Liczba etatów realizujących zadania dotyczące wymiaru podatku od nieruchomości w stosunku do osób fizycznych nieuwzględniająca naczelnika i osoby obsługującej sekretariat [L EF ] VII.4 Liczba postępowao podatkowych ogółem zrealizowanych (tj. zakooczonych) (na dzieo 31 grudnia danego roku) 13 [L PP ]. VII.5 Powierzchnia budynków w m2 deklarowana przez osoby prawne do opodatkowania [L PBP ] VII.6 Liczba postępowao w stosunku do osób prawnych (nie podaje się tutaj złożonych deklaracji i ich korekt) [L POP ] VII.7 Liczba deklaracji i korekt w stosunku do osób prawnych [L POPK ] VII.8 Liczba postępowao w stosunku do osób fizycznych zakooczona wydaniem decyzji ustalających [L POF ] VII.9 Powierzchnia gruntów w m2 deklarowana przez osoby prawne do opodatkowania [L PGP ] VII.10 Wartośd budowli deklarowana przez osoby prawne do opodatkowania *L WBP ] VII.11 Powierzchnia budynków w m2 objęta opodatkowaniem w stosunku do osób fizycznych [L PBF ] VII.12 Powierzchnia gruntów w m2 objęta opodatkowaniem w stosunku do osób fizycznych *L PGF ] VII.13 Wartośd budowli objęta opodatkowaniem przez osoby fizyczne *L WBF ] VII.14 Liczba wszystkich podatników (każdy z małżonków jest oddzielnym podatnikiem) (na dzieo 31 grudnia danego roku) 14 [L WP ] VII.15 Kwota wszystkich zaległości w zakresie podatku od nieruchomości na dzieo 31 grudnia roku 12 Jeśli naczelnik realizuje zadanie związane z wymiarem podatku od nieruchomości należy wliczyd częśd odpowiadającą ilości etatu/czasu poświęconego na to zadanie. Jeśli pracownikom realizującym zadanie były wypłacone godziny nadliczbowe, należy doliczyd % etatu. Liczba etatów oznacza liczbę etatów obciążeniowych (przeliczeniowych) tj., jeśli dany pracownik poświęca na realizację zadania 10 godzin z 40 godzin tygodnia pracy to jest to 0,25 etatu 13 Liczba postępowao bez tzw. decyzji wymiarowych (masówki generowanej przez automaty). Zakooczenie postępowania to wydanie decyzji ustalającej, określającej wysokośd zobowiązania podatkowego. Definicja postępowania podatkowego zgodna z treścią przepisów Ordynacji podatkowej. Odnosi się także do postępowao podatkowych dotyczących łącznego zobowiązania podatkowego, jeśli uwzględnia ono podatek od nieruchomości. 14 Każda osoba fizyczna będącą współwłaścicielem lub współposiadaczem nieruchomości niezależnie od tego czy współwłasnośd wynika z faktu bycia w związku małżeoskim czy np. wspólnego odziedziczenia nieruchomości, jest odrębnym podatnikiem. 35